Tien jaar geleden vielen tien
vaderlanders voor een verrader
De ware toedracht bleef
tien jaar geheim
Pleidooien over al of niet afbreken
van afrasteringen en gebouwtjes
Een zomer smeult tot as
Moskou wil in November over
Duitse hereniging spreken
250ctober 1944: Fake Krist geliquideerd
Het verhaal
Eerste dressuurwedstrijd
Rij centrum „Te Paard
Kort geding dierentuin
Engelse havenstakers
zwichtten niet
Mendès-France spoort
Fransen tot actie aan
Het is ook bereid tot gesprek over
een staatsverdrag met Oostenrijk
Politieke crisis tussen
Oost- en West- Pakistan
MAANDAG 2 5 OCTOBER 1954
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSGHE COURANT
9
Mindenvaarr,,f^eidsgevoel
jegens Duitsers
niet gerechtvaardigd
Opvallende rol van Lies Franken
Eenheidveiligheid en vrije verkiezingen
Verdeling van Triëster
A-zöne voltooid
Noodtoestand afgekondigd en
nieuwe regering gevormd
Amerikaans vliegtuig met
21 inzittenden vermist
„Heden viel door laffe moordenaarshand, op weg naar zijn dienst, onze kameraad
Fake Krist, in de ouderdom van 41 jaar; Hoofdopperwachtmeester van de Staats
politie in Haarlem", aldus luidde een deel van de overlijdensadvertentie, die op 25
October 1944, precies tien jaar geleden, in de dagbladen verscheen. F.en dag later
werden door de bezetter aanplakbiljetten opgehangen in het Nederlands en het Duits:
De Bollere S.S. und Polizeiführer Nordwest deelt mede: Op 25 October omstreeks
negen uur is in Haarlem een laffe politieke moord gepleegd. Als vergeldingsmaat
regel is heden een aantal terroristen en saboteurs in het openbaar standrechtelijk
doodgeschoten en werden enige woonhuizen vernietigd.
T/ussen het verschijnen van deze twee publicaties knalden op de Westergracht bij de
"Bavo de schoten die tien Nederlandse verzetshelden van het leven beroofden: W.
Böhler uit Deventer. 49 jaar; F. Maaswinkel uit Amsterdam, 33 jaar; G. Fambach
uit Amsterdam, 32 jaar; J. de Vries uit Amsterdam, 27 jaar; G. Erends uit Amster
dam, 31 jaar; J. Wuthrich uit Coevorden, 41 jaar; Mr. C. Vlot uit Koudekerken, 35
jaar; W. de Boer uit Iïoensbroek, 26 jaar; K. Tempelman uit Schoonhoven, 31 jaar
.en R. Loggers uit Utrecht, 29 jaar.
De geslaagde en noodzakelijke aanslag op de Nederlandse verrader Krist, berucht
chef van de inlichtingendienst aan het Nassaunlein, had tien Nederlanders het leven
gekost en 8 gezinnen dakloos gemaakt. De Duitsers staken vier woningen aan de
Westergracht in brand.
Morgenvi^eg, om half-negen, zal namens de Nationaal Federatieve Raad van het
Voormalig Verzet een bloemstuk gelegd worden aan de voet van het beeld, een vrouw
in boetekleed, van prof. L. O. Wenckebach, dat staat op de plek waar het bloed van
de tien verzetsstrijders vloeide. En daarmee zal dan de stille herdenking hebben
plaatsgevonden van de tiende verjaring van de gruwzame Duitse repressaille. Het
.cijfer tien zal geen aanleiding zijn een herdenking te houden, die zou afwijken van
de nationale datum voor dodenherdenking, 4 Mei.
September 1944 was de maand, waarin
de strijd tussen de ondergrondse en de be
zetter hoog was opgelaaid. Zuid-Nederland
was reeds bevrijd en uit Londen was juist
de'opdracht gekomen, dat de drie verzets
organisaties landelijk een driehoek, een
delta, moesten vormen. Landelijk, ge
westelijk en plaatselijk was deze organisa
tie onmiddellijk doorgevoerd en ook in
Haarlem, dat via geheime telefoonlijnen
uitstekende contacten had, waren de Orde
Dienst, de Landelijke Organisatie Knok
ploegen en de Raad van Verzet (die gro
tendeels maar niet volledig communistisch
was) in een Delta georganiseerd.
