Mijn vriend
de schurk
Heemsteeds uitbreidingsplan
vergde 6 jaar voorbereiding
Smétana's „Verkochte bruid
door de Nederlandse Opera
.Clowntje Rick
Vlokken? CETREX! Foetsie
Concertgebouw - Orkest
onder Eduard Flipse
Auto's zonder chauffeur
MAANDAG 2 NOVEMBER 1953
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Indiening bij de raad pas over enkele maanden
Heemsteedse platenfabriek
perste 4 millioen platen
Agenda voor Haarlem
Voor de kinderen
FEUILLETON
door David Bolderdijk
Een dansopera
Oud-Schotenaren bekeken
maquettes nieuwe wijken
Frankrijk en de Europese
Betalingsunie
In 1947, ruim zes jaar geleden dus, be
sloot Heemstede tot een algehele herziening
van het uitbreidingsplan. Thans, einde
1953, is aan de burgerij zelfs niet bekend
of aan het plan van 1947 al of niet uit
voering is gegeven, laat staan dat zij iets
zou weten van de lijnen langs welke de
bevoegde instanties zich de toekomstige
ontwikkeling van de gemeente hebben ge
dacht.
Ongetwijfeld is deze tijd van stille voor
bereiding uitzonderlijk lang, maar daar
mede is nog geenszins gezegd dat een
snellere gang van zaken mogelijk was ge
weest. Aan de vaststelling van een nieuw
uitbreidingsplan zit heel wat vast en de
ontwerper moet niet alleen met allerlei
gemeentelijke instanties maar ook met
verschillende provinciale organen overleg
plegen vóór en aléér zijn ontwerp rijp is
om bij de gemeenteraad te worden inge
diend en daarmede aan de publieke beoor
deling te worden prijs gegeven. En al die
instanties en organen zijn op het punt van
stedebouw uiteraard even deskundig als
de planoloog, die het plan moet ontwerpen,
althans zij ménen even deskundig te zijn.
Gewoonlijk geldt het: zóveel deskundigen,
zóveel afwijkende meningen en ook op het
terrein van de planologie pleegt het niet
gemakkelijk te zijn om alle deskundigen
onder één hoedje te vangen. Al wil dat
soms te langen leste toch wel gelukken.
Behoort dit alles dus tot de „normale"
traagheid bij de voorbereiding van een
nieuw uitbreidingsplan, in het Heemsteedse
geval kwam er nog een bijzondere factor
bij. De planoloog aan wie het ontwerpen
van het plan was opgedragen, de heer ir
W. A. C. Herman de Groot te Rotterdam
kwam te overlijden op een tijdstip waar
van kan worden aangenomen dat de voor
bereiding reeds in een vergevorderd sta
dium was gekomen. Sedertdien, zo blijkt
ons, is door het gemeentebestuur aan de
heer ir. J. Schut te Den Haag opdracht
verstrekt de ontworpen plannen verder
«ft te werken, c.q. op onderdelen om te
werken. Uiteraard dient aan de vervulling
van deze tweede opdracht bijna evenveel
voorbereidende studie vooraf te gaan als
aan de terhandneming van de oorspronke
lijke opdracht. Niettemin menen wij te
weten, dat de indiening van het ontwerp
plan bij de Heemsteedse gemeenteraad
thans binnen enkele maanden kan worden
tegemoet gezien.
Een uitermate belangrifke factor in het
plan zal worden gevormd door de hoofd
verkeersaders. Verkeersdeskundigen hou
den er rekening mede. dat het wegverkeer
nog een verdere intensivering zal onder
gaan tot tenminste het zevenvoudige van
het tegenwoordige.En hoezee in de streek
plannen voor geheel Zu'^-^ennemertand
wordt gestreefd naar onioss'n°-en, die de
Wagenweg-Herenwegroute zullen ontlas
ten, toch zal met een zeer belan-gn'ke op
voering van het verkeer langs de Heren
weg rekening moeten worden gehouden.
Met name zullen nieuwe untmondineen
op deze weg zoveel moeëlijk moeten wor
den vermeden en zelfs kan worden gedacht
aan een vermindering van het aantal reeds
bestaande uitmondingen door het proiec-
teren van parallelwegen. Maar niet alleen
het verkeer Noord-Zuid stelt in deze zijn
eisen, ook voor het snelverkeer in de rich
ting West-Oost zu'len inCTr'ipnnde veran
deringen onvermijdelijk blijken.
Buitenplaatsen behouden
Teneinde het tuinstad-karakter van de
gemeente zoveel mogelijk te behouden zul
len grote oppervlakten van de nog be
staande voormalige buitenplaatsen ónver-
kaveld blijven. Zo zullen waarschijn1 iik de
Hartekamp. het Manpad. Iepenrode, Eiken
rode e.d. intact blijven, hetgeen natuurlijk
niet behoeft uit te sluiten dat deze buiten
plaatsen een nieuwe bestemming kriigen
ten behoeve waarvan in beperkte mate
bebouwing zal mogen plaats vinden. O.a.
zal Eikenrode een Marinehospitaal gaan
bergen, terwiil de Hartekamp een gesticht
voor gêesteliik-onvolwaardige ionvens is
geworden. Maar desondanks hluven deze
oppervlakten „longen" temidden van de
bebouwing, evenzeer als bijvoorbeeld
-Groenendaal en Meerenberg.
