Panda en de Meester-Klokkenmaker
Pantserauto ontsnapte na
hevig vuurgevecht
AKU-concern handhaaft zich
bij wisselend getij
Een vertrouwd
verhuisbedrijf?
Fa F. DAMIAANS ZN
Wereldnieuws
Snelle opkomst van de kunststofindustrie
De radio geeft Woensdag
Vliegtuigwrak bij
Schiermonnikoog
Motorrijder overreden
Gasontploffing op de
KW 36 kostte een
mensenleven
Vraclitwagen reed
tegen trolleymasten
Douaniers slaags met smokkelaars
och ió het
zo
Obelisk
2
Tragisch ongeval in Utrecht
Internationaal congres
over verbrandingsmotoren
Examens
Bevoegdheid van de schipper
voor zes maanden ingetrokken
Samenstelling „Scapino"
in volgend seizoen
Ambtenarensalarissen
in België hoger dan
in Nederland
Kerkelijk Nieuws
Koe vestigt record
(Noordzee-) Kanaal
zwemmen
Belastingverhoging
in België?
DINSDAG 24 MEI 1955
(Van onze financiële medewerker)
De ontwikkeling van het A.K.U.-con-
cern bewijst hoezeer het bedrijfsleven, met
name de industrie, zich moet aanpassen
bij de nieuwe vindingen en toepassingen
van de technische en chemische weten
schap en bij de veranderde en veranderen
de gebpuiksgiewoonten van het publiek. De
voortdurende wisseling van het getij noopt
tot het verzetten van de bakens en d'e
A.K.U. heeft hierin blijkens de resultaten
van de laatste jaren geen ongelukkige hand
gehad. Het is nog niet zo lang geleden, dat
de zijde, de katoen en de wol hun domine
rende plaats op de textielmarkt aan de
kunstzijde hebben moeten afstaan. De
rayon-textiel maakte een grote opgang,
maar heeft op haar beurt weer ernstige
mededinging ondervonden van de synthe
tische textielproducten (nylon, enkalon,
perion, e.d.). De tot het A.K.U.-concern
behorende fabrieken in birnn - en buiten
land hebben aan deze nier ont wikke
lingen, die in de toekomst van steeds gro
ter belang zullen word'en, actief deelge
nomen.
De A.K.U. heeft enige jaren geleden de
Enkalon N.V. opgericht, welke haar fa
briekscomplex in Emmen heeft. Daar wordt
de grondstof voor de kunststoffen-industrie
gemaakt, welke in steeds toenemende om
vang toepassing vindt.
Hoewel de productie van viscose-textiel-
garens nog allesbehalve een verloren zaak
is en de afzet van de voor de textiel-in-
dustrie bestemde rayon in hoeveelheid on
geveer gelijk bleef aan die van 1953, is de
verkoop van bandenrayon en enkalongaren
belangrijk vergroot. Zo is de omzet van
rayon-texbieigarens bij de A.K.U. van 61
pet. in 1948 tot 40 pet. in 1953 en 36 pet.
in 1954 teruggegaan, die van enkalon-garen
en -vezel van 5 pet. in 1952 tot 14 pet. in
1953 en tot 19 pet. in 1954 gestegen.
Hieruit blijkt, dat de Enkalonfabrieken,
waarin thans rond' 51 millioen is geïn
vesteerd, voor de A.K.U. geleidelijk aan
betekenis winnen. Dat ondanks de alge
mene kostenstijging de doorgaans slappe
markt voor textiel en de daling der ver
koopprijzen in- 1954 nagenoeg eenzelfde
resultaat kon worden behaald als in 1953
(na afschrijvingen rond 37 millioen) zal
dan ook voor geen gering deel aan de
productie van grondstof voor de kunst
stoffen-industrie moetën worden toege
schreven.
Uitgebreide toepassing van Akulon
De grondstof Akuion wordt toegepast in
de transportindustrie, in de textielindustrie,
in de electro-technische industrie, in de
medische en tandheelkundige industrie en
de bouw- en meubelindustrie. Veel huis
houdelijke artikelen worden van Akulon
gemaakt. Dit betekent voor het A.K.U.-
concern een verbreding van de bedrijfs-
basis, waardoor het in minder sterke mate
dan voorheen van de wereld con junctuur
afhankelijk wordt, ook al blijft het bedrijf
uiteraard voor die conjunctuur gevoelig.
