Dag gewijd aan bejaardenzorg
Agenda voor
Haarlem
Beide partijen willen
minnelijke schikking
Belangwekkende uitvoering
van barokmuziek
Tussenvorm voor Amerikaanse
en Europese auto-koplampen
Conjunctuur in de VS
Asymetrische lichtbundels
Geen verblinding van tegenligger
met behoud van eigen zicht
Ontslag van rechtsver
volging voor doodslag
Op 28 Juni te Haarlem
Prachtig Trioconcert van Vivaldi
Beperking van het
cadeaustelsel
DINSDAG 24 MEI 1955
HAARLEMS DAGBLAD - OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Nationale actie voor
rheuma-bestrijding
Examens
Kort geding over loonconflict haringvisserij
Die Haerlemsche Musyckeamer
Veestapel van bejaarde
boer in beslag genomen
Menon hoopvol na bezoek
aan Tsjoe En Lai
Minister deelt bezwaren der
Eerste Kamer niet
Effecten- en
Geldmarkt
v..
Het vooraanzicht van twee auto's, die voor de lichtproeven in Nederland werden ge
bezigd. Een speciaal frame draagt de proeflampen.
De auto-verlichting is allang een pro
bleem, dat een diepgaand onderzoek vergt.
Afgezien van het feit, dat velen zich nog
steeds afvragen, waarom het volgens hun
indruk veel minder verblindende gele licht
niet voor de koplampen gebruikt wordt,
bestaat ook nog altijd het probleem van
de ongelijkheid tussen de Amerikaanse
sealed-beam lampen en de lampen van het
Europese type, vooral bij het dimmen.
Over de vraag betreffende de mate van
verblinding van geel en wit licht zijn de
lichttechnici kort. Zij hebben de zichtbaar
heidsafstanden en de verblinding van bei
de soorten licht met elkaar vergeleken
door middel van metingen en geen noe
menswaardige verschillen gevonden. 'De
persoonlijke voorkeur is op dit punt be
slissend, behalve voor de Franse automobi
listen, wie geel licht van overheidswege is
voorgeschreven. Er zijn voorts veel auto
mobilisten, die een tegenligger met geel
licht prefereren, maar zelf wit licht willen
houden. Men zoekt het ook wel in brillen
voor bij avond rijdende automobilisten,
maar de A.N.W.B. deelde ons mede, dat zij
de gevaren van deze hulpmiddelen groter
acht dan de voordelen, behalve in het ge
val van één type bril met lichtgele glazen,
die het effect van wit licht in de ogen van
veel mensen omzet in het effect van geel
licht.
De grootste verblindingskans geeft on
getwijfeld de Amerikaanse sealed-beam-
lamp, die dan ook bij onze wet verboden
is. Zij geeft echter de bestuurder zelf voor
delen, welke het gangbare type lamp met
het afschermkapje in Europa zeer zeker
niet kan opbrengen. De Europese lamp is
primair ingesteld op een scherpe, horizon
tale licht-donkergrens om verblinding van
de tegenligger te voorkomen. Het voordeel
van deze goede licht-donkergrens is tevens
een vergemakkelijking van de instelling
der lantarens. De Amerikaanse lamp berust
blijkbaar primair op het principe van een
zo groot mogelijke verlichtingssterkte,
vooral langs de rechterkant van de weg,
waarbij een scherpe licht-donkergrens niet
mogelijk is. De automobilist met de Euro
pese lampen is tegenover die met de Ame
rikaanse in het nadeel. Hij wordt door de
sealed-beamlampen sterk verblind en
maakt ondertussen deze het behoud van
een behoorlijk zicht mogelijk door de
scherpe- licht-donkergrens van zijn lam
pen. Deze ontmoetingen hebben zich na de
oorlog in Europa zeer frequent voorgedaan
en die ongewenste toestanden leidden tot
een internationale bestudering van het
probleem door twee commissies, de Inter
national Standard Organisation en de
Commission Internationale de l'Eclairage.
Het doel was tot een uniform systeem van
koplantaarns te komen in het belang van
een onbelemmerd internationaal wegver
keer. Daarin zouden dan de voordelen van
de beide typen moeten worden gecombi
neerd. Deze zitten, wat de wegverlichting
betreft, in de Sealed-Beam-lamp, waar
van de dimbundel op de linkerhelft van de
weg ongeveer evenveel licht geeft als de
Europese lamp en op de rechterhelft drie
keer zoveel. Maar de verblinding is het
minst bij de Europese dimbundel: ongeveer
1/3 van de Amerikaanse bundel.
