ERNEST HEMINGWAY
Uitgaan in Haarlem
HORLOGES
VAN NIEL
OJbv.ïïleijev
Agenda voor
Haarlem
gfxttef
Vijftig jaar geleden
Damesjaponnen
J
/'Hoe is het ontstaan?
Ook voetgangers
hebben plichten
VRIJDAG 29 OCTOBER 1954
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
3
GROTE HOUTSTRAAT 16
Een houding in
liet aangezicht
van de dood
Chemische fabriek te
Berkhout afgebrand
Kerkelijk Nieuws
Dit woord
GEKSCHEREN
WINTERJAPONNEN
Zuiver Wollen Vest
Uit Haarlems Dagblad
van 29 October 1904
DE AMERIKAANSE SCHRIJVER Ernest
Hemingway heeft, 56 jaar oud, de Nobel
prijs gekregen. Het is een publiek geheim,
dat hij reeds vele jaren achtereen tot de
kansrijkste candidaten voor deze hoogste
onderscheiding op letterkundig gebied be
hoorde. En het is dan ook zeer waarschijn
lijk, dat zijn laatstverschenen boek „The
Old Man and the Sea" na rijp beraad
bij de Zweedse Academie de doorslag heeft
gegeven. Hiervan verscheen onder de titel
„De oude man en de zee" in 1953 een Ne
derlandse vertaling bij A. J. G. Strengholt's
Uitgeversmaatschappij te Amsterdam van
E. Veegens-Latorf en J. W. F. Werumeus
Buning, die helaas verre van volmaakt ge
noemd moet worden.
Het is een rondweg meesterlijke novelle
over een eenzame visser, die mogelijker
wijze een nieuwe periode in de ontwikke
ling van de litteratuur zal blijken te heb
ben ingeluid. Het is een interessante vraag
in hoeverre de aute.ur, die altijd zeer be
wust heeft gestreefd naar de uiterste ver
volmaking van zijn stijl, hiervan zelf een
voorstelling koestert. Sinds vele jaren im
mers werkt hij aan een roman, die het ver
slag van zijn bevindingen in de tweede
wereldoorlog zal behelzen. Een ernstige
ziekte dwong hem tot het afbreken daar
van en het nemen van een rustkuur in
Italië, tijdens welke hij „Across the river
and into the trees" aan het papier toever
trouwde. welke verbreking van zijn acht
jarig stilzwijgen zelfs voor zijn bewonde-
raars-door-dik-en-dun een teleurstelling
werd. Om zich te revancheren zou hij kort
daarop de bovengenoemde novelle hebben
geschreven. Daardoor is men dubbel
nieuwsgierig naar de publicatie van het
meer of minder documentaire manuscript,
dat reeds in 1949 ruim duizend bladzijden
besloeg. Zal het een tweede „Farewell to
Arms" worden het boek, waarmee hij
in 1929 op slag beroemd werd?
Talrijke Amerikaanse journalisten heb
ben in de loop van de laatste tijd zijn uit
gever Scribner's opgebeld om iets
omtrent de inhoud te vernemen. En stee
vast kregen zij van de directie-secretaresse
te horen, dat het zou handelen over „water,
land en lucht...." Hoe ontwijkend en af
wimpelend dit klinken mag, men heeft er
toch betekenis aan gehecht. Want op al
deze gebieden was Hemingway tijdens de
laatste oorlog thuis. Tn de eerste werd hij
aan het Italiaanse front gewond en moest
men hem een zilveren knieschijf inzetten.
Sindsdien heeft hij aan vier andere oor
logen deelgenomen, waaraan ten minste
tien littekens en drie onderscheidingen we
gens betoonde dapperheid herinneren. In
1941 wist hij met zijn tot duikbootjager
omgebouwde jacht de Duitse onderzeebasis
in de wateren rond Cuba op te sporen. In
1944 nam hij een van hogerhand erkend
aandeel in de bevrijding van Parijs in
nauwe samenwerking met de verzetsbewe
ging.
Er zouden talrijke andere voorbeelden
van zijn militaire activiteit te geven zijn.
Maar het in de vorige alinea vermelde ant
woord werd om een geheel andere reden
geciteerd. Het bevat namelijk het wellicht
belangrijkste van Hemingway's gehele
oeuvre: de bezielende, althans werkzame
achtergronden van vrijwel al zijn werken.
Het is veel meer dan een woordspeling als
hier wordt vastgesteld, dat het centrale
thema daarin bijna steeds neerkomt op het
doortasten van de situatie van een man in
zijn element: het spel op leven en dood.
