„Erebegraafplaats symbool van allen
die in het verzet gevallen zijn"
f 2.10
PANDA EN DE MEESTER-VERSLAGGEVER
Wereldnieuws
Engeland niet overtuigd door
Amerikaanse argumenten
De gebroeders Wright maakten
17 December 1903 eerste sprong
DR. W DREES:
De radio geeft Dinsdag
Man liet kind motor
sturen: gevolgen fataal
Heringa Wuthrich
MAANDAG 2 NOVEMBER 1953
1 pak a 250 ar. Kremer's
Roodmerk Koffie ƒ2.10
1 fles Formelta
Koffiemelkƒ0.56
ƒ2.46 i;
Onmenselijke cijfers
Kranslegging
Bezoek van Nederlandse
hoofdredacteuren aan
Berlijn
Hoge Commissaris in
Indonesië naar Nederland
Nieuw initiatief van Churchill waarschijnlijk
Vijftig jaar luchtvaart
WASSERIJ DUYN
Kerkelijk Nieuws
Een dode en twee ernstig
gewonden in Loppersum
bloeit ló Aet ZO
r
Drinken
vissen?
Tijdens een sobere plechtigheid, welke Zaterdagmiddag op de Erebegraafplaats aan
de Zeeweg te Overveen plaats had, heeft de minister-president, dr. W. Drees, vier
herdenkingsplaten onthuld. Zij gaven een beeld van het verzet in de jaren 19401945
en zijn vervaardigd naar een tekst van de letterkundige H. M. van Randwijk. Daarna
werden rond de vlaggestok een groot aantal kransen gelegd, waaronder die van
Koningin Juliana en Prins Bernhard door de chef van het militaire huis, vice-
admiraal N. A. Rost van Tonningen uit Aerdenhout. Voordat de plechtigheid op de
dodenakker plaats had werd op de spreekruimte voor de opgang naar de eigenlijke
begraafplaats het woord gevoerd door de heer J. Smallenbroek, voorzitter der stich
ting „De Erebegraafplaats te BloemendaaF' en tevens voorzitter van het bestuur van
de stichting 19401945, en door de minister-president, dr. W. Drees. Deze toespraken
werden omlijst door zang van het Nederlands kamerkoor onder leiding van Felix
de Nobel.
Vijfhonderd aan
wezigen, onder wie
verscheidene autori
teiten (de leden van
Gedeputeerde Staten
L. Bouwman en A. B.
Prakken, de burge
meesters van Bloe-
mendaal en Haarlem,
leden van het bestuur
van die gemeenten,
leden van het stich
tingsbestuur van de
stichting 19401945
en anderen) en een
groot aantal nabe
staanden der geval
len illegale strijders,
hadden zich verza
meld toen de heer
Smallenbroek hen
toesprak. Hij zeide
dat door allerlei
moeilijkheden de vol
tooiing van het na
tionaal monument,
dat de Erebegraaf
plaats wil zijn, was
vertraagd. Hij wilde
getuigen van bizon-
dere dank jegens de
regering, die in de
laatste jaren steeds
van haar belangstel
ling had doen blijken.
Ook bracht de heer
Smallenbroek dank
aan de oud-minister
L. Neher en de Haar
lemse chirurg dr. H.
Wamsteker voor hun
werk, vooral in de
eerste jaren na de be
vrijding ten behoeve
van de stichting van
de Erebegraafplaats
verricht. Hij meende ook, dat de Amster
damse architect A. Komter met voldoe
ning op zijn werk kon terugzien. De heer
Smallenbroek bracht eveneens in herinne
ring, dat met de op de Erebegraafplaats
aangebrachte herdenkingsplaten allen wor
den geëerd, die in het verzet zijn gevallen
onverschillig of zij in een concentratie-
ADVERTENTIE
WEET U. dat U deze week ontvangt:
Tüdelifk voor slechts
excl. statiegeld
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Gebed. 8.00
Nieuws. 8.15 Platen. 9.00 Voor de vrouw. 9.40
Lichtbaken, causerie. 10.00 Voor de kleuters.
10.15 Platen. 10.40 Franse chansons. 11.00 Voor
de vrouw. 11.30 Schoolradio. 11.50 Als de ziele
luistert, causerie. 12.00 Angelus. 12.03 Platen.