Deze combinatie is te verkrijgen door
uit te gaan van een normale Europese
lamp, waai'bij de gloeidraad, waarmee de
dimbundel wordt verkregen, in een af-
schermkastje is geplaatst. Door nu een
deel van dit kapje weg te nemen, kan een
grotere wegverlichting langs de rechter
kant van de weg worden verkregen. Een
gedeelte van de onderste helft van de re-
DINSDAG 24 MEI
Minerva Theater: „Potasch en Perle-
moer.in textiel", Toneelgezelschap Johan
Kaart, 8.15 uur. Concertgebouw: Trio Hes-
merg, 8 uur. Concertgebouw: Dreft-huis-
vrouwen-avond, 8 uur. Palace: „Teodora", 14
jaar, 7 en 9.15 uur. Lido: „On the water
front", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Studio: „Sauer-
bruch", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Roxy: „King
Kong", 18 jaar, 8 uur. Rembrandt: „Manne
quins naar Rio", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „The Colditz Story", 14 jaar, 8 uur.
Luxor: „Malaga", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 25 MEI
Stadsschouwburg: „Ballet der lage Lan
den", 8 uur. Concertgebouw: Dreft-huis-
vrouwen-avond, 8 uur. Minerva: „From here
to eternity", 18 jaar, 8.15 uur. Palace: „Teo
dora", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido:
„On the waterfront", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Studio: „Sauerbruch". 14 jaar, 2.15,
7 en 9.15 uur. Roxy: „King Kong". 18 jaar,
2.30 en 8 uur. Rembrandt: „Mannequins voor
Rio", 18 jaar. 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „The Colditz Story". 14 jaar. 2.30, 7_en
9.15 uur. Luxor: „Malaga". 18 iaar. 2. 4.15, 7
en 9.15 uur.
flector ontvangt dan rechtstreeks licht van
de gloeidraad en dit licht wordt vervol
gens ongeveer horizontaal en naar rechts
uitgestraald.
De rechterzijde van het kapje blijft ge
handhaafd en daardoor is de licht-donker
grens in de linkerhelft van de bundel be
houden. Bovendien wordt de lichtsterkte
boven de horizontaal in de linkerhelft van
de bundel niet vergroot, zodat de geringe
verblinding in verhouding tot de sealed-
beam-lamp behouden bleef. Voorwaarde
voor het nagestreefde effect is een ge
schikte constructie van het koplampglas.
Voor het bereiken van een asymmetrisch
bundlepatroon moet er dan ook voor ge
zorgd worden, dat het gedeelte van het
koplampglas, waar het in bovenwaartse
richting naar rechts uitgestraalde licht
door uittreedt, vrijwel geen horizontale
spreiding veroorzaakt.
Met lampen van deze constructie en de
laatste uitvoering van de sealed-beam
lampen zijn vergelijkende zichtbaarheids-
proeven genomen op een rechte weg bij
helder.droog weer. Er werden niet minder
dan tienduizend waarnemingen verricht,
waarbij technici beide typen met elkaar
konden vergelijken. Langs de rechterberm
bleek de zichtbaarheid van de beide met
elkaar vergeleken lantaarns gelijkwaar
dig en de nieuwe lamp bleek voorts over
het midden van de weg en langs de linker
berm een aanzienlijk gunstiger zicht te
geven. Daar kwam dan nog bij, dat op de
rechte weg minder dan de helft van de ver
blinding van de Amerikaanse lampen werd
geconstateerd.
De proefnemingen, die in verschillende
landen werden verricht en in Nederland
door lichttechnici van Philips, hebben een
intensieve uitwisseling van ervaringen met
zich meegebracht. Voordat tot een produc
tie volgens .dit nieuwe, deugdelijk gebleken
systeem wordt overgegaan, zal er echter
nog veel overleg moeten geschieden, onder
meer tussen de fabrikanten van de lampen
en van de reflectoren. Verder is dan uiter
aard nog een goedkeuring van de regerin
gen nodig. Juist waar de hele aanpak van
de zaak internationaal is, zal het nog wel
enige tijd duren voordat de automobilisten
zich van dit nieuwe type koplampen kun
nen bedienen.
De rechtbank te Maastricht heeft de 22-
jarige mijnwerker A. van V. uit Heerlen,
die verdacht werd van het plegen van
doodslag op de 40-jarige handelaar Paul
T. conform de eis van de officier van Justi
tie, ontslagen van rechtsvervolging en hem
voorwaardelijk ter beschikking gesteld van
de regering met een proeftijd van drie jaar.
Verdachte had in de late avond van 1 Sep
tember in zijn pension aan de Heerenweg
te Heerlen-Versilienbosch zijn medepen
sionbewoner T. met een scherp hakmes
een groot aantal slagen op hoofd, rug en
schouders toegebracht. De getroffene stierf
vrijwel onmiddellijk.