HET IS, MEDE door de vele publiciteit
die zijn avontuurlijke rondzwervingen heb
ben genoten, moeilijk het werk los te zien
van de mens. Denkt men aan Hemingway,
zo heb ik eens ergens gelezen, dan ziet
men een tweede Tarzan met behaarde borst
in een exotisch décor van wildernis. Men
kent zijn voorkeur voor stierengevechten,
voor jagen op groot wild in Afrika, waar
hij in het begin van dit jaar bijna de dood
vond bij een vliegtuigongeluk, voor vissen
in de golf bij Key West, lange tijd zijn be
trekkelijk eenzame woonplaats. En men
vertelt nog altijd met graagte het verhaal,
hoe hij eens in de twintiger jaren in
de Salie Wagram te Parijs in de ring sprong
om een beroepsbokser knock-out te slaan,
die naar zijn mening onsportief te werk
ging. Deze opsomming van gemakkelijk
aan te vullen feitelijkheden geschiedde
niet alleen wegens het anecdotisch karak
ter: men vindt er de grondslagen in van
ADVERTENTIE
tyxooyyyxcoy-rrccrfxr&yyyy^-rrr-cc&yyyxxxxxxx.
in jersey en wollen stof.
Ook in grote maten.
xoccocccococcocoicoocccoooocxxloccxxxyxooocxxxxxxxxmoocxx
VRIJDAG 29 OCTOBER
Gebouw Nederlandse Protestantenbond,
Berkenstraat: Oud Katholieke Kerk, pastoor
J. C. M. Keman, 8 uur. Minerva-theater:
Propaganda-avond K. R. O.. 8 uur. Concert
gebouw: Noordhollands Philharmonisch Or
kest, jubileumconcert ter ere en onder
leiding van Marinus Adam, m. m. v. Theo
van der Pas, piano, 8 uur. Luxor: „Julietta",
alle leeft., 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Be
kentenissen van een zondares', 18 jaar, 7 en
9.15 uur. Palace: „De koning der Zuidzee",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Rembrandt: „Geen
angst voor groot wild", alle leeft., 7 en 9.15
uur. Roxy: „Straat der verleiding", 18 jaar,
7 en 9.15 uur. Lido: „From here to eternity",
18 jaar, 6.45 en 9.15 uur.
ZATERDAG 30 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Anna Christie", de
Toneelvereniging, 8 uur. Brinkmann: Open
Religieuse Gemeenschap, dr. P. van Schilf-
gaarde, 4 uur; dr. B. C. J. Lievegoed, 8 uur.
Minerva: „Dorpsschandaaltje", 14 jaar, 2.30,
7 en 9.15 uur. Luxor: „Julietta", alle leeft,,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Beken
tenissen van een zondares", 18 jaar, 2.30, 7
en 9.15 uur. Palace: „De koning der Zuid
zee", 14 jaar. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Rem
brandt: „Geen angst voor groot wild", alle
leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Roxy: „Fra
Diavolo", alle leeft., 2.30 uur. „Straat der
verleiding", 18 jaar. 7 en 9.15 uur. Lido:
„From here to eternity", 18 jaar, 1.45 4.15,
6.45 en 9.15 uur.
zijn levensmoraal, zoals die in zijn boeken
tot. uiting komt.
Hemingway, debuteerde in 1923 hij
woonde toen in de Franse hoofdstad en
stond sterk onder invloed van Sherwood
Anderson, van Gertrude Stein, van Ezra
Pound met een bundel verhalen en ge
dichten. Zijn eerste belangrijke werk was
„The Sun also rises" van 1926, meestal als
„Fiesta" herdrukt. Pas drie jaar later had
hij voldoende afstand van zijn onderwerp
en beheersing van zijn stijl gevonden om
in ,,A Farewell to Arms" zijn chronologisch
daaraan voorafgegane ervaringen op schrift
te stellen. Dit is stellig de beste roman, die
over de eerste wereldoorlog verscheen. In
zijn verdere leven zocht hij steeds nieuwe
slagvelden, als correspondent voor Ameri
kaanse bladen, maar zich overal actief in
de strijd mengend. Waarom? De insinuatie:
om te koketteren met de döod, die wel eens
geuit wordt, behelst een mistekening van
de werkelijke motieven. Van een soort
Pruisisch-militaristische instelling is hele
maal geen sprake.
Met een variatie op een gezegde van Vol
taire kan men zeggen: als er geen oorlog
was, zou Hemingway er één hebben uit
gevonden. Mijns inziens (en ik baseer dit
inzicht mede op enige aan zijn persoon ge
wijde studies) is de oorzaak deze: hij heeft
behoefte aan een strijdtoneel om het lev»n
in zijn uiterste consequentie te dramati
seren. Helaas is dit misschien niet zonder
meer duidelijk en moet er daarom een
kleine uitweiding volgen.
DE STIJL VAN HEMINGWAY waar
over aanstonds nog iets meer treft in de
eerste plaats door genadeloos realisme,
maar is in diener wezen vooral zintuiseliik.