Op 24 October deed Krist een inval in
het Huis met de Beelden aan de Wagen
weg. De aanwezige verzetslieden ontsnap
ten op het laatste ogenblik door een raam,
vervolgens door een sloot en kwamen door
nat bij het hoofd van de K.P. Op dat ogen
blik had Krist de beschikking over het ge
hele R.V.V.-archief, dat niet meer gered
had kunnen worden. Krist had de namen
van twee-honderd Haarlemse verzets
strijders.
Krist'was een é'étzuchtig me'ns. Hij hield
alle gegevens onder zich, totdat hij met een
onfeilbaar plan bij de SD kon aankomen.
Ook het R.V.V.-archief zou niet onmiddel
lijk naar de SD gaan, maar het was zo vol
ledig, dat Krist het niet langer dan een dag
onder zich zou houden. Vanuit het hoofd
kwartier van de K.P. vlogen de telefoon
tjes naar de landelijke Delta en 's avonds
kwam het landelijk bevel: „Krist moet ver
dwijnen, het is de laatste kans."
Vier mannen stonden in het duister van
de ochtend van 25 October te wachten bij
de school op de hoek WestergrachtLeid-
sevaart. Ec-n van hen was de scherpschut
ter, die Krist zou „nemen". Hij droeg een
karabijn onder zijn jas, zijn makkers revol
vers. Toen de schoolconcierge kwam, werd
deze gebonden en gekneveld en voor een
der ramen op de eerste verdieping stelden
de vier zich op.
Elke ochtend om precies kwart-over-acht
verliet Krist zijn woning aan de Wester
gracht, aan de kant van de Bavo. Het vier
tal spiedde in het halve duister naar het
huis, waar sinds enkele minuten een licht
brandde. Het licht doofde en een man liep
de straat op. Vanaf dat ogenblik heerste
er volslagen kalmte achter het schoolraam.
De scherpschutter legde de karabijn op de
vensterbank en volgde met de loop de be-
Onder zeer grote belangstelling heeft
Zaterdagavond de eerste competitie-wed-
strijd om het kampioenschap dressuur van
het rijcentrum „Te Paard" plaats gehad.
Onder critische blikken van de kolonel der
Cavalerie b. d. K. J. Schummelketel, de
hoofdcommissaris van politie de heer J. Fon-
tijne, de commissarissen W. J. Gorter en A.
L. de Boer en de hoofdinspecteur A. F. Suu-
rendonk, begon de avond met de door de
instructeur H. Zoetman gegeven openbare
les aan het corps der bereden politie van
Haarlem. Daarna volgde de individuele
dressuurproef, welke eerst werd voorgereden
door mej. Ida Wallage op haar Lippizaner
hengst Maestoso Bionda.
De beoordelaar, kolonel b. d. K. J. Schum
melketel, had zeer zeker geen gemakkelijke
taak, daar het aantal deelnemers zeer groot
was. Bij de prijsuitreiking stak kolonel
Schummelketel zijn enthousiasme niet onder
stoelen of banken en gaf zijn bewondering
te kennen over de wijze van rijden der deel
nemers, temeer daar het Rijcentrum „Te
Paard" pas een half jaar officieel geopend
is. De grondprincipes der rijkunst: Houding,
zit en teugelvoering lagen op een zeer be
hoorlijk peil.
De hoofdcommissaris van politie, de heer
J. Fontijne, liet in zijn speech niet minder
zijn bewondering blijken. Hij zeide: „Ik prijs
mij gelukkig, op de destijds door de eigenaar
van het Rijcentrum „Te Paard" gedane aan
bieding, om onze mensen op te leiden tot
een bereden brigade, te zijn ingegaan. Het
Rijcentrum „Te Paard" heeft getoond ons
vertrouwen volledig waard te zijn".
Na een driewerf hoera op de paarden, de
ponies en het Rijcentrum werd de zo zeer
geslaagde avond besloten met een gezellig
samenzijn in de intieme foyer.
Uitslag politieruiters: 1. inspecteur G. J.
Endlich op Raspa; 2. heer L. H. H. Willems
op Madjoe; 3. heer A. van Eeuwijk op Li
berty; 4. heer H. Blankert op Brunette; 5.
heer W. Boon op Rex.
