BAZAAR VAN INSTANBUL IN AM Blijk van kortzichtige belastingpolitiek Het gaat óók U aan! Negen jaar na de oorlog leven in het hart van Europa nog honderdduizenden van huis en haard verdrevenen, die in grauwe barakkenkampen hunkeren naar een eigen thuis en een zelfstandig bestaan. MAND MET HOES r ZATERDAG 2 5 SEPTEMBER 1954 Drieduizend winkeltjes in de vroege morgen Luchtige pap met krenten en rozijnen Beschuitbollen met vruchtencompöte DÏT MAKEN WE ZELF Effecten- en Geldmarkt INBOEDELVEILING 12/13 OCT. 1954 Joodse klacht over korte memorie der Duitsers Kort nieuws oor de^O rouw „Good morning, u bent de eerste, die hier vanmorgen voorbij komt. Doe mij de eer aan in mijn winkel te ko men, het verplicht u tot niets. De eer ste koper krijgt altijd reductie". Zo word ik op de vroege morgen tegen wil en dank binnengelokt in een der 3000 winkeltjes van de Bazaar in Istanbul. Even later zit ik met een kop Turkse koffie voor me achter de toonbank en laat mijn ogen genietend rondwaren langs het ver rukkelijk allegaartje, dat de inventa ris uitmaakt. Oude sieraden, brede zilveren slavenarmbanden, ceintuurs en kettingen vol rinkelende muntjes, porcelein, tabaksdozen, koperen kof fiekannetjes en waarachtig in een hoek een paar ikonen, die er althans echt uitzien en aangevreten lijken door de tand des tijds. Ik kijk expres niet te opvallend naar een bepaalde ikoon, die direct mijn hart stad, want heb je te veel belang stelling, dan vraagt men de driedubbele prijs. Dat aanvankelijk het dubbele wordt gevraagd van de eigenlijke waar de is vanzelfsprekend. Zou je meteen op een bod ingaan, dan zou de winkelier stomverbaasd zijn en je wel voor een erg groentje verslijten. Het loven en bieden is hier een heerlijke sport. Men neemt er echt de tijd voor bij een kop koffie of thee en een sigaret. Het moet vooral niet te vlug gaan, dat zou jam mer zijn van het plezier, dat je er samen aan kunt beleven. Nadat ik nog eens stellig heb ver zekerd alleen maar binnen te zijn ge komen om te kijken, informeer ik toch langs mijn neus weg hoe duur die arm band is en die ring en dan die ikoon. Welke? Die daar. „Och", zeg ik onver schillig, „noemt u me maar eens diverse prijzen." En daar geeft hij me een fabel achtig bedrag weg, dat ik nooit van mijn leven kan opbrengen, al zou ik meer dan de helft afdingen. Met een diepe zucht zeg ik de zozeer begeerde ikoon vaarwel. IK WORD BUIGEND UITGELEIDE GEDAAN, terwijl me nadrukkelijk wordt verzekerd, dat ik altijd welkom ben speciaal op de laatste dag van mijn verblijf, als ik misschien toch geld over heb. „En dan vroeg in de morgen! De èerste koper brengt geluk en heeft hetzelf ook." ïfe ben de deur nog niet uit of de buurman schiet mij aan. „Mademoiselle, j'ai'des affaires jolies, regardez ici. Ach. bitte, kommen Sie nur. Miss, have a look in my shop." Wel ja, hij probeert het in allerlei talen, want hier op de Bazaar spreekt elk rechtgeaard koop man Frans, Duits en Engels. In de regel raden ze met een onfeilbaar instinct je nationaliteit, maar met mij weet hij niet goed raad. Ik ga ditmaal niet op de uit nodiging in, want je kunt wel aan de gang blijven. Ik slenter verder tussen de kleurige winkeltjes, waar in vitri nes en ook zo maar voor het grijpen alles en alles is uitgestald wat je maar kunt bedenken. Beddespreien in vlam mend purper en cyclaam, tapijten, lin gerie, allerlei antiquiteiten, glinstergoed, wapens en oud borduurwerk ligt er in schilderachtige wanorde door elkaar. Dat gaat zo galerij na galerij, straatje na straatje in deze spelonkachtige ruimte, die een of andere sultan zeshonderd jaar geleden voor zijn stallen heeft laten bouwen. Er is nooit een sprankeitje zon neschijn, maar ben je eenmaal de poort onderdoor, dan schittert het kunstlicht en alle echte juwelen en al het klater goud fonkelt je