Hij beschrijft wat hij gezien heeft met zijn
ogen of aangeraakt met zijn handen. Men
herinnert zich soms scherper dan de ge
beurtenissen de warmte van zon oo zand.
het schrijnen van zweet, het branden van
alcohol in de keel, de piin in de hand door
het striemen van de viskabel van de oude
man od zee. Hij is onovertroffen in het
bijna lijfelijk suggereren van gewaarwor
dingen en sensaties. En d'e zintuigen rea
geren het sterkst in momenten van vrees
en gevaar. Daarmee zijn wij terug bij ons
onderwerp. Zijn kunst is het nauwkeurig
registreren van het emotionele antwoord
op een beslissende situatie. De dood is hier
de grote tegenspeler.
Men kan het zoxformuleren, zinsoelend
oo de titel waaronder Pierre H. Dubois zijn
opstellen over hedendaagse litteratuur bun
delde: Ernest Hemingway meet de waarde
van de mens aan zijn houding in het aan
gezicht van de dood. Voor hem, met zijn
geweldige vitaliteit, is de dood een obses
sie. Hij tart en trotseert deze wellicht ook
om het sterven te leren doorgronden, dat
hij in alle vormen en onder allerlei omstan
digheden heeft uitgebeeld. „Alles doodt
alles op de één of andere manier. Het vis
sen doodt mij net zo goed als het mij in
leven houdt.laat hij de oude man op
zee overpeinzen.
Telkens opnieuw is de dood de protago
nist. In de eerste wereldoorlog leerde hij
deze kennen in een verschrikkelijke zinne
loosheid. In de daarop volgende periode,
waarin hij zich de onverbeterlijke en on
navolgbare tolk van de „verloren genera
tie" maakte, kwam er voor de houding
tegenover de dood een pose in het leven in
de plaats: de ruwe wat-kan-het-me-sche-
len toon van kwasi-onverschilligheid ter
camouflage van scepticisme en walging en
wanhoop. Hemingway in zijn geraffineerde
onbeholpenheid en zijn gecompliceerde
eenvoud, aldus het paradoxale oordeel van
J. Kashkeen, een Sovjet-Russische com
mentator, die van scherp inzicht blijk geeft.
Het is niet zonder zin in het voorbijgaan
op te merken, dat in „The Sun also rises"
de nihilistische toestand van het leven
wordt gesymboliseerd door de impotentie
van de hoofdpersoon. En dat zich hierin
ook de verfijning van zijn vakmanschap
voltrok: II faut cultiver son jardin, om
„Candide" aan te halen. Maar al spoedig
zocht hij nieuwe bouwstenen voor een po
sitieve visie en uit die tijd dateert dan ook
zijn nog altijd geldige, pas langzamerhand
erkenning vindende beginselverklaring:
„Proza is architectuur!"
Zijn hartstochtelijke belangstelling voor
het stierengevecht komt velen onbegrijpe
lijk voor. Ik weet niet meer welke van zijn
critici heeft opgemerkt, dat hier sprake is
van een driehoeksverhouding met de dood,
maar het lijkt mij een gedachte die met
vrucht zou kunnen worden uitgesponnen.
Hemingway toont zich steeds een romanti
cus: men heeft te doen met een vlucht in
sportieve bravour en verheerlijking van
primitieve kracht. Het spel met de dood
dringt intussen ook door op het gebied van
de erotiek: „Er is geen eenzamer mens.
dan de man die vele jaren een goede vrouw
heeft gehad en haar overleeft. Als twee
mensen van elkaar houden, dan kan er
geen gelukkig einde zijn."
Er is bij dit alles sprake van een grootse
evolutie. ïn het begin schrijft Hemingway
uit zelfbehoud en laat hij de mensen tegen
de wereld vechten met de moed der een
zaamheid. De veelomstreden roman „To
have and Have Not" van 1937 illustreert
een verandering: „Een man alleen is niks.
Een man alleen heeft geen schijn van
kans". De onmogelijkheid van „de afzon
derlijke vrede" is een van zijn vroeger
werk afwijkend standount. In de Spaanse
burgeroorlog ontmoet hij een andere dood:
uit idealisme. „Voor wie de klok luidt"
bevat veel trotse heroiek, maar dit boek
verliest wel enigszins aan waarde, doordat
het tezecr van de toeschouwer uit de ge
schreven. De heldhaftige aanvaarding
spreekt pas uit zijn tot dusver laatste werk:
„Een mens is niet gemaakt om verslagen te
worden. Een mens kan vernield worden,
maar niet verslagen."
TRAGEDIE is een te groot woord voor
„De oude man en de zee". Maar het is
stellig het meest „klassieke" werk dat de
litteratuur van deze eeuw heeft voortge
bracht. Naar inhoud en vorm. Harry Mu-
lisch heeft er de wedergeboorte van de
mythe in herkend. Misschien beseft men
de waarde van deze novelle het best als
men haar leest met een half oog op de
toekomst gericht. Op Hemingway is toe
passelijk wat William McFee eens van
Joseph Conrad zei: „Hij is vermoedelijk
niet de grootste romanschrijver ter wereld,
maar onvergelijkbaar de grootste kunste
naar die ooit een roman schreef".
