Marokko wacht met spanning
op de daden van Mendès-France
GOLDEN FICTION
ZWITSAL
Onhoudbare toestand in een
innerlijk verscheurd land
Agenda voor
Haarlem
•'«WK55SS:
MAAT.
*nthraciet
Franse Kamer staat opnieuw
voor Duitse herbewapening
Aantal buitenlandse toeristen
30 pet hoger dan in 1953
Gezonde Babies
WHWWB
Vijftig jaar geleden
Franse locomotief trok de koppeling stuk
Flitsen in kleurent
VAN VLIET I
-Hoe is het ontstaan?-^
Vele schakeringen tussen ja en neen
denkbaar bij de bekrachtiging
DINSDAG 21 DECEMBER 1954
3
Duizend-en-één-nacht
Belangrijke
Prijsverlaging
van ƒ4.95 nu 3.80
Fabuleuze prestaties
Uit de balans
Echte patroon in speelgoed
pistooltje, jongen gewond
dozen..:
Dit woord: BOUD
Duitsers op de eerste plaats
van
Hemingway
Joris Diels treedt
in Antwerpen op
Uit Haarlems Dagblad
van 21 December 1904
(Van onze reisredacteur)
RABAT, 15 December Er staat een harde blauwe lucht boven twee witte
steden aan de Atlantische kust van het Franse protectoraat Marokko: Casablan
ca en Rabat. Casablanca, een in ijltempo gegroeide monsterstad vol torenende
wolkenkrabbers boven een overvolle Medina en enorme bidonvilles waar uit
de „bied het land, toegestroomde massa's Marokkanen in ellendige conglome
raten van blikken hutjes hun niet vervulde illusies koesteren. Rabat, residentie
van zijne keizerlijke majesteit de Sultan en^van het Franse bestuur, vol witte
villa's met veel rode, oranje en violette bloemen, bougainvilles, palmen en
sinaasappelbomen. Casablanca, beangstigende Afrikaanse metropool vol koorts
achtige onrust, die iedere dag een paar kruisjes aantekent op een al zeer lange
lijst, nieuwe aanslagen van nationalistische terreur en Franse contra-terrëur,
nieuwe slachtoffers van bommen en pistoolschoten.
Men raakt er aan gewend: de plaatse
lijke pers zet een éénkoloms kop boven
de berichten hierover. Rabat, daarentegen,
vol van de rust van de koloniale ambtelijk
heid. Probleem nummer één schijnt hier
het op bridge- en thee-partij handhaven
van ambtelijke rang en stand. Schijnt,
want gelukkig zijn er mannen in het Fran
se bestuur voor wie de problemen van dit
uit zijn evenwicht gestoten land een alles
overheersende occupatie vormen. Resident-
generaal Lacoste is één van hen.
Rabat en Casablanca zijn slechts twee
steden, nauwelijks representatief voor dit
vreemde land. Er is Fez, met zijn Gama-
wyine-universiteit, burcht van Moham
medaanse rechtsgeleerden. Er is Oujda, uit
zijn voegen groeiende industriestad vol
ontworteld proletariaat waar het terroris
me zijn agenten recruteert. Hier poogde
onlangs een massa Franse „colons" twee
Franse advocaten te molesteren, die negen
van terrorisme beschuldigde Marokkanen
verdedigde, zoals hun ambt dat gebood.
Men schold hen voor verraders en moorde
naars en hief tenslotte bittere ironie
de Marseillaise aan. Er is Marrakesj, raak
vlak tussen de twee partijen die Marokko
splijten. Aan de ene kant de partij van de
Istiqlal (onafhankelijkheid), aan de andere
kant de Pasja van deze- stad, de fameuze
81-jarige Glaoui, feodaal patriarch, die
slechts laconiek een pink hoeft te heffen
om enige tienduizenden van zijn horige
Berber-ruiters uit de bergen op te com
manderen en zo iedere constructieve poli
tiek met de bedreiging van burgeroorlog te
chanteren.
