Twee steden, twee karakters:
Sao Paulo en Rio de Janeiro
Londen vindt Formosa beslist
geen wereldoorlog waard
GOLDEN
FICTION
Vijftig jaar geleden
Agenda voor
Haarlem
Zakelijkheid en charme in Braziliaanse centra
Hoe is het ontstaan?
Wolkenkrabbers, rijzen als paddestoelen omhoog
v:
j
3
Regen, regenhitte, hitte
Dit woord:
PANTOFFEL
De „Minorca" zit nog
steeds aan de grond
Fraude met kolen; 37
verdachten voor
de rechter
Landbouw-conferentie van
de Benelux uitgesteld
Groot-Brittannie poogt onofficiële wapenstilstand te bewerken
toch maar liever
Kerkelijk Nieuws
Zandvervoerder tot boete
van 25,- veroordeeld
Uit Haarlems Dagblad
van 1 Februari 1905
DINSDAG 1 FEBRUARI 1955
Twee pilaren waarop het Braziliaanse leven steunt of liever, waaromheen het in
stroomversnellingen en golven bruist zijn de steden Rio en Sao Paulo. Rio, de
hoofdstad, van oudsher de diamant met vele flonkerende facetten en donkere diepten,
Sao Paulo de jonge, in ontembare levenskracht opgroeiende metropool van zake
lijkheid en bedrijvigheid. Zeshonderd kilometer scheiden deze twee brandpunten van
Braziliaanse temperament, doch het lijkt alsof er een gans werelddeel tussenligt, want
wat Rio aan levenskunst en charme opbrengt, is in Sao Paulo onnutte ballast bij de
verwezenlijking van een harde, materialistisch aandoende en op de grote, moderne
wereld afgestemde levenswijze. Natuurlijk zijn er punten van overeenkomst, want het
zijn twee Braziliaanse steden. Doch opvallende verschillen vervagen deze gelijkenis
tot een achtergrond van wazige schimmen, zoals het gebergte met zijn ongeëxploreer
de wildernissen oprijst achter beide steden, die zich beide koesteren in de mildheid
van de kustvlakte.
Overigens was het gedurende mijn ver
blijf in Sao Paulo geen dag droog, terwijl
mijn daarnavolgend oponthoud in Rio ge
kenmerkt werd door een smoorlijke hitte
zonder verkoelende intermezzi. Men kan
ook dat een verschil noemen, doch het is
geen regel. Want in Sao Paulo begroette
iedere Braziliaanse relatie mij met ver
ontschuldigende blikken naar het grijze
hemelgewelf, waaruit een ogenschijnlijk
oer-Hollandse motregen neersiepelde, ter
wijl erbij gezegd werd dat het een merk
waardige toevalligheid mocht heten, dat
het nu juist regende. Nü juist, terwijl Sao
Paulo zonnig en vrolijk van uiterlijk had
behoren te zijn.
En later in Rio werd ik omringd door de
meewarige blikken van de Rionezen, die
mij verzekerden dat zulk een warmte en
zulk een onafgebroken zonneschijn uit een
strakke blauwe hemel bij de uitzonde
ringen behoorden en dat zij het zelf ook
knapjes benauwd hadden.
Het kenmerk van Sao Paulo is de on
gelofelijke groei van zijn zakencentrum.
Dagelijks rijzen de wolkenkrabbers hoger
en hoger, dagelijks groeit uit de diepten
van ondefinieerbare grondwerken in de
rode aarde het betonskelet omhoog van
nieuwe wolkenkrabbe s. Sao Paulo krijgt
er iedere dag een complete étage bij. Dat
is een berekening van statistici, doch men
kan het geloven. Want men ziet reeds bij
een zo kortstondig bezoek aan deze stad,
hoe zij dagelijks verandert. Dagelijks
neemt zij toe in de breedte en de hoogte,
dagelijks vestigen zich nieuwe groepen uit
andere streken van het land of uit emi
gratie] a nden.