Men kan de boeken van Ernest Heming
way namelijk ternauwernood romans noe
men. Het zijn zeldzaam goed vertelde ver
halen en daarmee wordt een diepgewor
teld menselijk verlangen bevredigd. Maar
ze beantwoorden niet aan de eisen van dit
in wezen burgerlijke genre. Ze hebben niet
het vloeiende van een stroom, de karakters
vertonen geen ontwikkeling en verande
ring door de inwerking der machten van
goed en kwaad. Hij heeft daar geen be
langstelling voor. Zijn personen leiden geen
volledig gedetailleerd bestaan zoals Anna
Karenina van Tolstoj of de Emma Bovary
van Flaubert, de schrijver die hij met Mark
Twain het meest zegt te bewonderen. Zij
vormen een van buiten beschouwd geheel,
zij vertegenwoordigen een instelling tegen
over het leven, die in confrontatie met de
dood of in de laatste beslissing op de hoog
ste proef wordt gesteld. Het gaat om de
mens-in-wezen en niemand weet beter dan
Hemingway dat „niets zo moeilijk is als
daarover te schrijven in direct, eerlijk
proza".
Dit brengt ons terug bij de stijl, die zo'n
geweldige invloed heeft uitgeoefend, vooral
in Engeland en Amerika, zonder dat zijn
navolgers er ooit in slaagden hem te evena
ren. De taal van Hemingway is klaar, sober
en van alle ornamenten ontdaan. Hij be
reikte reeds vroeg een volstrekte natuur
lijkheid in schrijftrant en dialoogvorm, een
maximum aan effect met een minimum aan
verkwisting van materiaal. Deze indruk
wordt bereikt door selectie en economie,
door uit de gesprekken weg te laten wat
men zichzelf niet hoort zeggen. Dit proza
geeft feiten weer met kolossale eerlijkheid
en met accent van het gewone spraakge
bruik, maar bijzonder plastisch en evoca
tief. De woorden krijgen door plaatsing en
nadruk een extra dimensie, klinkend als
ik de dichter Achterberg goed citeer „als
cimbalen in het uur van de dood".
Schrijven zonder onwaarheid en zonder
overdrijving, precies weergevend hoe men
sen op situaties reageren: het is geen won
der, dat Hemingway zijn hoogste troeven
uitspeelde in het korte verhaal. Men denkt
aan Tsjechof, niet alleen vanwege deze
overeenkomst, of omdat de Rus een deel
van zijn vermogen besteedde voor de bouw
van ziekenhuizen en scholen, zoals He
mingway voor eigen rekening een ambu
lancedienst voor Spanje inrichtte maar
veeleer op grond van het sympathieke be
grip in de objectiviteit en van de weldadige
vereenvoudiging. De beste definitie van de
zee, kan men ergens bij Tsiechof vinden,
heeft eens een gewoon schoolkind geschre
ven: „De zee is groot". En zo leest men bij
Hemingwav bij voorbeeld: „De sneeuw was
wit" of „Het gras voelde nat aan onder
zijn handen". Bijvoegelijke naamwoorden
duiden ten hoogste een kleur of een andere
zintuigelijke waarneming aan. Verdere
versobering is welhaast niet denkbaar.
Grotere geloofwaardigheid evenmin.
NIEMAND HEEFT als Hemingwav zo'n
levendige beschrijving gegeven van de in
vloed van de oorlog op de mens met zoveel
afkeer van holle termen: „Abstracte woor
den als roem, eer, moed of heilig worden
obsceen naast de concrete namen van dor
pen. Dit staat in „A Farewell to Arms"
te lezen, waarmee zijn oorspronkelijk ge
luid tot de wereld doordrong. Met „The
Old Man and the Sea" heeft hij voor de
tweede keer een,vernieuwing ingezet.waar-
voor hem thans' de Nobelprijs ten deel is
gevallen. Het is de vraag of hij deze „mo
derne mythologie" naar een toppunt zal
kunnen voeren. Het is te hopen dat hij er
de tijd en de kracht voor heeft, want wei
nigen hebben zoveel talent en veel gerin
ger is het aantal dergenen met zijn wil en
artistieke discipline.
DAVID KONING.
ADVERTENTIE
Een recente foto van mevrouw Karl. E.
