Kabinet treedt af als voorgestelde
huurverhoging wordt verworpen
Een unieke tentoonstelling
die leeft, beweegt en werkt
Dinsdag valt de beslissing
Regering houdt voet bij stuk
Laatste „Peter Grimes"
in
Het Eerste Europees
tweelingencongres
Engelse Paragraaf
Graafschap York
Woensdag opent de E-55
Boeiend spektakel der evolutie:
van holenmens tot ruimtevaarder
Een orkest vliegt
uit Philadelphia
9
Ovationele hulde aan
de componist
Vijftien varkens verbrand
CAO voor het Grafische
bedrijf wederom verlengd
V R IJ DAG 13 MEI 1955
(Van onze parlementaire redacteur)
Indien de Kamer het wetsontwerp inzake de huurverhoging zou verwerpen of
al te zeer zou amenderen, zal het kabinet-Drees zijn ontslag vragen. Dit heeft
de minister-president, zij het met heel wat omhaal van woorden, aan de Kamer
kenbaar gemaakt, nadat de onmiddellijk bij de voorgestelde belastingverlagingen
en bij het huurverhogingsontwerp betrokken bewindslieden de voorstellen had
den verdedigd. Die omhaal van woorden achtte dr. Drees, naar hij zelf liet
voelen, gewenst om de schijn te vermijden alsof het kabinet door middel van
harde politieke druk de Kamer onder het Caudijnse juk wil laten doorgaan.
Ten einde een dergelijk verwijt te ontlopen, sloofde de minister-president zich
uit, enigermate verholen te zeggen waarop het zal uitlopen, wanneer niet een
meerderheid bereid zou zijn om te aanvaarden hetgeen het kabinet op het ogen
blik aanvaard wenst te zien. Aan de andere kant acht men het van de zijde
van het kabinet zaak, dat de leden van de volksvertegenwoordiging zouden
weten waaraan zij en waaraan de aanhangige ontwerpen toe zouden zijn, indien
de huurverhogingswet geen meerderheid zou halen of indien enig in feite niet
aanvaardbaar amendement zou worden aangenomen.
Als zulk een amendement moet, naar uit
de door minister Van d e K i e f t en zijn
ambtgenoten gedane uiteenzettingen bui
ten kijf viel op te maken, zeer zeker be
schouwd worden de door de heren Van den
Heuvel (A.R.) en mr. Van Leeuwen (WD)
ondernomen pogingen om tot een huur
verhoging over de hele linie met 10 percent
te komen.
Minister Drees bracht in herinne
ring, hoe in 1894 bij de behandeling van
het ontwerp-Kieswet van Tak van Poort
vliet een daarop ingediend amendement
wel ernstig had ontraden, doch niet had
gezegd, dat bij aanneming daarvan het
kabinet zou weggaan. Tengevolge van dat
verzuim zouden verschillende afgevaardig
den, welke dat niet gedaan zouden hebben,
als zij te voren de consequenties hadden
geweten, vóór het amendement hebben ge
stemd. Het kabinet-Drees wenste niet in
de in 1894 begane fout te vervallen.
Een verrassing was de verklaring van de
minister-president allerminst. Vooral niet
omdat even te voren minister Witte
De Nederlandse Opera heeft Donderdag
avond in de Stadsschouwburg te Amster
dam haar reeks opvoeringen van „Peter
Grimes" het aangrijpende werk van
Benjamin Britten besloten. De compo
nist woonde de voorstelling bij en moest
na afloop een dusdanige spontane hulde
in ontvangst nemen als men in het gereser
veerde Holland nauwelijks mogelijk zou
achten. Deze ovatie kwam als een ver
lossing van de beklemmingen, die deze
levensechte, suggestieve opera op het pu
bliek uitoefent. Men wordt tot barstens
toe geladen mét de spanning der psycho
logische conflicten, die in Britten's werk
door elkaar geweven zijn en op geniale
wijze tot synthese gebracht, niet het minst
door een muziek, die steeds op verrassen
de wijze de situatie raak typeert en u het
drama van menselijke beperking en be
krompenheid in al zijn intensiteit doet
mee beleven.