De straten van Sao Paulo in de binnen
stad zijn recht en breed, ruim en propvol
verkeer. Zij leiden in de lengte en dwarste
als linialen door de stad, kruisen andere
per viaduct en snijden door de heuvel
ruggen via brede, ruime tunnels. Men kan
er met razende vaart door de stad kruisen
per auto, doch als men ergens zijn moet
wordt het moeilijk. Want stoppen en keren
is hoogst zelden toegestaan. Wanneer men
per taxi probeert zijn hotel in de binnen
stad te bereiken, moet men met lede ogen
aanzien dat de chauffeur met zestig kilo
meter snelheid het bedoelde hotel pas
seert, zonder het een blik waardig te keu
ren. Wanneer men zulks onvoorbereid er
vaart, maakt men zich een moment zor
gen. De chauffeur is echter onverbiddelijk
voor aanwijzingen' en verzoeken, hij laat
zijn voertuig doorstormen naar onbekende
verten, midden in de zes zeven rijen
dikke verkeersstroom. Men berust, men
denkt dat het avontuur begonnen is
doch plotseling duikt ergens, temidden van
groen en palmen, een verkeerscirkel op.
De taxi zwenkt naar links, zwaait om de
cirkel heen en keert op zijn pad terug,
doch nu aan de andere kant van de boule
vard. Een half uurtje later stopt hij voor
het hótcl, dat men al eerder smachtend
voorbij raasde. De taximeter vaart wel bij
deze regeling.
liet verkeer
Nu we het toch over regelingen hebben:
de verkeersregeling in de onvoorstelbaar
drukke city van Sao Paulo, waar hemel
hoge zakenpanden met duizend ramen op
een mierennest van krioelende snelvoer-
tuigen neerzien, is in sommige opzichten
zeer eenvoudig. Er zou hier ook met ge
compliceerde bordenstelsels en verboden
niets anders dan een onontwarbare chaos
te bereiken zijn. Er is een verbod van
claxonneren niet verboden is het, zijn
medeweggebruikers op brullende toon zijn
fouten onder het oog te brengen, terwijl
hij in iets mindere vaart een ogenblik mee
oprijdt. Doch behalve deze spreekkoren
van terechtwijzingen uit de open auto's
hoort men slechts het brullen der motoren,
het rammelen der oude stadsbusjes, het
zoeven der moderne kolossen van lange-
afstandsbussen en het gieren der banden.
Op zichzelf is dit lawaai al voldoende om
horen en zien te doen vergaan
Een der opvallendste verkeersregels in
Braziliaanse steden is de verplichte pas
sering langs links. Wij hebben die regel
ook, doch de praktijk is bij ons anders.
Aangezien men in Brazilië slechts langs
links mag passeren, gaat iedere autorijder
intuïtief en hardnekkig aan de linker
zijde van de weg rijden, eensdeels om zo
dadelijk zijn voorganger te kunnen pas
seren, anderdeels om zijn rivaal daarach
ter te beletten, hém te passeren. Het ge
volg is, dat niemand meer iemand langs
links passeren kan en dat iedereen dus
langs rechts passeert. Het is een enigszins
bevreemdende gewaarwording, langs rechts
gepasseerd te wordendoch men went er
aan. Men went ook aan de in duizend
vormen op de automobilist aanstormende
dreigingen, die dit razend snelle verkeer
opbrengt, doch men denkt met enige hui
ver: veronderstel eens, dat hier ook nog
fietsen en bromfietsen reden.... Die rij
den er namelijk bijna niet. De enige be
langrijke groep, die zich per rijwiel voort
beweegt, is de politie. Zij manoeuvreert
heel handig op een hoge fiets door de
drukte, doch waagt zich niet in de drukste
centra. Daar wandelen de politiemannen
slechts. Zij lopen gezapig en onaangedaan
over de trottoirs en werpen nu en dan
een onzekere en snelle blik op de voort
snellende stroom voertuigen daar op straat,
in de hoop dat er niets temidden van die
razernij gebeuren zal, waarmee zij zich
zullen moeten bemoeien. En er gebeurt
dan ook zelden iets.
De prachtige weg van Sao Paulo naar Rio
en enkele secundaire wegen naar minder
belangrijke plaatsen aan de kust zijn uit
zonderingen.