12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws. 13.20 Con
cert. 14.00 Negen heit de klok, gevarieerd
programma. 14.50 Promenade-orkest, en so
list. 15.30 Ben je zestig?. 16.00 Voor de zie
ken. 16.30 Ziekenlof. 17.00 Voor de jeugd.
17.15 Felicitaties voor de jeugd. 17.45 Rege
ringsuitzending: Economische samenwerking
Suriname-Nederland. 18.00 Voor de jeugd.
18.20 Sportpraatje. 18.30 R.V.U. 19.00 Nieuws.
19.10 Actualiteiten. 19.15 Uit het boek der
boeken. 19.30 Platen. 20.25 De gewone man.
20.30 Radio Philharmonisch orkest en solist.
In de pauze: Kan een haan een ei leggen.
22.00 Ouders en Kinderen, causerie. 22.15
Orgel. 22.45 Gebed. 23.00 Nieuws. 23.15—24.00
Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 7.50 Dagopening. 8.00 Nieuws. 8.15
Platen. 9.00 Morgenwijding. 9.15 Geestelijke
liederen. 9.30 Voor de vrouw. 9.35 Platen.
10.50 Voor de kleuters. 11.00 R.V.U. Moeilijk
lerende kinderen. 11.30 Pianorecital. 12.00
Gevarieerde muziek. 12.30 Land- en tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Voor het platte
land. 12.40 Orgel. 13.00 Nieuws. 13.15 Mede
delingen of piaten. 13.20 Dansmuziek. 14.00
Amerikaanse muziekkaleidoscoop. 14.30 Pla
ten. 14.40 Schoolradio. 15.00 Platen. 15.15
Voor de wouw, 15.45 Platen. 16.30 Voor de
jeugd. 17.30 Lichte muziek. 17.45 Reportage
of platen. 18.00 Nieuws. 18.15 Piano. 18.30
Militaire causerie. 18.40 Platen. 18.55 Paris
vous parle. 19.00 Voor de kinderen. 19.05
Militair orkest. 19.30 Gitaarmuziek. 20.00
Nieuws. 20.05 Gevarieerd programma. 21.45
Lichte muziek. 21.35 Mededelingen. 21.40 Ge
varieerde muziek. 21.50 Tiroler muziek. 22.20
Platen. 22.30 Buitenlands overzicht. 22.45
Platen. 23.00 Nieuws. 23.15 New York Calling.
23.20—24.00 Platen.
TELEVISIE (N.C.R.V.)
20.1521.45 Yougoslavisch danstheater;
Journaal; Weerbericht; Dagsluiting.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 St. Hubertusdag. 12.15 Platen. 12.30
Weerbericht. 12.35 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15
Platen. 14.00 Schoolradio. 15.00 Voor de
jeugd. 15.30 Orgel. 16.00 Platen. 16.30 Orgel.
17.00 Nieuws. 17.10 Platen. 17.15 Voor de kleu
ters. 17.30 Platen. 17.50 Boekbespreking. 18.00
Voor de jeugd. 18.30 Voor de soldaten. 19.00
Nieuws. 19.40 Vlaamse liederen. 19.50 Cau
serie. 20.00 Verzoekprogramma. 20.15 Voor
de vrouw. 21.00 Platen. 21.15 Omroeporkest.
22.00 Nieuws. 22.15 Jazzmuziek. 22.45 Platen.
22 55—23.0 Nieuws.
BBC
22.00—22.30 Nieuws. Vraaggesprek. Boe
gen en schrijvers. (Op 224 en 42 m.).
Dr. Drees tijdens de kranslegging.
kamp, dan wel in Nederland of daarbui
ten voor het vuurpeleton zijn gevallen.
Herdenken, aldus deze spreker, is een roe
ping en een plicht opdat wij niet vergeten.
Dat wij nog kunnen herdenken is te dan
ken aan het offer, dat in de jaren 1940 tpt
1945 door talloze mannen en vrouwen in
het verzet werd gebracht. Hij maakte nog
bekend, dat de stichting „De Erebegraaf
plaats te Bloemendaal" sinds korte tijd
een dochter is van de stichting 19401945
en dat het laatstgenoemde stichting een
eer zal zijn het monument de Erebegraaf
plaats tot in lengte van dagen in tact te
houden.