Het publiek krijgt in de loop van het
werk geen kansen om voor een individuele
prestatie, een hachelijke hoge noot of een
coloratuur-bravourstukje te applaudisseren
daar gaat het hier niet om. Het mag de
diepmenselijke emoties opsparen, tot de
actie aan het eind als het ware stilvalt en
de personen daar als in een panopticum
nog even te kijk staan. En dan kan het
niet anders of de reactie zal er te gewel
diger om zijn en trouwens noodzakelijk
om het geschokte evenwicht te herstellen.
Uiteraard was nu het verschijnen op het
toneel van de terecht gevierde componist
aanleiding om het vuur van de geestdrift
bijzonder hoog te doen oplaaien. Het werd
bovendien nog aangewakkerd door het ge
baar van de vertolker van de titelrol,
Frans Vroons, die aan Benjamin Britten
een fraaie bloemenhulde bracht.
Wij hebben over de eerste uitvoering
van deze topprestatie van de Nederlandse
Opera uitvoerig geschreven en wij zouden
in herhalingen vallen, moesten wij de op
voering opnieuw in détails bespreken. De
uitnemende kwaliteiten die de première
kenmerkten en die het resultaat waren
van een gezonde en sterk psychologisch
doorwerkte regie van Friedrich Schramm,
alsmede van een uiterst geraffineerde mu
zikale verzorging door Alexander Krann-
hals, waren bij deze laatste vertoning vo
caal en instrumentaal even sterk aan
wezig. De hoofdfiguren Frans Vroons
(Grimes), Greet Koeman (Ellen), Caspar
Broecheler (Balstrode) manifesteerden
zich weer levensecht in een wonderlijke
mengeling van spannende dramatiek en
lyriek. En ook de nevenfiguren Chris
Reumer (de Methodist), Guus Hoekman
(de rechter), Jan van Mantgem (de domi
nee), Paolo Gorin (de apotheker), Gre
Smith (de voorman), Lidy van der Veen
(de geëxalteerde roddeldame, Jo van de
Meent (de levenswijze herbergierster) en
tenslotte ook de twee „nichtjes" Nelly Bur-
bach en Maria de Ruyter en niet te
vergeten het vlot agerende en subliem
zingende koor van Henk van Wielink ver
vulden hun taak op de gewenste karakte
ristieke wijze. Men kan zich afvragen of
hier werkelijk van nevenfiguren sprake
mag zijn en of men dit muziekdrama niet
als een moderne „Elckerlyc" kan beschou
wen, de visie op een warreling van men
sen waarin wij misschien ons zelve ont
lekken. Dat het drama „Grimes" zich af
speelt temidden van de „comédie humaine"
van zijn omgeving, zonder er door ge
hinderd te worden, dat integendeel beide
elementen elkaar zo sterk doordringen,
dat de fatale catastrofe onvermijdelijk
wordt, is wel een van de sterkste zijden
van het libretto.
Zou deze prachtige en succesrijke op
voering nu een plechtige begrafenis van
Britten's geniale geesteskind geweest zijn?
Van harte hopen wij dat „Peter Grimes"
in het volgende seizoen weer op het affiche
zal komen en dat ieder, die onze opbloeien
de operacultuur een goed hart toedraagt,
met dit meesterwerk zal willen kennis
maken JOS DE KLERK
aan het slot van een zakelijk goed betoog,
had gezegd: „De oplossing van het huur-
probleem kan niet ineens gebeuren, moet
stap voor stap geschieden. Wat wij nu doen
is een, zij het nog helemaal niet afdoende,
stap in de goede richting en thans het enige
ook het in het licht van de noodzaak op
het gebied van te stabiliseren lonen en
prijzen dat dienen kan om de druk op
ae volkshuisvesting enigermate te ver
lichten. Die mogelijkheid mag men niet
voorbij laten gaan. Ik acht het niet verant
woord deze kans te laten passeren en ver
heug mij er over, dat de gehele regering
dit standpunt deelt."
Merkwaardig was, dat minister Drees, in
plaats van deze laatste woorden van zijn
ambtgenoot van Wederopbouw en Volks
huisvesting te herhalen, in herinnering
bracht, hoe deze had verklaard de verant
woordelijkheid niet te kunnen dragen
„en dit woord moet men zeer ernstig
nemen", zei dr. Drees als de Kamer met
het uitgestippelde huurbeleid niet zou
willen meegaan. „Dit zou dan verdere con
sequenties met zich mee kunnen brengen"
liet de minister-president er op volgen.