Deze Glaoui deed het vorige jaar Au
gustus zijn macht gelden over Pasja's en
Caids en tezamen met enige fanatieke Mo
hammedaanse rechtsgeleerden, zoals de
Kitani uit Fez, spande hij samen om sul
tan Mohammed Ben Joussoef van de troon
te stoten. Deze Sultan immers spande sa
men met de Istiqlal, die vooral zijn aan
hang vindt in de steden bij de moderne
bourgeoisie, bij de jeugd en bij het nieuwe
proletariaat. De Istiqlal die niet alleen on
afhankelijkheid wil, maar in een nieuw
Marokko ook een einde wil maken aan de
feodale voorrechten van de Glaoui en zijns
gelijken, heersers uit duizend-en-een
nacht-verhalen, die beschikken over leven
en dood van hun horigen.
Deze machten van het vei-leden wonnen
het pleit. Zij vonden steun, althans een
oogluikend tolereren, bij de Franse admi
nistratie onder de resident-generaal Guil-
laume. En in Parijs zetelde de onmacht
van de regering-Laniel. De naam Bidault
duikt hier weer op. exponent van het
eeuwige uitstel, omkleed met briljante
elliptische redeneringen. Dit kabinet aan
vaardde, zij het dan met enig plichtmatig
gejammer, wat.het gemakshalve een vol
dongen feit geliefde te noemen. De Suil tan
werd afgezet, vervangen door de oude ge-
ADVERTENTIE
VvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvV
Gevacolor Neg. 6x9
AFDRUKKEN en VERGROTINGEN
20 °/o KORTING.
Met de PF 25 (helder glas) is het d
flitsgetal 20. Neem dus met een gewone
box een afstand lampje tot onderwerp
van ca. 2 meter. Prachtige natuurlijke
kleuren
Wagenweg 86 Haarlem
VvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvVvY
DINSDAG 21 DECEMBER
Remonstrantse kerk, Wilhelminastraat 22:
Adventsavond, Kerstcantate „Het blijde uur",
8 uur. Concertgebouw: Kerstspel „De Ster
van Bethlehem", 8 uur. Minervatheater:
Kerstspel. Bijzonder kerkewerk Herv. Gem.
Heemstede, 8.15 uur. Lido: „Onderwereld van
Montmartre", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Het huis der stilte", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Frans Hals: „Als vrouwen begeren", 18 jaar.
8 uur. Palace: „The command", 14 jaar, 7
en 9.15 uur. Roxy: „Bwana duivel", 18 jaar,
7 en 9.15 uur. Rembrandt: „Carnival Story",
18 jaar, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 22 DECEMBER
Stadsschouwburg: „Potasch en Perlemoer
met vacantie". Toneelgezelschap Johan Kaart,
8 uur. Minervatheater: Heemsteedse Chris
telijke Oratoriumvereniging, Weihnachts-
oratorium, 8 uur. Lido: „Onderwereld van
Montmartre", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Luxor: „Het huis der stilte", 18 jaar, 2, 7 en
9.15 uur. Frans Hals: „Als vrouwen begeren",
18 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace: „The com
mand". 14 jaar, 2, 4.15. 7 en 9.15 uur. Roxy:
„Het leven is geen lolletje", alle leeft., 2.30
uur. „Bwana duivel", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Rembrandt: „Carnival Story", 18 jaar, 2, 4.15,
7 en 9.15 uur.
duldige Mohammed Ben Arafa, en verban
nen eerst naar Corsica, vervolgens naar
Madagascar. Met hem gingen zijn zoons,
Moulay Hassan en Moulay Abdellah, zijn
dochter Lalla Aisja, twee wettige echtge
noten en een dertigtal blanke vrouwen,
die de Fransen concubines en de Istiqlal
dienstboden noemden.
Was dit werkelijk een aanslag op een
modern verlicht vorst? Laat men niet in
de wolken galopperen. Zowel de Sultan
door zijn vader verstoten en door de Fran
sen uit een hoek van het paleis opgediept
vorstenkind als erfprins Moulay Hassan,
door veel rijkdom bedorven, als prinses
Lalla Aisja, sportieve en ontsluierde jonge
Mohammedaanse, vertegenwoordigen de
erscheurdheid van dit land. Nog steeds
levend in de sfeer van een oud Oosters
hof, compleet met slaven en menagerie,
werden zij nochtans hevig aangetrokken
door nieuwe gedachten uit het Westen.