De minister-president, dr. W. Drees
wilde namens de regering in diepe dank
baarheid de offers, voor vrijheid en recht
en daarmede de grote dienst, ons volk be
wezen, eren en herdenken. De Erebegraaf
plaats zal voortaan zijn een symbool van
allen, die in het verzet zijn gevallen. Het
is goed nogmaals te herdenken wat de ille
gale strijders deden in de strijd tegen de
onmenselijkheid en het onrecht. Zij vorm
den maar een klein deel van het grote ge
heel. Immers, zo zei dr. Drees, lieten in de
laatste oorlog vijftien millioen soldaten het
leven, alsmede drie millioen burgers, elf
millioen mensen, die in concentratiekam
pen omkwamen, dertig millioen vermink
ten en nog vijf millioen slachtoffers uit de
toen vijandelijke landen. De oorlog heeft
aan 280.000 Nederlanders het leven ge
kost. Hiervan werden er 2800 geëxecuteerd
en kwamen er 22.500 om in concentratie
kampen, de Joodse landgenoten daar niet
bij gerekend. De menselijke geest, aldus dr.
Drees, is nauwelijks in staat deze cijfers te
verwerken. Het dreigen statistische gege
vens te worden en de ellende voor een elk
daarvan dreigt ons te ontgaan. Laten wij
niet vergeten, dat de gemaakte wonden
niet spoedig geheeld kunnen worden. De
strijd van het verzet was zeer waardevol,
maar wordt wel eens miskend. Deze man
nen en vrouwen 'ijn van grote betekenis
geweest. Zij hebben de medemens bijge
staan en de geestelijke waarden van ons
volk hoog gehouden. Daarna herinnerde
de minister-president aan het belangrijke
financiële werk van het Nationaal Steun
fonds, uit de topleiding va ai-van velen zijn
gearresteerd en het leven hebben gelaten.
Met de herdenking van de gestorvenen
moeten wij ook herdenken degenen die de
merktekenen van een lichamelijke misvor
ming moeten dragen. Ons volk is thans
weer gespleten in een godsdienstige en
politieke strijd, maar in het verzet streden
allen naast elkaar, onafhankelijk hun
geestelijke of politieke overtuiging, hun
maatschappelijke positie en hun afkomst.
Onder het luiden van de klok op de
dodenakker begaven zioh allen vervolgens
naar dat deel van de begraafplaats, waar
de herdenkingsplaten nog elk schuil gingen
der de Nederlandse driekleur. Voorop lie
pen verkenners van enige Haarlemse pad-
vindersgroepen, die de kransen droegen.
Padvinders hadden ook de taak even later
de vlaggen weg te trekken, waardoor de
herdenkingsplaten en de tekst er op zicht
baar werden. De Tekst op de platen werd
vervolgens gezegd door mevrouw E. Mols-
De Leeuwe. De plechtigheid werd daarna
besloten met een kranslegging. Een offi
ciële kranslegging geschiedde na de
reeds genoemde door vice-admiraal Rost
van Tonningen namens de Nationale
Monumenten Commissie, het Nationaal
Steunfonds, de Oorlogsgravenstichting, de
Stichting 1940-1945 en de stichting De
Erebegraafplaats, het gemeentebestuur van
Bloemendaal (door burgemeester jhr. mr.
C. J. A. den Tex), het Gerechtshof en de
Arrondissementsrechtbank te Amsterdam,
de commissie Nationale Herdenking te
's-Gravenhage (neergelegd door de be
stuursleden van de Haarlemse bond van
oud-illegale werkers H. Cox en J. van
Oppelaar), van Gekerkerd verzet, afdeling
Amsterdam en omstreken en van het par
tijbestuur van de Communistische Partij
Nederland.
De twaalf Nederlandse hoofdredacteu
ren die een reis door Duitsland maken, zijn
Zaterdag door de burgemeester van West-
Berlijn, dr. Walther Schreiber, ontvangen
op het stadhuis te Schöneberg.