Waarom zei hij het niet wat positiever door
eenvoudig minister Witte's woorden letter
lijk aan te halen? Het leek er bijna op, als
of de minister-president toch niet van gan
ser harte tot het besluit is gekomen, dat het
geheel kabinet er de brui aan zal geven.
Naar ik in parlementaire kring hoorde ver
luiden, zou inderdaad hetgeen dr. Drees
„in the heart of his heart" op dit punt voelt,
de verklaring zijn van de zoeven belichte
nuancering in zijn woordenkeus.
Wordt het ontwerp afgewezen of al te
zeer geamendeerd, dan zou ingrijpende wij
ziging van de voorstellen tot belastingver
laging onontbeerlijk zijn, maar bovendien
zou dan, zij het eventueel onbedoeld, die
verlaging thans niet tot stand komen. Im
mers, de" omwerking der voorstellen zou
veel tijd vergen. Daarbij komt, dat bij
weggaan van het huidige kabinet men niet
terstond een nieuwe ploeg «voor het aan
treden heeft. Voorts zou het allerminst
zeker zijn dat een nieuw kabinet wèl in
staat zou zijn het huurprobleem op te
lossen.
Aldus minister Drees, die erkende, dat
een zo grote spanning als er tussen oude en
nieuwe huren bestaat op den duur niet kan
blijven. Het vraagstuk zal men geleidelijk
moeten oplossen. Waar, hoe en in welk
tempo zijn compensaties te vinden, hoe is
er overeenstemming te bereiken omtrent
enigerlei heffing? Dat zijn vragen, waar
voor zo snel mogelijk rustig beraad tussen
de regering en de vaste Kamercommissie
voor Wederopbouw en Volkshuisvesting
nodig is. Dat beraad biedt, naar ook minis
ter Witte reeds had verklaard, toen hij op
het desbetreffende denkbeeld van de heer
Van Vliet (KVP) bereid bleek in te gaan,
grotere kans op een redelijke oplossing dan
bij een nieuwe kabinetsformatie het geval
zou zijn. Nogmaals, hoewel de minister
president niet letterlijk zei, dat het kabinet
het bijltje er bij zal neerleggen als het zijn
zin niet krijgt, toch zinspeelde hij er voort
durend op.
De critiek van de heer Weiter (KNP),
dat tengevolge van de brede basis-politiek
er feitelijk geen oppositie meer is, hetgeen
gevaar voor de democratie oplevert en dat
er door een kabinet van de brede basis met
compromissen wordt gewerkt, greep dr.
Drees aan om te betogen, dat in Nederland
de vorming van een homogeen kabinet niet
mogelijk is. „Trouwens," aldus minister
Drees, als wij verdwijnen, verdwijnt
voorlopig ook de belastingverlaging. En is
de heer Weiter er dan zo zeker van, dat er
daarna een kabinet zal komen, dat zal doen
wat de Kamer wil? De regering moet een
eigen verantwoording dragen, terwijl de
Kamers moeten controleren en eventueel
aan een kabinet het vertrouwen moeten op
zeggen. Onjuist is echter, dat de Kamer
beslist wat er zal en kan gebeuren. Vooral
ook niet, omdat het niet altijd zo zeker is
wat de menigmaal verdeelde Kamer wil.
Overigens heerst er, zelfs binnen de beste
partij, wel eens meningsverschil."
Een en ander zal vermoedelijk op KVP,
A.R. en C.H. wel voldoende uitwerking
hebben om deze, zij het ten dele knarse
tandend, tot meegaan te doen besluiten.
Vooral ook, omdat er anders voorlopig
evenmin iets van de belastingverlaging zou
komen, waarop die groepen in elk geval
gesteld zijn. Aangezien dit niet met de
Partij van de Arbeid het geval is, neemt
men aan, dat deze fractie, evenals die der
communisten, tegen het huurontwerp zal
stemmen. De WD zal dit vermoedelijk
ook doen, ofschoon daarover nog wel enige
twijfel bestaat.
Uiterste grens: 500 millioen voor
belastingverlaging.
Minister Van de Kieft heeft uit
eengezet dat hij moet vasthouden aan een
belastingverlaging tot 500 millioen als
uiterste grens.