tegen. Hiertus-sendoor slenteren donkere Turken, kleurige vrouwen, opgeschoten jochies met hun affaires van naalden, spelden of yoghurt het is er een gekrioel van jewelste, het bonte leven van de Orient. Kleine hokjes, tot de nok toe volge- stampt met dozen en potjes zoetigheid en een paar stoeltjes er bij vormen cafétjes, waar je kunt neerstrijken om de Turkish delight, de ayran (een soort karnemelk gemaakt van yoghurt, water en zout) of een of andere intens zoete kleddermassa te eten, vergezeld van grote glazen ijskoud water. Heb je geld bij je, dan ben je redde loos verloren, want je móet hier iets kopen. Je zou het ten eeuwigen dage be treuren, als je niet een van de vele ge dachtenissen aan deze markt der mark ten had meegenomen. En heus niet alles is er even duur, integendeel, soms kun je er voor een krats iets bemachtigen wat je in ons land nooit zou vinden. YOUNG LADY WITH YOUR GOL DEN HAIR u moet beslist een Ierse zijn. Neemt u mij niet kwalijk, maar ik moet even met u praten. Doe mij de eer aan mijn nederige winkel te betreden." Een oude, grijze Turk met een verkreu keld gezicht, waarin de jukbeenderen puntig uitsteken, kijkt me smekend aan. Mijn blik glijdt langs hem heen en ik sta al op het punt door te lopen, als ik opeens iets in zijn vitrine zie hangen. Iets wat me onmiddellijk fascineert. Ik slenter kwasi-onverschillig naar binnen, me intussen uit alle macht beheersend om de begeerte uit mijn blik te bannen, want dat zilveren sieraad móét ik heb ben, al zou ik ook verder geen geld voor warme maaltijden overhouden. Ik krijg een houten krukje met een prachtig uitzicht op het begeerde kleinood, maar eerst praten we over andere dingen, eerst betast ik prachtig geborduurde sluiers, die het me ook al moeilijk maken en tenslotte heb ik dan het sieraad in mijn hand. Het is een ronde zilveren Griekse ikoon aan een ketting. Binnenin is ruimte voor geldstukjes. Orthodoxe vrouwen deden hier het kleingeld voor de kerkcollecte in. De rand is kunstig versierd, in het midden staat een primitieve religieuse voorstelling. Na lang praten wordt het voor een gulden of vijftien mijn eigendom en ik wandel er overgelukkig mee door de smalle galerij, waar de geuren van par fum en knoflook zich vermengen. Mys terieuze figuren, vuile en half verwil derde katten scharrelen er rond. Soms wordt een kleintje bijna onder de voet gelopen. Allerlei talen klinken om me heen. afgewisseld met het hese ge schreeuw van de venters. Mannen met hele bedden of meubels op hun rug sjokken er tussendoor. Het is alles zo fascinerend, zo trillend van leven, deze plek in Oud-Istanbul, dat ik zeker weet, dat deze Bazaar, waar Oost en West el kaar ontmoeten, een van de dierbaarste herinneringen zal blijven aan mijn zwerftocht door de Balkan. TINEKE RAAT. Een practische herfst- en winterdracht: Ruw-wollen kuitbroek met een warm truitje. De hond is trouwens ook nog extra beschermd tegen de kou. Madame Carven, zelf klein en tenger, richt haar collectie in het bijzonder op de tengere jonge vrouw en creëert voor 'haar het summum van vrouwelijkheid. In het Victoria Hotel te Amsterdam toonde zij voor de derde maal haar na- jaars- en wintercollectie. De combina tie van haar lieftallige scheppingen met de kostbare bontsoorten maakte deze show tot een buitengewoon aantrekke lijk kijkspel. Carven blijft altijd zichzelf. Al komen anderen nu met nog zulke revolution- naire veranderingen in het modeblad, al is de wereld van de haute couture in rep en roer door allerlei nieuwe lijnen, zij houdt zich aan het hyper-vrouwelij ke. Haar modellen zitten als het ware om het lichaam geboetseerd in een vol maakte coupe. Zij volgt in het algemeen de natuurlijke lichaamslijn; soms wordt de rok echter iets onder de taille aan gezet. Haar pakjes en deux-pièces vertonen het raffinement