Verscheurd land inderdaad. Pas in deze
eeuw werd1 het door het Westen ontsloten.
Tot in de dertiger jaren ging de pacificatie
voort in de Berber-republiekjes, die in con-
stand oproer waren tegen het centrale be
stuur van de Sultan en die toen pas voor
het eerst blanken zagen. Nu nog is er geen
eenheid. Er zwerven wilde Berber-stam
men door de ketens van de Atlas, die Ma
rokko eeuwenlang afsloten, zelfs van de
Islam, die er later doordrong dan in de
rest van Noord-Afrika, maar nu zijn in
vloed des te heviger doet gelden. En naast
deze kleurige middeleeuwsheidzijn er d'e
fabuleuze technische prestaties van het
Franse bewind, dat met ongehoorde snel
heid het Westen van dit l'and heeft gemo
derniseerd.
Te snel zelfs. De Franse locomotief heeft
zo hard getrokken dat de koppeling met
de Marokkaanse trein gebroken is.
Het tempo van de twintigste eeuw heeft
een gestadige ontwikkeling willen for
ceren en men denkt niet zonder spijt terug
aan de methode van Lyautev, de geniale
resident-generaal, die. zij het dan op va
derlijke wijze, lange tijd het stemnel ,van
zijn begrip en zijn liefde op dit land heeft
gedrukt en het in een beschutte afzonde
ring wilde doen rijpen.
Die afzondering is verbroken. Politieke,
economische, en strategische factoren zijn
hier de oorzaak van. Door de straten van
Rabat en Casablanca lopen nu Ameri
kaanse militairen in het blauw, de lucht
machtpet diep over de ogen. Zii doen dienst
op reusachtige bases, waar hun atoom
bommenwerpers gereed staan voor een
kwade eventualiteit. Vreemde ironie: in
1943 wakkerde Roosevelt het vuur van bet
Marokkaanse nationalisme aan. Nu zwij
gen de Amerikanen. Zij rekenen niet meer
in de ideologische termen van de Ameri
kaanse democratie, maar in de begripper
Op 1 Januari 1955 zal het honderd jaar
geleden zijn, dat in Noorwegen de eerste
postzegel xverd uitgegeven. Ter gelegen
heid hiervan zal de Noorse P.T.T. een
nieuwe serie van drie postzegels uitgeven.
Van boven naar beneden: 20 öre, groen,
met een verkleinde afbeelding van de
eerste Noorse postzegel. 30 öre, rood en
55 öre, blauw, beide met een afbeelding
van de meest voorgekomen motieven op
de Noorse postzegels over de afgelopen
honderd jaar.
van de militaire strategie, die haar moet
beschermen. Maar de communistische ra
dio zwijgt niet, zij vóegt haar stem bij
radio-Caïro.
In dit uit zijn balans geworpen land, ter
grootte van viervijfde van Frankrijk, leven
naast acht millioen Marokkanen, een paar
honderdduizend Fransen, ambtenaren, co
lons en industriëlen, hard werkend, on
dernemend, vrijwel naast de inheemse be
volking, haar nood en haar wensen ho
rend, zich vastklampend aan het moei
zaam opgebouwde, maar nu welvarend
bestaan, voor het merendeel politiek bij
ziend voor wat er in en buiten Marokko
gebeurt. Zii willen zo graag onder deze
druk uit. Kerstmis nadert. Er is geld, er
zijn auto's, men gaat naar Marrakesj om
daar in het paradijselijk décor van sinaas
appelbomen en besneeuwde Atlas-toppen
voor een paar dagen de bezorgdheid om de
toekomst te vergeten.
Maar het is zelfbedrog. Men vreest de
Istiqlal en haar voortdurende stakingen,
haar winkelsluitingen, die het economisch
leven beginnen te verlammen. Men weet
dat de Istiqlal niet toe zal geven eer de
Sultanskwestie geregeld is. Men heeft tot
zijn schrik gezien dat de afzetting van de
Sultan en de deportaties van de Istiqlal-
leiders de ongeduldige massa eerder van
haar remmen heeft beroofd dan haar
heeft geïmponeerd. En toch verlangt men
naar'een vertrouwde sterke hand. Men
wantrouwt de verzekering van de Istiq
lal. dat deze vooralsnog met Frankrijk wil
ontrekken. Men vreest bovenal dat Mendès-
France na het succesvolle begin van het
Tunesische experiment ook hier een
nieuwe aanpak voorbereidt.