Uitslag burgerruiters: 1. Monique van Te-
tering op Raspa; 2. Bram Bakker op Rex; 3.
heer P. van Wijngaarden op Majo; 4. mevr.
A. Lesterhuis op Liberty; 5. Hans Hofman
op Bolero.
Deze wedstrijd was tevens een keuring
voor de politieruiters. Daar de heer K. J.
Schummelketel de politieruiters voldoende
gevorderd vindt, zullen zij binnenkort na
enige tijd van buiten-oefening als bereden
brigade optreden in Haarlems straten
wegingen van de man. Het was Krist. Toen
hij op een afstand van 200 meter was, nog
vóór de brug, bestond er geen twijfel meer.
Het schot scheurde de stilte van het kerk
plein open. Krist wendde zich om en begon
te rennen in de richting van de kerk. Het
tweede schot trof hem in het hoofd.
In de piano van het schoollokaal werd
het geweer geworpen, (toen een onderwij
zer enkele uren later de gymnastiekles
wilde begeleiden, werd het gevonden). De
vier mannen kwamen door de achteruit
gang van de school op. het gangetje naar de
Leidsevaart. Tien minuten later kreeg het
hoofd van de K.P. een telefoontje: „Krist
exit." Onmiddellijk ging het bericht via de
directe lijn met Sloterdijk naar het lan
delijk Delta-centrum, vanwaar men drie
uur later terugbelde: „Vermoedelijk vinden
de repressailes vanavond nog plaats."
De Leidsevaartbewoners werden nog
dezelfde avond gewaarschuwd door
illegalen.
Met Krist verdween op landelijk bevel
een man, die zeer gevaarlijk was en op het
n-.oment dat hij stierf het levensgevaar be
tekende van 200 Haarlemse illegalen. De
veronderstelling, dat hij het R.V.V.-archief
onder zich zou houden, bleek juist. En de
plaats, waar hij zijn bescheiden bewaarde,
is nooit ontdekt.
De Duitsers vermoedden, dat het schot
uit de kathedraal was gekomen en toen de
volgende ochtend, 26 October, om half-
negen een overvalwagen het plein opreed,
werd de Bavo-clerus door enkele Duitsers
in de pastorie bewaakt. Daar hoorden de
geestelijken de schoten vallen, die tien Ne
derlanders doodden. Kerkgangers stuitten
bij de brug op Duitse afzetting. De kerk
werd gesloten.
S.S.'ers gingen enkele huizen aan de Wesr
tergracht binnen en even later zag men de
bewoners, sommigen half gekleed, naar
buiten rennen met wat beddegoed onder de
arm. In en uit renden ze om de dierbaar
ste bezittingen te redden.
Aan de overzijde van de gracht stonden
tien mannen, tien verzetsstrijders die uit
Amsterdam waren gebracht om gefusil
leerd te worden. Zij waren ter dood ver
oordeelden, wier sterven nu moest dienen
als machtsvertoon van de bezetter. Toen de
eerste schoten knalden, kringelde er al
rook uit de vier ontruimde huizen, Achter
eenvolgens stortten de tien mannen ter
aarde en het laatste schot was nog niet ver
klonken, toen acht gezinnen de vier huizen
waarin zij woonden, in een laaiende brand
zagen staan. Enkele Duitsers gooiden er
nog handgranaten in.
Op de executieplaats arriveerde een
vrachtauto met tien blankhouten kisten.
Burgers deden het lugubere werk.
Om elf uur defileerden stoeten mensen
in stil eerbetoon langs de smeulende hui
zen. Twee lachende landwachters fietsten
voorbij.
••\h Vy-v
n
Nadat de gemeenteraad van Bloemendaal
een beroepschrift van de heer H. C. Speel,
die van het college van B. en W. de aan
zegging had ontvangen gebouwtjes en af
rasteringen van het buitengoed Lindenheu-
vel te verwijderen, waar een aantal dieren
vertoefd, had afgewezen, heeft hij een kort
geding aanhangig gemaakt bjj de president
van de Haarlemse rechtbank.
Zaterdag is dit geding behandeld voor
mr A. M. baron van Tuyll van Seroosker-
ken. Namens de heer Speel trad mr. A. D.