van de eenvoud en daarmee heeft Carven het zich niet ge makkelijk gemaakt, want hoe eenvoudi ger een model is, hoe moeilijker de coupeverwerking. Er zijn dan immers weinig versierende lijnen, zodat de mo gelijkheden veel beperkter zijn. De vaag geruite of gestreepte pakjes waren vrij donker, in matte tinten, zo als peper- en zoutkleur, beige-bruin of rood met zwart. Het materiaal was veelal soepel laken. Zij vertoonden alle de klassieke lijn, met iets aflopende schouders, soms laag ingezette mouwen en een smalle taille. Bij de jurkjes vroeg vaak het kleine détail de aandacht, bijvoorbeeld twee tweedubbele plooien voor in de rok van een crème en witkleurige japon met hoge hals, een kraag van struisveren op een eenvoudig zwart jurkje. Carven's collectie bestond overigens grotendeels uit geklede jurkjes en avondtoilletten met strakke lijfjes en wijde rokken. Een der charmante Carvenmodellen, dat grote bijval oogstte. Op het gebied van rokken is zij waar lijk specialiste; haar speelse fantasie leidt tot een eindeloze variatie. De getoonde modellen brachten een weelde van glanzende, tere zijde en tulle. Dikwijls gebruikt zij garneringen van kraaltjes en lovertjes of fijn bor duurwerk; nu eens over de gehele rok en langs het décolleté, dan weer plaat selijk. Heel bekoorlijk was het toiletje van witte zijde, dat langs halsuitsnijding en op de heupen met lange rijen parel tjes was behangen. Zij ritselden en flonkerden bij het lopen, alsof een kris tallen kaarsenkroon plotseling tot leven was gewekt. Zilvergrijs, bleu, wit en zwart en na tuurlijk haar bekende combinatie groen wit waren haar meest gekozen tinten. Zij weet te toveren met de meest ex quise kleurencombinaties, zoals bij een teerbruin fluwelen lijfje met een wijde, zilvergrijze zijden rok en een bijpassen de avondmantel. Opvallend waren ook de combinaties van twee tinten zilver blauw, volledig op elkaar afgestemd, bleu satijn met rose tulle en zilver kraaltjes of donker petrol met wit. De décolletés lieten meestal niet de gehele schouders bloot. Vaak was er een klein mouwtje, een band langs de hals, of schouderbandjes, die van ach teren doorliepen in twee lang afhangen de slippen, losjes gestrikt met de allu re van een sleep. Die slippen kwamen trouwens in vele variaties voor. Bij de foto's. Boven een stoelen maker voor zijn donker winkeltje. Beneden: beeld van de bazaar van lnstanbul bij dag(!) waarover in bijgaand artikel wordt geschre ven: het is alles zo fascinerend en trillend van leven y 200 gr. oud brood, 5 a 6 dl. (onge veer 3 kopjes) melk, 1 ei, 50 gram krenten of rozijnen. 30 gr. (2 eet lepels) suiker, een klontje boter of margarine, desgewenst zout, citroen schil. Het brood brokkelen, met de melk op zetten en langzaam aan de kook brengen- Het brood fijn drukken en de massa on der roeren nog even laten doorkoken tot hij de dikte van pap gekregen heeft. De rozijnen wassen en een paar minuten laten meekoken. Het ei splitsen in dooier en wit. De dooier loskloppen met de suiker en een paar lepels melk. Het mengsel onder roeren aan de pap toevoegen. Het eiwit zeer stijf slaan en voorzichtig door de pap mengen. Deze op smaak afmaken met boter of margarine en desgewenst zout en geraspte citroenschil. Men kan de pap ook in een vuurvast schoteltje doen, met klontjes boter of margarine bedekken en er even in de oven een bruin korstje op laten komen. Kenmerkend voor de bontmantels waren de grote kragen en revers, wijde mouwen, aan de pols nauw toelopend en voorzien van manchetten. De zakken waren veelal groot en opgestikt. Een zwarte Persianer jas was van een dub bele kraag voorzien. Prachtig was de zwarte breitschwanz mantel, gecombi neerd met een sjerp van hermelijn, ge strikt onder de kraag. Een kostbare blauwe mink-stola werd in de overvolle zalen met waarderende en