Bij de behandeling van de rechtszaak
was gebleken dat T. de dader herhaaldelijk
had lastig gevallen en deze ook die avond
ernstig had bedreigd. In deze zaak was een
psychiatrisch rappor* uitgebracht door pro
fessor dr. m.r. P. A. IT. Baan uit Utrecht,
die op grond van zijn onderzoekingen tot
ontoerekenbaarheid van de verdachte had
geconcludeerd. De officier van Justitie had
ontslag van rechtsvervolging met onvoor
waardelijke terbeschikkingstelling van de
regering gevraagd.
Wij hebben Zaterdag melding gemaakt
van de actie van het Nationaal Rheuma-
Fonds door middel van „verrassingscou
verts," welke thans in het gehele land ver
krijgbaar zijn. Zij moeten pas op 9 Augus
tus geopend worden tijdens een radio-uit
zending van de gezamelijke omroepvereni
gingen, waarin de 5456 prijswinnaars be
kend gemaakt worden. De prijzen ver
tegenwoordigen een waarde van 225.000
(niet van ƒ25.000 zoals wij Zaterdag
abusievelijk mededeelden).
Nijmegen. Doctoraal examen sociale weten
schappen: F. J. C. M. Rath (Veghel) en J. M.
L. Jonker (Sittard). Candidaatsexamen
rechten: M. Moszkowitz, Maastricht; L. W.
Dingelstad, Hoensbroek; Th. Vei-meulen,
Eindhoven; J. H. H. Vrehen, Den Bosch en
mej. M. L. Th. Smooi', Nijmegen.
Op Dinsdag 28 Juni vindt in gebouw St.
Bavo aan de Smedestraat te Haarlem de
algemene vergadering plaats van leiders
van openbare diensten en instellingen voor
sociale zorg.
Op die bijeenkomst zal een viertal prae-
adviezen worden behandeld welke alle be
trekking hebben op de bejaardenzorg.
De heer E. Sonnega, hoofdambtenaar
voor sociale arbeid, afdelingschef bij de
gemeentelijke dienst voor sociale belan
gen te 's-Gravenhage, houdt een inleiding
over de ontwikkeling van de bejaarden
zorg in verband met het maatschappelijk
werk der burgerlijke overheid. Na een his
torisch overzicht behandelt de heer Sonne
ga enige belangrijke facetten van het be
jaarden probleem, zoals economische en
financiële factoren, de ondersteuning en
de onderhoudsplicht, om vervolgens over
te gaan tot de verschillende vormen van
hulpverlening aan bejaarden - inzonder
heid de bouw van tehuizen voor bejaarden,
de aanpassing van oude gebouwen aan
moderne begrippen over bejaardenzorg en
de tendenz tot opneming van ouden van
dagen daarin op hogere leeftijd. Tenslotte
maakt de inleider nog een aantal opmer
kingen over de tijdsbesteding, de ontspan
ning, de zakgelden, de kledingverstrekking
aan personen in inrichtingen en het perso
neel in de verzorgingsinrichtingen.
Beziet de heer Sonnega al deze vraag
stukken uit het oogpunt van het bestuur
van een grote stad, de heren J. J. M.
Truyens en C. M. Verhagen, directeuren,
het volgende inleiderspaar, behandelen het
zelfde onderwerp gezien in het licht van
de verhoudingen in kleinere gemeenten.
Hoewel er geen wezenlijk onderscheid in
de probleemstelling is, gaan deze inleiders
dieper in op de aspecten van tijdsbesteding
- vooral ook van de mogelijkheden van het
verrichten van zinrijke arbeid door'be
jaarden - en van algemene verzorging.
Ir. D. S. Visser, hoofdingenieur-directeur
van wederopbouw en volkshuisvesting in
Friesland, heeft het over de huisvesting
der bejaarden, waarbij achtereenvolgens
de huisvesting in kleine normale woningen
al of niet nabij een pensiontehuis, pension-
Voor de president van de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, mr. J. van Vol
lenhoven, heeft Maandag een kort geding gediend, dat aanhangig was gemaakt door
de Redersvereniging voor de Nederlandse Haringvisserij te Den Haag tegen de Cen
trale Bond van Werknemers in het Transportbedrijf te Rotterdam. Zoals bekend is
hebben de vissers, aangesloten bij deze bond, Vrijdagavond besloten ondanks de be
slissing van het College van Rijksbemiddelaars, hun actie om niet te graaien en te
monsteren voort te zetten.