Zij gaven uiting aan hun nauwe verbon
denheid met de vrijheidsstrijd van de Ber-
lijner en deden de stad en haar bevolking
de beste wensen toekomen voor de succes
volle oplossing van de nog niet opgeloste
problemen. De hoofdredacteur van de
„Nieuwe Rotterdamse Courant", mr. M.
Rooy, en de hoofdredacteur van „Het Pa
rool," dr. P. J. Koets, voerden het woord.
Na het bezoek aan het raadhuis maakten
de hoofdredacteuren een rondrit door
West-Berlijn en bezochten zij een vluchte
lingenkamp.
„Niet om over opheffing
van de Unie te spreken"
DJAKARTA, (Aneta) De Neder
landse Hoge Commissaris in Indonesië,
graaf mr. W. F. L. van Bylandt, heeft
medegedeeld, dat zijn bezoek aan Neder
land niet in verband staat met een even
tuele hervatting van de onderhandelingen
tussen Nederland en Indonesië over het
opheffen van de Nederlands-Indonesische
Unie. Hij zeide, dat het een routinebezoek
betrof, dat reeds geruime tijd geleden was
vastgesteld.
Intussen wordt vernomen, dat de reis
van de functionarissen van het Indone
sische ministerie van Buitenlandse Zaken,
die, naar verluidde, in verband stond met
de Nederlands-Indonesische betrekkingen,
is uitgesteld. Volgens eerdere berichten
zouden zij Zondag naar Nederland vliegen.
(Van onze correspondent in Londen)
Niet ontkend kan worden dat president
Eisenhower's verklaring, dat hij een ont
moeting met de Sovjet-premier Malenkov
waardeloos acht zolang er geen aanwijzin
gen zijn voor de eerlijke bedoelingen van
de Russen, de aanvankelijke teleurstelling
over de afwijzende houding der Amerika
nen tegenover Churchill's denkbeeld nog
heeft vergroot. Over het algemeen kan
worden gezegd dat de Britse openbare
mening Churchill's opvatting deelt, dat een
gesprek op het hoogste plan de impasse
tussen Oost en West kan breken en dat er
weinig of niets geriskeerd wordt wanneer
de bespreking zou mislukken.
Bij alle tegenstellingen met de Verenigde
Staten zullen de Britten de laatsten zijn
om de Amerikaanse vriendschap te ver-
Wat weten wij eigenlijk van de gebroeders Wright? Velen zullen u antwoorden dat
zij vijftig jaar geleden „de vliegmachine uitvonden". Zulk een bewering zult ge kun
nen weerleggen met Hegeners nieuwe boek „Overwinning op vleugels" in de hand.
Want als er één feit is dat we daaruit kunnen leren, dan is het wel dat het vliegtuig
in die beginjaren van onze eeuw móést komen, de tijd was er rijp voor. De Wrights
hadden verscheidene mededingers in de wereld, die het in de goede richting zochten
en eveneens slaagden. Bit neemt niet weg dat het gedegen vakmanschap van de
beide knappe fietsenmakers uit Dayton velen de weg heeft gewezen en dat zij met
hun werk ongetwijfeld een grote invloed op de beginontwikkeling van het vlieg
tuig hebben gehad.
Volgende maand, 17 December, ls
een halve eeuw geleden dat de broers
Wilbur en Orville Wright alst eersten in
de geschiedenis met een door motorkracht
voortbewogen vliegtuig zwaarder-dan-
lucht van de aardbodem loskwamen. Het
is dan ook zeker geen toeval dat juist nu
dit boek verschijnt, maar het is toch niet
zo dat het „gauw even" voor deze gelegen
heid werd geschreven. Henri Hagener, met
zijn lange ervaring als luchtvaart-journa
list, heeft het materiaal ervoor vele jaren
lang verzameld en geschift en aangevuld
met eigen gevolgtrekkingen en gegevens,
verkregen door correspondentie met tijd
genoten en o.a. met Orville Wright zelf. Wij
geloven dat het resultaat een waardevolle
bijdrage tot de luchtvaart-geschiedschrij-
ving is geworden, waarin men de broers
en hun werk ook krijgt te zien tegen de
achtergrond van hun tijd en in samenhang
met pogingen van pioniers elders in de
wereld.