Er is niet gemillimeterd met de 500 mil
lioen en enig risico genomen ten opzichte
van de marge voor 1956. Nogmaals ver
klaarde hij, dat de Kamer de keuze heeft
tussen verlaging van de vennootschapsbe
lasting tot 43 of 40 percent, maar in het
laatste geval zal de verlaging van de In
komstenbelasting geringer moeten zijn dan
nu is voorgesteld. De belastingverlaging
moet men mede zien als een middel om de
huurverhoging mogelijk te maken. Ingeval
van huurverhoging met 10 percent over de
hele lijn, zou compensatie door verlaging
van de Omzetbelasting 150 millioen kosten.
Voor de regering was het niet mogelijk de
zulk een huurverhoging ten doel hebbende
voorstellen in overweging te nemen.
Hierna onthaalde staatssecretaris Van
den Berge zijn gehoor op belastingtech
nische beschouwingen, waarna minister
Z ij 1 s t r a een college gaf over het ver
band tussen het complex van belastingen
en huren en het lonen- en prijzenbelaid.
De regering denkt niet aan een zo be
scheiden loonsverhoging als ingeval van
aanvaarding van de amendementen Van den
Heuvel en Van Leeuwen nodig zou zijn.
Loonsverhoging brengt een verhoging van
de sociale uitkeringen met zich mee, die de
invoering van het voorgestelde op 1 Juli
onmogelijk zouden maken. Bovendien zou
een niet te verantwoorden administratieve
rompslomp nodig zijn voor zulk een klein
effect.
Minister Witte zette uiteen, dat het
huurprobleem geheel beheerst wordt door
dc afromingskwestie. Vinden we hier geen
oplossing voor, dan is dit kabinet niet in
staat om de aanpassing van de huren aan
het kostenpeil te vinden. Derhalve blijft
het streven gericht op verder rustig beraad
over die kwestie. Aan het slot van zijn
rede keerde minister Witte zich verontwaar
digd, zij het in gematigde woorden tegen
mr. Van der Feltz (C.H.), die aannam, dat
de minister en de regering geen idee zouden
hebben van wat er in de harten van de
talloze woningzoekenden omgaat. De
minister zei verder dat met de verhoging
van de huizenproductie reeds een begin is
gemaakt, en dat er overigens ook gewerkt
wordt aan een plan om tot nog hogere pro
ductie te kunnen komen. De noodzaak van
stabilisatie was waarlijk niet aangegrepen
om van de aanvankelijke plannen inzake
huurverhoging te kunnen afzien. Het be
leid, dat met het oog op de rust in lonen
en prijzen gevoerd wordt, berust op de
dwang der werkelijkheid. Zo zag men zich
genoopt te kiezen tussen een kreupele
huurverhoging of helemaal geen. Terwille
van de volkshuisvesting verdiende het
kreupele voorstel de voorkeur boven het
achterwege laten van elke huurverhoging.
Nu de regering het hare heeft gezegd, zal
de Kamer haar vandaag van repliek dienen.
Het is de bedoeling dat Dinsdag over de
huurverhoging wordt beslist.
In een schuur, staande in De Eng te
Bussum, waarin zich varkens voor de mest
bevonden, is Donderdag brand uitgebro
ken. De vlammen grepen zeer snel om zich
heen. De handelaar was naar de markt in
Bussum en zodoende was niemand aan
wezig om de dieren te bevrijden. Vijftien
varkens kwamen in de vlammen om. De
oorzaak moet worden gezocht in een bui
ten de schuur staande kookpot, waarin
voedsel voor de dieren werd klaargemaakt.
Door een overslaande vonk heeft het var
kenskot vermoedelijk vlam "gevat. De han
delaar was verzekerd.
Het Centraal Bureau voor de Grafische
Bedrijven in Nederland deelt mede, dat bij
de besprekingen tussen werkgevers- en
werknemersorganisaties in het grafisch be
drijf ter vernieuwing van de Collectieve
Arbeids-Overeenkomst overeenstemming
is bereikt ten aanzien van een aantal wij
zigingen in de C.A.O.
Deze zullen aan het college van Rijksbe
middelaars en de Stichting van de Arbeid
worden voorgelegd.
Met het oog hierop, is opnieuw besloten
tot verlenging van de C.A.O. en wel tot en
met 28 Mei 1955.