Men vergeve mij deze haastige en
ruwe schets van dit land. Ik had lie
ver rustig de gecompliceerde proble
men van Marokko uiteengerafeld en
uiteengezet. Maar het meedogenloze
tempo van Mendès-France dwingt mij
tot spoed. Na Indochina, Tunesië en
de Europese verdediging geregeld te
hebben, ondanks de aanvallen onder
de gordel door de belangengroepen en
zijn persoonlijke vijanden uit gekwet
ste ambitie in het parlement, maakt
„le patron" zich thans vrij om de Marok
kaanse kwestie aan te snijden. Hij
heeft de steun van de Amerikanen
gekregen, de Arabische Liga gunt herh
respijt. Met ingehouden adem wacht
Rabat af, wat de komende weken
brengen zullen.
ADVERTENTIE
WiVoSViV-*-*
e
r*
De 12-jarige Freddie van der Lee, die
in de graszoden in de wairhuur vain de
marine-kazerne aan het Kattenburger-
plein (het „Kogeleiland") te Amsterdam
inderdaad een kogel vond, nam deze mee
naar zijn ouder lij 1c huis aan de Grote Kat
tenburgerstraat, stopte de 9 mm. pistool
patroon in de monding van zijn eigen
speelgoed-pistool, ging voor het open raam
staan, hield zijn linkerhand voor de loop,
omdat hij de kostbare kogel niet kwijt wil
de raken en trok vervolgens aan de trek
ker. Hij kreeg een vleeswond aan "de mid
delvinger en moest door een ziekenverple
ger in de Marine-kazerne worden verbon
den.
De politie heeft het pistooltje eens beke
ken en kwam tot de slotsom, dat een meta
len pen van een zuiverveer in de loop van
het speelgoedpistooltje het slaghoedje van
de echte patroon had geraakt, waarna de
patroon en de monding van de loop uit
elkaar waren gesprongen.
ADVERTENTIE
De wisseling AL - OU komt in de
Germaanse talen zeer veelvuldig voor.
Naast Wald staat woud, naast kalt staat
koud, naast falten staat vouwen enzo
voorts. Naast boud is dus een woord
„bald" te verwachten en het Duits kent
dit inderdaad in de betekenis: weldra,
spoedig, ontstaan uit: snel. Men brengt
bald in verband met de Germaanse go
dennaam Balder. Een bijvorm daarvan
is Baldewin, waarvan het tweede deel:
vriend betekent. De Nederlandse vorm
is Boudewijn. Uit de betekenis: snel kan
zich die van: flink, kloek, dapper ge
makkelijk ontwikkelen. In die zin werd
boud vroeger veel gebruikt. Men sprak
van een boud jager, een boud besluit.
Thans komt het alleen nog als bijwoord
voor in de zegswijze: boud spreken,
waarin het meestal gelijkstaat met: te
boud. Wie zegt: nu, dat is boud gespro
ken, bedoelt: dat is al te kras, al te
vermetel.
yd GESCHENKDOZEN
VAN 50 STUKS 9 2.25
(Van onze correspondent in Parijs)
Gisteravond zijn in het Palais Bourbon te
Parijs de ratificatie-debatten begonnen
over de accoorden van Londen en Parijs,
accoorrien die voor West-Duitsland de
souvereiniteit, een eigen leger en het lid
maatschap van de Atlantische gemeenschap
in het vooruitzicht stellen. Deze debatten
zullen zeker een oratische stortvloed ont
ketenen welke voor het einde van de week
vermoedelijk wel zal zijn gestuit, want de
heren afgevaardigden gaan met Kerstmis
liever rustig naar huis.
Wanneer men een probleem dat met zo
veel nationale, om niet te zeggen nationa
listische of zelfs chauvinistische, emoties,
ressentimenten en angsten is belast, in re
delijke termen kon omschrijven dan zou
men met bijna wiskundige zekerheid de
verwerping dezer accoorden durven voor
spellen. Van de zomer heeft de Nationale
Vergadering het niet eens nodig geoor
deeld net plan voor een Europese verdedi
gingsgemeenschap in behandeling te ne
men. Dat plan werd toen zonder nader on
derzoek in de Franse Kamer eenvoudig
afgewezen.