Dat beeld wijkt wel heel sterk af van
dat der dolle waaghalzen met de pet ach
terste-voren, door verhalen uit die begin
tijd zo vaak opgeroepen. Het schetst ons
twee ouderwets-degelijke vaklui, ietwat
verlegen en toch in het overdrevene be
scheiden, die echter precies wisten wat ze
zochten en met groot geduld op haast we
tenschappelijke wijze stap voor stap hun
doel benaderden. Het boek is echter geen
domme eenzijdige verheerlijking van de
beroemde broers, doch de schrijver toont
ons van een objectieve afstand twee ge
lovige en karaktervaste mensen, die aan
hun goede eigenschappen een klein-bur-
gerlijk provincialisme en een koppig wan
trouwen paren. Een wantrouwen en terug
houdendheid die soms aan het absurde
grensden, waarmede zij zichzelf veel moei
lijkheden en teleurstellingen bezorgden
ja, die hen bijna nog hun rechtmatige aan
spraak als allereersten deden verspelen.
Het feit zelf, de eerste motorvlucht,
vormt geen dramatische climax in dit
het i boek, waaraan trouwens elke dramatiek
eigenlijk vreemd is. Merkwaardigerwijze
leeft het echter door de met boekhoudkun
dige nauwkeurigheid vastgelegde feiten
(waaraan het trouwens zijn waarde als ge-
schiedschrijving ontleent). Hoe interessant dra het parlement weer bneenkornT.
is het voor ons, een halve eeuw later, om
spelen. Het bondgenootschap met Amerika
blijft de grondpijler van de Britse buiten
landse politiek. Engeland weigert echter
de stelling te aanvaarden, dat dit samen
gaan der beide volken, vriendschap met de
Russen zou uitsluiten. Reeds de Britse
handelspositie, ernstig getroffen door het
uitvoerverbod naar het Oosten van goede
ren, welke van strategische waarde kun
nen zijn. dwingt daartoe. Als een gebaar
van goede wil van Engelse zijde moet But
ler's besluit worden opgevat om thans ook
deviezen beschikbaar te stellen voor be
zoekers van landen achter het IJzeren Gor
dijn.
De Amerikaanse argumenten tegen een
gesprek met Malenkov hebben de Britten
niet overtuigd, hoewel zij tenvolle begrij
pen, dat men aan de andere zijde van de
Atlantische Oceaan een verschillend stand
punt inneemt.
De Amerikaanse angst dat een foto,waar
op men Eisenhower zou kunnen zien lachen
tegen Malenkov, tot een onhoudbare situa
tie in de communistische satellietstaten zou
leiden, wijst men hier als kinderachtig van
de hand. Ook het argument dat een top-
bespreking de defensie-inspanning zou
verslapDen, wordt in Londen niet aan
vaard. Churchill zelf is de beste waarborg
dat zo iets niet gebeuren zal. Aangezien
men weinig vertrouwen heeft in het slagen
van de conferentie van Lugano, wanneer
deze al mocht doorgaan, omdat zij beperkt
is .^in?en waarover de Russen waar
schijnlijk het minst tot concessies bereid
zijn, geloven velen, dat de enig overgeble
ven mogelijkheid is de door Churchill ge
wilde topconferentie.
In het de volgende week op de Troonrede
volgende debat zal de hele kwestie onge
twijfeld weer worden aangeroerd. Na
Eisenhower's „neen" gaan er hier nu luider
dan tevoren stemmen op, dat Churchill,
7nrDQ Bii oor» "Fin 11 iI_T
zoals hij aan Dulles schijnt te hebben voor
gesteld, alleen naar Malenkov moet gaan
voor een uitsluitend oriënterend gesprek.
Daarom verwacht men dat Churchill1
niet langer stil zal blijven zitten en dat
een nieuw initiatief niet is uitgesloten zo-
te lezen dat de broers aan hun eerste mo
torvliegtuig (inclusief de motor geheel met
eigen handen gebouwd) minder dan 1000
dollar besteedden. Hoe steekt dat af bij de
honderdduizenden die andere pioniers, dik
wijls onder veel fanfares, aan hun pogin
gen ten koste legden! Boeiender is het nog
te lezen over alles wat na hun eerste vlucht
kwam: het ongeloof en de miskenning aan
vankelijk, vooral in eigen land (waaraan
hun eigen houding trouwens wel enige
schuld had), de eerste successen in Euro
pa, toen inmiddels de technische opmars
over de gehele linie was begonnen, over
geïntrigeer rond hun aanspraken van zij
den waarvan men dat het laatst zou ver
wachten, over de latere eindeloze patenten-
strijd met navolgers.