Op het voorterrein van de E-55 leggen
monteurs de laatste hand aan een 220
KV-schakelbatterij, die tezamen met de
machtige hoogspanningsmasten een
treffend symbool vormt voor deze
nationale manifestatie van Nederlandse
energie".
Dagelijks komen op het secretariaat van
het Eerste Congres van Tweelingen in
Europa nog inschrijvingen binnen. Er zijn
nu al 406 deelnemerskaarten verzonden
aan Nederlandse congressisten en 12f! kaar
ten liggen al klaar voor uitreiking aan de
buitenlandse deelnemers, van wie de mees
ten reeds op Donderdag 19 Mei (Hemel
vaartsdag) zullen arriveren. De buiten
landse gasten komen uit de volgende lan
den: België, Duitsland, Frankrijk, Italië,
Oostenrijk, Zweden en het Saargebied.
De congressisten, die in leeftijd variëren
van 15 tot 80 jaar brengen familieleden,
vrienden en kennissen mee, zodat het stel
lig druk gaat worden in het rustige Bra
bantse dorp Oirschot.
Gezicht op de bouw van de miniatuur-schouwburg in de Glip te
de hoek van Glipperwea en T*rinsenlaan. Verwacht wordt, dat de
enkele weken kan geschieden
Heemstede op
opening over
LONDEN, Mei Als men het
Noordelijke graafschap Yorkshire op een
regenachtige Zondag binnenrijdt, bevestigt
het de verwachtingen van een stroeve ge-
industrialiseerde levenswijze, ternauwer
nood vex'lucht door nat bier en voetbal
pools. Vierkante huisjes van vlammenrode
baksteen kijken door kleine lege ramen op
de weg; aan de ingang van stadjes staan
zij in lange rijen aaneen tegenover hoge
blinde fabrieksmuren aan de overkant van
de straat; als balustrade van een brug over
een riviertje dienen ijzeren rioolbuizen, in
het midden bekroond met een versiersel in
de vorm van een soepterrien; in de hoofd
straten liggen honderden koude bloesjes
onbezichtigd achter de winkelruiten en
staan zwijgende queues te wachten voor
de bioscopen, waar ongenoemde acteurs
vertoond worden in gewelddadige films.
's Avonds in York ziet het er anders uit,
als de regen is opgehouden en de late zon
over de dampende rivier schijnt. De lelijke
rode baksteen van de fabrieken langs het
water is door roet getemperd Als men over
de bocht in de rivier uitkijkt hebben die
gesmade consequenties van de industriële
revolutie iets beminnelijk ouderwets, als
of wij nu al met het gidsboek in de hand
zouden kunnen staren naar ongeschonden
hoekjes uit de steenkolen-eeuw. Aan de
andere kant van de brug ligt ter weers
zijden het park, met promenades langs de
rivier, met banken waarop hier en daar
iemand uitgezakt zittend naar de rivier
kijkt; de volgende brug is een spoorbrug,
waar een rangeerlocomotief je met groot
vertoon van stoom aan een paar wagons
rukt, die het tenslotte wegduwt in de rich
ting waaruit zij gekomen zijn. In de voor
naamste winkelstraat staan groepjes jon
gens tegen de étalages van herenmode
winkels geleund grappen te vertellen; zor
gelijke vrouwen in regenjassen van plastic
haasten zich naar huis en een dikke on
verzettelijke politie-agent doet de hekken
op slot, die toegang geven tot de stads
wallen.
Het grootste deel van de oude stads
wallen van York is in stand gehouden, en
zelfs wit gebleven, of anders schoon ge
spoten; hier en daar is er een onderbreking
in voor een straat die naar het centrum
leidt, maar daarna ligt er weer een lange
wandeling open op het flauw-gebogen pad
achter de kantelen. Het uitzicht naar bui
ten op de nieuwe delen van de stad is
openbaar, op grasplantsoenen en straten,
maar naar binnen ziet men omlaag in
tuinen waar oude heren lange tijd naar
een bloem en een perk staan te kijken, al
vorens zich voorover te buigen en voorzich
tig een blad te verleggen naar een andere
kant van de steel.