Het heeft voorts te rekenen met de op
nieuw opkomende concurrentie van Japan,
zowel als met de veranderende en vereen
voudigde kleedgewoonten, de woningnood
en dergelijke verschijnselen, welke echter
ook in het afgelopen jaar het behalen van
een bevredigend financieel resultaat niet
hebben verhinderd.
De A.K.U. volgt in zoverre een conser
vatieve politiek dat van de winst slechts
een betrekkelijk klein deel wordt uitge
keerd en het leeuwenaandeel in het bedrijf
blijft. In 1954 was dat 70 pet., een bedrag
van 32 millioen, ongeacht de afschrijvin
gen, welke 19.2 millioen hebben bedra
gen.
De open rseerves op de balans bedragen
155 millioen, ongeveer 150 pet. van het
ADVERTENTIE
BARTELJORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A DAM - TEL. 717162
KALFSLEDEREN JASSEN ƒ195.- j
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gewijde muziek. 7.45
'n Woord voor de dag. 8.00 Nieuws en weer
bericht. 8.15 Platen. 9.00 Voor de zieken.
9.30 Voor de vrouw. 9.40 Platen. 10.30 Mor-
dendienst. 11.00 Platen. 11.15 Dossier 333,
hoorspel. 12.15 Platen. 12.30 Land- en tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Platen. Middag-
pauzedienst. 13.00 Nieuws. 13.15 Amusements
muziek. 13.40 Platen. 14.00 Bondsdag. 14.45
Platen. 15.00 Platen. 16.00 Voor de jeugd.
17.20 Platen. 17.40 Koersen. 17.45 Orgel. 18.15
Platen. 18.25 Viola da gamba en combalo.
18.45 Spectrum van het Christelijk Organisa
tie- en Verenigingsleven. 19.00 Nieuws en
weerbericht. 19.10 Platen. 19.30 Buitenlands
overzicht. 19.50 Platen. 20.00 Radiokrant.
20.20 Pianorecital. 20.58 Platen. 21.15 Pijlen
voor de Ruiter, klankbeeld. 21.55 Radio Phil-
harmonisch orkest en solist. 22.45 Avond
overdenking. 23.00 Nieuws en S.O.S.-berich-
ten. 23.15—24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.50
Voor de huisvrouw. 9.00 Gymnastiek voor de
vrouw. 9.10 Platen. 10.00 Schoolradio. 10.20
Voor de vrouw. 11.00 Platen. 12.00 Dansmu
ziek. 12.30 Land- en tuinbouwmededelingen.
12.33 Voor het platteland. 12.38 Orgel. 13.00
Nieuws. 13.15 Tentoonstellingsagenda. 13.18
Metropole-orkest. 14.00 Medische kroniek.
14.10 Instrumentaal trio. 14.30 Voor de jeugd.
16.00 Voor de zieken. 16.30 Voor de jeugd.
16.50 Platen. 17.15 Dansmuziek. 17.50 Rege
ringsuitzending: Nederland en de wereld:
De internationale aspecten van het Holland
Festival. 18.00 Nieuws en commentaar. 18.20
Platen. 18.40 Actualiteiten. 18.50 Lichte mu
ziek. 19.10 Joods programma. 19.30 Voor de
jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05 Platen. 20.15
BBC Symphonisch orkest en -koor. 21.00
Bouwmeester Solness, hoorspel. 22.30 Ham
mondorgel. 22.45 Engelse verkiezingen. 23.00
Nieuws en S.O.S.-berichten. 23.15 Socialis
tisch nieuws in Esperanto. 23.20 Platen. 23.45
—24.00 Platen.
TELEVISIE (K.R.O.)
17.0017.30 Voor de jeugd.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Om-
roep-orkest. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen. 14.00
Schoolradio. 16.00 Platen. 16.15 Orkestconcert.
17.00 Nieuws. 17.10 Platen. 17.15 Fluit en
piano. 17.30 Platen. 17.50 Boekbespreking.
