VRIJGEZELLEN ZIEN U AAN Franse paragraaf Uit de schaduw OVEREENKOMSTEN EN VERSCHILLEN VAN DENEMARKEN EN NEDERLAND Deense luchtigheid geen oppervlakkigheid Toegepaste kunst geniet een veelzijdige bloei Genie in dodencel Gieseking procedeert Einde van een privilege Expositie vijftig jaar Haags muziekleven HET aantal nog niet georganiseerde landgenoten blijft verheugend slinken. Thans is opnieuw een groep mensen, die meende zich buiten de congresserende en adresserende levenskringen te kunnen houden, onder een nieuwe noemer in ons volksleven ingedeeld. Ook deze mensen, die wellicht gisteren nog op eigen houtje trachtten de wereld te verbeteren, krijgen nu een kans om zich degelijk te laten sa mensmeden en om in die toestand sprekers te horen schetsen, illustreren, beklemtonen, onderstrepen en soms zelfs te horen spre ken. Wij staan thans aan de vooravond van Vrijgezellendag. Wanneer een categorie een eigen dagje krijgt toegewezen, dan wil dat meestal zeggen dat wij er tevoren maar wat „langsheen" geleefd hebben, zonder begrip voor haar noden of verdiensten. Wij kennen reeds Moederdag voor moeders, Vaderdag voor vaders, Vlaggetjesdag voor haringen en Dierendag voor dieren in het algemeen: „Dieren kijken u aan". Morgen zullen dan de vrijgezellen u aan kijken. Voor een goed begrip delen wij mede. dat met vrijgezellen in het algemeen die mensen worden bedoeld, die niet ge huwd zijn. Men dient zicli daar rekenschap van te geven, omdat ook hier het gevaar van beunhazerij dreigt. Zoals vele bewegingen, die beoogden wereldomvattend te worden en de samen leving een nieuwe, krachtige impuls te geven, heeft ook de Vrijgezellenbond een onaanzienlijk plaatsje uitgekozen om van daar zijn oproep de wereld in te slingeren: Grevenbicht (L.). Door de behandeling van onderwerpen als Huwelijksangst, Huwe lijksremmingen en Het zoeken van een Juiste Partner heeft de bond zich allereerst bezonnen op zijn bestaansredenen. Vervol gens heeft hij zich tot de buitenwereld ge wend met het vermaan, dat deze de vrij gezellen niet langer als tweederangs bur gers zou behandelen. En tot de regering met de motie: „Wèg met de hoge vrijgezel lenbelasting!" Ten gerieve van de ambte naren, die nu al een jaar lang vergeefs langs de gigantische departementale kasten slenteren op zoek naar het hoofd „Vrijge zellenbelasting", tekenen wij hierbij aan, dat vermoedelijk gedoeld wordt op de Loonbelasting. Verder heeft de Vrijgezel lenbond een discriminatie ontdekt in het cadeaustelsel. Niet datgene, waar kortgele den een wettelijke regeling voor is getrof fen wij laten het aan anderen over da&r weer een discriminatie in te ontdekken. Het gaat hier om de „practische cadeaux", Het gebouw van het Deense ministerie van Financiën met het koninklijk paleis Chrisliansborg op de achtergrond. die verloofde, gehuwde, moeder/vader ge worden kennissen van de vrijgezel ver wachten. Dat is nog niet het ernstigste: er is wel een weg om lepeltjes en pullen tegen fabrieksprijs in serie op te kopen en in ge reedheid te houden. Maar de vrijgezel per soonlijk grijpt er naast. Immers, om even eens geschenken in ontvangst te mogen nemen, zou hij zich moeten verloven, hu wen of borelingskes moeten kunnen aan tonen en dan de lezer voelt waar wij heen willen is hij geen vrijgezel meer. Men ziet met welke beklemmende proble men de nog jonge Vrijgezellenbond al da delijk geconfronteerd wordt. Het verkrijgen van een vertegenwoordi ger in de Staten Generaal lijkt ons eenvou diger. Wij zouden ons sterk moeten vergis sen als mej. dr. Marga Klompé of dr. Jan Schouten niet onmiddellijk bereid zouden zijn de vertegenwoordiging van een Vrij- gezellenpartij erbij te nemen. Voor de der de zuil zou ook nog wel iemand te vinden zijn. TOCH heeft de lezer er recht op te weten dat wij deze ontwikkeling met be zorgdheid gadeslaan. Reeds in