begerige blik ken opgenomen. Met velen hopen wij gaarne, dat de shows van madame Carven dikwijls in de hoofdstad zullen terugkeren. T. R. 4 beschuitbollen, boter of marga rine, 500 g. vruchten van een of meer soorten (bijv. een paar appe len, enige druiven en een stuk meloen). Van de beschuitbollen de bovenkant afsnijden. De bollen uithollen en aan onder- en zijkant met boter of margarine besmeren. De ontstane bakjes in de koe kenpan niet te vlug croquant bakken. De beschuiten laten afkoelen. De vruchten schoonmaken, ontpitten en in blokjes of partjes snijden. Ap^el in een hete suikeroplossing gaar laten wor den zonder koken, meloen met suiker bestrooid wegzetten. Heeft u zich al eens zo'n rieten tas aangeschaft? Die heeft vele voordelen, zij is licht, sterk, goedkoop, en er gaat veel in. U zoudt er nog meer plezier van hebben, als u haar van een hoes voor zag. Dan kan er niets uitvallen als u haar scheef houdt en bovendien wordt de inhoud bij een fikse regenbui niet nat. U begint met een mand te kopen. Daarna meet u van B naar B (zie tek.). Bij onze tas was deze afstand 50 cm. Deel dit door 2, dat is 25. (De hoes is nl. in 't midden open). Hierbij komt 7 cm voor de zomen, de hoogte van de hoes wordt dan 32 cm. De wijdte van de hoes is gelijk aan de omtrek van de tas, bij ons 123 cm. We hebben dus aan een stofbreedte niet /I l 4Aoq.> genoeg (80 cm) en kopen daarom twee maal de hoogte, dus 64 cm. Wij namen een ruitje, en kochten er 125 cm si er- band bij. De lap knippen we in de lengte mid dendoor, de smalle kant aan elkaar stik ken met een Engelse naad. Dan naar weerskanten van die naad 62 y2 cm me ten (de helft van de omtrek plus naad), 5 cm van onderen het band opstikken of .borduren en het begin en het eind van de lap eveneens met een Engelse naad aan elkaar stikken. Daarna aan de kant van het band een smal zoompje stikken. Aan de andere kant komt een zoom van plm. 5 cm, daarvan maken we een schuif, door 2 cm boven het eer ste stiksel nog eens door te stikken. Op het midden tussen de naden maakt u aan de binnenkant een knoopsgat en naait de hoes in de tas, precies onder de dikke rand, zorg dat de knoopsgaten bij B komen. Nu krijgt u nog 2 maal 123 cm koord, rijgt dit 2 maal door de schuif en knoopt de einden aan elkaar. ADVERTENTIE vati huis en haard verdreven Wilt ge de waarheid weten over het lot van dit trieste leger der ontheemden? Volg dan de repor tages, die - te beginnen met het nummer van 2 October over het vluchtelingenvraagstuk verschij nen in Libelle. Li belle zond een verslaggever naar Karinthië, in het zuiden van Oostenrijk, om U te kunnen ver tellen over de ontheemdenkampen, welke door de Nederlandse vrou wen zullen worden geadopteerd. It Oct. is het Werelddierendag. Daar om wordt in dezelfde Libelle behalve over het mensenleedge schreven over het leed van de dieren. Vermijd onnodig dierenleed, heet het treffende artikelwaar in schrille kleuren de wreedheden ge schilderd worden, welke tegenover het weerloze dier worden begaan. Libelle Administratie: Nassau- plein 7 - Haarlem. Gelijk we in de bespreking van de staats begroting voor 1955 hebben voorzien, is zij voor het Nederlandse bedrijfsleven en der halve ook voor de effectenbeurs een teleur stelling geweest. Algemeen bestond im mers de verwachting dat ook het bedrijfs leven reeds voor het jaar 1955 op een ver laging van de belastingdruk mocht reke nen. Vooral toen uit de besprekingen in de Stichting van de Arbeid, waar men ten slotte inzake een loonsverhoging van 6 tot overeenstemming kwam, bleek dat hierbij door de regering ook mededelingen over huurverhoging en belastingverlaging waren gedaan. Zelfs de in samenhang met het defensieprogramma in 1951 ingevoerde belastingverhoging, welke slechts tot en met 1954 zou worden geheven, zal alleen voor de