In tegenstelling met wat vroeger wel ge
beurde, is een modern uitbreidingsplan
geenszins een poging om voor zoveel mo
gelijk mensen woongelegenheid te projec
teren. Daarom zal het plan niet voorzien
in méér huizen dan nodig zijn voor ten
hoogste 35.000 inwoners. Intussen, wil men
grote oppervlakten „groen" houden en toch
voor dit getal inwoners behuizing schep
pen, dan zal niet geheel en al kunnen wor
den voortgegaan met ééngezins-wonineen
te bouwen, maar zal hier en daar ook tot
hoogbouw overgegaan dienen te worden.
Passen in een gemeente als Heemstede
flatgebouwen van vijf of meer verdiepin
gen? En kunnen op sommige punten wel
licht flats van tien woonlagen worden tot
stand gebracht? Dat is een strijdpunt,
waarover de deskundigen het allerminst
eens zijn, maar waarover bij de vaststel
ling van het uitbreidingsplan door de ge
meenteraad toch ongetwijfeld een beslis
sing zal moeten worden genomen.
Voorts zal, zo vernemen wij, in het pro
ject ook een z.g. centrum-plan worden op
genomen. d.w.z. een plan dat voorziet in
de vorming van een (nieuw) centraal punt,
eventueel een centraal gelegen plein,waar
omheen een aantal belangrijke en veelal
monumentale gebouwen worden ontwor
pen. Natuurlijk wil dit niet zeggen, dat
gebouwen als het Raadhuis, het Minerva-
theater, het R.K. Verenigingsgebouw, om
er slechts enkele te noemen, nu maar a la
minute behoren te worden afgebroken en
verplaatst. Natuurlijk niet, maar wel kan
verwacht worden dat in een verdere toe
komst, laten wij zeggen zo over 'n vijftig,
zestig jaar het ontworpen centrumplan zal
zijn gerealiseerd en dal dan inderdaad een
aantal door hun bestemming belangrijke
gebouwen om zulk een plein heen gegroe
peerd zullen zijn.
Intussen: niet alle onderdelen van het
uitbreidingsplan kunnen vijftig jaar wach
ten. Vandaar dat het in het voornemen ligt
bepaalde gedeelten meer onmiddellijk in
détails vast te stellen en te gaan uitvoe
ren. In dit verband wordt in het bijzonder
gedacht aan de buurtschap De Glip, die
thans „halfweg" Heemstede-Bennebroek
vrij geïsoleerd gelegen is. Het wordt een
wel aantrekkelijke gedachte gevonden al
lereerst deze buurtschap uit te bouwen
zodat zij een meer aan-een-gesloten geheel
met het eigenlijke Heemstede gaat vormen.
Dit ziin enkele hoofdlijnen van het ko
mende uit*»re«dinirsT»Jan. die wij nu reeds
in staat ziin te publiceren. Zij zijn zonder
twijfel vo'doende om te dopn ''t-n. dat de
binnenkort te verwachten publicatie van
het plan een t^aatseb'ike gebeurtenis van
zeer grote betekenis is, die de volle aan
dacht verdient van alle ingezetenen, en dus
waarlijk niet alleen van de ..deskundigen".
Feest bij Rovema
Tijdens een feestelijke bijeenkomst, welke
het personeel van de N.V. Bovema Zaterdag
avond door de directie in een der zalen van
hotel ..Lion d'Or" werd aangeboden, heeft de
heer G M. Oord Jr. als directeur een interes
sant overzicht gegeven op de ontwikkeling
van deze belangrijke gramofoonplaten-
industrie.
De heer Oord herinnerde in de eerste plaats
aan de oprichting op 1 December 1946 van
de Bovema met als voornaamste bedoeling de
in Nederlahd ingevoerde Columbia-platen te
distribuéren. Reeds toen bestond het ideaal
de platen in ons land zelf te gaan vervaardi
gen. hetgeen in December 1948 met de ope
ning van een fabriek in Heemstede kon wor
den verwezenlijkt. Sindsdien hebben niet
minder dan vier millioen gramofoonplaten de
persen verlaten.
De N.V. Bovema nam al spoedig een in
Europa dominerende positie op de platen-
markt in. vooral met de verkoop van opna
men van Amerikaanse sterren en top-hits.
Daarna werd het bedrijf door een grote tegen
slag getroffen, toen in 1952 het Amerikaanse
Columbiarépertnire moest worden afgevoerd,
als gevolg van de Amerikaanse platenpolitiek
ten opzichte van de Engelse maatschappij.
Hierdoor werd de Bovema 55 der productie
ontnomen, welke deceptie de directie voor
bijna oooverkomenüjke moeilijkheden plaatste.