P. V. van Löben Seis op, die de president
verzocht de gemeente Bloemendaal het
recht te ontzeggen te bepalen, dat de ge
bouwtjes en de afrastering op Lindenheu-
vel afgebroken dienen te worden. Spreker
ging de gedachtenwisseling na in de Bloe-
mendaalse raad, waarbij opmerkingen zijn
gemaakt die volgens hem niet juist zijn.
Dit betrof speciaal het punt: liefhebberij.
Beweerd is, dat er van een dierenhandel
sprake is, maar mr. Van Löben Seis merk
te op, dat dit onjuist is. De heer Speel is
volgens de Woningwet verplicht tot ont
ruiming over te gaan, meent het Bloemen-
daalse college van B. en W., maar spreker
betoogde, dat de afrasteringen en de hok
ken niet tot de woningwet gerekend kun
nen worden. Voorts vroeg mr. Van Löben
Seis de heer Speel in de gelegenheid te stel
len overeenstemming te bereiken met het
gemeentebestuur, opdat de hokken en af
rasteringen eventueel niet op korte termijn
verwijderd dienen te worden. De heer Speel
verkeert immers op het ogenblik in een
noodtoestand.
Voor het gemeentebestuur van Bloemen
daal trad mr. F. J. D. Theyse op, die op
merkte, dat de kwestie van de heer Speel
niet van de laatste tijd is. Reeds geruime
tijd was hij er van op de hoogte, dat voor
het aanbrengen van verbeteringen in de
dierentuin op Lindenheuvel vergunning no
dig was. Op 12 Augustus was hem bericht,
dat volgens de Woningwet tot verwijdering
van de bouwwerken en afrasteringen dien
de te worden overgegaan en als uiterste
termijn werd 1 October genbemd. De ge
meente Bloemendaal is volgens spreker be
voegd om de maatregel te treffen aan de
hand van de Woningwet. De hoge raad heeft,
o.a. bepaald, dat ook voor het oprichten
van een varkenshok vergunning nodig is.
Dat er in het algemeen vergunningen no
dig zijn wist de heer Speel, omdat hem
reeds een aanschrijving was gedaan voor
de dierenverzameling aan de Saxenburger-
weg en omdat hij een vergunning had ont
vangen van een vollière. Spreker zette uit
een op welke wijze de dierentuin is uitge
groeid in de laatste tijd. Blijkens een con
trole kwam er veel wisseling in de levende
have.
Naar aanleiding van een verzoek van mr.
Van Löben Seis om een lange termijn vast
te stellen om tot verwijdering over te gaan,
indien de heer Speel in het ongelijk gesteld
mocht worden, merkte mr. Theyse op, dat
het gemeentebestuur wel bereid is mee te
werken, dat de levende have overgebracht
wordt, maar hij wenste de tijd beperkt te
zien tot bijvoorbeeld een maand.
De president deelde mee, dat hij zich
eerst op de hoogte wenste te stellen van de
gang van zaken op Lindenheuvel en dat hij
daarna uitspraak zal doen.
(Van onze correspondent in Londen)
Vandaag gaat de Britse havenstaking de
vierde week in. De schade beloopt tiental
len millioenen ponden. Hoewel er enkele
tekenen waren, die de verwachting wek
ten dat het stakingsfront gedurende het
weekeinde zou worden doorbroken, blijft
de massa der havenarbeiders halsstarrig.
Zaterdag en Zondag zijn een aantal
massa-vergaderingen gehouden naar aan
leiding van het beroep dat de regering en
de verantwoQrdelijke vakbewegingsleiders
op de stakers hebben gedaan om het werk
heden te hervatten. Buiten de poort van
een der dokken spraken zich duizend man
eenstemmig uit vóór hervatting van de
arbeid. De vaste arbeiders, die zich ge
woonlijk bij conflicten het loyaalst gedra
gen, waren echter gelijkelijk verdeeld over
al of niet voortzetten der staking. In vele
andere groepen heerste dezelfde aarzeling.
Vandaag wordt een aantal nieuwe bijeen
komsten gehouden, zowel in loonden als in
andere havensteden. Inmiddels doen de
stakers pogingen om het conflict tot Man
chester uit te breiden.