Vermogensbelasting, de motorrij tuigbelasting en de Successierechten auto matisch vervallen, maar de toen met 120 millioen verhoogde druk op de Vennoot schapswinsten zal slechts met de helft wor den verlaagd. Deze gehalveerde druk zal ook voor 1956 blijven gelden en van een noemenswaardige belastingverlaging voor het bedrijfsleven zal dus vooreerst geen sprake zijn. Het is geen wonder dat men hierover ir. de kringen van het bedrijfsleven ontstemd is en het is tevens bevreemdend omdat de minister in zijn Nota voor de komende iaren een terugslag in de Nederlandse con junctuur voorziet. I/etterMik zegt hii: „Ge zien het zeer gunstig beloon, dat de uit voer tot dusver heeft getoond, ware het niet verantwoord er a priori mee te reke nen dat het daarbij bereikte stijgihgstemoo in de toekomst onverminderd gehandhaafd zal kunnen blijven. Veeleer is het tegen deel waarschijnlijk." Wat had eg dan, zo kan men vragen, meer voor de hand gelegen dan dat de re gering zoveel als in haar vermogen ligt er toe zou willen medewerken om het weerstandsvermogen van de ondernemin gen te vergroten, waardoor het mogelijk zou zijn de arbeidskrachten, welke door rationalisatie en mechanisatie worden af gestoten, weer in het bedrijfsleven op te vangen. De minister ziet immers in de thans bestaande spanning on de arbeids markt niet meer dan een tijdelijk verschijn sel. En regeren is nog altijd vooruitzien Niet het plukken van de dag door een vrij gevige distributie van de thans verkregen welvaart, die aan de opbloei van het be drijfsleven te danken is, waarbij we het aandeel van de werknemers, die hun ar beidsproductiviteit hebben verhoogd, niet willen voorbijzien. Maar deze werknemers zullen het tenslotte ook van de winsten van de bedrijven moeten hebben en als het om welvaartsbevordering gaat, moet men niet bij de consumptie, maar bij de pro ductie beginnen. We hebben dezer dagen hooggestemde beschouwingen en redevoeringen kunnen lezen ter gelegenheid van het tienjarig be staan van de Benelux en we zullen de laatste zijn om de betekenis van deze par tiële integratie te kleineren. Maar minister Zijlstra heeft er in dit verband op gewe zen dat het Nederlandse loonpeil binnen een jaar tijds een stijging zal te zien geven, die naar West-Europese maatstaf exceptio neel is. Gevoegd bij het streven der Bene lux-partners naar prijsverlagingen zal dit de concurrentieverhoudingen haar scherpte ontnemen. Voor een goede verhouding tussen de Beneluxpartners is dit ongetwijfeld bevor derlijk, maar het betekent dan toch tevens dat de voorsprong, welke Nederland, dank zij zijn zelfbeperking, lange tijd had, ge leidelijk zal verdwijnen en dat van het be drijfsleven een grotere inspanning zal worden gevraagd om de Nederlandse ex port op peil te houden en te vergroten. Het is de laatste tijd wel gebleken dat voor de instandhouding en de uitbreiding van ons productie-apparaat phenomenale bedragen nodig zijn. Zelfs de scheepvaart maatschappijen, die honderden millioenen van hun winst reserveerden, zullen daar aan in de komende jaren niet genoeg heb ben om de verouderde schepen door nieu we te vervangen. Legt men zijn oor bij andere bedrijven te luisteren, dan blijken voor de noodzakelijke modernisering van de bedrij fsapparatuur bedragen nodig, waarvan men duizelt. Een provinciaal dag bladbedrijf betaalt voor een nieuwe rotatie pers meer dan 1 millioen en hierbij gaat het dan niet alleen over de vraag of de gelden voor zulk een aanschaffing aan wezig zijn of kunnen worden verkregen, maar ook over de rentabiliteit daarvan en die door een belastingverlaging kan wor den bevorderd. Het is uit een oogpunt van financieel staatsbeleid prachtig als de staatsschuld in snel tempo kan worden verminderd. De begroting voor 1955 heeft hiervan spreken de cijfers gegeven. Behalve de