Onmiddellijk werd getracht in Amerika
nieuwe contacten te leggen, met als eerste
resultaat de beschikking over het Urania-
lan"speelrépertoire, waarna uiteindelijk ook
de Capitol Records Inc. besloot de productie-
en distributierechten aan de Bovema toe te
vertrouwen. Doch de bekroning op deze
jarenlange inspanning werd toch gevormd
door het feit. dat ook de bekende His Masters
Voice onlangs haar merk aan deze Neder
landse maatschappij heeft afgestaan.
Hiermede beschouwde de heer Oord de
periode van opbouw .thans afgesloten en hij
zag nu de consolidatie van de veroverde posi
tie als hun voornaamste taak. Immers begon
nen als éénmans-bedrijf, beschikt de Bovema
momenteel over een personeelscorps van vijf
entachtig medewerkers. Het was spreker dan
ook een genoegen de volgende genomen
maatregelen bekend te kunnen maken. In de
eerste plaats zullen de kantoorruimte en de
platenkamer worden uitgebreid, waardoor de
laatste over de modernste installatie in Ne
derland zal beschikken. Bovendien wordt
vandaag in Den Haag een nieuw dépot ge
opend. waardoor de kanalen van de Bovema-
service ook naar de grote steden in het Zui
den verlegd kunnen worden. Tenslotte een
vergroting van de export, die werd bereikt
door de alleen-vertegenwoordiging en pro
ductierechten van de Capitolplaten voor In
donesië, Be'gië en Luxemburg. Ten einde
het algemene karakter vart de zaak ook naar
buiten te doen blijken, werd onlangs reeds
besloten het ..Columbia House" te Heemstede
te herdopen in „Gramophone House".
Aan het einde van dit overzicht maakte de
heer Oord nog enige interne veranderingen
bekend, waarna hij vele personeelsleden met
name bedankte voor hun enthousiaste mede
werking bij de groei van dit bedrijf.
De rest van de avond was geheel aan het
amusement gewijd, waarbij „The Ballroom
Artists" onder leiding van B. Veliekoop en de
conférencier Jan Stavast de aanwezigen aan
genaam bezighielden.
Voor niet-A nister dam tners
Zondagmiddag gaf het Concertgebouw-
Orkest weer een uitvoering voor niet-
Amsterdammers, die 't beroemde ensemble
nu konden horen onder leiding van Eduard
Flipse, de dirigent van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest.
De hoofdschotel van het geboden pro
gramma was een suite uit de balletmuziek
„Le chevalier errant" (De dolende ridder)
van de Franse componist Jacques Ibert,
welk werk in deze vorm pas verleden jaar
zijn première beleefde, hoewel de composi
tie reeds van 1935-1936 dateert. Het is mu
ziek van een buitengewone klaarheid en
brillant coloriet. Ze spreekt direct aan
door haar ongecompliceerde vormen. Bo
vendien treft zij door een aldoor geïnspi
reerde melodische kracht. Ibert is een ge
zonde muzikantennatuur, die zich niet heeft
laten verstrikken in hem wezensvreemde
problemen la Schönberg of Strawinski,
maar die doodgewoon de beste tradities
van de Franse muziek voortzet in een
ideoom, waarvan de kracht nog lang niet
uitgeput is, wanneer slechts de scheppende
potentie aanwezig blijkt. Het was een ge
not deze frisse en fleurige muziek te be
luisteren, die een viertal episodes uit Cer-
vanti's Don Quijote illustreert en op ver
rassende wijze in kleur, rhythme en vooral
melodie de sfeer weet te wekken, waarin
de choreografische actie zich afsoeelt. Voor
Eduard Flipse werd deze creatie met ons
sublieme Concertgebouw-Orkest een orach-
tige prestatie, waar het publiek eeestdrif-
tig op reageerde. Ook de vertolking van
„La valse" van Ravel leefde op sterke im
pulsen en klaar inzicht van de dirigent.
Flipse had het concert geopend met de
treurmuziek bü de dood van Uilenspiegel
uit de dramatische legende „Thiil" van
wijlen Jan van Gilse, de in 1944 over
leden oud-dirigent van het U.S.O. Ook dit
pakkende stuk toneelmuziek maakte veel
indruk.
Soliste was deze middag de Franse pia
niste Annie d'Arco, die een machtig plei
dooi hield voor het nooulaire Tweede con
cert van Rachmaninof.
JOS. DE KLERK.
MAANDAG 2 NOVEMBER
Minervatheatcr: Noordh. Philh. Orkest. 8.15
uur. Waalse Kerk: Hermann Zaiss Comité,
bijeenkomst. 8 uur. Concertgebouw: Nederl.
Ver. van Spiritisten „Harmonia"; Allerzie-
lenherdenking, 8 uur. Gebouw „Zang en
Vriendschap", Jansstraat 74: Bijeenkomst v.
d. Grotere Wereld, 8 uur. Luxor: „Aan", 14
jaar, 7 en 9.15 uur. Roxy: „Hongkong", 14
jaar, 8 uur. Lido: „Call me Madam", alle
leeft., 7 en 9.15 uur. City: „Opstand in de
Sing-Sing", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Broadway Rhythm", alle leeft., 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „Ik beken", 18 jaar, 7
en 9.15 uur. Palace: „Heidi", alle leeft., 7 en
9.15 uur.