Grevenbicht zijn de ondermijnende krachten in deze beweging welig aan de dag getreden. Het is toch wel betreurenswaardig, dat lieden, die bijeenkomen om hun rechten als vrij- gezel(lin) te verdedigen, deze onmiddellijk prijsgeven bij het zien van een andere vrij- gezel(lin). Verscheidene hunner zijn ver slagen en verliefd uit Grevenbicht tevoor schijn gekomen. Het is ons bekend, dat op een vergadering van de bond in Amsterdam het licht uitging, weliswaar om lichtbeel den te doen vertonen, maar het licht ging dan toch maar uit! Zo ijvert deze nieuwe formatie in ons volksleven al voor haar eigen ondergang. Zij zou even goed „Bond tot Opheffing van de Vrijgezellenstaat" kunnen heten. Wij weten, dat het gerucht van deze bond is doorgedrongen tot het isolement, waarin velen onzer hun kracht hebben ge vonden. Een groot deel van hen, zal zich in vrijwillig gekozen egelstellingen met een sterke glimlach afwenden. Dat zijn zij, die in stilte een revolutie voorbereiden. Dit is het geheim van véél meer vrijgezellen, dan men geneigd is te denken: zij verkiezen een eiland van rommel in een zee van een zaamheid om met koortsige ogen plannen van een ontzaglijke draagwijdte uit te wer ken. Dat gebeurt vaak in een half-liggende houding, waarmee de vrijgezel bij de bui tenwacht de indruk wekt, dat er niets be langrijks aan de orde is. Maar intussen staat het plan hem haarscherp voor de geest gespannen. Misschien dat men van de verwezenlijking van al deze voornemens weinig zal merken, maar dat doet niet ter zake, want de voorbereiding is belangrijker dan de uitvoering. Het is niet onmogelijk dat onze strijd hier en daar in gevaar komt door de wan orde, welke zij om ons heen opwerpt. Som migen kunnen daar op de duur niet tegen, omdat zij nog gebukt gaan onder een mis plaatste zucht naar ordelijkheid. Geven zij daaraan toe, dan zal misschien een echt verbintenis de orde op hun kamers herstel len, maar de orde in hun geest zo ernstig verstoren, dat zij voor onze hoge doelen niet bruikbaar meer zijn. En wannéér dan morgen de vrijgezellen u aanzien, dan moge het bij een korte, raadselachtige blik blijven, die wij in een diergaarde eens van een leeuw ontvingen, maar waarna het dier zich met een afge beten grom omkeerde en heenging om de laatste poot te leggen aan zijn uitbraak- plannen. KO BRUGBIER Een ter dood veroordeelde, door deskun digen alts geniaal bestempelde misdadiger, Caryl Chessman, heeft zojuist zijn autobio graphic in druk zien verschijnen. Het boek heet „Caltl 2445, death row" en dmaa®t als ondertitel „Het door een veroordeelde zelf geschreven levensverhaal". De auteur is bezig aan nog twee boeken, maar het zal hem waarschijnlijk niet luk ken deze te voltooien, tenzij de voltrek king van zijn vonnis, dat op 14 Mei be paald is de dood in de gaökamer wordrt uitgesteld. Door psychiaters wordt Chessman de begaafdste man genoemd die ooi£ in San Quentin (V.S.) „gezeten" heeft. Een New Yorkse socioloog, prof. Samuel Koe nig, schreef op de omslag van het book „Zijn leven was opgedragen aan de misdaad, aan geweld tegen de maatschappij. I-Iij schreef dit boek als een daad van diep berouw. Een bijzonder verontrustend verhaal, over een scheppend genie dlat een vernielend genie werd." Chessman heeft een verzoek om uitstel ingediend bü de gouverneur van Califor- nië voor uitstel van zijn executie wegens ontvoering, poging tot verkrachting en diefstal. (U.P.) Parijs, April. - - De helft van de Pa- rijzenaars schijnt ter gelegenheid van Pasen de stad verlaten te hebben en de straten zien er nu ook veel leger uit. De waarneming is bedriegelijk: in werkelijk heid zijn de straten zonder winkels altijd leeg, zeker 's avonds en op feestdagen. De huizen staan er steil en gesloten langs, als de wanden van een ravijn, en verraden met geen enkel teken dat zij bewoond wor den: als er een