De werkgevers vroegen de president de Centrale Bond te gelasten om aan zijn leden,
voorzover in dienst van leden van eiseres, aan te zeggen het werk te hervatten en
gedaagde te verbieden om enige staking verder te organiseren en zijn leden, die
blijven of gaan staken, te steunen. Verder werd gevraagd gedaagde te veroordelen
tot betaling van een dwangsom van f 100.000,voor elke dag waarop hij in gebreke
blijft het gevorderde bevel en/of het verbod aan zijn leden te geven.
Nadat mr. C. R. G. Wijckerheld Bisdom
uit Den Haag de dagvaarding had toege
licht en mr. R. J. Polak uit Amsterdam de
zienswijze van de Centrale Bond had uit
eengezet, vroeg de president beide partijen
of een schikking in der minne niet. moge
lijk was. De partijen moeten in de toekomst
weer samenwerken en een vonnis noemde
de president „een tweesnijdend zwaard". De
partijen gingen op deze suggestie in en de
zaak werd daarna, indien nodig, aange
houden tot Woensdagmiddag a.s. 3 uur.
Vloot bleef thuis
LTit de IJmuidense Vissershaven is giste
ren geen enkele haringvleetlogger van de
„Die Haarlemsche Musyckeamer" voerde
onder leiding van André Kaart Maandag
avond in de tuinzaal van het Concertge
bouw te Haarlem een barokprogramma
met muziek van Geminiani, Bach, Rameau,
Telemann en Vivaldi uit. Daar zou ook nog
de naam van Jan Bresser bij vermeld kun
nen worden als componist van een uitvoe
rige cadens bij het concert voor drie violen
in F van Vivaldi, maar dat mocht geen
zuivere barokmuziek heten, al was zij er
op afgestemd.
Als zelfstandige orkestwerken hoorden
wij een mooi concerto grosso van Gemi
niani en een aardige maar niet hoogstre
vende suite van Telemann, geschreven in
zijn laatste levensjaar hij werd 36. Beide
werken werden, op een kleine ontsporing
na, bijzonder verdienstelijk vertolkt. Zeer
te prijzen was in het concerto grosso het
aandeel van het concertino. Het Adagio
was opmerkelijk fraai van klank. De direc
tie van André Kaart begint zich gunstig te
ontwikkelen; zijn aanduidingen worden
concreter en zijn houding rustiger en beter
beheerst. Uitaraard wordt dit merkbaar
aan samenspel en klankgehalte.
Het programma was rijk aan solistische
prestaties. De sopraan Anna van 't Oever
vertolkte de solo-cantate „Le berger fidéle"
van Rameau, een stuk waarvan de char
merende kwaliteiten voor zover het die
bezit moeilijk voor de dag kwamen, om
dat de kunst van deze zangeres niet op de
klankeigenaardigheden van het Frans en
evenmin op het sentiment van deze stijl is
ingesteld. Het was allemaal zeer correct en
zuiver, met vlotte vocalisering, maar zon
der de geest die iin „le pays du tenidre"
dient te regeren. Ik vermoed dat deze zan
geres in het Italiaanse genre heel wat meer
bevredigende resultaten bereiken kan met
haar sterke en vrij scherpe stem.
Gertrude Maclaine speelde met techni
sche beheersing het graag gehoorde Cem
balo-concert in d van Bach, waarvan het
Adagio in diens cantate „Wir miissen d'urch
viel Trübsal" een zo bijzondere betekenis
krijgt, die het stuk, als onderdeel van het
Concert, blijft aankleven. Het slot-Allegro
kreeg een sterk relief door de stevige be
geleiding van het orkest.
Van bijzondere betekenis werd het con
cert door de uitvoering van het zelden ge
speelde Concert voor drie violen en strijk
orkest van Vivaldi, met Jan Bresser, Jan
Keesen en André van Aalst als solisten. Het
was een verrassende belevenis met deze
uitzonderlijke compositie kennis te maken,
die bovendien in een meesterlijke inter
pretatie door het solistisch drietal en een
voortreffelijke begeleiding door het orkest
haar voorname betekenis openbaarde. Het
slotdeel, met de effectrijke driestemmige
cadens die Bresser er bij schreef, werd
wegens het grote succes gebisseerd. Het
speet mij, dat we ook niet het verrukke
lijke Andante herhaald kregen. Op een be
scheiden continuo musiceren daar de drie
solisten ieder op eigen wijze: cantabile,
pizzicato en arpeggio. De indruk daarvan
is wel iets heel bijzonders.