DINSDAG 3 NOVEMBER
Nassauolein 8: dr. R. v. Brakel'. Buys, over:
„De Godsliefde bij Spinoza", 8.15 uur. Ge
bouw Cultura: „Filmavond met lezing van
Lissone-Lindeman, 8 uur. Luxor: „Aan", 14
jaar, 2, 7 en 9.15 uur. Roxy: „Hongkong", 14
}aar, 2.30 en 8 uur. Minerva: „Koppensnel-
ers van de Amazone". 14 jaar, 8.15 uur. Lido:
„Call me Madam", alle leeft., 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. City: „Opstand in de Sing-Sing",
14 jaar. 2.15. 7 en 9.15 uur. Frans Hals:
..Broadway Rhythm", alle leeft., 2.30 en 8
uur. Rembrandt: „Ik beken", 18 jaar, 2, 4.15,
7 en 9.15 uur.
De Nederlandse Opera heeft haar réper
toire verrijkt met „De Verkochte Bruid"
van Smetana, de kostelijke komische opera,
die haar lange leven dankt aan de natuur-
iijke frisheid van een muziek, die wortelt
in het Tsjechische volkseigen. Vrijdag
avond werd in de Amsterdamse Stads
schouwburg de première gegeven, die
blijkbaar met veel zorg voorbereid was.
Van bijzondere betekenis was deze opvoe
ring wegens het feit, dat dit de eerste
manifestatie was van de nieuwe muzikale
leider Alexander Krannhals, waarvan hij
de volledige verantwoordelijkheid droeg.
Wat hij tot nog toe te dirigeren kreeg, was
overgenomen werk van vorige muzikale
leiders, hetgeen voor een persoonlijkheid
mei eigen inzichten lang geen prettige
taak is.
Wij hebben Krannhals kort na zijn be
noeming horen verklaren, dat hij z'ch tot
doel stelde met de krachten van het ge
zelschap een goed geheel te vormen, erbij
voegende dat hij een stevig ensemble van
vrij wat groter betekenis achtte dan hel
samenwerken met „sterren". En; alsof hij
oen bewijs voor zijn stelregel heeft willen
geven, bezette hij zijn eerste Amsterdamse
montering met eigen mensen van de troep,
iets wat bij de Nederlandse Opera zeld
zaam begon te worden. Wel is het waar
dat, daar de opvoering van Smelana's werk
in Nederlandse vertaling gegeven werd,
een bezetting met buitenlandse krachten
-• tenzij men ze uit Antwerpen of Gent
zou halen niet denkbaar zou zijn. Maar
goed, Krannhals heeft bijgestaan dooi
de regisseur Herbert Maisch een geheel
weten te bereiken, dat in menig opzicht
merkwaardig was en zich kenmerkte door
een vlotte aanpassing en een opmerkelijke
muzikale eenheid waaronder begrepen
het aldoor fraai klinkend orkest van de
ensemblenummers. Een werkelijke verras
sing was aldus het innige kwintet in het
derde bedrijf, dat aan het slot tot sextet
uitgebreid wordt. De vocale eisen in een
„speel-opera" als deze zijn waarlijk niet
gering, omdat alles op de actie ingesteld
is en het geijkte operapathos er weinig of
geen kans in krijgt.
Smétana's „Verkochte Bruid" is welbe
schouwd een handige combinatie van een
vrij eenvoudige dorpsgeschiedenis met een
hele hoop spectaculaire dingen (balletscè
nes, enzovoorts), die met het „geval" wei
nig te maken hebben, maar als een ver
toning in de vertoning dienen om er de
gang in te houden De gezonde muziek van
Smetana, die voor een groot deel steunt
op de zo rijke volkskunst van de Tsjechen,
is echter het krachtige bindmiddel, dat in
staat is alle elementen samen te bundelen
tot een geheel, dat soms ontroerend een
voudig kan zijn en andermaal de prikke
lende kracht laat voelen van de sterke
impulsen van een volk, dat zingen en dan
sen als een natuurlijke gave in hoge maten
eigen is Het zijn geen deinende melodieën
in dr:edelige maat. doch tweedelige polka-
rhythmen die domineren, om niet te spre
ien van andere nationale dansvormen,
waaronder er natuurlijk ook in driedelige
maat zijn en waarin de syncope met ka
rakteristiek effect werkt. En dan is er het
orkest, waaraan Smetana een timbre ge
geven heeft, dat men als zuiver Tsjechisch
herkent in het.typische aanwenden van de
Klarinet.
Greet Koeman heeft de hoofdrol niet
Behalve het ophalen van kleren en dekens werd er nog veel gedaan, om de mensen
er aan te herinneren, wat er gedaan moest worden voor de mensen in het rampgebied.
Er was ook nog zo veel geld nodig, en op allerlei manieren werd er door de radio
en in de krant opgewekt, om te geven wat men kon.