Hydepark werd gisteren nu eens niet
beheerst door Zondagswandelaars en ele
gante ruiters, maar door duizenden sta
kers, die kwamen luisteren naar de leiders
van de opstandige bonden van stuwadoors
en lichterlieden. Het ,was een ordelijke
demonstratie, opgeluisterd door Schotse
pijpers en doedelzakspelers, die deze ge
beurtenis het aanzien gaven van een fol
kloristisch festijn. Reden voor feestelijk
heid was er evenwel allerminst, want de
stakers schaarden zich als één man achter
hun leiders, die voortzetting van de staking
eisten tot aan hun verlangens is voldaan.
Een lelijke tegenvaller voor de redering en
voor alie verantwoordelijke personen, die
hadden gemeend dat een beroeo op de re
delijkheid hef thans zou w'nnen.
PARIJS (Reuter) Premier. Mendès-
France, heeft in een radio-toespraak ver
klaard, dat een «rotere ma*e van econo
mische samenwerking tussen Frankrijk en
Duitsland nodig is om de levensstandaard
van beide landen te verho«en. Teneinde
economische handen met de t°
kunnen aangaan moet Frankrijk sterk
genoeg zijn om p°n gehikwaardiee nartnor
te kunnen zijn. Daarom is een hervorming
van de Franse economie en een moderni
sering van de Franse landbouw en in
dustrie nodig. De orenver zeide, dat dit
tot de belangrijkste doelen van zijn n*-
gprincr beheert. De weg tot samemverlrinc
was geonend. Het succes moest echter nog
geconsolideerd worden.
Sommige Fransen vrezen een overheer
sing door Duitsland als men de banden
tussen beide landen te nauw zou aanhalen.
..On meer dan een gebied zün wij reeds
bereid concurrentie het hoofd te bieden
en wij hebben geen redenen om een sa
mengaan te vrezen. Royendien ontbreekt
ftèf ons niet aan troeven: Dit minderwaar
digheidsgevoel. waaraan wij soms lijden,
is niet gerechtvaardigd."
In dit verband noemde Mendès-France
de verrassende resultaten van de olieDro-
snect.ie in Zuid-West-Frankrijk. In vier of
vijf jaar tiids zonden deze oliebronnen 20
nercent van de Franse behoefte aan olie
leveren en zo bijdragen tot het in even
wicht brengen van de handelsbalans. Voor
de eerste maal in negen jaar werd de her
denking van de totstandkoming van het
UNO-handvest niet met kanongebulder
begeleid. „Ik wens het harde en vrucht
bare werk van de vorige week voor het
wegnemen van oorzaken van' conflicten
onder dit voorteken te plaatsen, een werk,
dat het begin betekent van een nieuwe
fase op de weg naar algemene vrede en
naar verzoening van alle volken." De rege
ling van de Saarkwestie was van ver
strekkende betekenis.
Frankrijk en Duitsland hebben elkaar
nodig. De wederzijdse handel zal beide
volken in staat stellen doeltreffender te
werken, meer te produceren en beter te
leven. Wij zijn vastbesloten, overeenkom
sten op lange termijn te sluiten, welke de
Franse landbouw markten zal geven voor
tarwe, suiker, zuivel en zo voorts, aldus de
premier.
99
99
Aan de Rijksuniversiteit to Utrecht
9laagde voor het doctoraal examen dieren-
geneeskunde de heer W. F. Felix te
Haarlem.
Het betrekkelijke succes, dat de toneel
groep Theater uit Arnhem met de Zater
dag in de Haarlemse Schouwburg gegeven
voorstelling van „Een zomer smeult tot as"
oorspronkelijke titel „Summer and
Smoke" van Tennessee Williams heeft
behaald, mag grotendeels worden toege
schreven aan de nog jonge actrice Lies
Franken, die met haar vertolking van de
vrouwelijke hoofdrol een indrukwekkende
prestatie leverde. Zij dankte voor het na
afloop tot haar gerichte applaus op een
bijzonder prettige wijze, innemend en met
stijl.