18.00 Fluit en piano. 18.15 Causerie. 18.30
Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.40 Chan
sons. 20.00 Orkestconcert. 22.30 Nieuws. 22.45
—23.00 Nieuws.
BBC
22.0022.30 Nieuws. Feiten van de dag.
Engelse les voor beginnelingen, (Oo 224 en
76 m.).
kapitaal. Voorts schuilt in de activa en in
de deelnemingen een zeer belangrijke stille
reserve. Men denke slechts aan de DM 69
millioen aandelen Verein. Glanzstof A.G.,
wellke geheel zijn afgeschreven en die op
de Berlijnse beurs met meer dan 200 pet.
word e n ge no teer d
Het dividend van 12 pet. plus 3 pet. be
lastingvrij uit de agio-reserve is dan ook
ruim verdiend en daar er thans van die
agio-reserve nog 10 millioen over is, kan
deze extra-uitkering, als de resultaten van
de komende jaren niet tegenvallen, nog
enkele malen worden herhaald.
Ook bij de A.K.U. ziet men het verschijn
sel dat grote kapitaalsuitgaven moeten
worden gedaan om door kwaliteitsverbete
ring de positie op de wereldmarkten te
handhaven. Deze kapitaalsuitgaven zijn
niet aanstonds even rendabel als die van
vroegere jaren, maar als defensieve maat
regel kunnen ze niet worden gemist. Dat
desondanks en in weerwil van een gelei
delijke verkleining van de winstmarges
het A.K.U.-concern zijn positie zowel ten
aanzien van de tex ti ei - industrie als met
betrekking tot de kunststoffenind'ustrie kan
handhaven en versterken, duidt op een
beleid, dat ook voor de toekomst het ver
trouwen van aandeelhouders verdient.
ADVERTENTIE
ZIJLVEST 41 - HAARLEM
Tel. 12456 - 14155, na 6 uur 22279
Het Deense stoomschip „Klinsholm"
heeft op circa 9 zeemijl Noord-West van
Schiermonnikoog een wrak van een vlieg
tuig waargenomen. De vleugel is gebro
ken. Het vliegtuig is wit geschilderd en
het heeft een rood vierkant op het einde
van de vleugel.
De reddingsboot Insulinde van Oostma-
horn is uitgevaren en een Catalina-vlieg-
boot van de reddings- en opsporingsdienst
van de marine is opgestegen van Valken
burg om eventueel hulp te kunnen bie
den. Het wrak is gesignaleerd op 53. 34
Noord en 5. 57 Oost.
Later is gebleken dat het wrak het over
blijfsel is van een zogenaamd doelvlieg-
tuig, dat voor schietoefeningen werd ge
bruikt.
Op de Oudenoord te Utrecht is de
zes en twintigjarige monteur A. J. van M.
uit Bunnik door een zandauto overreden en
gedood. De uit Driebergen afkomstige 31-
jarige chauffeur C. L. van de zandauto zou
even tevoren op het kruispunt aan de
Weerdsingel geen voorrang gegeven heb
ben aan de motorrijder, die van rechts
kwam. Een wielrijder die daarvan getuige
was geweest haalde de auto aan de rech
terzijde in en begon terwijl auto en fiets
langzaam reden, een twistgesprek met de
chauffeur. De motorrijder reed inmiddels
links van de auto en trachtte de chauffeur
tot stoppen te dwingen door zich voor de
auto te begeven.
Dit werd echter niet bemerkt door de
chauffeur, die nog druk in gesprek was met
de wielrijder. Hij reed daardoor met zijn
auto over de motorrijder heen. Later in de
middag is het slachtoffer in het stads- en
academisch ziekenhuis aan zijn verwondin
gen overleden.
De minister van Economische Zaken,
prof. dr. J. Zijlstra, heeft Maandag in
de Ridderzaal te 's Gravenhage het derde
internationale congres over verbrandings
motoren geopend. In een toespraak wijdde
hij uit over het geweldige belang, dat de
dieselmotor heeft voor het verkeer, zowel
te water als over land. Voorts zei hij, dat
het hem bijzonder verheugde, dat dit con
gres niet louter en alleen technische aspec
ten heeft, docht dat men zich wel degelijk
beraadt over de menselijke aspecten, die
in de techniek tot gelding komen.