Waar West-Duitsland zijn militaire po
tentie niet eens met de andere Europese
landen zal oehoeven te integreren maar
een eigen leger krijgt zij het, voorlopig,
van beperkte omvang en bovendien als
volwaardig Md in de NAVO zal worden
opgenomen, zou dit plan in Franse ogen
nog veel onaantrekkelijker moeten zijn, al
vormt Groot-Brittannië dan ook een ze
ker tegenwicht voor het gevaar van een
toekomstige Duitse overheersing.
Maar aldus wordt de zaak dan ook niet
zuiver gesteld omdat men zo de psycholo
gische samenhang verwaarloost. Het zijn
vooral emotionele factoren, overwegingen
van internalionale en tenslotte van bin
nenlandse politieke aard die het vraagstuk
bepalen.
Een nieuw Duits leger is voor vrijwel
alle Fransen nog steeds een schrikbeeld
dat hun slapeloze nachten kan bezorgen.
Maar het parlement ziet in meerderheid
wel in dat Frankrijk zich niet ten tweede
male een botte afwijzing kan veroorloven.
En voorts was de EVG de politieke uit
drukking geworden van een coalitie die op
ADVERTENTIE
Het slechte weer gedurende het afge
lopen seizoen heeft niet verhinderd, dat
het bezoek van buitenlandse toeristen aan
ons land in 1954 opnieuw aanzienlijk is
toegenomen.
Het aantal overnachtingen van buiten
landse toeristen in Nederlandse hotels en
pensions tussen Januari en October was
bijna 30 percent hoger dan in de overeen
komstige periode van 1953. Dit aantal be
droeg in de eerste negen maanden van dit
jaar 1.841.020 tegen 1.422.366 gedurende
de eerste drie kwartalen van 1953. Daarbij
zijn niet meegerekend de milMoenen dag-
bezoeken van Duitsers en Belgen.
Kwantitatief was de stijging het hoogst
in Augustus, namelijk 32 pet., relatief
echter in April, te weten 49 pet.
De toeneming van het aantal buiten
landse overnachtingen is in de eerste plaats
tne te schrijven aan het grotere bezoek
van Duitsers. Het aantal logeernachten
van bezoekers uit de bondsrepubliek ver
meerderde met 70 pet.
Groot was ook de stijging van de En
gelse, Amerikaanse en Franse overnach
tingen. Deze bedroeg respectievelijk 34, 24
en 32 pet. Opmerkelijk was everder de toe
neming van de logeernachten van Span
jaarden en Portugezen 60 pet., van Ita
lianen 40 pet. en van Ieren 35 pet., hoewel
het totaal betrekkelijk gering bleef.
De Duitsers namen van het totaal-aan
tal overnachtingen met 21 pet. het leeuwen
deel voor hun rekening. Daarna kwamen,
elk met 14 pet., de Engelsen en Amerika
nen en vervolgens de Belgen met 9 pet. en
de Fransen met 8 pet.
De grootste vier steden namen weer het
merendeel van de logeernachten voor
haar rekening, namelijk 1.132.890.
Ook het aantal overnachtingen van Ne
derlanders in hotels en pensions in ons
land steeg, zij het slechts met ruim 3 pet.
Dit aantal was in totaal tussen Januari en
October 1954 2.697.370 en in de zelfde
periode van .1953 2.615.856.