Naar Rto
Als men van Sao Paulo naar Rio rijdt,
waarmee zeshonderd kilometers gemoeid
zijn, doch waartegen geen rechtgeaarde
Braziliaan opziet, volgt men een twee-
banige rijweg die langs alle woonoorden
heenloopt en geen enkele hindernis op
levert, behalve dan de stations voor de
wegenbelasting. Want die wegenbelasting
moet betaald worden, hoezeer men ook op
snelheid is gesteld. Men kan onderweg bij
tijd en wijle wat cruzeiros kwijt aan de
belastingambtenaar, die in een hokje tus
sen de twee rijbanen zetelt en zich voor
alle zekerheid voorzien heeft van een ge
wapende lijfwacht.
Een wegenwacht komt men op deze
eindeloze weg, die zich door lage berg
kammen vreet en het rhythme van stij
ging en daling van het landschap volgt,
niet tegen. Wel zijn er grote, welvoorziene
service-stations, die tegelijk een oord van
restauratie voor de hongerigen en dors-
tigen zijn. Over deze wegen snellen ook
bij dag en nacht de hoogbeladen vracht
wagens van het goederenvervoer, die als
karavanen door het lege landschap trek
ken en hun aandeel in de voedselvoorzie
ning van de Braziliaanse steden op deze
wijze vervullen.
Tegen de avond doemt Rio op. Het land
schap wordt steeds bergachtiger, de weg
kronkeliger, het licht van de stad weer
kaatst tegen de berghellingen. Rio nadert
met hooggespannen verwachtingen. Het is
een stad die aan de samba doet denken,
aan muziek en kleuren, romantiek en in
tens leven. Rio met zijn zeven stranden,
met zijn overmatig luxueus Copacabana en
zijn schitterende omgeving van bergen en
oerwouden. Rio met zijn „suikerbrood",
zijn grillige rotsenkust, zijn nachtleven
Rio is anders dan Sao Paulo. Rio is an
ders dan welke stad ter wereld ook. Een
stad die een aparte beschouwing waard is.
J.L.
De K.L.M -machine cirkelt boven haar nieuwste landingspunt in Zuid-Amerika
Sao Paulo. Het vliegveld ligt buiten de stad in een heuvelachtig landschap. Dit is
de city van Sao Paulo. De lange, drukke „Avenida 9e Julho" loopt van links onder
op deze foto dwars door het hart der stad onder talrijke viaducten door, waardoor
het snelverkeer ongehinderd kan voortsnellen. Het zakelijke karakter van Sao Paulo
spreekt duidelijk uit de aanblik, die het uit de lucht oplevert.
Behalve pantoffel gebruikt men ook
het woord: toffel, zoals men ook het
woord: pon bezigt voor nachtjapon. De
vorm toffel is al in 1490 opgetekend, in
de tijd dat het woord pantoffel aan het
Franse pantoufle werd ontleend. In het
Frans was het woord overgenomen uit
het Italiaans pantofola, dat men reeds
omstreeks 1500 verklaarde uit het
Griekse pantofellos dat: geheel kurk be
tekent. Oorspronkelijk zou dus de pan
toffel een schoen met een dikke kurken
zool zijn geweest.
De pantoffel is vanouds het symbooi
van de vrouwelijke heerschappij in huis.
Wie zich door zijn vrouw laat regeren
zit onder de pantoffel, is een pantoffel
held. Van de pantoffel krijgen is een
oude uitdrukking voor: ruzie hebben
met z'n vrouw.
Het Nederlandse motorschip „Minorca",
dat Woensdag in een storm aan de grond
kwam te zitten nabij Cahore Point, Cone-
van. district Wexford, zit nog altijd hoog
en drcog od het strand op 500 meter ten
Noorden van Cahore Point. Een deskun
dige van een Engelse verzekeringsmaat
schappij, die het schip onderzocht heeft,
is gisteren naar Liverpool teruggekeerd.
Bij het volgende hoge getij, over ongeveer
een week, zal een poging worden gedaan
het schip vlot te brengen. Er bestaat geen
onmiddellijk gevaar voor breken van het
schip.