Leiden. Geslaagd voor het candidaats-
exarpen theologie J. A. Hoogervorst te
Leiden.
De Raad voor de Scheepvaart heeft de
bevoegdheid van schipper N. van D. van de
„Stern" KW 36 ingetrokken, voor de tijd
van zes maanden.
Tegen de schipper was door de inspec
teur-generaal voor de scheepvaart een
klacht ingediend naar aanleiding van een
ontploffing aan boord van zijn schip op 6
Februari van dit jaar, waarbij de 20-jarige
matroos J. Klinkenberg om het leven
kwam.
De „Stern" lag die Zondagmiddag in de
haven van Ostende. Klinkenberg had thee
gezet voor de overige leden van de beman
ning, die in de kooi lagen. Plotseling hoor
de men een ontploffing in het magazijn en
toen de schipper ging kijken vond hij het
ontzielde lichaam van de matroos.
Hoe de ontploffing tot stand is gekomen
is een vraag, die wel nooit opgelost zal
worden. In het magazijn stond een reserve-
fles met butagas, die met toestemming van
de schipper werd gebruikt voor een gas
kacheltje. De fles was met een gasslang op
het kacheltje aangesloten. Waarschijnlijk
is ergens een lek ontstaan.
Schipper Van D. verklaarde tijdens de
zitting, dat de verlichting in het magazijn
kapot was, zodat de matroos waarschijnlijk
een lucifer heeft aangestoken.
De voorzitter van de raad, mr. A. Dirk
zwager, vroeg de schipper of hij bekend
was met de voorschriften, die door de
Scheepvaartinspectie zijn uitgevaardigd in
zake het aan boord hebben van butagas.
Het antwoord luidde ontkennend. „Mijn
boekhouder ik ben zelf reder heeft
die voorschriften wel ontvangen, maar ik
heb ze nooit gezien," aldus schipper Van D.,
die voorts mededeelde, dat hij nooit in het
magazijn kwam. De bemanning had er bij
hem op aangedrongen het kacheltje in het
magazijn te mogen gebruiken omdat het zo
koud was en men anders niet kon werken.
Toen de schipper voorts zei, dat de ma
troos geen opdracht had gehad om naar het
magazijn te gaan, merkte een der leden van
de raad op, dat de schipper zich niet voort
durend achter anderen moet verschuilen.
„U had moeten weten, dat u de fles buta
gas niet benedendeks in een afgesloten
ruimte mocht hebben."
De inspecteur-generaal sprak van „ver
regaande zorgeloosheid," „zeer ernstige
verantwoordelijkheid door het niet toe
passen van de voorschriften" en „misdra
ging" en verzocht de raad de bevoegdheid
van de schipper in te trekken voor de tijd
van een jaar. De raad besloot de bevoegd
heid van de schipper voor de tijd van zes
maanden in te trekken.
Op het paleis Soestdijk heeft Koningin Juliana Maandagochtend een delegatie
ontvangen van de General Federation of ivomen's Clubs" uit de Verenigde Staten.
De dames zijn op doorreis naar Genève, waar een internationale conventie van
vrouwenclubs wordt gehouden. In een vrolijke stemming poseert Hare Majesteit
met de bereisde dames op het bordes van het paleis Soestdijk.
Een uit de richting Huissen komende
vrachtwagen van de fa. P. uit Rotterdam
is Maandag op de Huissenscstraat in Arn
hem-Zuid tegen een paar trolleymasten ge
botst, waardoor de onder stroom staande
bovenleiding op straat terecht kwam. De
vrachtwagen vlo^; in brand. De chauffeur
kwam met de schrik vrij. Over de oorzaak
van het ongeval staat nog niets vast. Het
trolleybusverkeer had vertraging.
Het Scapino-BaMet zal ook in het seizoen
1955-1956 onder leiding van mevrouw Hans
Snoek staan. BaUetmeester is wederom
Jean Rebel en als muzikale leider blijft
Luctor Ponse fungeren. Peter Brandema
treedt als tekstspreker op.