Maar er gebeurt niet veel in York. De
enige plaats van bedrijvigheid is het ver
trekpunt van de bussen naar de omliggen
de plaatsen, waar tegen negen uur op de
laatste diensten gewacht wordt. Het uit
gaansleven van de stad is geconcentreerd
in de lounges van een paar hotels, waar
echtparen mompelend maar meestal zwij
gend een uur of wat blijven zitten en in
de bijbehorende roezige nauwe bars, waar
een dienster al de klanten met „dear" aan
spreekt. Als die om half elf gesloten zijn
gaat de stad, vermoedelijk opgelucht, de
bedrijvigheid van de volgende werkdag te
gemoet.
Als York na een Zondag zijn bezigheden
hervat heeft en een karakter aangenomen
dat met dat van de meeste Engelse steden
overeenstemt, is er nog de Munsterkerk te
zien, waarvan het oudste deel van kort na
1200 dateert en het jongste van ongeveer
drie eeuwen later. In deze eeuw wordt een
groot deel van het gebouw opnieuw ge
maakt; het is een van de talloze met ver
val bedreigde oude kerken van Engeland.
De voorgevel is in de steiger gezet en bin
nen wordt onafgebroken gehamerd; er
staan bussen in de hoeken, met bordjes
waarop van de noodzaak gesproken wordt
om vijfhonderd gulden per dag aan bijdra
gen te verzamelen voor het geregelde on
derhoud. Op de een of andere manier zal
het wel volgehouden worden. Het is niet
voorstelbaar dat een dergelijk gebouw, dat
met beelden en graven en inscripties op
talloze manieren aan de Engelse geschie
denis ontleend is, ongehinderd ineen zal
mogen zakken. Over honderd jaar is wel
licht de restauratie voltooid.
(Van een verslaggever)
Woensdagmorgen zal de Koningin in Rotterdam de langverbeide nationale mani
festatie van Nederlands energie de E 55 openen, die zonder twijfel de grootste,
interessantste en veelzijdigste tentoonstelling gaat worden, die ons land ooit gekend
heeft.
Gaat worden, want gisteren was' daar nog weinig van te zien. Stel u voor een terrein
van 37 hectaren, volgepakt met geraamten van gebouwen, loodsen en paviljoens, te
midden van een onbeschrijfelijke chaos van steenhopen, machine-onderdelen, pak
kisten en houtwol, waartussen een heirleger van gravende, zagende en schilderende
ambachtslieden dooreenkrioelt en dat alles omgeven door een enorme wolk van
steengruis en opwolkend zaagsel. Het geheel doet denken aan een ontzaggelijk gek
kenhuis het grootste, interessantste en veelzijdigste gekkenhuis dat men ooit aan
schouwde.
Maar hoe dan ook, over vier dagen is
alles klaar, zei ons gisteren organisator
Jac. Kleiboer, die het al bestiert en daar
houden we het dus maar op, hoewel het
bijna niet te geloven is. Wij zelf hebben,
na een hele dag van rondkijken en stofhap-
pen, slechts een handvol paviljoens en in
zendingen gezien, die geheel voltooid wa
ren.
In de oerwereld
Eén daarvan is het paviljoen der Oer
wereld, drie stappen naast de hoofdingang
met zijn ultramoderne monsterbaldakijn
van glanzend aluminium, zeildoek en
plastic, drie stappen die u van de twin
tigste eeuw terugvoeren naar de scheme
ring van een Carboongrot, waar ruwe ga
ten in de millioenen jaren oude rotsforma
ties (van kippengaasnen papiermaché) uit
zicht geven op een praehistorisch land
schap met ondoordringbare oerbossen en
wijde moerassen. Ook van het tweede tijd
vak op aarde, het Krijt, is een realis
tisch landschap geconstrueerd, waarin le
vensgrote dinosauriërs en andere voorwe
reldlijke monsters hun afzichtelijke muilen-
naar de bezoeker opensperren. Het IJs-
tijdperk tenslotte is vertegenwoordigd met
het skelet van een reuzenhert (wiens ge
wei een spanwijdte van vier meter heeft)
schedelresten van een Neanderthaler-mens
en diverse andere botten en geologische
unica, die terwille van de sfeer in een ge
heimzinnig schemerlicht zijn opgesteld.