Op de snelweg Sao Paulo-Rio zijn modern geoutilleerde service-stations op elke
honderd kilometer.
De voetganger heeft het uiteraard niet
gemakkelijk in Sao Paulo. Hij zou het nog
moeilijker hebben, wanneer hij van het
standpunt uitging dat hij nu en dan ook
wel eens zou willen oversteken. Dit ver
langen heeft hij reeds lang opgegeven,
want het is een buitensporige wens, die
onmogelijk kan worden vervuld. Slechts
bij de hier en daar opgloeiende stoplich
ten die helaas niet door iedere auto
mobilist au sérieux worden genomen
kan hij zich naar de overzijde haasten, om
daar dan voorlopig een verder deel van
zijn leven te slijten.
Zo ruim en zo goedbestraat de straten
in de binnenslad van Sao Paulo zijn, zo
slecht, zo hemeltergend ellendig zijn ze in
de buitenwijken. Steenslag met geulen
van een halve meter diep er tussen door,
rood stuifzand in lagen van decimeters
dik, modder en omgekantelde klinkers als
een miniatuur-berglandschap met grillige
hand gemodelleerd, waterplassen van een
meter diep dat alles kan men plotse
ling ontmoeten aan de uitlopers van snel
wegen, die met prachtig glad asfalt uit de
binnenstad naar buiten snellen om dan in
eens te verdwijnen.
Brazilië heeft heel weinig goede wegen.
De politierechter te Amsterdam heeft 26
koten werkers wegens jarenlange diefstal
len en 11 kolenhandelaren wegens heling
van gestolen brandstoffen totaal bil na zes
jaar gevangenisstraf opgelegd. Bij de be
handeling van deze omvangrijke zaak
bleek dat de kolen werkers allen in dienst
van de N.V. Algemene Brandstoffenhan-
de! Amsterdam,'jarenlang dit bedrijf had
den benadeeld. Bij het afladen der wa
gons hielden zij zakken kolen achter. Ook
de klanten kregen vaak minder kolen
waarvoor zij betaalden.
De politierechter sprak er schande van,
dat Nederlandse arbeiders, voor wie de
vakorganisaties alles doen om hun een
goed loon en sociale zekerheid te verschaf
fen, in zo'n grote groep wegens oneerlijk
heid voor hem moesten verschijnen. Con
form de eis legde hij 24 van hen twee
maanden gevangenisstraf op en de twee
overigen één maand.
Als tweede groep verschenen daarna
elf Amsterdamse kolenhandelaren, van wie
er vijf gedetineerd zijn sedert begin De
cember. Deze kleine handelaren konden
vaak niet de door hun klanten gewenste
brandstoffen krijgen. Als die hun dan door
de koienwerkers werden aangeboden, werd
de verleiding te sterk voor hen.
De politierechter legde de vijf gedeti
neerde kolenhandelaren ieder wegens he
ling, meermalen gepleegd, 2 maanden ge
vangenisstraf op. Vier anderen kregen één
maand en de twee laatsten f 100 boete en
14 dagen voorwaardelijke gevangenisstraf.
(Van onze correspondent in Brussel)
Met het oog op de reis van minister
Spaak naar Canada is de ministeriële con
ferentie van 23 Februari, die aan de Bene-
lux-landbouwproblemen gewijd zou zijn,
uitgesteld. Zij zal nu begin Maart te Brus
sel in het gebouw van het secretariaat-
generaal der Benelux-douane-unie worden
gehouden. De ambtenaren stellen een uit
voerig overzicht op over het landbouwbe
leid in de drie landen.
ADVERTENTIE
Warm, riant, smeltkroes van rassen en kleuren, dat is Rio. De Maandagmarkt brengt
het ganse vertier van primitieve zakenlieden en winkelende huisvrouwen op straat
onder de weldadige schaduw van parkbomen.