Het tableau de la troupe wordt door Jean
Rebel, Nico Kemmers Aart Brouwer, Leo
Jansen, Jenny Simonis, Lilian Luley, Rouki
Aronds, A tie van der Toorn, Jeannette
Miranda, Maria van Emmichaven, Mia van
der Eerden en Herma Koster gevormd. Aan
het ensemble is tevens verbonden Framcina
Chkliar, thaps soliste bij de opera van Luik.
Te Rijkevorscl (bij Antwerpen) is het in
de nacht van Zaterdag op Zondag in Chi-
cago-stijl tot een treffen gekomen tussen
smokkelaars en douaniers, waarbij grote
schade aan particulier eigendom is veroor
zaakt en waarbij de Nederlandse douane
beambten, tezamen met hun Belgische col
lega's, ternauwernood aan de dood zijn
ontsnapt.
De Nederlandse douanebeambten hadden
reeds lange tijd van de omgeving van Til
burg uit over Nederlands grondgebied een
vermoedelijk Belgische smokkelauto ach
tervolgd en deze duchtig beschoten. De
wagen moet echter zwaar gepantserd zijn
geweest want de beschieting had geen en
kel resultaat. Op zeker ogenblik reed d>e
smokkelwagen over de grens. De Neder
landse diouaniers namen enkele Belgische
douaniers op en de achtervolging werd toen
Volgens een vergelijkende studie door een
bijzondere commissie van de Nationale
Bank van België, bedraagt het aantal amb
tenaren dat in België werkzaam is 52.225,
in Nederland 60.283. Het aantal gemeenten
in België bedraagt 2600, in Nederland 1000.
Dezelfde commissie heeft berekend dat een
Belgische commies 70 percent meer salaris
ontvangt dan zijn Nederlandse collega, een
Belgische steno-typiste zelfs 120 percent
meer dan eèn Nederlandse.
Het salaris der secretarissen-generaal bij
de ministeries in Nederland is 75 percent
lager dan dat der Belgische collega's. Bij
deze cijfers moet men er echter rekening
mee houden dat de kosten van levensonder
houd in België 20 tot 25 percent hoger zijn
dan in Nederland. Vóór de oorlog was de
toestand zo, aldus heet het verder in deze
studie, dat het personeel der Nederlandse
ministeries een hoger salaris had dan het
Belgische. Een Nederlandse commies ont
ving toen 35 percent meer dan zijn Belgi
sche collega, een secretaris-generaal 50
percent.
op Belgisch grondgebied hardnekkig voort
gezet. De dolle rit ging over Zondereigen
naar Fdjckevorsel waarbij voortdurend op
de smokkelauto werd geschoten. Plotseling
richtte de gepantserde auto zich naar de
douane-auto en verpletterde deze letterlijk.
De douanebeambten die snel waren uitge
stapt, konden zich maar op het nippertje in
veiligheid brengen. Bij zijn gevaarlijke
manoeuvre had de chauffeur blijkbaar de
controle over' het stuur verloren want hij
reed op de markt van Rijckevorsel het huis
binnen van de heer Langenberg. De zware
auto reed bijna tot in de keuken en ver
pletterde in de winkel naaimachines, ra-
aio's, wasmachines en alle meubilair. De
pantserauto reed echter kalm achteruit het
huis weer uit en slaagde erin weer te ont
snappen. Dit gebeurde onder een hagel van
kogels die evenwel door de sterke pantse-
sing geen enkel resultaat hadden. Ook de
smokkelaars lieten zich niet onbetuigd,doch
later bleek, dat zij het vooral op de ban
den van de achtervolgende douane-auto
hadden gemunt. Vermoed wordt, dat de
smokkelauto jenever vervoerde.
Geref. Kerken
Aangenomen naar Oudehorne G. Ring-
nalda, cand. te Ermelo, die bedankte voor
Moerdijk en Molenaarsgraaf-Brandwijk.
Beroepen te Berkel-Rodenrijs J. Wil
schut te Genderen (N.Br.); te Oudemirdum
A. IJkema, cand. te Haarlem.
Bedankt voor Oosterend (Texel) C. Bril
man te Oosternijkerk (Fr.); voor Oude
Bildtzijl M. D. Geleijnse te Winsum (Fr.).