Sommerlatte, de vrouw van de tweede
secretaris van de Amerikaanse ambassade
te Moskou. Reeds enkele dagen lang wis
selen de V.S. en Rusland nota's over haar
uit; de Sovjet-Unie beschuldigt haar van
wangedrag en heeft haar terugkeer naar
Amerika geëist, terwijl de V.S. de Sovjet-
Unie ervan beschuldigen de diplomatieke
onschendbaarheid van mevrouw Sommer
latte geschonden te hebben door haar vast
te houden om haar te ondervragen.
Vonken van een lasapparaat, die in een
vat met chemische afvalproducten vielen,
waren oorzaak, dat Donderdagmiddag
brand uitbrak in de kleine chemisch phar-
maceutische fabriek Berkhout N.V. aan
het Oosteinde te Berkhout. De fabriek ging
geheel in vlammen op. De brandweren uit
Berkhout, Wognum, Avenhom, Hoorn en
Bobeldijk bestreden het vuur.
In de fabriek werkten 12 arbeiders. De
schade, die door de verzekering wordt ge
dekt, wordt geraamd op drie ton. In 1949
werd de fabriek gedeeltelijk door brand
verwoest.
Voorts heeft Donderdagmiddag brand
gewoed in een glasfabriek aan de Haag-
weg te Delft. Op de zolder van het ge
bouw waren houtwol en bitumenpapier,
waarin glaswol was gerold, in brand ge
raakt. De brandweer bestreed het vuur
met acht stralen. Het dak verbrandde en
een deel van het opgeslagen materiaal
ging verloren.
Bij de blussingswerkzaamheden viel de
bedrijfsleider van de fabriek van de zol
der. Met een hersenschudding is hij in een
ziekenhuis opgenomen.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te New Castle upon Tvne
(Presb. Church of England) D. H. v. Daa-
len te Pingjum; te Schoonhoven en J. W.
de Bruyn te Harderwijk; te Hedel R. W.
Steur te Ouddorp; te Berlikum (Fr.) A. v.
Es te Beilen (Dr.)
Bedankt voor Veen (N.B.) H. K. v.
Wingerden te Kockengen.
Benoemd tot bijstand in het pastoraat te
Helenaveen G. Strookappe, reserve leger-
predikant te Geldrop.
Gercf. Kerken
Tweetal te 's-Gravenhage-West (vac. A.
J. v. Sluijs) G. Brinkman te Schiedam en
A. Brouwer te Barneveld; te Scheemda G.
Sinia te Jutrijp-Hommerts en L. Zielhuis
te Arum.
Aangenomen naar Krimpen aan de IJsel
L. D. Schalkwijk, candidaat te Heemstede.
Geref. Kerken ond. art. 31 K.O.
Beroepen te Leerdam (vac. J. Kok) G.
Roukema te Ede-Wageningen.
Barnabas von Géczy, de vermaarde Hongaarse violist, treedt met zijn solistenorkest
op Dinsdagavond 2 November in het Minerva-theater te Heemstede op.
Zondag 31 October, Brinkmann, 10 en 15 uur:
Voor de „Open Religieuse Gemeenschap"
spreekt des ochtends dr. F. W. Zeylmans
van Emmichoven over „Van wereldbeeld
lot beeldwereld", Des middags spreekt ir.
E. E. van Andel over „De moderne tech
niek en verder?".
Zondag 31 October, Rernhrandt-theater, 11
uur: „Kon-Tiki".
Zondag 31 October, Frans Hals-theater, 11
uur: „Mensen in nood" met Claude Laydi.
Zondag 31 October, Lido-theater, 11 uur:
„Het moederlied" met Benjamino Gigli.
Maandag 1 November, Stadsschouwburg, 20
uur: De Haarlemse toneelvereniging „Door
Inspanning Uitspanning" speelt onder regie
van Piet de Wit „Beschuit met muisjes"
van Herman Heijermans.
TONEEL EN DANS
Vrijdag 29 October, Stadsschouwburg, 20 uur:
Voor de Vereniging „Geloof en Weten
schap" speelt de Haagse Comedie de tra
gedie „Maria Stuart" van Friedrich von
Schiller, in de vertaling van Anton van
Duinkerken, bewerkt door Luisa Treves.
Regie Karl Guttmann, décors van Wim
Vesseur.
Zaterdag 30 October, Stadsschouwburg, 20
uur: De Toneelvereniging speelt „Anna
Christie" van Eugène O' Neill. Regie Frits
van Dijk. Met Andrea Domburg, Marie
Hamel, Frits van Dijk, Wim Hoddes en
anderen.
Zondag 31 October. Stadsschouwburg, 20 uur:
De Toneelvereniging speelt onder regie
van Hans Tiemeyer „Mensen-materiaal"
van Paul Raynal. Met Frits van Dijk. Ben
Groenier, Marie Hamel en vele anderen.
Zondag 31 October, Concertgebouw. 20 uur:
„Potasch en Perlemoer" van Glasz en
Weiss door het Toneelgezelschap Johan
Kaart. Met Johan Kaart en Johan Bos
kamp in de hoofdrollen en verder Tilly
PèrinBouwmeester, Matthieu van Eysden
en anderen.