De jongens zaten ook niet stil. Ze begrepen en voelden zo goed, dat er iets gedaan
moest worden. En ze slaken de hoofden bij elkaar om te bespreken, of zij ook iets
konden bedenken om geld bij elkaar te brengen. Want al hadden ze hel geld uit hun
spaarpot gegeven, ze begrepen toch wel, dat er nog veel meer nodig ivas.
En onder elkaar verzonnen ze allerlei plannetjes. Ze wilden iets aardigs bedenken.
Ieder probeerde iets te bedenken, en daarover praatten ze druk met elkaar.
Eindelijk meenden ze er iets op gevonden te hebben....
„Als we eens met zijn drieën een orkestje maakten?", stelden ze voor. „Dat zou
misschien wel lukken, en dan halen we wel wat geld op bij de mensen!"
Dal plannetje leek hun nog het beste.
„Hoe zullen we dat doen?", vroeg Bunkie.
„Jij hebt nog een mondharmonica", zei Rick. Daar kun je wel wat op spelen. En
ik heb nog een fluit in de kast; als we daar samen wat liedjes op spelen, kan het best
leuk klinken! En Oepoeiie kan met 'n bus het geld ophalen!"
ADVERTENTIE
VLEKKENWATER
VAN
CETA-BEVER
99
16)
„Ik zal je wel vergeven," zei ik einde
lijk. „Het spijt me alleen dat ik geen ver
trouwen meer in je kan hebben. Hoe kan
ik ooit zeker van je zijn? Hoe kan ik weten
of je niet enkel
Ze liet me niet uitspreken. Haar ogen,
nog nat van tranen, fonkelden.
„Stil maar," zei ze fel. „Je hóeft niet
zeker van me te zijn. Je hoeft helemaal
niets meer. Als een man en een vrouw van
elkaar houden, hebben ze geen getekende
documenten of bewijzen nodig; dat voelen
ze. En als je denkt dat ik van plan ben je
te bewijzen dat ik van je houd, heb je het
lelijk mis. Wie denk je dat je bent? De
enige man op de wereld? Als je geen ge
noegen neemt met me zoals ik ben, dan
moet je het laten. Dan moet je een vrouw
zoeken, die niet dwalen en niet falen kan,
die nooit een fout maakt en die van je
houdt met een liefde, waarop een stempel
van echtheid plus een garantie staat, zodat
je schadevergoeding kan eisen als ze je per
ongeluk eens mocht...."
Verder kwam ze niet. Ze griste haar tas
van tafel en snelde de deur uit, de trap af
en naar buiten. Een klap van de buitendeur
deed me beseffen dat ze voorgoed was
weggegaan.
Ik stond een ogenblik met stomheid ge
slagen. Mijn hoofd leek een heksenketel
van tegenstrijdige gedachten die in razen
de snelheid door elkander wervelden. Ik
trachtte aan Elsje te denken, maar het
lukte me niet. Ik zag alleen maar het fiere,
betraande gezicht van Suzanne voor me
en ik wist niet meer wat er eigenlijk met
me aan de hand was. Mijn rug was als ge
broken, mijn hersens verdoofd en mijn
benen verlamd. Was dat het geluk, wat het
geld me gebracht had? Ik zonk in een stoel
en sloot mijn ogen.
Midden in de nacht werd ik wakker van
de kou. Ik kleedde mij met moeite uit en
kroop bibberend in bed, waar ik spoedig
weer in een loodzware slaap viel. En ik
droomde van een reusachtige schop die ik
nauwelijks tillen kon, waarmee ik een on
afzienbare tuin moest omspitten, terwijl de
hele familie Vroegindeweij met grijns
lachende gezichten toekeek over een me
tershoge betonschutting. Elsje was er ook
bij. Ze grijnslachte even hard als de rest.
0 0
's Morgens om negen uur rinkelde de
telefoon. Ik kroop moeizaam uit mijn bed
en nam de hoorn op. Het was Beetje.
„Het spijt me dat ik u zo vroeg stoor,"
zei ze zenuwachtig, „maar ik ben bang dat
de baas komt en dan kan ik niet meer bel
len, ziet u. Het gaat hierom: Ik geloof dat
ik een betrekking voor u weet."
Die goeie Beetje! Die was blijkbaar niet
van plan me in de steek te laten.
„Mijn lieve Beetje", zei ik vriendelijk,
„ik ben je erg dankbaar voor de moeite
die je voor me doet, maar ik heb geen be
trekking nodig. Ik heb nu veel geld, zie je.
Ik heb mijn geld gekregen van de loterij.
Voorlopig denk ik er niet aan in betrek
king te gaan."
„O," zei ze mat. Het was even stil. Toen
klonk haar stem weer:
„Dus u bent rijk, als ik het goed be
grijp? Wat jammer
„Wat?!"
„Nee, ik bedoel. Och, het spijt me dat
ik u nog niet gefeliciteerd heb! Het is wel
om te lachen, vind u niet, dat ik met een
betrekking voor u kom aandragen, ter
wijl u.
Zij brak plotseling af. Het was alsof ze
lachte, maar ik wist dat het een snik was.
Wat mankeerde die Beetje?
„Beetje!" riep ik. „Wat is er? Huil je?