Chr. Geref. Kerken
Aangenomen naar Apeldoorn (vac. prof.
W. Kremer) J. H. Velema te Zwolle.
Bedankt voor Apeldoorn (vac. P. M.
Jonker) W. Heerma te Groningen.
Bedankt voor Smithville (Ontario, Ca
nada) (Old Chr. Ref. Church) J. Keiming
te Barendrecht.
Evang. Luth. Kerk
Benoemd tot hulppred. te Groede J. Hap-
pé; cand. te Amsterdam.
Doopsgez. Broederschap
Drietal te 's-Gravenhage (vac. J. E. Tui-
ninga) J. Nooter te Akkrum, D. Richards
te Bussum en D. E. W. Siccama te Rotter
dam.
26. De slee had Panda bijna ingehaald,
toen hij met een krampachtige sprong een
lak kon grijpen, waar hij zich zwaaiend
aan ophees. „Oef! Dat was op het nipper
tje!", hijgde hij, toen de slee onder hem
voortdenderde. Hij blies wat uit en keek
om, of hij de klokkenmaker al zag aan
komen. „Ik zal hier maar op hem wachten",
dacht hij, „want hij zal wel een heel eind
zijn achter geraakt". Maar opeensBOM!
Daar viel de klokkenmaker uit de lucht!
„Donderweder, dat was ene zeer steile
helling!", mompelde de bijziende meester,
die blijkbaar niet eens in de gaten had,
dat hij zoeven in een afgrond was gestapt.
„Waar komt u opeens vandaan?!", riep
Panda verbaasd. „Wat? Hoe? Wie roept
daar?", vroeg de klokkenmaker, zich naar
Panda wendend. Hij zette een extra bril
op en tuurde knipperend in Panda's snuitje
„Ah! Der Panda! U zocht ik! Vertel mij
kleiner: Waar zijn mijne vopoen?!"
Een koe van de landbouwer C. Stolwijk
van de Noorderweg in de grote IJpolder
te Amsterdam, is heen en terug het Nooi"d-
zeekanaal overgezwommen.
Het dier stond op ongeveer duizend
meter van het kanaal aan een touw
op het land en voelde zich vermoedelijk op
de boei-derij wat eenzaam. Zij rukte zich
los ,ging aan de loop en stak de drukke
Velserweg over. Vervolgens beklom ze de
dijk en liet zich aan de andere kant in
het kanaal zakken. Druipend en wel kwam
het dier op Zaandams gebied waar de land
bouwer J. Nugteren haar in zijn land zag
lopen. Hij bracht de koe naaf de stal en
en wachtte op de eigenaar.
Na enige uren zoeken in de grote IJpol
der kwamen drie zoons van de heer Stol
wijk naar Zaandam om het dier terug te
halen. De moeilijkheid was hoe de koe
weer naar de overkant van het kanaal te
krijgen. Men charterde een roeiboot. Met
de zwemmende koe achter het bootje aan
een touw werd de terugtocht aanvaard,
waarbij de twee mannen aan de riemen de
grootste moeite hadden de snel zwemmen
de koe voor te blijven.
BRUSSEL (ANP) De „Nation Beige"
weet te melden dat de regering besloten
heeft de belastingen te verhogen. Het zal
hier vooral gaan om een verhoging van de
omzetbelasting van 4,5 tot 5 procent, een
verhoging van de grondbelasting en een
aanpassing der registratie rechten. De ver
hoogde omzetbelasting zou per jaar
fr 2 milliard opleveren, de verhoogde
grondbelasting fr 500 millioen. De benzine
belasting zal echter niet worden verhoogd.
Volgens het liberale blad „La Dernière
Heure" moet de regering een budgetair
tekort van fr 5 milliard aanzuiveren. De
helft hiervan zal worden gedekt door ge
noemde belastingen, de andere helft door
bezuinigingen op de onderscheidene be
grotingen.
ADVERTENTIE
zonder
Bayer-
kruis
Het Bayer-kruis is de beste
waarborg voor de betrouw
baarheid van ASPIRIN.