(Van onze correspondent in Londen)
Na de aanvankelijke verwarring over
Eisenhower's Formosa-verklaring, stelt
Londen alle hoop op de pogingen, die ach
ter de schermen worden gedaan om een
kalmer sfeer te scheppen. Men erkent, dat
de Amerikaanse bedoeling loffelijk is,maar
tegen de Amerikaanse methode bestaan
ernstige bedenkingen, omdat daardoor de
vrede in gevaar kan worden gebracht. Pre
sident Eisenhower moest met het oog op
de steun, die hij van het Congres behoeft,
krasse taal spreken, maar in Londen was
men niettemin onthutst over Eisenhower's
dreigement met eventuele preventieve actie.
Sir Anthony Eden heeft terecht opge
merkt, dat hij zelden voor een heter vuur
heeft gestaan, want het is zijn taak beide
partijen tot rede te brengen. Men is reeds
dankbaar, dat Washington zich destijds
reeds enigszins van Tsjang Kai Tsjek
heeft gedistancieerd en dat de Verenigde
Staten inzake de kwestie van de kust
eilandjes hebben erkend, dat er nog zo
iets als een Peking-China bestaat. Maar
de critiek, die in Londen de overhand
heeft, is dat Washington met zijn vrede
lievend gebaét niet ver genoeg gegaan is
en desondanks met vuur blijft spelen.
Het Britse standpunt is, dat er over For
mosa geen oorlog dient te worden gevoerd.
De vraag, wat Groot-Brittannië zal doen
indien Peking een invasie tegen Formosa
zou wagen, wil Londen nog niet beant
woorden. Het wil zo lang mogelijk de
handen vrij houden voor een bemiddeling,
waartoe het in staat is dank zij de diplo
matieke erkenning van Peking en door zijn
nauwe verbindingen met de landen van
het Gemenebest, voor wie herstel van de
rust in Azië een levensbelang is. De Britse
publiek opinie wil bovendien van geen
deelneming aan een oorlog om Formosa
weten. En de regering schijnt de veel ge
uite opvatting te delen, dat Formosa geens
zins een onontbeerlijke schakel vormt in
het Amerikaanse verdedigingsstelsel.
Tsang moet we%
Sir Anthony gaat echter niet zo ver als
j de oppositieleider Attlee, die Formosa da-
delijk aan Peking zou willen overdragen
Een gulden genieting voor 80 ct.
en Tsjang Kai Tsjek en de zijnen in bal
lingschap sturen. De Britse regering stuurt
aan op een tijdelijke neutralisering van
het eiland, hetzij door Tsjang zijn biezen
te laten pakken, hetzij door hem te ver
bieden het Chinese vasteland te bestoken.
De prijs, die Peking moet worden aange
boden om het voorlopig van het bezit van
Formosa te doen afzien, is zijn opneming
in de UNO. Maar is het tot een compromis
bereid nu het zijn kans schoon ziet een
wig te drijven tussen Londen en Washing
ton?
Vandaar dat sommigen er op aandringen
dat Groot-Brittannië zich ondubbelzinnig
achter de Amerikaanse politiek schaart als
een zo duidelijk mogelijke waarschuwing
aan de communisten, dat hun poging om
een breuk in het Westelijke front te for
ceren, gedoemd is te falen. Daartegenover
staat dan de opvatting dat Londen even
ondubbelzinnig moet verklaren dat het de
Amerikaanse inmenging in het Chinese
kustgebied afwijst, teneinde Washington
voor ondoordachte daden te behoeden.
In Londen kristalliseren zich enige po
sitieve denkbeelden, die een oplossing van
het conflict naderbij willen brengen. Men
overweegt de twee opponenten van elkaar
te scheiden door een zo breed mogelijke
strook water met aan de ene kant Formosa
en de "Pescadores en aan de andere de
Chinese kust met bijbehorende eilanden,
waarop Peking, ook juridisch, aanspraken
kan doen gelden. Op die manier kan een
begin worden gemaakt met de pacificatie
van het omstreden gebied. Men is het er
over eens dat deze geen werkelijke kans
heeft zolang Washington Tsjang blijft
vasthouden. Hem zal zonder meer te ver
staan dienen te worden gegeven dat zijn
bombardementen niet langer zullen wor
den geduld. Pas als dat gebeurt, zullen
misverstanden ten aanzien van de Ameri
kaanse bedoelingen kunnen worden weg
genomen.