Om mij? Waarom toch?"
„O, niets. Ik.ik ben verkouden, ziet
u. Ik moest niezen."
„Je bent een leugenaarster, Beetje. Ik
weet best het verschil tussen niezen en
huilen. Zeg eens, waarom doe je toch al
die moeite voor me. Ik ben op kantoor
nooit bizonder aardig voor je geweest!"
„Nee.... Dat is waar," zei ze treurig.
„Och, ik zou het voor iedereen doen, die
in narigheid zit. Maar u zit niet in narig
heid, weet ik nu. DusTot ziens, of
het allerbeste. Ik zal u waarschijnlijk niet
vaak meer zien."
En „klik" zei de telefoon.
Ik had geen tijd, lang na te denken over
het vreemdsoortige gesprek. Onmiddelijk
nadat ik had opgehangen rinkelde het
toestel opnieuw. Het was oom Ben.
„Of u dadelijk komen wil," brulde hij.
„Vroegindeweij is op een dinges gestoten.
Op iets hards. Op de kist met de guldens,
zegt hij."
Verdraaid! Zou die fantast nu toch suc
ces hebben? Als dat waar was, zou mijn
rijkdom met een niet gering bedrag wor
den vermeerderd! -Stel je voor! De goud
koorts kreeg me te pakken. Ik vergat mijn
pijnlijke lendenen en kleedde me haastig
aan.
Juffrouw Vrolijk kwam met een rijke
lijk uitgebreid ontbijt, wat het resultaat
van van mijn dienaangaande geuite wen
sen vergezeld van bepaalde financiële
toezeggingen. Het smaakte me niet bizon
der, omdat ik teveel haast had. Toen ik
de huisdeur achter me dichtsloeg,boog
mijn hospita zich uit een raam en riep me
verwijtend na: „U hebt de gemberjam niet
aangeraakt! En die had u speciaal willen
hebben!"
„Morgen! Morgen!" schreeuwde ik on
geduldig. Wie bekommert zich om gember
jam als er goud te rapen valt?
alleen vlot gespeeld, doch ook brillant ge
zongen. Dit zou men ook van de tenor
Chris Rcumer kunnen zeggen, als zijn zin
gen niet zo onnodig geforceerd had ge
klonken en hij blijkbaar vergelen was, dat
zijn partij wel 'n karakterrol, doch ook een
lyrische is. Gerard Groot maakte van de
huwelijksmakelaar, die de dupe van de
historie wordt, een raak opcra-buffa-type,
waartoe zijn stem en tempei-ament zich
trouwens goed lenen. Siemen Jongsma, als
de vader van de bruid, zong uitstekend.
Guus Hoekman kon zich in de Micha-rol
minder gunstig laten gelden, wat niet weg
neemt, dat hij in het ensemble een voor
name vocale kracht was. Lidy van der
Veen en Jo van de Meent toonden zich
voortreffelijke vocale krachten en Nel Du-
val verdiende een compliment voor haar
creatie van het verleidelijke kermismeisje.
Wat Henk Angenent als de circus directeur
ten beste gaf, verdiende alle lof. Als laat
ste noem ik Chris Taverne, de vertolker
van de onnozele Wasjek, niet omdat hij
de minst gelukkige uitbeejder was, maar
omdat niet zozeer zijn zang de aandacht
trok, dan wel zijn actie en typering. En
als steeds was het koor van de opera pa
raat en klankschoon.
Dus haast geen vuiltje aan de lucht?
Ja toch: het betreft de uitspraak van de
Nederlandse tekst van Henk Milo. waar
van ik niet kan zeggen of hij goed of slecht
is, want ik heb er nagenoeg niets van ver
staan, behalve dan hetgeen de veteraan
Henk Angenent raak en snedig over het
voetlicht lanceerde. Onze opera-vocalisten
galmen te veel en denken nauwelijks aan
hun dictie. En juist in de komische opera
stijl is het dringende noodzaak, dat daar
ernstig rekening mee gehouden wordt.
JOS. DE KLERK.
Hierboven heeft mijn collega Jos. de Klerk
in zijn muzikale beschouwing „De ver
kochte bruid" een speelopora genoemd.
Daar is ook alle reden voor, maar men zou
nog verder kunnen gaan door dit folklo
ristisch getinte meesterwerk als een* dans
opera aan te duiden. En zulks waarlijk
niet alleen, omdat er voor het ballet een.
tamelijk grote rol als versierende variatie
brengend element in is voorbehouden,
maar in de eerste plaats omdat Slavische
dansmotieven aan veel van de compositie
ten grondslag liggen en de optredende
personen tot belangrijk uitdrukkingsmid
del dienen. Ook in dit opzicht is de afstand
van Smetana tot het zogenaamde verisme
niet gering. Naar naturalistische logica
moet men hier dan ook niet zoeken. Doch
als bijvoorbeeld Marsjenka en haar min
naar Jénik in hun liefdesduetten zodanig
in vervoering geraken, dat zij tenslotte
zingend dansen, dan is zulks psychologisch
volkomen verantwoord, ais men zo'n toch
altijd ietwat hoogdi-avende term althans
voor zo'n elementaire kwestie van tempe
rament gebruiken mag.