ASPIRIN
is doeltreffend bij
hoofdpijn, verkoudheid,
griep en reumatiek
Monsterlijk. Sinds de tweede wereldoorlog
zijn in West-Duitsland 50.000 mensen,
ongeveer de bevolking van een middel
grote stad, het slachtoffer geworden
van verkeersongelukken. Alle cijfers
werden overtroffen in 1954, toen
11.565 mensen gedood werden bij ver
keersongevallen. In October 1954 von
den 1.230 mensen in verkeersongevallen
de dood.
Nova. Prof. dr. Hans Haffner van het ob
servatorium in Hamburg heeft aan het
firmament een „super-nova", een nieu
we reuzen-ster, ontdekt waarvan de
lichtkracht zich snel uitbreidt. De
super-nova beweegt zich volgens deze
astronoom aan de Zuidelijke horizon in
de „slangen"-groep op ongeveer drie
millioen lichtjaren afstand van de aar
de. Een lichtjaar staat gelijk met een
afstand van tien billioen kilometer. De
super-novae ontstaan meestal door een
interne of externe catastrofe, waardoor
een aanvankelijk donkere ster licht
wordt. In het verleden hebben zich
slechts twee soortgelijke gevallen waar
neembaar voorgedaan in het Melkweg
stelsel een werd in 1054 geobser
veerd door Chinese astronomen in de
groep van de Stier, het andere in 1572
door Europese astronomen in de groep
cassiopeia.
Zonder werk. Het bureau voor arbeids-
statistieken te Washington heeft bekend
gemaakt, dat er in April in de Ver
enigde Staten 2.962.000 werklozen wa
ren bij een totale beroepsbevolking van
64.647.000 mannen en vrouwen. Dit be
tekent, dat de werkloosheid, die in het
begin van dit jaar met een totaal van
ruim 3.3 millioen het hoogste peil se
dert 1950 had bereikt, aan het vermin
deren is.
Geld. De Londense rechtbank heeft de
firma British Light Steel Pressings
Limited veroordeeld tot betaling van
170.000 gulden, opdat de 20-jarige
vroegere manicure Pauline Margaret
Pitcher, die drie jaar geleden door een
vrachtauto van genoemde firma is aan
gereden, verder verpleegd kan wor
den. De advocaat van het slachtoffer
vertelde dat zij tot haar dood
en de doktoren geven haar een levens
kans van nog 12 jaar verpleegd
moet worden. Na de aanrijding is zij
vier maanden buiten bewustzijn ge
weest. Zij is geheel verlamd en van
haar zintuigen beschikt zij alleen nog
over het gehoor. De enige levensvreug
de die zij nog heeft is naar de radio te
luisteren of voorgelezen te worden.
Grondslagen. De secretaris-generaal van
de UNO, Dag Hammarskjoeld, heeft
Maandag te Parijs een vergadering van
de raadgevende commissie der atoom
energie geopend. Men zal hier de
grondslagen leggen voor een komende
internationale bijeenkomst over het
vreedzame gebruik van de atoom
energie, welke van 8 tot 20 Augustus
te Genève zal worden gehouden. Het
initiatief tot zulk een bijeenkomst ging
uit van president Eisenhower in zijn
rede van December 1953 voor de Alge
mene Vergadering van de UNO. 51 lan
den zullen de Geneefse conferentie bij
wonen.
Methode. Een Japanse geleei'de, Tsu-neji
Rikitake, meent, dat hij een methode
gevonden heeft om vulkanische uitbar
stingen twee maanden voor zij plaats
vinden te voorspellen. De methode van
Rikitake, die verbonden is aan het seis
mologisch laboratorium van de univer
siteit van Tokio, berust op magnetische
veranderingen in het basaltgesteente
van vulkanen. Hij zegt proefondervin
delijk bewezen te hebben, dat zich on-
gever twee maanden voor een uitbar
sting veranderingen voordoen in het
magnetisch veld van dit gesteente, dat
in vrijwel alle vulkanen ter wereld ge
vonden wordt.