Woensdag 3 November, Minerva-theater,
8.15 uur: Optreden van het „Ballet der
Lage Landen" onder leiding van Mascha
ter Weeme met onder meer Angela Bayley,
Ine Rietstap en Norman McDowell. Op
het programma staat onder meer „Im
promptu for twelve" op muziek van Ros
sini, choreografie van Jack Carter.
Donderdag 4 November, theater Monopole,
Zandvoort, 8 uur: Onder auspiciën van de
Stichting Culturele Kring 't Helm treedt
het Nederlands Ballet onder leiding van
Sonia Gaskell op. Met Linda Manez, Janine
van Thor, Willy de la Bye, Maria Huis
man, Milly Emmer, Conrad v. d. Wetering,
Jaap Flier, Rudi van Dantzig, Vella Col-
cher en anderen.
Donderdag 4 November, Stadsschouwburg,
20 uur: Nederlandse première van „Pot
asch en Perlemoer op vacantie" van Glasz
en Weiss. Johan Kaart en Johan Boskamp
in de hoofdrollen en verder Tilly Pèrin
Bouwmeester, Matthieu van Eysden en
anderen.
Vrijdag 5 November, Stadsschouwburg, 8
uur: Bert Brugman laat zijn marionetten
optreden voor de vereniging „Geloof en
Wetenschap" Opgevoerd wordt „1'Elisir
d' Amore", een komische opera van Gae-
tano Donizetti. Orkest en koor van de
Opera te Rome. Marionetten: Bert Brug
man; décors en costumes: Karei Brugman.
MUZIEK
Vrijdag 29 October, Concertgebouw, 20 uur:
In het door de Vereniging „Vrienden van
het Noordhollands Philharmonisch Orkest"
georganiseerde jubileumconcert van dit
orkest ter ere van Marinus Adam <25 jaar
dirigent) is de pianist Theo van der Pas
solist in Variations Symphoniques van
César Franck. Verder vermeldt het pro
gramma de derde (orgel-)symphonie van
Saint-Saëns (m. m. v. Piet Halsema) en
„La Mer" van Debussy.
Zaterdag 30 October, Waalse kerk, Begijn
hof, 20 uur: Concert door het fanfarekorps
„Wilhelmina" uit Santpoort en de orga
nist H. Lasschuit uit Haarlem. Uitgevoerd
worden werken van onder meer Bach,
Handel, Vivaldi, G. Boedijn, A. Guilmant.
Maandag 1 November, Grote Markt, 15.30
uur: Het carillon van de Grote Kerk wordt
bespeeld door Arie Peters, stadsbeiaardier,
die ook te beluisteren is op Vrijdag van
11.30—12.30 uur.
Dinsdag 2 November, Minerva-theater, 8.15
uur: De vermaarde Hongaarse violist Bar
nabas von Géczy speelt met zijn orkest
onder meer de Hongaarse Rhapsodie van
Liszt, enige fragmenten uit operettes en
„gecultiveerde dansmuziek".
Woensdag 3 November, Concertgebouw,, 15
uur: Gratis toegankelijke gemeentelijke
orgelbespeling door George Robert. Pro
gramma niet ontvangen.
Vrijdag 5 November, Concertgebouw. 20 uur:
Tweede V-concert door het Noordhollands
Philharmonisch Orkest onder leiding van
Toon Verhey met solistische medewerking
van de cellist Henri Honegger. Hrt pro
gramma vermeldt „Le Festin de 1'Araig-
née" van Roussel, het celloconcert van
Lalo en de Roma Suite van Bizet.
DIVERSEN
Vrijdag 29 October, Minerva-theater, 20 uur:
Opvoering van de K.R.O.-revue „Daar zijn
we weer" met medewerking van het
Theaterorkest onder leiding van Johnny
Ombach; het danspaar Francis en Capy
en Berry Kievits, Gerard Walden en Harry
Boda.
Zaterdag 30 October, Concertgebouw, 20 uur:
Feestavond van het Lorentzlyceum. Toneel,
muziek, zang en ballet.
Zaterdag 30 October, Krelagehuis, 20 uur:
De Lutherse Toneelvereniging speelt „Het
portret van Aloys".
Zaterdag 30 October, Brinkmann, 16 en 20
uur: Voor de „Open Religieuse Gemeen
schap" spreekt dr. P. van Schilfgaarde
over „Natuur of beslissing". Des avonds
spreekt dr. B. C. J. Lievegoed over „De
opgave van de medicus".
Maandag 1 November, Concertgebouw, 20
uur: Opvoering van het lekenspel „Wie
zijn leven zal willen behouden, die zal het
verliezen" van R. Oostra onder leiding van
mevrouw Wika J. Leopold—Timmer. Sa
menzang onder leiding van de organist
Klaas Bolt.