Alle reconstructies in deze oerwereld zijn
geheel natuurgetrouw, met uitzondering
van een preglaciale wolharige neushoorn
die als niet-authentiek moest worden afge
keurd. Het arme dier heeft nu een plaats
je gekregen in het pretpark van de E 55,
waar minder strenge wetenschappelijke
maatstaven worden aangelegd. -
Via een echte mijngang komt men (over
vier dagen) in het paviljoen der delf
stoffen ais zout, kolen, mergel en olie, die
in onze bodem gevonden en omhoogge-
bracht worden. Over transportbanden en
door buizen worden zij voortgestuwd naar
het wonderland der chemie waar reusach
tige modellen van atomen en moleculen
in een geheimzinnig infrarood-belichting,
In het mysterieuze halfduister van de
IJstijdgrot op de E-55 fatsoeneert een
twintigste-eeuwse jongedame de wervel
kolom van een praehistorisch reuzenhert
dat millioenen jaren geleden over de
aarde doolde.
hun klein-materialistische spelletjes spe
len. De duizend-en-één practische toepas
singen van de scheikunde en de bloei der
chemische industrie zullen in boeiende fa-
bricage-processen worden uitgebeeld.
„Levende" tentoonstelling
Het „hart" van E 55 is het Nationale Pa
viljoen waarin getoond zal worden, hoe
ons land in tien jaar tijd van de totale ont
reddering weer tot bloei en welvaart
kwam door samenwerking en arbeids-
vrede: de synthese van wat president Coty
in oprechte bewondering „le miracle Hol
landais" het wonder van Nederland
genoemd heeft. Geen dorre cijfers en sta
tistieken ziet men hier, maar een boeiend
schouwspel van actie, kleur en vorm om
de nuchtere feiten aanschouwelijk en
„lichtverteerbaar" te maken.
Dat geldt trouwens voor de gehele ex
positie: die nu eens geen monsterlijke ver
zameling van dode dingen is, maar een le
vend spektakel. Alles wat bewegen kan,
beweegt er; men ziet er mensen bij hun
werk allerlei soorten van werk, en bij
sport, spel en ontspanning: alles net zo
echt als in de „werkelijkheid". In de
Ahov-hal bouwen metselaars, timmerlie
den, loodgieters en schilders tezamen, ten
aanschouwe van de bezoekers een com
pleet woonhuis op; elders ziet men een
gieterij en een grofsmederij van de Hoog
ovens in vol bedrijf zij leveren in vuur
gloed en vonkenregen zelfs de normale
dagproductie, terwijl aan het eind van
deze hal ambachtsscholieren en jonge vak
lieden de metaalbewerking in al haar fa
cetten demonstreren. De KLM is aanwezig
met een grote maquette van Schiphol
waarin de bezoekers zelf de nacht- en lan-
dingslichten kunnen ontsteken en contro
leren, terwijl elders in de luchtvaartafdé-
ling kleurenfilms betreffende de revisie en
reparatie van vliegtuigen, modellen van
allerlei typen machines en ook een schaal
model van de nieuwste helicopter te be
wonderen zijn.
In het duizend vierkante meter grote
paviljoen der N. S. kan men zelfs een reisje
maken in de bestuurders-cabine van een
modern electrisch treinstel. Van zijn zit
plaats op een tribune af kijkt men de be
stuurder op die vingers, terwijl men de rails
op zich toe ziet stormen, seinpalen en over
wegen aan u voorbijschieten en het den
deren der wielen op de rails u in de oren
klinkt en dat alles op een kleurenge-
luidsfilm, die tijdens het tochtje tegenover
die bestuurderscabine op een filmdoek ge
projecteerd wordt.
Maquettes brengen hier verder het mo
derne seinstelsel der spoorwegen, het
drukke spiitsuurverkeer op de lijn Haarlem
Amsterdam en het rangeren met behulp
van het „electrische oog" in beeld.
In het paviljoen Banken en Geld krijgt
men een spectaculair lesje in de haute
finance, de geldcirculatie (een stroom met
sluizen) en de vervaardiging van ons be
taalmiddel. Er is een bankbiljettenpers en
een ingenieuze machine, die speciale E-55
munten slaat. Tenslotte kan men een blik
slaan in de kelders van de Nederlandse
Bank, waarin een echte baar goud verlei
delijk ligt te flonkeren.