Herinnering. Radio-Moskou heeft bericht,
dat een documentair filmpje over de
eerste ontmoeting van Russische en
Amerikaanse soldaten na de doorbraak
van de Russische strijdkrachten bij de
Elbe in 1945 en over het bezoek, dat
negen Amerikaanse veteranen uit de
tweede wereldoorlog onlangs ter gele
genheid van dit feit aan Moskou brach
ten, nu in de bioscopen van de Russi
sche hoofdstad draait. Het filmpje ein
digt met een verklaring, welke de Ame
rikaanse oudstrijder Joseph Polowsky
bij het afscheid op het vliegveld afleg
de en waarin hij o.a. zei: „Wij nemen
met ons mee de herinnering aan de
grootse ontvangst, welke de Sovjet
veteranen in Moskou ons bereid heb
ben. Een deel van onze harten blijft
hier".
k..
EEN ZIEKELIJK jongetje dat op bepaal
de tijden van de dag moest rusten, wist
haarfijn te vertellen wanneer het half vier
was en de gedwongen rust kon worden be
ëindigd. Hoewel hij niet op de klok kon
kijken, ging zijn kennis van de tijd toch zó
ver dat zijn moeder hem soms vroeg hoe
laat het ongeveer kon zijn. Dit leek myste
rieus, maar op een goede dag vertrouwde
hij me het geheim van zijn
kennis toe. Hij bleek een bij
kans vergeten wetenschap in
toepassing te hebben gebracht,
want hij las de tijd af naar de
schaduwen die bepaalde bed-
despijlen op zijn kussen
wierpen, waarmee de tijd-
aflezing uit de dageraad van
onze beschaving in ere werd hersteld.
Het eerste instrument dat diende om de
tijd af te lezen, is ongetwijfeld een staaf
geweest, die verticaal in de grond werd
gezet, zodat uit de richting van de scha
duw kon blijken in welk deel van de dag
men was beland. Misschien ook heeft de
mens zelf het eerst als „staaf" gediend. Dit
is uiteraard een grove manier om de tijd
te bepalen, want de richting van de scha
duwen vóór en na het middaguur zijn even
eens afhankelijk van de seizoenen. Om 6
uur 's avonds kan de zon in het zomersei
zoen in dezelfde richting staan als om 3
uur in de winter. De lengte van beide scha-
dvwen verschilt dan weliswaar aanmerke
lijk (omdat de zon in de winter veel lager
staat), maar doordat dezelfde schaduw-
richting wordt aangegeven, zou men toch
lelijk in de war kunnen raken. De mens
in de oudheid kon dus niet volstaan met
het waarnemen van de richting van de
schaduw, maar diende eveneens te letten
op de schaduwlengte, zodat de simpele stok
in de grond moest worden vervangen door
een monument, waarvan de lengte con
stant was. Aldus moeten de obelisken zijn
ontstaan, de vierkante, naar boven toe
dunner wordende zuilen, bekroond door
een pyramidevormige spits, die bij de
Egyptische zonnetempels werden opge
richt. De oorspronkelijke be
tekenis der obelisken is waar
schijnlijk niet enkelvoudig ge
weest, maar de tijdaanwijzing
was in ieder geval één van hun
belangrijke functies.
Een dergelijke staaf die
aZs zonnewijzer dienst deed,
werd gnomon genoemd. Voor
ruwe tijdaflezing waren zij zeer zeker goed
bruikbaar, maar zij hadden het bezwaar
dat de schaduw van de top altijd onscherp
is tengevolge van de schijnbare middellijn
van de zon. Vandaar dat de Egyptenaren
de top puntvormig lieten eindigen. Een nog
grotere verbetering bestond echter in het
aanbrengen van een kleine opening op de
top van de staaf, waardoor een kleine
lichtvlekje op de grond werd geworpen,
waardoor de aflezing veel scherper werd.
Maar nog ingenieuzer was de uitvinding
der Chaldeeërs, die de schaduwwerpende
staaf loodrecht plaatsen op het equatoriaal-
vlak, inplaats van loodrecht op de grond.
We zullen ons hierin niet verder verdie
pen, maar een ieder voelt dat op dit mo
ment de werkelijke zonnewijzer werd ge
boren.
Er zijn echter nog vele andere manieren
waarop de tijd kan worden gemeten.
Daarover morgen. H. PéTILLOJfc