enkele juffrouw in een witte cape te voorschijn komt en met de blik op haar schoentjes gericht de straat uitloopt, kan men zeker zijn dat er nu niemand meer achtergebleven is. Auto's hier en daar langs het trottoir, met een krant en een hoed of een regenjas op de achterbank, zijn niet in staat om er leven in te brengen. Evenmin is de poes dat, die in een hoekje zon zit op een stuk blinde muur tussen twee hoge blokken bovendien staat zij op en springt na een korte aarzeling van de muur af in het onbekende gebied er achter. Eén of twee hoeken verder is het dan wel weer anders: gesloten auto's, zwart, maar grijs van het stof, komen strak en snel voorbij, een groen-gele bus stuift uit een zijstraat naar binnen en stopt toch net bij de halte. De meeste Parijse bussen hebben nog open achterbal cons, die tot laag boven de straat zakken en waar jon gemannen aan de rand van staan om hun gezicht in de wind te houden. Bij het nieu we type, dat er langzamerhand in komt, sluit de carrosserie zich om het balcon heen en daar zit de conducteur ook op een vaste plaats met een tafeltje voor zich van het trottoir af ziet men hem in het voor bijgaan spelen met zijn stempelgerei. In deze straten, omdat ze wat breder zijn, kan de zon ook zelfs van schuin opzij de grond bereiken. Omdat het nog koud is in de schaduw, schuift men langs de ver lichte siraatwand, over de onregelmatige projectie van daklijsten en geveltjes en schoorstenen. Langs de boulevards bepaalt de zon ook op die manier het wandelperk: dat is altijd opvallend op de Champs-Ely- sées, die door de schaduw van de Zuide lijke bebouwing bijna de gehole dag in twee helften verdeeld wordt: aan de éne kant tafels en stoeltjes keurig gerangschikt op terrassen waar alleen in één hoek twee mensen aan zitten, stijf Ln d'e beschutting van een glazen scherm, aan de overkant gedrang en zonnebrillen en overwerkte kellners. Maar overal in de stad zijn in deze tijd de zonloze terrassen verlaten als grond waar zelfs geen onkruid groeit. Aan de Place St. Michel staat er alleen een juffrouw in een jas de popcorn-machine te bewaken, die onafgebroken de gezwollen maïskorrels in een glazen bol omhoog spuit. Aan de overkant zitten daar twee Ameri kaanse meisjes het seizoen iin te luiden: de een van een welgedane gestalte, in een bril van blauw montuur, glimlacht zonder op houden. welgemeend en bovendien in de overtuiging dat glimlachen en tevreden zijn altijd goed is voor de wereld; d'e ander, die donkerder en aantrekkelijker is, met een stroeve en ongeduldige trek op het gezicht, misschien omdat zij van mening is dat zij Europa moet leren kennen en niet weet hoe zij daarbij te werk moet gaan. Bij hen vergeleken zijn de anderen bescheiden en evenwichtig: de Fransen die droogjes in de zon zitten met een klein glaasje voor zich, de Engelse schooljongens die ln een troep voorbij komen en gedempt een Frans liedje zingen, zelfs de grote Duitse Merce des in soort-uitvoering, d'ie langs het trot toir staat en waar men zich een blondline met donkere ogen bij voorste'!, vergezeld, van een lachebek met een witte pet maar men krijgt ze niet te zien: er ver tonen zich hier veel Duitse auto's en bus sen, weinig losse Duitsers. Langs de kademuren van de Seine is het al zomer: daar liggen de clochards te sla pen naast hun schoenen en hun vervallen kinderwagens. Aan de Qua! Henri IV, waar zij zich staan te wassen en te kammen aa.n een gemeentekraantie, moet men aan foto's denken waar in witte inkt Waskolkkamp 1929 onder geschreven is. Eén van hen scheert zich voor een scherf spiegel. Intus sen komen op de voorgrond de gezinnen voorbij: huisvaders in regenjas en een zoontje dat scheef homgt aan moeders hahdl Verderop naar het Oosten steekt een métro treintje voorzichtig een hoge brug over en bij de sluis voor de haven van hot Arsenaal staan de