ieder gebied haar welihaast schaamteloos
onvermogen bewezen had. Nu komt Men
dès-France met een nieuw plan. Een man
ook in wien de meerderheid zo niet van
de Kamer dan toch van het volk on
miskenbaar eindelijk haar vertrouwen en
zelfs haar hoop belegd heeft. Zijn persoon
lijk gezag zal bij deze debatten een gewicht
van belang in "de balans kunnen werpen
Zullen de accoorden dus met vlag en
wimpel deze parlementaire beproeving
doorstaan? Dat zou, bij voorbaat, zeker te
veel zijn gezegd. Men zal vermoedelijk wel
ja antwoorden, doch tevens trachten daar
de nodige maart en indiens aan te ver
binden. Er zijn vele schakeringen en voor
waarden denkbaar. Men kan, om te begin
nen, de ratificatie uitstellen tot na een
„laatste poging" om met Moskou een ac-
coo'rd te bereiken. Verscheidene Gaullisten
en de communisten zouden zo'n uit
stel met hartelijke geestdrift begroeten
Na het jongste dreigement van het Krem
lin om het Frans-Russische vriendschaps
verdrag op te zeggen, zou dit echter vrij
wel een capitulatie voor Moskou beteke
nen en daartoe zal Mendès-France zich
zeker niet willen lenen. Waardiger zou de
oplossing zijn waarbij het verdrag wel
wordt geratificeerd, doch voorlopig nog
lang niet zal worden uitgevoerd. Dat heeft
De Gaulle zelf voorgesteld. De grote drie
hebben echter besloten of althans aan
bevolen eerst tenminste een begin met
de Duitse herbewapening te maken alvo
rens een conferentie met Rusland te beleg
gen. Tot deze zelfde schoorvoetende be
aming behoort ook een geamendeerde ra
tificaiie. Daardoor zouden vermoedelijk
zoals indertijd met de EVG het over
leg met de andere deelgenoten moeten
worden hervat, en tijdens dat uitstel zou
de regering dan weer kunnen pogen Mos
kou te benaderen. Eventueel zou de re
gering ook r.og kunnen beloven voor de
ondertekening van de teksten door de pre
sident der republiek die ze pas van kracht
zou maken, alles op haren en snaren te zet
ten om nogmaals Rusland ertoe te bewe
gen een punt achter de bewapeningswed
loop te zetten. Zoals men ziet ligt er een
heel gamma van tinten en mogelijkheden
tussen wit en zwart en tussen ja en neen.
Van een meerderheid van stemmen kan
Mendès-France zich, zo blijkt het, intussen
wel verzekerd achten. Een van zijn voor
naamste argumenten tegen de EVG was
evenwel dat een probleem van deze draag
wijdte niet met enkele stemmen meerder
heid dcor het parlement mocht worden ge
sleept. Er moest, zei hij toen, voor de Duit
se herbewapening een oplossing worden
gevonden die voor het overgrote deel
aanvaardbaar zou blijken, en die overgrote
meerderheid zal hij zelf vermoedelijk toch
niet krijgen.
Schuld
De schuld ligt hier echter niet bij hem,
doch voornamelijk bij de Rooms Katho
lieken. Verschillende leiders van de M. R.
P., en Robert Schuman voorop, hebben de
laatste weken meermalen laten doorsche
meren dat Frankrijk verplicht is deze ac
coorden te tekenen. Zoals de stukken nu
liggen, zullen de rooms-katholieken niet
temin tegen of hoogstens blanco stemmen.
De oorzaak van deze weinig principiële
houding is vooral wel te zoeken in per
soonlijke en psychologische factoren, Bi
dault, de leider van de M. R. P., heeft bij
herhaling duidelijk laten voelen dat hij
het nog steeds niet verkroppen kan dat
zijn partij, na tien jaar, uit de i-egerings-
burcht is verwijderd, al heeft Mendès-
France de rooms-katholieken dan ook meer
dan eens tot medewerking uitgenodigd.
Voor het ogenblik is hun spel echter uit
gespeeld. Ze zijn in de oppositie, samen
met de rechtse onafhankelijken en ze me
nen blijkbaar aan deze positie verplicht
te zijn stelselmatig neen te zeggen, zelfs
als Mendès-France een beleid verdedigt,
gelijk in Noord-Afrika, dat zij zelf altijd
hebben aangeprezen.
Maar met of zonder M. R. P.: de jongste
debatten over de politiek in Noord Afrika
.hebben aangetoond, dat Mèndes-France
nog altijd over een smalle meerderheid be
schikken kan. En daarom mag men aan
nemen dat behoudens onvoorziene om
standigheden of incidenten, aan het einde
van deze week de verdragen van Londen
en Parijs wel het fiat van de Franse na
tionale vergadering zullen krijgen.