Volop actie is er ook in het paviljoen der
electro-techniekP.T.T. is er met allerlei
technische snufjes uit haar bedrijfskeuken
en een enorme draaistroom-generator met
stoomturbine, ten dele als opengewerkt
model uitgevoerd, gunt de bezoeker een
blik in het hart van een electrische cen
trale.
Schip op de helling
In de nieuwe Energiehal demonstreert
de Nederlandse scheepvaart. Hoogtepunt
van deze inzending is een schip van 60
meter lengte, in aanbouw op een helling.
Van een luchtbrug ziet men, hoe leerlin
gen van de scheepsbouwschool op de voor
steven plaatwerk, koperslagwerk, lucht
kokers en andere onderdelen vervaardigen
en plaatsen, terwijl het middenschip, ge
heel in spanten, een duidelijk beeld, geeft
van de constructie van cargo en motcren.
De motor met schroef en schroefas kan
men zelf via de machinetelegraaf voor- en
achteruit laten dtraaien. Verder worden er
sloepen en reddingboten gebouwd, terwijl
de afsluiting van het paviljoen gevormd
wordt door een reusachtige foto (van 35 bij
7 meter!) die een scheepswerf in vol be
drijf toont.
Reis naar Saturnus
Terwijl regisseur Erik de Vries en Wim
lbo in de televisie-studio op de E-55 bezig
waren met opnamen voor „de familie Door
snee", zagen wij elders op het tentoonstel
lingsterrein technici van Philips bezig met
de verwerkelijking van de toekomstdroom
der ruimtevaart naar een 'der manen van
de planeet Saturnus uitbeelden. Het passa-
giersverblijf in deze fantasie-raket is een
cy lindervormig kamertje vol panelen,
schakelaars, instrumententafels en patrijs
poorten. Is er een bepaald aantal bezoekers
bijeen, dan gaan de deuren dicht en hoort
men via luidsprekers de startbevclen,waar
op de raket zich trillend en daverend „van
de grond losmaakt". Dat is althans de
illusie die men, kijkend door de patrijs
poorten, krijgt, want daarachter ziet men,
door middel van zeer realistisch aandoen
de projectie-foefjes, hoe Rotterdam snel
in de diepte verdwijnt. Men passeert en
kele wolkenbanken en stopt tenslotte bij
een kunstmatige satelliet om voorbereidin
gen te treffen voor de grote sprong in het
heelal. De zwaartekracht is hier geheel
opgeheven en men ziet de bemanning in
haar ruimtepakken door het niets zweven.
Direct daarop begint de tweede start, men
passeert de maan, beleeft even een hache
lijk moment als een grote meteoriet de
weg van het ruimteschip kruist, en belandt
tenslotte bij het doel van de reis, een der
Saturnus-manen. De deuren gaan open en
na een korte wandeling over het maan
landschap wordt de passagiers tenslotte
verzocht, op eigen gelegenheid naar de
aarde terug te keren.
Bij deze enkele grepen uit de tientallen
attracties en verrassingen van de E 55 wil
len wij het voor vandaag laten, maar in de
komende dagen zullen wij u meer vertel
len over deze unieke expositie, d'ie tot
3 September geopend blijft en die bijna
drie millioen bezoekers zal moeten ontvan
gen om uit haar kosten te komen.
Op Maandag en Dinsdag 16 en 17 Mei
brengt de KLM een ongewone lading van
New York naar Brussel, namelijk het be
roemde symphonie-orkest van Philadel
phia, dat onder leiding van Eugene Or-
mandy een tournée door Europa komt
maken. Het eerste concert wordt gegeven
op Dinsdag 17 Mei in het Paleis voor Scho
ne Kunsten te Brussel.
Het vervoer van het orkest geschiedt
door drie viermotorige vliegtuigen van de
KLM: een Constellation, een Skymaster en
een DC 6a. De Skymaster wordt alleen ge
bruikt voor de instrumenten, die een ge
zamenlijke waarde hebben van bijna vier
millioen gulden. Aan boord van de twee
andere toestellen zullen zich bevinden de
dirigent met zijn echtgenote, de honderd
dertien musici en enige andere bij het or
kest behorende personen, tezamen 127 pas
sagiers. Te Melsbiouck, het Belgische
Schiphol, waar de vliegtuigen landen, zal
een feestelijke ontvangst plaats hebben.