vissers in het onvruchtbare water te staren. NEW YORK (U. P.). De Duitse pia nist Walter Gieseking heeft een proces aanhangig gemaakt tegen die gramofoon- platen-maatschappij Urania, omdat dieae, naar hij beweert, zonder zijn toestemming twee 1 angs peel-opnamen van door hem uitgevoerde werken op de markt heeft ge bracht. Gieseking vraagt 100.000 dollar schadevergoeding en eist, dat Urania de twee platen uit de circulatie zal nemen. O TRIëST (U.P.). De Giuseppe Verdi Opera heeft besloten een schuld te be talen, die een eeuw geleden is aange gaan. In 1856 zat dit theater dringend om geld verlegen. Vijfendertig geld schieters zorgden voor de lening, maar zij bedongen zekere privileges, zoals gratis bezoek aan opera's en concerten. Deze privileges gelden nog altijd, maar de leiding van het operagebouw vindt dat het nu maar uit moet zijn. Zij is van plan er een streep onder te zetten door de schuld af te lossen, hetgeen neerkomt op 720 lire (ongeveer vier gulden) per rechthebbende. Natuurlijk was de waarde van die geld som een eeuw geleden heel wat groter. WANNEER VORSTELIJKE PERSONEN elkanders land be zoeken, is dat voor hen zelf een taak, die hoge eisen stelt aan hun uithoudingsvermogen. Men kan geen vergelijking maken met een vacantiereis, die gewone burgers ondernemen om tot rust te komen of indrukken op te doen van andere landen en volken. Zij dienen een ander doel en geven gerede aanleiding die volken onderling meer tot elkaar te brengen, daar er uit de aard der zaak door dit bezoek belangstelling groeit voor hun persoon en hun land en de pers deze gelegen heid terecht aangrijpt over dit land en het volk inlichtingen te verschaffen. Zodoende dragen ze daadwerkelijk bij tot betere inzichten, meer begrip en waardering onderling. Het bezoek van het Deense koningspaar is dus een prachtige kans weer eens iets over dit zo verwante volk te vertellen, een volk en een land dat in geaardheid ons na staat en waar mede de contacten op velerlei gebied reeds lang bestaan. Heiaar, vormt de taal, zowel van de Denen als van de andere Scandi- Royale ruimtewerking in een lagere scliooi navische volken, een bezwaar om tot een uitgebreid contact te geraken, maar deze barrière is met enige moeite te over winnen en het loont de moeite zeker zich hiervoor enige inspanning te getroosten. Immers het culturele en wetenschap pelijke leven biedt zoveel boeiende facetten dat men er alleen maar door verrijkt wordt. Het is voor mij niet mogelijk de lezers over al deze facetten te informeren en ik moet mij be perken tot datgene waarvan ik enige ondervinding heb. De Denen zijn voor de vreemdelingen een zeer aantrekkelijk volk, dat zich gemakkelijk geeft, waardoor ook bij vluchtige bezoeken een hartelijk en welgemeend samenspel mogelijk is. Deze luchtigheid is geen oppervlakkigheid, maar een gezonde, lichte en naïeve levenswijze die gemakkelijk aanspreekt. Cul tureel is Denemarken wel toonaangevend te noemen en dan denk ik in het bijzonder aan de toegepaste kunsten en de beeld houwkunst. Een hoog gemiddeld beschavingsniveau is een dankbare voedingsbodem voor deze takken van kunst, die zowel het openbare als het particuliere leven doordringen. Men hoort wel eens dat ze materialistischer zijn ingesteld, wat dan een gevolg is van de waarde, die ook aan het culinaire wordt toegekend. Ik zie dat anders en zou het eerder willen ver klaren als een hulde aan het vele goede, dat onze aarde oplevert en dat toch ruimschoots de moeite loont dit zo goed mogelijk tot zijn recht te doen komen. Wanneer men op de school een maaltijd verstrekt, wordt hieraan alie aandacht besteed, ook wat betreft de wijze van opdienen die men zo smaakvol mo gelijk laat verzorgen. En gaat men naar buiten op het land en neemt men zijn „twaalf-uurtje" mee, dan zijn dat geen haastig op elkaar geplakte sneetjes brood met wat „beleg" er tussen, maar wordt de last van wat omvangrijker bagage gaarne aan vaard om de royaal versierde sandwich (smörrebröd) te kun nen genieten. En dat is geen gewoonte van de beter gesitueer de landgenoten, ook de eenvoudigen torsen de gebruikelijke schoenendoos gaarne mee, die de ruimte oplevert om de delicaat verzorgde boterham te kunnen bevatten! De normale intérieurs van normale gezinnen zien er smake lijk en goed verzorgd uit. Namaak en kitsch komen practisch q gesproken weinig voor en een goede „materiaalkennis" (ook bij «3 de brede laag van de bevolking) vrijwaart voor goedkope ef- Moderne buitenwijk in Kopenhagen. fecten. En typisch verschil is dat met ons eigen land, waar de handelsgeest door vele eeuwen heen een groter invloed heeft uitgeoefend op de financiële kant van het leven. Bij ons zullen velen bij de keuze tussen iets dat meer of iets dat minder kost, de goedkoopte zwaarder later tellen wanneer beide voorwerpen op het eerste gezicht op elkaar gelijken. Men beleeft er een zekere vreugde aan om wat gespaard te hebben en mist het ge noegen van het dagelijkse waarderen van de betere kwaliteit of betere vakkundige behandeling, die nu eenmaal hogere kos ten met zich meebrengen. De vreugde aan het goede, het verzorgde, het echte vak manschap, dat zich zowel in de maaltijd als in de inrichting van de woning openbaart, zien we evengoed in het openbare leven waar de gebouwen, de straten, de openbare pleinen en de vele parken diezelfde geest ademen. Goede huizen, fraaie openbare gebouwen, verzorgde winkels en straten, blijmoedige woonwijken en met prachtige beelden verrijkte parken geven het dagelijkse leven fleur en karakter. En nu moet men niet denken dat het een „rijk" land is en dus deze in onze ogen royale levenshouding daaruit ge makkelijk te verklaren is. Denemarken is van nature een arm land, het heeft geen bodemschatten, geen koloniën, geen om vangrijke industrie. Het is ongeveer even groot als ons land en heeft nog niet de helft van onze bevolking. Ik ben geen eco noom en kan u dus -de verklaring helaas niet geven. Wel weet ik, dat hun kwaliteitsgevoel hen voordeel bracht. Is ons Rijks- zuivelmerk geen reactie geweest op de Deense zuivelconcur- rentie in het buitenland, waar onze boeren meenden handig te zijn door met de kwaliteit het niet altijd even nauw te moeten nemen om wat gemakkelijker winst te maken? Ze waren bijna van de kaart geraakt door de betere kwaliteit, die Denemarken leverde en regeringsinmenging was nodig om onze markt te kunnen handhaven. Het Deense zilverwerk veroverde ook de wereldmarkt en hier vooral door de artistieke waarde van het product, evenals het alom beroemde Kopenhaagse porselein. Dit laatste vestigde zijn wereldreputatie omstreeks de eeuwwisseling en behield deze tot heden. Weliswaar is het oorspronkelijk product niet meer met onze hedendaagse opvattingen in overeenstemming en wordt het nog wel steeds vervaardigd omdat de vraag zeer groot blijft, maar naast het wat zoetelijke dessin wordt een nieuw product gemaakt waaraan de knapste kunstenaars hun medewerking verlenen. Ons „Delfts blauw" heeft ook een wereldreputatie, maar daarin is veel wat serieuze vakkundige critiek niet kan doorstaan en een verjonging van deze waardevolle industrie met gelijkwaardige nieuwe producten vindt helaas niet plaats. Zo lang de vraag maar blijft is men tevreden met de behaalde winst, maar van een leiding geven op cultureel niveau is jam mer genoeg geen sprake. In Denemarken blijkt dit wel mogelijk en zeker ook met gunstig financieel resultaat! Fraaie voorbeelden van Deens zilverwerk De uitingen van toegepaste kunst zijn ook op meubelgebied van internationale faam: hierin vinden we eveneens een hoog staand vakmanschap met even hoge aesthetische waarden sa mengaan. De lichtornamenten hebben de laatste jaren afzet