Erkenning, ook in materieel opzicht, is
tenslotte niet uitgebleven. En Orville, die
pas in 1948 overleed (zijn broer was hem
in 1912 voorgegaan) heeft de buitengewoon
grote voldoening gekend, de ons thans be
kende technische ontwikkeling geheel mee
te maken. Veel pioniers is dit niet bescho
ren geweestd. G.
ADVERTENTIE
AMSTKK|>,\MSEVAART20 TKI..110H
DROOGWAS THANS 32 ct. PER K G-
Uitgave De Spaarnestad, Haarlem.
Ned. Herv. kerk
Beroepen te Veenendaal (vac. J. Bak
ker), J. de Lange te Nunspeet.
Aangenomen naar Wilhelminadorp Ph.
Cornelder, candidaat te 's-Gravenhage.
Geref. kerken onderh. art. 31 K.O.
Tweetal te Wezep (2e pred.pl.) J. van
Bruggen te Assen en J. J. de Vries te
Zuidhorn.
Gezamenlijk Avondmaal
De kerkeraden der Hervormde Gemeente
en de Geref. Kerk te Scharendijke hebben
samen Avondmaal gehouden.
Het besluit hiertoe was met eenparige
stemmen genomen. Daarbij overwoog niet
het plaatsgebrek en ook niet de nood,
waarin allen zijn komen te verkeren na
de ramp, maar het heimwee naar de een
heid van Christus' kerk.
3. „Hallo!", riep Panda driftig, „met de
Redactie van de Nieuws Ram? U spreekt
met Panda! Ik heb juist dat berichtje in
uw krant gelezen, waarin u schrijft, dat
er een boom op mijn huis is gevallen en
het zwaar heeft beschadigd! Hoe komt u
aan dat bericht? Er is geen woord van
waar! WAT zegt u? MOET het nog ge
beuren??!! Maar hoe.Op dat ogenblik
klonk er een donderend gekraak van ver
splinterend hout en een gerinkel van ver
brijzelde ruiten. En temidden van een
regen van kalk, planken en glasscherven,
viel een zware boom dwars door de muur
in de kamer.Toen het geraas was ver
stomd vonden Panda en Jolliepop zichzelf
terug in de ruine van wat eens een smaak
vol ingericht vertrek was geweest. Dwars
door een gapende opening in de wand lag
de zware stam van de oude eik. Dicht bij
Panda lag de telefoon, die opgewonden
knetterde. „Hallo! Hallo!", kraakte een
siem in de hoorn, „te oordelen naar de
geluiden, is zojuist alles uitgekomen, zoals
het in ons bericht was beschreven. Lees
de Nieuws Ram, het enige blad, dat het
nieuws VER vooruit is!"
Bij een motorongeluk te Garrelsweer in
de gemeente Loppersum is Zondagmiddag
omstreeks half vijf een negenjarige jongen
omgekomen en een volwassen man en zijn
8-jarig dochtertje werden ernstig gewond.
De eigenaar van een motorrijwiel, J. v. d.
M., een met verlof zijnde stuurman op een
coaster, reed in het dorp Garrelsweer, met
voorop de benzinetank de negenjarige J.
B. en op de duo zijn achtjarig dochtertje.
De jongen mocht de motor besturen ter
wijl Van de M., de handen op de rug hield.
Waarschijnlijk is de jongen de macht over
stuur kwijtgeraakt. De motor reed evenwel
op een gegeven ogenblik tegen een cemen
ten paaltje, dat aan de kant van de weg
stond, kantelde en werd met kracht tegen
een boom geworpen.
De negenjarige jongen kwam onder de
motor en was op slag dood. Van de M.
kreeg een schedelbasisfractuur en ook zijn
achtjarig dochtertje werd ernstig aan het
hoofd gewond. Beiden zijn in zorgwek
kende toestand naar het Academisch Zie
kenhuis in Groningen overgebracht.