Geen formueel debat
Verder gelooft men te Londen dat for
mele discussies de dingen waarschijnlijk
alleen erger kunnen maken, omdat men
zich dan van beide kanten in formules zal
vastbijten. Vandaar dat de „Times" een
onofficiële wapenstilstand aanbeveelt, die
Geref. kerken
Tweetal te Wolvega O. Jager te Vrou
wenpolder en A. Kruyswijk te Oosterzee.
Beroepen te Bodegraven (vac. S. Neer
ken) A. C. Kersten te Opperdoes te
Lewedorp S. Oegema, cand. te Zwolle.
Aangenomen naar Drachtster-Compag-
nie J. Nieuwsma, cand. te Amsterdam, die
bedankte voor Hemelum en voor Oude-
borne.
Chr. Geref. kerken
Drdietal te Deventer D. Coppoolse te Korn-
horn. M. Drayer te Drachten en J. de Vuys
te Vlissingen.
Tweetal te Sliedrecht N. de Jong te Kat
wijk aan Zee en J. Keuning te Barendrecht.
Bedankt voor Driebergen J. Keuning te
Barendrecht,
Geref. gemeenten
Beroepen te Leiden M. Blok te Rotter
dam-C.
De Haarlemse economische politierechter,
mr. J. A. Bletz, heeft Maandag de zand
vervoerder H. de R. uit Amersfoort con
form de eis van de officier van Justitie,
mr. J. Wiarda. bij verstek veroordeeld tot
een geldboete van vijfentwintig gulden
subsidiair vijf dagen hechtenis. De R. zou
volgens de dagvaarding zijn wagen tijdens
het vervoer van zand te zwaar geladen
hebben.
ADVERTENTIE
door voorzichtig overleg achter de scher
men tot stand dient te komen. Dan pas zal
de voorwaarde zijn geschapen om zonder
opwinding en met taai geduld een oplos
sing te zoeken, welke, zowel Washington
als Peking kan aanvaarden. Het is Sir An
thony's taktiek, die by kort na zijn op
treden in 1951 reeds aanbeval. Niet pro
beren alles ineens te doen, maar stukje bij
beetje conflictstof uit de weg ruimen.
Reeds geruimen t;jd bestaan er plan
nen voor het leggen van een spoorlijn
door den Haarlemmermeerpolder. Niet
tegenstaande het daarvoor benoodigde
kapitaal aanwezig is, schijnt het voor
nemen op de lange baan geschoven te
worden, zodat men in Haarlemmermeer
ongeduldig begint te worden. Men wil
daar nu zelf de handen aan den ploeg
slaan ten behoeve van het personen
vervoer in den uitgestrekten polder.
Ernstig wordt overwogen een dienst
met automobielen in het leven te roe
pen. welke te Halfweg verbinding zal
geven met de electrische tram naar
Haarlem en Amsterdam.
DINSDAG 1 FEBRUARI
Concertgebouw: K.R.O.-revue „Daar zijn
we weer", 8 uur. Palace: „Het dagboek van
een verliefde vrouw", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Roxy: „De piraat van Jamaica". 18 jaar, 8
uur. Rembrandt: „White Christmas", alle
leeft.. 7 en 9.15 uur. Lido: „Onteerde meis
jes", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Studio: „Mensen
zoals jij en ik". 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Het grote spel", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Onteerde meisjes", 18 jaar, 8 uur.
WOENSDAG 2 FEBRUARI
Palace: „Het dagboek van een verliefde
vrouw", 14 jaar, 2, 4.15, 7 tn v.15 uur. Ro y.
„De Saint contra de Tijger", 14 jaar, 2.30,
uur; „De piraat van Jamaica". *8 jaar. 8 uur.
Rembrandt: '"hite Christmas", alle leeft.,
2, 4.15 7 en 9.15 uur. Lido: „Onteerde meis
jes". 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.1" uur. Studio:
„Mensen zoals jij en ik", 14 jaar, 2.15, 7 en
9.15 uur. Luxor: „Het grote spel", 18 jaar,
2. 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Onteerde meis
jes", 18 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur.