gebied over de hele wereld gevonden juist een gebied waar op wij helaas zo hopeloos achter zijn. De tentoonstellng van Deense kunstnijverheid te Amsterdam in 1937 introduceerde onder meer het Deense meubel in ons land dat sedertdien ook hier verkrijgbaar is en de lentoonstelling van 1948 te 's-Gravenhage bracht de Deense lampen 'naar voren die hier nu een groot afzetgebied hebben ver worven. Voor hen, die gevoel voor kwali teit bezitten en de fijne nuances onder scheiden van het gevoelige détail, zullen de hogere kosten geen onoverkomelijk be zwaar zijn en opwegen tegen de dagelijkse vreugde van het genieten van het waarlijk goede. Denemarken is een land waar de beeld houwkunst floreert. Waar onze schilder kunst een roemrijke traditie heeft hoog te houden en ook nu nog op een hoog peil zich handhaaft, is deze kunstuiting in De nemarken minder internationaal gewaar deerd. hoewel er zeker belangrijke schil ders in Denemarken zijn. De beeldhouw kunst heeft echter ook buiten het eigen land een goede reputatie. Men beschikt over een groot aantal kunstenaars, wier werk niet slechts in musea te bezichtigen is, maar juist in openbare parken en openbare ge bouwen veel wordt opgesteld en daardoor een integrerend onderdeel is van het dage lijkse leven. Touristisch bezien biedt het land vele charmes, doch ook hier weer in het bijzon der voor hen die gevoelig zijn voor fijnere nuances. Immers het land biedt geen mar kante verschillen met het onze. Het is ook vlak en klein van schaal, het heeft geen grote algemene welvaartsperioden gehad, die machtige bouwwerken in overvloed deed groeien, zoals wij die kenden en waar aan behalve de onvolprezen Amsterdamse grachten ook vele kleine plaatsen hun in ternationale roem danken. Geen fjorden, geen gletschers. geen veelheid van kathe dralen of kastelen die in grootsheid met elkaar wedijveren, maar een intieme sfeer, waar de aloude kleine dorpskerk en de met riet gedekte boerenhoeve in carrévorm gebouwd tot mediteren noden. De eigen aardige bevolkingsverdeling, waardoor de hoofdstad Kopenhagen met naaste omge ving vrijwel de helft van de Deense bevol king bevat, geeft aan het overige land een grote rust en eigenaardige stilte die ons overbevolkte land zo node mist. De Spaanse schrijver en wijsgeer Ortega y Gasset vergelijkt onze Westerse cultuur met een veld van pieken, waar torenhoge cultuurdragers boven een laagvlakte uit steken. In Denemarken kunnen we van een heuvelland spreken, dat op een gemiddeld hoog niveau ligt, waarin enkele accenten het cultuurbeeld kleur geven. Een harmonisch beeld, dat onze volle belangstelling en grote ivaardering volop waard is en waarvan we het regerend vorstenpaar met vreugde in ons midden welkom heten. Vertegenwoordigers van een volk. dat nauw aan het onze ver want is naar type en karakter. Een nijver volk met grote gemeenschapszin. Een volk dat ons in donkere dagen de broederhand bood. Een volk dat na de bevrijding dui zenden van onze landgenoten een gastvrij onthaal bezorgde aan hun nog overvloedige dis, dat bij de inzameling in die dagen een rijksdaalder per hoofd van de bevolking offerde voor „Holland tjaelpen" en ook bij de stormramp ons spontaan terzijde stond. Een volk waarmee het contact voor beide partijen slechts voordelen biedt en ivaarvoor het vorstelijk bezoek een stimu lerende factor zal blijken te zijn. ir. G. FRIEDHOFF Ter gelegenheid van óe viering van het jubileum van het Resldenitiie-Orkest in de maanden October en November zal in het Gemeentemuseum van 's Gravenihaige een tentoonstelling worden gehouden, gewijd aan vijftig jaar Haags muziekleven. Geëx poseerd worden portretten en tekeningen van solisten en dirigenten, die in Den Haag zijn opgetreden en portretten en manu scripten van Haagse componisten.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1954 | | pagina 15