In dit opzicht is de gastregisseur Herbert
Maisch uit Keulen doorgaans zeer geluk
kig geweest in zijn oplossingen, al heeft
hij niet weten te voorkomen dat Chris Reu-
mer hel karakter van Jénik te veel ver
vormde in de richting van een soort bra-
nieschoppende Amerikaanse cowboy. Maar
over het algemeen was het bewegingsspel
uiterst natuurlijk, in een veel wezenlijker
zin dan naturalistisch. Vooral met de leden
van het in dit geval zo belangrijke koor
werden verrassende, zwierige, resultaten
geboekt. Bovendien zat er een aantrekke
lijke vaart in de voorstelling.
Helaas echter is de kenschetsing „komi
sche" van deze Boheemse boerenopera te
nadrukkelijk als uitgangspunt voor de
mise-en-scène genomen. Nu kan dit werk
veel hebben, maar die Duitse kluchtigdoe-
nerij is waarlijk niet altijd even leuk als
kennelijk bedoeld werd. Waarom de vader
van Marsjenka tot een min of meer cari-
caturale figuur moest worden gechargeerd,
was geen moment duidelijk of aannemelijk.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat er
talrijke goede vondsten tegenover stonden.
Hans van Norden maakte een schilderach
tig décor met als enig bezwaar een wat
eentonige ruimtewerking.
Een apart woord van hulde komt toe
aan Franchise Adret, de choreografe. Wel
iswaar kwam zij niet tot een zo brillant
divertissement als in ..De poppenkast van
meester Pedro" van De Falla in het Hol
land Festival, maar niettemin werd de
parade van het reizende circus een amusant
spektakel. In het bijzonder en tei*echt werd
hierbij plaats voor de zeldzame acrobati
sche begaafdheid van Marie Rose Bastiaans
ingeruimd. In technisch opzicht liet het
optreden van de vrouwelijke leden van
het corps de ballet nogal veel te wensen,
ook als men rekening houdt met de uiter
aard bedoelde „schmiere". Aanzienlijk be
ter was het karakteristieke dansen van de
drie manlijke solisten César Horn, Martin
Scheepers en Hans van Manen in de polka
en de (van origine Hongaarse) furiant.
De gesignaleerde bezwaren nemen ech
ter niet weg. dat men met deze „Verkoch
te bruid" een plezierige avond beleeft, ook
al staat het toneelbeeld niet op gelijke
hoogte met de voc-ale en instrumentale
prestaties. Waarmee overigens niet gezegd
wil zijn, dat onze operazangers niet zouden
kunnen acteren, want het tegendeel werd
Gisteravond was in de kleuterschool aan da
Tesselschadëstraat (Oud-Schoten) voor de eer
ste keer gelegenheid tot bezichtiging van de
maquettes Delft- en Zinneveltwijk. Er was eem
zeer bevredigende belangstelling voor de gro
te uitbreiding welke Haarlems Noordelijk
stadsdeel in de komende tijd zal ondergaan.
Ir. A. van der Steld, stedenbouwkundige van
Openbare Werken, die het ontwerp voor de
nieuwe wijk vervaardigde, hield een toelich
ting op het geheel van huizen, bomen en we
gen, dat tezamen het stadsplan vormt.
Hij wees nog eens op de dringende nood
zaak van hoogbouw, tot voor kort onbekend in
Haarlem. Ruimtegebrek dwingt ons echter om
hoog; natuurlijk komt er meer verkeer in
drukker bevolkte stadsdelen en ook de afstan
den tussen de huizen zullen groter worden.
Voor mensen met schoolgaande kinderen is
men van plan een aantal ééngezinswoningen te
bouwen, ongeveer 40 percet van het aantal te
bouwen huizen. Ook de eigen tuintjes gaan tot
het verleden behoren en worden vervangen
door gemeenschappelijke tuinen, waarin de
jeugd niet mag voetballen, doch evenmin prac
tised gebruik uitsluiten.
Wanneer de nieuwe woningen klaar en be
woond zullen ,zijn, zal Oud-Schoten ongeveer
25.000 zielen tellen. Een stad op zichzelf dus.
Geen wonder dat er een dringende behoefte
aan een winkelcentrum bestaat, zodat de huis
vrouw niet helemaal naar de stad behoeft te
gaan voor haar inkopen. In het plan waren 22
winkels geprojecteerd, doch hoewel de huizen
er komen, laten de winkels nog op zich wach
ten. De financiering der panden vergt echter
in de meeste gevallen onoverkomelijke finan
ciële bezwaren.