Vivaldi, de roodharige abbé, die van zijn
priesterlijke functies ontheven werd, om
dat het wel eens voorkwam, dat hij een
dienst onderbrak om zijn muzikale inge
vingen op te schrijven en ook omdat men
meende dat hij verstandelijk niet normaal
was deae componist die voor Bach van
zoveel betekenis geweest is (deze.bewerk
te onder meer zijn concert voor vier violen
voor vier klavieren) was beslist een groot
genie en een baanbreker. Eens te meer
kregen wij daarvan de bevestiging door dit
kostelijke trio-concert.
JOS. DE KLERK.
De rijkspolitie te Eibergen heeft de vee
stapel van de 71-jarige alleenwonende vee
houder J. F. in beslag genomen. De dieren,
twaalf koeien, twee paarden, en enige
schapen, verkeerden in deerniswekkende
toestand en waren ernstig ondervoed. De
politie had een onderzoek in de boerderij
ingesteld, nadat twee koeien van F., die in
een weide liepen, waren gestorven, waar
schijnlijk ten gevolge van onvoldoende ver
zorging. F. bleek lichamelijk niet meer in
slaat te zijn voor de dieren te zorgen.
Voorlopig hebben buurtbewoners zich
over het vee ontfermd.
bij de eerste groep behorende 38 schepen
naar zee gegaan. De vijfendertig Katwjjkse
loggers, de SCH 7 en de IJM 74 en 75 zijn
om 5 uur blijven liggen aan de Tegeltjes-
markt en de Zuidzij, daar geen enkele op
varende van deze vloot uit Katwijk en
Scheveningen had gemonsterd en raar
IJmuiden was komen reizen.
In de voormiddag wees alles er al op, dat
IJmuiden geen loggervloot naar zee zou
zien gaan. De Waterschout te Katwijk had
om 2 uur 's middags nog geen enkele ge
gadigde op bezoek gehad om de handteke
ning te plaatsen, van Katwijk kwamen
geen tientallen bussen met volk naar
IJmuiden en de gezellige drukte van het
bevoorraden der schepen bleef helaas ach
terwege. Alleen de melkinrichting Velser
stelt zich elke dag al de vraag: wanneer"
Want de eerste groep loggers, die ter zoute
haring uitvaart, heeft atïeen al een slor
dige twintigduizend liter flessen melk
nodig.
De motoren op sommige schepen hebben
gistermiddag wel gedraaid, wat slechts een
teken was van de aanwezigheid der mon
teurs van verschillende fabrieken. Hier en
daar was de schipper op een logger present
en verrichtte een enkele opvarende enig
werk. Een bus met ongeveer twintig Kat-
wijkers ging omstreeks 5 uur huiswaarts.
Chr. bona: monsteren en varen
De Christelijke Bedrijfsgroepen-Centrale
heeft Maandag in Den Haag vergaderd met
de vakgroepbesturen en vertrouwensman
nen van de vissers uit Scheveningen, Kat
wijk. Vlaardingen, Noordwijk en IJmuiden.
De vergadering stelde de volgende uit
spraak vast: „Nu het College van Rijks
bemiddelaars uitspraak heeft gedaan in
zake het graailoon en het garantieloon, is
elke dag langer staken spelen met de be
langen van de vissers. De vergadering doet
een beroep op alle vissers die verhinderd
werden aan het werk te blijven, nu de
arbeid weer te hervatten en zich voor
monstering beschikbaar te stellen".
HONGKONG (United Press) Krisjna
Menon, afgevaardigde van India bij de
UNO en bijzonder vertegenwoordiger van
premier Nehroe, heeft op een persconfe
rentie in Hongkong gezegd, dat de wereld
binnenkort de resultaten van zijn geheime
besprekingen met premier Tsjoe En Lai
van communistisch China zal horen.
Hoewel hij geen enkele concrete verkla
ring wilde afleggen over zijn besprekingen
met Tsjoe, zeide hij: „Het bezoek is nuttig
geweest; wij kunnen met hoop toekomstige
pogingen om de spanning tussen de Ver
enigde Staten en communistisch China te
verminderen tegemoet zien."
Zaterdag voltooide hij zijn besprekingen
in Peking en hij zal nu rapport over deze
besprekingen uitbrengen aan premier
Nehroe. Hij zeide, dat er op het ogenblik
geen voorbereidingen waren getroffen voor
verdere conferenties, maar dat deze onge
twijfeld zullen volgen.
Algemeen wordt aangenomen, dat Menon
alle aspecten van de Amerikaans-Chinese
spanningen inzake Formosa heeft bespro
ken,
tehuizen met daarbij kleine woningen, ver
pleegtehuizen, tehuizen voor geestelijk
hulpbehoevenden en tehuizen voor moeilijk
plaatsbaren worden besproken.