Grijsaard. Ter gelegenheid van een lucht
vaartfeest te San Diego, in California,,
ter herdenking van het feit, dat de ge
broeders Wright vijftig jaar geleden hun
eerste vlucht maakten, heeft een 91-
jarige grijsaard een straalvliegtuig ge
vlogen, waarmede hij een snelheid van
ruim achthonderd kilometer per uur
bereikte.
Vermist. Men meent, dat het 376 ton
metende Noorse motorschip „Rimfrost
is gezonken. Er is sedert Maandag niets
meer gehoord van het schip, dat v.an
België naar Oslo was vertrokken mflt
een bemanning van dertien man.
Film. „Tass" meldt, dat de Russische film
industrie zal worden uitgebreid. Men.
is te Moskou begonnen met het bouwen
van nieuwe studio's, waarin, wanneer
zij gereed zijn, per jaar veertig kleu
renfilms van normale lengte zullen kun
nen worden vervaardigd.
Regentschap. Koningin Elizabeth van "En
geland zal morgen bij het uitsprelVen
van de Troonrede in het parlement een
wetsontwerp aankondigen, bepalend
dat de Hertog van Edinburgh, haar ge
maal, regent wordt in plaats van Prinses
Margaret, indien de noodzakelijkheid!
daartoe zich voordoet.
Meteor. Een door een Zweedse officier
vlieger bestuurde Gloster „Meteor" van
de Britse luchtmacht is Zaterdag bij
Bielefeld in Duitsland verongelukt. De
piloot kwam om het leven.
Taboe. Het Cubaanse kabinet heeft Zater
dag een decreet goedgekeurd, waarbij
alle communistische activiteit wordt
verboden.
Kleurenopera. In New York is Zaterdag
voor het eerst een grote opera, Carmen,
in kleuren door de televisie uitgezon
den. De bezitters van gewone televisie
ontvangers zagen de opvoering in zwart
en wit.
Executie. Het officiële Roemeense pers
bureau Agerpress deelt mede dat der
tien van de zestien personen, die op 12
October te Boekarest ter dood zijn ver
oordeeld op beschuldiging van spion-
nage voor Amerika en Frankrijk, Zater
dag zijn geëxecuteerd, nadat hun ver
zoek om gratie was afgewezen.
Nikkel. De organisatie voor Europese
Economische Samenwerking heeft we
gens de verbeterde aanvoer van nikkel
besloten de in Mei 1952 ingestelde be
perkingen van het verbruik van nikkel
en nikkellegeringen op te heffen.
Beloning. De Zuid-Koreaanse kapitein,
die op 19 October met een Amerikaanse
„Mustang"-jager in Noord-Korea is
geland, is onderscheiden met „de natio
nale vlag tweede klasse" en een prijs
van 10.000 won (ongeveer 20 gulden),
zo meldt radio-Pjongjang. De kapitein
krijgt voorts de rang van majoor in de
Noord-Koreaanse luchtmacht.
Vonnis. De zoon van een voormalige gou
verneur-generaal van Zuid-Afrika,
Patrick Baker Duncan, is Zaterdag voor
veertien dagen opgesloten in de gevan
genis van Johannesburg. Hij werd ver
oordeeld tot honderd dagen gevangenis
straf subsidiair honderd pond sterling
boete voor deelneming aan een tegen de
rassenpolitiek van de Zuid-Afrikaanse
regering gerichte campagne, waarbij hij
door hem gewraakte wetten had over
treden. Aanvankelijk was Duncan van
plan honderd dagen gevangenisstraf
uit te zitten, maar met het oog op zijn
gezondheidstoestand besloot hij 82 pond
sterling boete te betalen en veertien
dagen in de gevangenis door te brengen.
Water zakt. De rivieren in het Po-dal in
Noord-Italië hebben thans na twee we
ken, waarin zij het gehele dal dreigden
te overstromen, bijna weer haar nor
male peil bereikt. Het water van de Po
begon Zondagochtend vroeg te zakken,
nadat het op sommige plaatsen bijna
buiten de oevers dreigde treden. Het
water van de Adige zakte reeds sedert
twee dagen geleidelijk. Het weer is
thans goed.