Behalve dat het stuk deze gelegenheid
tot het demonstreren van een gevoelig ta
lent biedt, is er weinig goeds van te zeg
gen. Als er verder één ding duidelijk werd,
dan was het wel hoezeer wij aanvankelijk
de betekenis van deze Amerikaanse schrij
ver hebben overschat. Dit kon men trou
wens in het vorige seizoen al constateren,
toen de Nederlandse Comedie moest on
dervinden dat het publiek zijn „Glazen
Speelgoed" - met dezelfde bezetting, waar
door het zich enkele jaren tevoren tot ont
roering had laten brengen - weigerde te
accepteren. Het pathetische, dat ook dit
nieuwere (hoewel reeds van 1948 dateren
de) drama van mensen uit de staat Mis
sissippi kenmerkt, gaf toen bijna aanlei
ding tot hilariteit zoals thans tot een ver
veling, die slechts overwonnen werd door
bewondering voor de uitbeelding. Van de
voorgenomen reprise van zijn allerwegen
toegejuichte „Tramlijn Begeerte" hoort
men dan ook niet meer of slechts aarzelend
gewagen.
Hoe is deze verandering in de waarde
ring te verklaren? Wij hebben destijds,
geloof ik, de bedoelingen zozeer voor lief
genomen, dat wij het resultaat te rooskleu
rig zagen. Bij alle critiek die men op hem
kan uitbrengen, blijft Tennessee Williams
trouwens onze sympathie behouden. Alleen
herkent men nu als een soort naïveteit, wat
men eerst als verrassende vernieuwing
meende te mogen beschouwen. Dat hij
wilde breken met het enge naturalisme en
daarvoor een „dichterlijk" openbarende
vorm van toneel in de plaats poogde te
stellen, was inderdaad prijzenswaardig.
Maar zijn middelen tonen hun ontoerei
kendheid te opvallender, naarmate zij na
drukkelijker worden toegepast en daardoor
stelt „Een zomer smeult tot as" (om van
het hier te lande nog niet vertoonde ,.Ca-
mino Real" dan maar te zwijgen) ook dub
bel teleur.
Die middelen ter „doorlichting" van de
realiteit gaan bovendien niet goed samen.
Misschien stelt de lezer een dergelijke
analyse niet erg op prijs daarom zal ik
er slechts dit van zeggen: naar opzet en
uiterlijke vorm is ook dit stuk tamelijk
expressionistisch, naar karaktertekening
en dialogen eerder impressionistisch. Er
zou al heel veel gewonnen zijn, als Wil
liams er eindelijk mee ophield zijn per-
De Haarlemse politieruiters presenteren zich.
Zondag heeft de toneelgroep Theater in
de Haarlemse Schouwburg het dramatisch
gedicht Peer Gynt" van Hendrik Ibsen
in de niet bijster gelukkig uitgevallen be
rijming van Gerard Brabander vertoond,
met de door het Utrechts Stedelijk Orkest
gespeelde muziek van Grieg, welke voor
stelling door ons reeds in September werd
besproken. Op de foto ziet men Robert de
Vries als de titelheld en Hetty Beck als
Moeder Aase in de eerste scène van het
stuk. Albert van Dalsum had de regie.
sonen te laten denken dat zij heel diep
denken. Voor zover zij namelijk geen slecht
verteerde gedachten van anderen herkau
wen, praten zij oppervlakkig langs elkaar
heen. Het is jammer, enorm jammer, dat
deze auteur, die herhaaldelijk treffende
accenten weet te plaatsen en met begrip
voor menselijke moeilijkheden is gezegend,
blijkbaar meer op de handboeken der psy
choanalyse dan op zijn verbeeldingskracht
vertrouwt.
Alleen maar zielig
Genoeg van deze algemene bespiegelin
gen. Laten wij liever „Een zomer smeult
tot as" van dichterbij bekijken. Evenals
Laura Wingfield uit „Glazen Speelgoed"
en Blanche Dubois uit „Tramlijn Begeerte"
is de hoofdpersoon Alma Winemiller een
gefrustreerde, dus in haar mogelijkheden
geknotte vrouw: uit de toon van haar mi
lieu vallend omdat zij een flauwe notie
heeft van een verfijnder en door cultuur
bezield leven, ongelukkig mede als gevolg
van deze „eigenaardigheid" in de liefde.
Zij houdt van de sterke, maar besluiteloze
genotzoeker John Buchanan, die voor dok
ter studeert op nauwelijks meer dan een
armlengte haar buurman, maar onbereik
baarder naar gelang" de begeerde toenade
ring schijnt te gelukken. Ook zij vlucht in
dromen van geluk en daden van onzede
lijkheid, die haar tenslotte wel te gronde
zullen richten.