De laatste inleider is de arts B. Wartena,
geneeskundig inspecteur voor de volksge
zondheid in de provincie Friesland, over
de medische aspecten van de bejaarden
zorg in verband met het maatschappelijk
werk der burgerlijke overheid. Deze des
kundige deelt zijn stof in in curatieve, prae-
ventieve en positieve bejaardenzorg.
Onder curatieve bejaardenzorg wordt de
geriatrie, de bejaardengeneeskunde, ver
staan, die tot nu toe is achtergebleven bij
de geneeskundige verzorging van jongeren.
De voornaamste reden, aldus dokter War
tena, is gelegen in de mening, dat aan de
ziekten van de oude dag niet zo veel be
hoeft te worden gedaan. Deze mening is
uit een menselijk-sociaal oogpunt bezien
afkeurenswaardig, omdat daardoor de
oudere mens ernstig wordt miskend. Een
bejaarde is niet slechts een niet-meer-jong
individu, maar iemand met belangrijke
positieve eigenschappen.
Vervolgens belicht dokter Wartena het
belang van de revalidatie en de behande
ling van chronisch-zieken, waarbij hij stelt,
dat er meer ziekenhuisbedden moeten ko
men, de huidige wachttijd bij het bestaan
de beddentekort is in het nadeel van de
chronische patiënt. Men kan op verschil
lende manieren hierin voorzien: door het
bouwen van speciale geriatrische zieken
huizen of het toevoegen van geriatrische
afdelingen aan bestaande ziekenhuizen, dan
wel vergroting van het aantal bedden in
de bestaande ziekenhuizen, zodat de be
jaarde temidden van de andere patiënten
wordt verpleegd.
De inleider behandelt verder uitvoerig
de Engelse opvatting, dat de verschillende
instellingen, die ten dienste van de chroni
sche zieken staan een geriatrische eenheid
moeten vormen, opdat eenheid in behande
ling kan worden gewaarborgd.
Hij besluit dit deel van zijn inleiding
met de noodzaak van een periodiek onder
zoek van bejaarden te betogen. Onder het
hoofd „praeventieve bejaardenzorg" be
spreekt dokter Wartena vervolgens de
huisvesting, de kleding en vooral de voe
ding van de bejaarden, waarna hij een
paar opmerkingen maakt over de zeer veel
voorkomende geestesafwijkingen. onder
meer veroorzaakt door vereenzaming, het
gevoel van overbodig te zijn en geen toe
komst meer te hebben, hetgeen een ver
mindering van levensvreugde tót gevolg
heeft. Als tegenmiddelen noemt de inlei
der arbeid en bezigheid, waarbij intussen
leiding niet ontbeerd kan worden, terwijl
ontspanning en gezelligheid ook van be
lang zijn.
De heer Wartena besluit zijn inleiding
met aan te geven hoe de overheid op al
deze gebieden een taak heeft, opdat ge
sproken zal kunnen worden van een posi
tieve bejaardenzorg.
Al deze inleidingen zijn door de Vereni
ging van leiders van openbare diensten
en instellingen voor sociale zorg in druk
uitgegeven.
De minister en de staatssecretaris van
Economische Zaken hebben geantwoord op
de opmerkingen uit de Tweede Kamer over
het wetsontwerp tot beperking van het
cadeaustelsel. In hun Memorie van Ant
woord zeggen zij, dat zij, na bepaalde
mededelingsvormen getoetst te hebben aan
het begrip normale en gezonde concurren
tie, tot de conclusie zijn gekomen dat som
mige van die vormen uit een oogpunt van
algemeen belang aanvaardbaar, andere
daarentegen niet aanvaardbaar zijn. Door
artikelen ten geschenke te geven, welke
niet tot het normale assortiment van zijn
zaak behoren, beconcurreert de winkelier
andere détaillisten, die daartegen veelal
geen passend verweermiddel hebben. Hier
in ligt het onordelijke element. Men kan
zeggen, dat het thans aanhangige wetsont
werp in zeker opzicht een sluitstuk is op
de Vestigingswet Bedrijven 1954.
Het staat voor de regering niet vast, dat
de industrie in haar geheel tegen dit wets
ontwerp is en dat aan tal van middelgrote
en kleine ondernemingen een zeer waarde
vol concurrentiemiddel wordt onthouden in
de strijd tegen de grote.
De minister en de staatssecretaris menen,
dat weliswaar het wetsontwerp een beper
king van de reclame-mogelijkheid mede
brengt, doch dat de diverse mogelijkheden
tot het geven van geschenken, welke het
door zijn beperkte strekking openlaat, juist
voor de middelgrote en kleine ondernemin
gen van belang zijn.