Tekort. In Parijs wordt vernomen, dat
Frankrijk in de maand October een be
talingstekort van ongeveer 12 millioen
dollar had in de Europese Betalings-
Unie. In September bedroeg het tekort
bijna 25 millioen dollar.
ADVERTENTIE
HAARLEM
ELECTRISCHE INSTALLATIES
LUIDSPREKENDE
TELEFOON-INSTALLATIES
VERSCHEIDENE malen hebben we op
deze plaats reeds gewezen op het ver
schijnsel der osmose dat aan de dag treedt
wanneer twee oplossingen van ongelijke
sterkte door een half-doorlaatbare wand
gescheiden zijn. Omdat de oplossingen de
neiging hebben ter weerszijde van de
scheidingswand een concentratie van ge
lijkesterkte te doen intreden, ontstaat een
vloeistofstroom van de zwakke naar de
sterke oplossing, door de scheidingswand
heen. Op dit beginsel berusten talloos vele
processen in de natuur.
Bij de beantwoording van de
vraag of vissen moeten drin
ken om hun waterhuishouding
op peil te houden, dienen we
in aanmerking te nemen dat
ook vissenbloed een oplossing
is. en dat het dus een aanzien
lijk verschil zal uitmaken of
deze oplossing zich in een zoet-
dan wel in een zout water milieu bevindt.
De viskieuwen zijn eveneens voorzien van
half-doorlaatbare membram.en, zodat bij
een zoetwatervis een vochtstroom. door de
kieuwen naar het bloed plaats vindt, een
stroom dus die gericht is van de zwakke
oplossing (het rivierwater) naar de sterke
oplossing (het bloed). Een zoetwatervis
behoeft zich over zijn waterhuishouding
dus geen zorgen te maken en kan het drin
ken achterwege laten.
Maar bij zeevissen, die omgeven zijn
door water dat een hogere concentratie
heeft dan het vissenbloed. zou een vocht
stroom in omgekeerde richting ontstaan,
waardoor de vis zou vermageren tot de
concentratie van zijn bloed op hetzelfde
peil zou staan als het omringende zeewa
ter. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, en
om dit te verhinderen moeten zeevissen
dus drinken op dezelfde wijze als wij da!
doen. Het zoute water komt dan in de
maag en wordt door het bloed opgenomen,
maar daardoor dreigt het zoutgehalte van
het bloed weer te hoog te worden. Ook
hierin is voorzien, want de nieren van de
vis zijn weliswaar niet in staat de over
maat aan zout uit het bloed weg te wer
ken, maar de kieuwen springen hier in
de bres, want deze organen hebben het
vermogen gekregen het te veel aan zout
uit het bloed af te scheiden.
In het kort: zoetwatervissen drinken niet
en zeevissen doen dat wèl. Natuurlijk zijn
ook op deze regel weer uitzonderingen,
ivant de haaien hebben bijvoorbeeld bloed
van een zo hoge concen
tratie dat zij zich, wat dit
betreft, in dezelfde positie be
vinden als zoetwatervissen, en
dus niet behoeven te drin
ken omdat er een vochtstroom
ontstaat van de lagere con
centratie (het zeewater) naar
het bloed.
Nu heeft de vis een vel dat, in tegen
stelling tot onze huid, water doorlaat. In
dien er geen bijzondere voorzieningen
waren getroffen, zouden deze dieren dus
in een hoogst onaangenamen positie komen
te verkeren, want vissen in zoetwater zou
den voortdurend water door de huid opne
men tot de oplossing van hun bloed van
gelijke sterkte zou zijn als die van het
omringende water. Zij zonden dus opzwel
len tot onogelijke ballonnen. Omgekeerd
zou bij zeevissen voortdurend vocht door
de huid ontsnappen, zodat deze dieren
voortdurend magerder zouden worden.
Om het opnemen en afstaan van water
door de huid tegen te gaan, is de vissen-
huid bedekt met een sHjmlaag, waardoor
zij even ondoordringbaar voor water
wordt als hel menselijk omhulsel.
O ja, weet u dat u met uw huid eigen
lijk een beetje kunt horen?
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
H. PéTILLON.