Evenmin als haar voorgangsters is deze
Alma (het Spaanse woord voor ziel) een
tragische verschijning geworden. Zij mist
daartoe de nodige zelfkennis, het inzicht in
haar eigen toestand. Daarom is zij alleen
maar zielig te noemen. Het algemene aspect
verbijzondert zich steeds meer tot een wat
ongewoon ziekte-geval. Waarbij Tennessee
Williams getracht heeft zijn bedoelingen te
verduidelijken en de vermommingen van
de werkelijkheid te laten doorzien met be
hulp van allerlei symbolen, die niet aan
hun poëtische functie beantwoorden, om
dat zij veel te opzettelijk te pas en te onpas
als zodanig naar voren worden geschoven.
Het lijkt vaak of hij eraan twijfelt dat zijn
intenties begrepen worden en daarom wil
zeggen, om een voorbeeld te geven: „Let
goed op, Alma heeft altijd slaapmiddelen
nodig om te kunnen ontsnappen in ver
getelheid!" De poging om het motief met
de perversiteiten van de familie Gonzales
nog eens extra te versterken is in het
geheel niet geslaagd.
Lies Franken, in 1953 van de Toneel
school gekomen, heeft met de in het stuk
beschikbare middelen haar rol zeer zuiver
opgebouwd tot een aandoenlijke creatie.
Evenals Ellen Vogel (die destijds Laura
speelde) is zij physiek voor een dergelijke
figuur uitermate geschikt, al was haar ken
nelijk kerngezonde natuur moeilijker uit
evenwicht te brengen.- mede door beperk
tere vocale mogelijkheden. Maar zij moet
veel steun hebben gehad aan de spelleiding
van Elise Hoomans, die het vibreren van
op de proef gestelde en daardoor overspan
nen zenuwen markant waarneembaar wist
te laten maken. Over het algemeen is da
regie behoorlijk uit de problemen gekomen,
behalve misschien in de slecht geschreven
scène van het schot op de onverwacht te
ruggekeerde oude dokter in het tweede
deel.
Het siert Robert de Vries dat hij zelf de
onaannemelijke, in vaagheid verwarde rol
van John Buchanan voor zijn rekening
heeft- genomen. Een ondankbare opgave,
waarvan hij zich voorbeeldig kweet. Vooral
na de pauze moet hij zich wel volledig, bij
zijn nauwelijks gemotiveerde ommekeer,
door de schrijver in de steek gelaten heb
ben gevoeld. En passant mag opgemerkt
worden, dat zijn mede-directeur Kees van
Iersel hersteld van een maandenlange ziek
te, in de zaal de voorstelling bijwoonde.
Binnenkort zal hij de afgebroken repetities
van „En attendant Godot" gelukkig kun
nen voortzetten. Van de andere medewer
kenden mogen vooral Hetty Beck (prach
tig in haar waanzin) en Jacques Snoek (de
lamenterende dominee) als Alma's ouders
worden genoemd.
Het geraamtelijke décor was door Johan
Greter ontworpen naar de voorschriften
van de auteur. Hij is erin geslaagd de in
druk te vermijden als zou het geheel uit
haarspelden en pijpenschoonmakers zijn
opgetrokken, zoals ik eens in een verslag
van de Engelse opvoering heb gelezen.
Voortreffelijk waren zijn costuums. Als
vertaler Willem Vogelaar de term „Doppel-
ganger" in de oorspronkelijke tekst heeft
aangetroffen, dan begrijp ik niet waarom
hij hiervoor geen beter woord koos uit het
wetenschappelijk jargon.
DAVID KONING.
MOSKOU (Reuter/AFP) In een nota
aan de Westelijke Grote Drie heeft de
Sovjet-Unie een nieuwe conferentie van
Vier over Duitsland voorgesteld, de vol
gende maand te houden. Op die confe
rentie zouden de eenheid van Duitsland,
vrije verkiezingen, de terugtrekking der
bezettingstroepen en kwesties aangaande
de Europese veiligheid kunnen worden
besproken.