Hoewel het wetsontwerp voor de ene
ondernemer wel eens een grotere beperking
van zijn reclamemogelijkheid kan mede
brengen dan voor de andere, biedt het ook
voor ondernemers, welke slechts een of
meer producten vervaardigen of verhan
delen, ruimschoots mogelijkheid tot het
voeren van cadeau-acties, welke binnen ae
grenzen van aanvaardbaar te achten con
currentie blijven.
De regering deelt niet de mening, dat het
wetsontwerp de ordeningsgedachte in ge
vaar brengt. Het doet de economische orde
ning niet ontaarden in bemoeizucht en be-
dillerij. Het laat een grote mate van vrij
heid aan het bedrijfsleven. De persoonlijke
verantwoordelijkheid van de consument
wordt zeker niet aangetast. Het wetsont
werp laat alle kleinigheden van geringe
waarde vrij en bovendien de consumptie-
verwante reclame-artikelen, ongeacht de
waarde. Deze uitzonderingen zijn gebaseerd
op de bestaande praktijk. Een nog verder
gaande vrijstelling zou de wet haar doel
doen missen.
Het wetsontwerp beoogt geen bescher
ming of bevoogding van de huisvrouw.
Voor zover het bijdraagt tot een grotere
prijsconcurrentie zal het de consument
beter in staat stellen de verschillende prij
zen van overeenkomstige artikelen met
elkaar te vergelijken. Van de eis dat een
onuitwisbaar kenmerk aan het cadea\i een
duidelijk reclamekarakter geeft, kan geen
dispensatie worden verleend, aangezien
daardoor de doelstelling van de wet zelf
zou worden aangetast.
Het kortingstelsel wordt niet door het
wetsontwerp bestreken.
Het is niet het ergste dat er in een be
paalde situatie gevaren zijn, maar dat ze
niet worden onderkend. En hoezeer ook
van aller kant zowel in ons land als in
de Verenigde Staten op allerlei welvaarts
symptomen wordt gewezen, anderzijds
blijkt men tóch ook een open oog te
hebben voor de gevaren, welke aan een
welvaartsperiode, als die we thans bele
ven, zijn verbonden. En dat de effecten
beurzen, in weerwil van de nog altijd gun
stige berichten over de wereldconjunctuur,
de pas inhouden, of, zoals deze week in
New-York en Amsterdam het geval was,
een paar passen terug gaan, moet dan ook
eerder als een geruststellend, dan als een
verontrustend verschijnsel worden aan
gemerkt. Men heeft er in het verleden de
bittere gevolgen van gezien als de beurzen
zich aan een ongebreideld optimisme over
geven en de speculatieve affaires over de
serieuze transacties domineren en het is
daarom toe te juichen dat pogingen wor
den gedaan om een herhaling daarvan te
voorkomen.
In dit licht moet men vooral de jongste
koersdaling van de New Yorkse effecten
beurs zien.
Het is wel zeker dat het Amerikaanse
bedrijfsleven een uitermate gunstig eerste
kwartaal achter de rug heeft. De auto
mobiel-, de staal- en de bouwnijverheid
hebben nieuwe hoogtepunten bereikt en
zelfs de zwakkere industrieën, als de tex
tielnijverheid en de steenkoolindustrie
hebben tot. dusver hun aandeel in de
voorspoed gehad. De bruto-nationale pro
ductie-marktwaarde van goederen en
diensten steeg op jaarbasis van S 362
milliard voor 1954 in het eerste kwartaal
van 1955 tot 370 milliard en het per
soonlijk inkomen van de Amerikaanse be
volking was op jaarbasis 7f2 milliard
groter dan in het vorig jaar. En nog altijd
houdt de bedrijfsexpansie aan. In de auto
mobielindustrie, een graadmeter voor de
Amerikaans eeconomie, blijven de pro
ductie- en verkoopcijfers stijgen. De Ge
neral Motors behaalde in het eerste kwar
taal een omzet van ruim S 3 milliard, dat
is 700 millioen meer dan in het eerste
kwartaal van 1954 en S 200 millioen meer
dan in het beste kwartaal, dat de mpij
tot dusver kende, nl. het tweede van 1953.
De Chrysler verdiende in de eerste drie
maanden van het lopende jaar ca. drie
maal zoveel als in dezelfde periode van
1954 en zij heeft haar aandeel in de totale
productie, welke van ca. 20 pet. tot 12 pet.
in 19.54 was gedaald, weer tot 19 pet. kun
nen verhogen. In overeenstemming met de
productiestijging in de automobielindu
strie, hebben ook de staalondernemingen
volop werk, zodat de geboekte orders de
capaciteit overtreffen. Geen wonder dan
ook dat de nieuwe investeringen toenemen
en de bedragen, welke daarvoor worden
geraamd, voortdurend worden verhoogd en
thans voor 1955 op 27 milliard worden
aangenomen.