Een mooie brief van Ernest Hemingway,
die hij naar Stockholm gezonden heeft in-
stede van persoonlijk zijn Nobelprijs al
te halen. Een mooie brief, die een eer
lijke, warme toon heeft.
Hij herhaalt wat velen voor hem gezegd
en gedicht hebben: dat het kunstenaar
schap altijd identiek is aan eenzaamheid.
Hij zei dit alleen van het schrijverschap,
doch uiteraard geldt het voor ieder kun
stenaarschap. Hij zei het zeer eenvoudig,
in een enkele regel en daarom was het
indrukwekkend.
Het is logisch dat kunstenaars als
zodanig eenzaam zijn. Zij moeten het
zijn omdat kunstenaarschap als het op
recht is (en anders is het geen kunste
naarschap) de mens boven het grote
merendeel der mensen plaatst. Daarom is
het niet waar dat de kunstenaar zo maar
deel van de massa kan zijn. In Rusland
behoort He kunstenaar tot een nieuwe
..élite", die overigens zo oud als de mens-:
heid is.
Voor de massa is de eenzaamheid
van de gek of van het genie op haar
mooist zonderling, op haar slechtst lach
wekkend, op haar huichelachtigst mee
lijwekkend.
Maar de kunstenaar is noch zonderHng
noch lachwekkend noch het meelij der
goegemeente waard. Hij is alleen maar be
nijdenswaardig, zelfs in zijn worsteling
met-de-stof. zelfs in de tragiek van zijn
niet-begrepen-worden. Ik geloof dat hij in
zijn tragiek in zijn element is en dat hij in
een zelfgenoegzame of „tevreden" atmos
feer niet zou kunnen ademen.
De kunstenaar is fout wanneer hij meent,
dat de eenzaamheid zijn privilege is. Ieder
die boven de maat is is eenzaam. Niet al
leen de kunstenaar. Ook de grote geleei-de.
Ook de grote industrieel. Ook de grote
politicus, en de krijgsman en (zelfs) de
ambtenaar. Dit is bijziende verwatenheid
van de kunstenaar: te menen dat hij alleen
het voorrecht der eenzaamheid bezit.
De eenzaamheid is voor allen die be
gaafder dan de hen omringenden zijn.
Hemingway heeft het op een mooie ma
nier gezegd. Maar hij had het niet behoe
ven te zeggen. Wij wisten het allang.
ELI AS
ADVERTENTIE
Uitsluitend bij Apothekers en Drogisten
BRUSSEL (A.N.P.) De Gazet van
Antwerpen bericht, dat de vroegere direc
teur van de Koninklijke Nederlandse
Schouwburg te Antwerpen Joris Diels, die
indertijd van collaboratie werd beschul
digd doch uiteindelijk werd vrijgesproken,
ter gelegenheid van de opvoering van een
Kerstspel opnieuw in genoemde schouw
burg geïntroduceerd zal worden als gast
regisseur.
Het blad schrijft dat deze beslissing door
de schouwburgbezoekers met genoegen is
begroet en het verwacht dat de verzetsbe
wegingen zich ter gelegenheid van Kerst
mis zullen ontdoen van de wrokgevoelens,
die tot uiting komen in een schrijven aan
de burgemeester van Antwerpen, waarin
wordt geprotesteerd tegen het optreden
van Joris Diels.
ADVERTENTIE
KUNSTHANDEL
HAARLEM
WAGENWEG 102
KERSTGESCHENKEN
KERSTKAARTEN
HAARLEM. Bij de behandeling van
de begrooting voor de schutterij in den
gemeenteraad stelden B. en W. voor, de
toelage voor drie elève-tamboers af te
voeren wegens hel denkbeeld de schut
terij op te heffen. De heer Thijssen
wenste het salaris van den luitenant
adjudant met f 100 tot het minimum van
f 400 teruggebracht te zien, daar geen
nieuwe schutters meer worden gevormd.
De voorzitter deelde evenwel mede, dat
de administratieve werkzaamheden de
zelfde blijven of zelfs nog vermeerderen.
De raad besloot daarop het salaris niet te
verminderen, doch wel, op voorstel van
de heer Van de Kamp, de f 100 voor
schietoefeningen, die de laatste jaren toch
niet meer werden gehouden, te laten
vervallen.