Dinsdag 2 November, Brinkmann, 14.15 uur:
Middag, georganiseerd door de Neder
landse Fruittelersorganisatie voor de
leden van de Nederlandse Vrouwen-Elec-
triciteits-Vereniging.
Dinsdag 2 November, Concertgebouw, 20
uur: Openbare wijdingsdienst van de Ne
derlandse Vereniging van Spiritisten
„Harmonia".
Woensdag 3 November, Concertgebouw, 19.30
uur: Leerlingenuitvoering van het kin
derkoor „De Nachtegalen" onder leiding
van Cis Kampmeijer ten bate van de tbc-
bestrijding.
Donderdag 4 November, Baan 39 b, 20 uur:
Causerie met voordracht van gedichten
door mejuffrouw C. A. W. H. Hofstede
Crull over het landschap in de Neder
landse literatuur.
Donderdag 4 November, Roxy-theater. 20
uur: De film „Pinky" wordt vertoond
voor leden van het Instituut voor Arbei
dersontwikkeling.
Donderdag 4 November, Concertgebouw,
19.30 uur: Districtswedstrijden van de
judo-club „Haarlem".
VOLKSUNIVERSITEIT
Alle bijeenkomsten worden gehouden in het
Frans Halsmuseum (ingang Klein Heilig
land) en beginnen om 20 uur.
Woensdag 3 November: Prof. dr. G. Stuive
ling spreekt over „Leven en werk van
Louis Couperus". Romantische gedichten,
psychologisch realisme, historische roman.
Donderdag 4 November: Eerste van drie
voordrachten van dr. F. Sierksma over
„Hoofdmomenten der godsdienstgeschie
denis".
Donderdag 4 November, Minerva-theater, 29
uur: Tweede van drie voordrachten door
mevrouw mr. L. Eversdijk—Smulders.
Culturenstrijd in het Heilige Land. Met
lichtbeelden. (Afdeling Heemstede).
TENTOONSTELLINGEN
Huis Van Looy: Tot 8 November: „De sier
kunst van de Tropen". Geopend op werk
dagen van 912.30 en van 13.3017 uur.
Op Maandag, Woensdag en Zaterdag ook
des avonds van 2022 uur. Des Zondags
van 1417 uur.
Woonhuis Van Looy: Het voormalig woon
huis van schilder-schrijver Jacobus van
Looy is te bezichtigen op Donderdagen
van 1012 en van 1417 uur. Op Zon
dagen alleen van 1417 uur.
Frans Halsmuseum: Groepportretten van
Frans Hals, expositie van nieuwe aan
winsten uit de Recuperatie, gerestaureer
de goudleerzaal. Geopend van 1016 en
Zondags van 13—16 uur.
Schotersingel 117 a: Palestina-diorama's
(Bijbelse voorstellingen). Geopend op
aanvraag.
Kunsthandel Leffelaar: De kunst van het
edelsmeden (atelier Martinshof), bloem-
sierkunst van Dick Schuyt en wandpane-
len van F. J. Hopman, Geopend van 105
uur; Zondags en Maandagsmorgens ge
sloten. Tot en met 30 October.
Vrijburglaan 17. Overveen: Tinholtcollecte.
Op werkdagen geopend van 9 tot 12 en
van 14 tot 16 uur.
R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek:
Expositie van werken van Albert Loots in
de serie exposities van werken van kuns
tenaars uit Haarlem en omgeving, ver
zorgd door Levinus Tollenaar.
't Huis met de Kogel: Tentoonstelling van
schilderijen en aquarellen van Margaretha
Verheus. Dagelijks geopend van 1018 uur,
uitgezonderd des Zondags. Tot en met 30
October.
Cruquiusmuseum Heemstede: Historische
stoommachines en grote maquette van
Nederland met waterstanden en overzicht
overstromingsramp Februari 1953.
Studio Lohr, Zandvoortselaan 69, Heem
stede: Expositie en demonstratie van Pot-
terie du Ton door de heer en mevrouw W.
Duller, tot en met 30 October. Geopend
van 9 tot 5 uur. Op Maandag-, Woens
dag- en Vrijdagmiddagen demonstraties
aan het pottenbakkerswiel.
Kunsthandel J. R. Bier, Groot Heiligland:
Schilderijen van Poolse expressionisten.
Met iemand gekscheren is: met
iemand de spot drijven, de draak steken.
Wij hebben hier te maken met een ver
menging van twee zegswijzen. Oudtijds
zeide men: de zot, de edelman, de grote
heer, de prins scheren, voor de zot, de
edelman enzovoorts uithangen, zich als
een zot, als een edelman aanstellen. Dit,
thans geheel uit de taal verdwenen
werkwoord scheren betekende: verde
len, regelen, een rol vervullen. Daar
naast kende men het werkwoord sche
ren in de zin van spotten, schertsen.