Zo zou men kunnen voortgaan om aan
te tonen, dat het Amerikaanse bedrijfsle
ven zich nog steeds in een periode van
opgang bevindt, hetgeen trouwens ook uit
komt in de hogere dividenden, welke wor
den uitgekeerd.
En toch en toch ligt de New Yorkse
effectenbeurs reeds enige tijd flauw en is
ook deze week het koerspeil niet onge
voelig gedaald. Het indexcijfer voor In-
dustrieële aandelen, dat zich in 1954 tus
sen 279.87 en 404.39 bewoog, bereikte op
20 April jl. zijn hoogtepunt met 428.62 en
bedraagt terwijl wij dit schrijven 414.12
nadat eerder een cijfer van 388.20 is voor
gekomen. Dat van de spoorwegaandelen
is van 161.31 tot 154.45 teruggegaan en al
is deze daling procentsgewijs nog niet zo
belangrijk, ze staat toch wel in scherpe
tegenstelling met de cijfers, welke van het
bedrijfsleven worden gerapporteerd.
De oorzaak hiervan zal men moeten zoe
ken in de maatregelen, welke worden ge
nomen om de credietstroom, welke zon
der twijfel speculatieve elementen bevat,
in te dammen. Reeds in het begin van dit
jaar werd het dekkingspercentage voor
niet-contante affaires op de New Yorkse
beurs van 50 tot 60 pet. verhoogd en on
langs heeft men het op 70 pet gebracht.
Voorts hebben de Federal Reserve ban
ken het disconto, dat sedert April 1954
l'/2 Pet. bedroeg, tot pet. verhoogd,
nadat de credietverstrekking, welke gedu
rende het grootste deel van 1954 ca. S 200
millioen per dag beliep, tot S 520 millioen
per dag was gestegen. Ook het bedrag van
de makelaarscredieten en de credieten
voor het kopen van aandelen en obliga
ties was een paar weken geleden bijna
tweemaal zo groot als einde 1954 en het
is dus begrijpelijk, dat men van hoger
hand pogingen doet om een ongezonde cre-
dietexpansie te verhinderen.
Goedkoop geld stimuleert de productie
en de werkgelegenheid, maar kan ook de
stijgende prijzenspiraal in werking zetten
en tot inflatie en economische ontwrich
ting leiden. Wordt het geld schaarser en
is de rentevoet hoger, dan neemt de pro
ductie doorgaans af en de overheid, die
ook in de V.S. de monetaire politiek leidt,
kan dus door haar credietpolitiek de gang
van het economisch leven beïnvloeden. In
de V.S. is er een „Open Market'Commit
tee", dat zeggenschap heeft over uitbrei
ding of inkrimping van het obligatiebezit
der 12 federale reservebanken. Is deze
commissie van oordeel, dat de credieten
moeten worden verruimd, dan laat deze
de banken staatspapier kopen, waardoor
hun tegoed bij de federale banken (welke
ongeveer de functie vervullen van de cir
culatiebank bij ons) stijgt, zodat de ge
wone banken dus meer credieten kunnen
verstrekken. Tegenover deze „druk op het
gaspedaal", staat de „druk op de rem", als
de federale banken staatspapier gaan ver
kopen, waardoor het tegoed van de banken
daalt en de credieten worden beperkt.
Welnu, de laatste tijd zijn de federale
banken tot verkoop van staatspapier over
gegaan en dit, zowel als de verhoging van
het disconto en van het dekkingspercenta
ge voor beursaffaires, heeft op de New
Yorkse beurs tot verkopen en koersdaling
geleid.
Mogelijk dat ook de politieke draai van
de Sovjetrepubliek van invloed is, want
met name de vliegtuigaandelen hebben
hun tol aan de baisse moeten betalen.
Daar ook de Amerikaanse aankopen
van internationale fondsen op de Amster
damse beurs zijn opgehouden, of sterk
verminderd, ondergaat deze in dubbele
mate de weerslag van wat in de V.S. ge
beurt, zodat ook hier het koerspeil is ge
daald, al zijn de koersverliezen in verhou
ding tot de koersstijging, welke er aan is
voorafgegaan, nog betrekkelijk gering.
Het is bij dit alles een geruststelling dat
er geen tekenen zijn, welke op een spoe
dige terugslag van de conjunctuur wijzen.
En dat men wat voorzichtiger wordt, kan
ook d6 beur? slechts deugd doen.