contractuele aflossing van 163 millioen op de buiten landse schuld, heeft de regering 342 mil lioen extra daarop afgelost, in het bijzon der op de dollarschuld, waardoor voor de uit de Amerikaanse aankopen van Neder landse aandelen en de vestiging van Ame rikaanse bedrijven voortvloeiende dollar verplichtingen een tegenwicht wordt ge vormd. Men kan dit beleid slechts prijzen, maar dient te bedenken dat de regering daartoe voor geen gering deel door het bedrijfsleven in staat is gesteld en dat de Nederlandse bedrijven in vele gevallen ook met een te groot bedrag „vreemd geld" werken. Dit wil zeggen dat de verhouding tussen het eigen kapitaal der ondernemingen en het van derden opgenomen kapitaal obli gaties, deposito's en andere leningen on gezond is. De grote reserve van het risico dragend kapitaal heeft gedurende de laat ste jaren tal van ondernemingen er toe ge dwongen vreemd geld op te nemen, mede omdat de rente daarvan als een bedrijfs last wordt beschouwd en dus belastingvrij is, terwijl het primaire dividend op het eigen kapitaal aan de vennootschapsbelas ting onderhevig is, hoewel aandeelhouders en tantièmi9ten daarover de volle inkom stenbelasting, de laatsten ook nog de com missar isse n be 1 a sting hebben te betalen. Het is dus geen wonder dat vele bedrij ven er tegen op zien hun aandelenkapitaal te vergroten, hoewel dit uit een financieel- technisch oogpunt wenselijk zou zijn. Maar om laat ons zeggen 7 te kunnen uitkeren, moet er na aftrek van afschrijvingen en reservering, 10 a 11 op het kapitaal worden verdiend en het is voor de regering een eis van de allereerste orde de belem meringen hiervoor zoveel mogelijk weg te nemen. Waar dan tenslotte nog bij komt dat met het oog op de voortschrijdende techniek de bedrijfsapparatuur in veel sneller tempo veroudert en onrendabel wordt dan bijv. een vijfentwintig jaar geleden, hetgeen tot versnelde afschrijvingen noopt. Op een zo groot mogelijke verlaging van de vennootschapsbelasting zal daarom met klem moeten worden aangedrongen. ADVERTENTIE Verkooplokaal NOTARISHUIS i Dir. W N WOLTERINK Bilderdijkstraat bij de Zijlwes Haarlem Tel (K 2500) 1192P Inzendingen van huisraad worden dagelijks aangenomen. Eigen afhaaidienst BONN (ANP) In een verklaring van de Centrale Raad der Joden in Duitsland bij gelegenheid van het begin van het jaar 5715 der Joodse jaartelling wordt bezorgd heid uitgesproken over het „gebfek aan memorie" van vele Duitsers. De centrale raad zegt onder meer: „He: afgelopen jaar heeft vele verwachtingen van onze geloofsgenoten en andere slacht offers van het nationaal-socialisme teleur gesteld. Vele verschijnselen in het open bare leven, die een jammerlijk gebrek aan herinneringsvermogen en een opzettelijk vergeten van ongewenste feiten tonen, ver vullen ons met diepe zorgen. In het bij zonder treft ons het gebrek aan achting voor de voormalige verzetsstrijders en voor de slachtoffers van het nationaal-socialis me en de geringe waardering voor het uit stekende werk van de Duitsers, die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor het herstel van nationaal-socialistisch onrecht en voor het stichten van vrede tussen de verscheidene groepen." In Rotterdam is een complex van 28 winkels geopend in de Pannekoekstraat. de verbindingsweg tussen de Meent en de Hoog straat. Dit jaar zal voorts nog begonnen worden met de bouw van hoge" flats achter de lijnbaan. Over ongeveer vijf jaar zal de Lijnbaan doorgetrokken worden naar de Binnenweg. Dan moet ee.rst het ziekenhuis Coolsingel afgebroken zijn. De minister van Justitie heeft voor zes jaren tot lid van het ambtenarengerecht te Amsterdam benoemd prof. mr. A. M. Donner, hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. ADVERTENTIE mm

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1954 | | pagina 9