Sijn scheren met iemand houden was
dus: de spot met iemand drijven,
iemand voor de gek houden. Deze beide
uitdrukkingen zijn èn door de gelijklui
dendheid der werkwoorden èn door de
verwantschap van betekenis met elkaar
versmolten. Dat wij met scheren:
schertsen te maken hebben, blijkt ook
uit het deelwoord. Wij zeggen: hij heeft
gegekscheerd en nooit: hij heeft de gek
i^geschoren.
DE OUDSTE, eenvoudigste en minst-
veeleisende weggebruiker is uiteraard de
voetganger, een uitstervend ras, dat zich
in onze jachtige verkeers-samenleving nog
slechts met moeite handhaaft. Hij behoort,
om een modewoord te gebruiken, tot de
„vergeten groepen", moet overal en altijd
de anderen vóór laten gaan en heeft in het
algemeen meer plichten dan rechten
hoewel ook daarin nu eindelijk verandering
lijkt te komen. Allerwege wordt tenminste
aandrang uitgeoefend,
om de voetgangers op te
heffen uit hun positie
van halve vogelvrijen,
zij zelf hebben zich ver
enigd in een zeer strijd
bare bond en er zijn
plannen in de maak om
hun op bepaalde over
steekplaatsen zelfs voorrang te geven bo
ven het motorverkeer. Dat laatste is echter
nog toekomstmuziek en voorlopig moeten
de wandelaars lichaam en ziel dus nog in
lijdzaamheid bezitten.
Aan de andere kant bekommert de voet
ganger zelf zich dikwijls maar weinig om
de verkeersregels en daarmee om zijn eigen
veiligheid. Hij weet natuurlijk, dat hij op
voetpad en trottoir thuishoort, maar hij
neemt met de meeste vrijmoedigheid bezit
van de rijweg als het zo in zijn kraam te
pas komt. Rijbaan en rijwielpaden' zijn
echter in het algemeen strikt taboe voor
wandelaars, met uitzondering van groepen,
die in marscolonne lopen, optochten en
processies. Marscolonnes mogen ten hoog
ste drie man breed en 30 man lang zijn,
moeten onder leiding staan van een min
stens zestienjarige en mogen dan de uiter
ste rechterzijde van de rijweg gebruiken.
Dat kinderen niet op de weg of de rijwiel
paden mogen spelen, lijkt voor de hand te
liggen, maar hoeveel ouders prenten dat
hun kroost in en houden er toezicht op?
De individuele voetganger mag op de
rijwielpaden lopen als er geen voetpad
voor hem beschikbaar is. Kies in zo'n geval
het fietspad links van de rijweg: u ziet dan
de wielrijders aankomen en kunt tijdig
uitwijken.
Is er evenmin een rijwielpad, loop dan
aan de uiterste linkerkant van de rijweg
en wijk extra-eerbiedig uit voor naderende
voertuigen.
Blijkt ook dat niet mogelijk b.v. om
dat de weg links begrensd wordt door een
hek of haag ga dan uiterst rechts op de
rijbaan lopen, hang bij duisternis een
witte zakdoek of een strookje rood reflec
terend „scotohlite" op uw rug en hoop er
het beste van
ADVERTENTIE
Onze collectie
is een bezoek ten volle waard
Een greep uit onze Breigoederen-
collectie:
met lange mouwen vanaf 7.7 5
ADVERTENTIE
Naast onze bekende topmerken
OMEGA - TISSOT - BUREN
brengen wij een grote sortering Zwitserse
Anker-horloges vanaf ƒ40.—.
GROTE HOUTSTRAAT 86, HAARLEM
SPECIAALZAAK SINDS 1883
HAARLEM. De Hollandsehe Spoor
weg Maatschappij is begonnen met de
werkzaamheden voor het opruimen van
het oude station. Eenige opstallen tus-
schen het Stationsplein en het Kenne-
merplein zijn reeds afgebroken. Op dit
laatste plein zal een hulpstation worden
gebouwd, wanneer althans een accoord
wordt bereikt met de eigenaars der hui
zen. welke moeten worden afgebroken.
De Spoorweg Mij. heeft op deze percelen
een bod gedaan, dat als het laatste woord
der maatschappij schijnt beschouwd te
moeten worden, aangezien zij elk verzoek
tot een bespreking daarover heeft af
gewezen. De huiseigenaren verzekeren,
dat de Spoorweg-Mij. geen rekening er
mee heeft gehouden dat de perceelen,
juist door den voorgenomen stations-
bouw, den laatsten tijd on verhuurd heb
ben gesatan. In de geboden som is even
min vergoeding voor de gedwongen op
ruiming begrepen. De huiseigenaren
zullen nu nadere aanbiedingen afwachten.