De tekst van de nota is Zaterdagavond
te Moskou aan buitenlandse persvertegen
woordigers uitgereikt. Het is de eerste
maal, dat dit is geschied voordat radio-
Moskou de tekst had uitgezonden. De Sov
jet-Unie vraagt voorts, of de drie Weste
lijke landen bereid zijn hun ambassadeurs
te Wenen met de Russische ambassadeur
aldaar te laten spreken over „kwesties be
treffende het sluiten van een staatsver
drag met Oostenrijk".
Volgens de nota moet overeenstemming
worden bereikt over het aantal, de plaats
van legering en de bewapening van alle
soorten politie in Oost- en West-Duitsland.
Dit zou „een einde maken aan alle geva
ren met het oog op de herbewapening van
Oost- of West-Duitsland". De Sovjet-Unie
wordt geleid door de wens de omstandig
heden voor een vereniging van beide delen
van Duitsland <e vergemakkelijken.
Zij stelt de volgende agenda voor de
conferentie voor: herstel der Duitse een
heid op vreedzame, democratische basis,
met inbegrip van de kwestie van vrije ver
kiezingen in geheel Duitsland: terugtrek
king der bezettingstroepen uit West- en
Oost-Duitslahd; bijeenroepen van een
Europese conferentie ter bespreking van
een stelsel van collectieve veiligheid in
Europa.
In de nota wordt critiek geleverd op de
Europese verdedigingsgemeenschap en de
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie. De
Westelijke mogendheden worden beschul
digd van een politiek tot verdeling van
Europa in militaire groepen. De hereni
ging van Duitsland wordt de belangrijkste
en dringendste zaak genoemd voor het
verminderen van de spanning. Een oplos
sing van dit vraagstuk kan niet worden
uitgesteld.
„De Sovjet-voorstellen zijn van buiten
gewoon belang in de huidige internatio
nale situatie", aldus het orgaan van de
Sovjet-Russische communistische partij,
de Pravda. De Russische nota is volgens
de Pravda doordrongen van het diepe ver
langen van de Sovjet-Unie, met al haar
krachten bij te dragen tot de versteviging
van de vrede en de veiligheid in Europa.
Joegoslavische troepen hebben het ge
bied van „zóne A" van Triest bezet, dat bij
de Joegoslavische zóne („B") is gevoegd,
overeenkomstig de Londense accoorden
van 5 October. Italië zou vandaag „zóne
A" overnemen van het Brits-Amerikaanse
militaire bestuur. De militaire gouverneur
van de Joegoslavische zóne heeft een am
nestie afgekondigd, die voor 70 percent van
de gevangenen in deze zóne de vrijheid be
tekent.
KAR ATS JI (Reuter/AFP) Te Karat-
sji zijn samenscholingen van meer dan vijf
personen verboden en in geheel Pakistan is
de noodtoestand afgekondigd. Een nieuwe
regering onder leiding van Mohammed Ali
is Zondag door gouverneur-generaal Ghoe-
lam Mohammed geïnstalleerd. De constitu
erende vergadering is ontbonden omdat zij
het vertrouwen van het volk had verloren
en een ontwerp-constitutie, die op het punt
stond ingediend te worden, ls nietig ver
klaard. Aan dit ontwerp is zeven jaar ge
werkt.
De nieuwe regering moet het land „een
krachtig en vast" bestuur geven totdat
nieuwe verkiezingen worden gehouden. Mo
hammed Ali, die een bezoek aan de Ver
enigde Staten moest afbreken wegens de
crisis, verklaarde dat het buitenlandse be
leid van het afgelopen jaar gehandhaafd
zal worden. Hij zeide dat het geschil in de
constituerende vergadering tot ontwikke
lingen had geleid, die de eenheid van het
land bedreigden. Aan de rivaliteit tussen
West- en Oost-Pakistan (Oost-Bengalen)
zou paal en perk gesteld worden. De belan
gen van Pakistan moesten boven alles ge
plaatst worden.
FRANKFORT (Reuter) De Ameri
kaanse luchtmacht in Frankfort heeft mee
gedeeld, dat een Amerikaans transport
vliegtuig van het type C-47 met zestien
passagiers en vijf vliegers aan boord wordt
vermist op een vlucht van Rome naar
Lyon, tussen Corsica en de Franse Middel
landse Zeekust. Vliegtuigen zijn opgeste
gen om naar het vermiste toestel te zoeker^