Er bestond gelegenheid tot het stellen van
vragen; men kwam al dadelijk met de kwestie
ziekenvervoer voor den dag. Dat moet uit ons
Noordelijk stadsdeel immers nog al te ver rij
den voor het eindelijk een van de ziekenhui
zen in het centrum bereikt. Een ziekenhuis is
toch geen overbodige luxe voor een wijk van
25.000 mensen, was men van mening. Dc heer
Van der Steld zeide echter dat voor een capa
citeit van 200 bedden de wijk weer niet groot
genoeg was. Slechts poliklinieken zijn nodig
en die komen er. Ook een postkantoor krijgt
men niet over de brug; daar zal men het met
de bekende agentschappen moeten doen. De
politie krijgt evenmin een officieel bureau, aï
bestaat het plan in een der nieuw te bouwen
huizenblokken een politiepost in te richten.
Wat de houders van auto's betreft: er zal
voor voldoende stallingsruimte gezorgd wor
den. Verscheidene auto-boxen zullen degenen
die hun auto zelf onderhouden ten dienste
worden gesteld. Voor anderen zullen garages
de aangewezen weg zijn. Overwogen wordt
aan de Delftlaan een paar aantrekkelijke ben
zinepompstations te bouwen.
ADVERTENTIE
Billijke tarieven. Prospectus op aanvr.
Amstcrdamsche Rijtuig Mij. - Plein 21
In Parijs wordt vernomen, dat Frank
rijk in de maand October een betalings
tekort van ongeveer 12 millioen dollar
had in de Europese Betalingsunie.
In September bedroeg het tekort bijna
25 millioen dollar.
Mejuffrouw Frances Willis, ambassadrice
van de Verenigde Staten in Zwitserland,
vindt naast haar drukke diplomatieke
werkzaamheden nog gelegenheid om zich
bezig te houden met de omvangrijke pro
blemen betreffende de huishouding van de
ambassade. Hier zien we mejuffrouw Willis
in de keuken van haar huis te Bern met
haar Zwitserse kok het recept van een
Zwitsers nationaal gerecht bespreken.
bewezen. Het premièrepubliek beloonde na
afloop de uitvoerenden met herhaalde,
langdurige ovaties. En het regende bloemen
in de orkestbak.
DAVID KONING.
In een minimum van tijd was ik in
Vroegindeweij's tuin gearriveerd, waar de
grootste opwinding heerste. Met stukken
en brokken hoorde ik het verhaal al van
Elsje, die me open deed. Haar vader en
oom Ben hadden de verleiding niet kun
nen weerstaan om in het afgegraven ge
deelte van de tuin dieper te gaan spitten,
in de hoop iets te vinden. En Vroeginde
weij had toen de verrassing van zijn leven
gekregen: Reeds bij zijn eerste forse spit--
bewegingen was zijn schop op iets hards
gestoten en toen hij de aarde in de buurt
van het voorwerp verwijderd had, was
een halfvergane houten deksel tevoorschijn
gekomen, dat muurvast in de grond zat.
Zo was de situatie nu. Rondom het gat,
waar Vroegindeweij bezig was met wrik
ken, stonden de familieleden in grote
.spanning toe te zien. Ik schaarde mij bij
de ooggetuigen en zag, hoe hij met zijn
schop een vierkant houten voorwerp bloot-
woelde, dat steeds meer de vorm van een
kistdeksel xaannam. De opwinding van het
gezelschap sloeg onmiddellijk op mij over.
Dat moest de kist met het goud zijn! Maar
er was toch sprake van een ton in de mé
moires van de twee rijkaards uit het ver
leden, en niet van een kist? Nou ja, mis
schien heette een kist in die tijd wel ton.
Daar kan je nooit van op aan bij die oude
taalgebruiken. In ieder geval was dit een
historische vondst, dat bleek duidelijk. Het
hout was zwart van ouderdom en groten
deels verrot doch nog taai en vezelig. Het
was blijkbaar prima eikenhout geweest in
zijn goede tijd.
,Help eens een handje," hijgde Vroeg
indeweij, die er eindelijk in geslaagd was
zijn schop onder het deksel te wrikken.
We sprongen hem bij en verenigden onze
krachten met de zijne. Het resultaat was,
dat de schop met een luide knal afbrak
en wij allen met het gezicht in het zand
beten. De baard van oom Ben leek een
kerstboom met snuisterijen, toen hij zich
uit de zandhoop verhief. Maar onze po
ging was toch niet geheel zonder succes
gebleven. Toen de schop brak, was het
deksel aan een kant losgeschoten en het
stak nu schuin omhoog. Wij keken elkan
der aan. Was het enkel maar een deksel
zonder meer? Eronder gaapte zwart de
aarde, en er blonk geen goud.
„Tillen, jongens," zei Vroegindeweij
hees. Hij zag bleek van spanning.
Wij tilden. Langzaam rees het deksel
omhoog, en toen het eindelijk alle ver
zet opgaf en loskwam uit de aarde, ston
den wij verslagen bij het armelijk stuk
hout, waaronder noch een kist, noch wat
dan ook te zien was. Enkel zand was het,
dat onze blikken vol gouddorst ving.
Droog, grauw en smerig zand.
Het was geruime tijd stil, als bij een
graf.
Toen zei Vroegindeweij: „Waarom zou
er niet een stuk hout begraven liggen in
mijn tuin? Ik heb het bij ongeluk opge
graven. Onsystematisch, om zo te zeggen.
Wordt vervolgd).
