Eisenhower stelt Amerikanen
voor zijn vertrek gerust
Kom ook
ZUIVELLAND
fawké cu éÉÈÊÉÈÊIÊÈÊÈÊÊÈËM
58
imrnuNE
Panda en de Meester-Klokkenmaker
J^hoqrtoestellenJI,
N.V. P. GEERVLIET
Wereldnieuws
1
Premier Faure gaat met eigen
voorstellen naar Genève
Washington acht de kans op accoord
over ontwapening het grootst
Avifauna blijft dit
seizoen nog open
il
MELK- en ZUIVELTENTQONSTELLING
GRATIS TOEGANG
mmm
Parijs spreekt van „de conferentie
van de eerste kans
Mm, A(H^ ÉÊÈÈt
De radio geeft Zaterdag
Toch ió Uet zo
VJ
2
Zaak-J ungschl aeger
gratis proeven
vele attracties!
surprises
HEERLIJKE ZOMERSOEP!
CENT
Prof. mr. dr. N. Okma
te Amsterdam overleden
Jee MORRIS iïejmifcu%iïjj
verfraait Uw teint
Voormalige ambtenaren
uit Schoonhoven
veroordeeld
Dr. Drees heropende Joods
historisch museum
te Amsterdam
het grote u/onder
Planten
hebben
geen gevoel
VRIJDAG 15 JULI 1955
President Eisenhower zal morgen naar Europa vertrekken ter bewoning van de con
ferentie van Genève. Twee uur voordat hy met zyn vliegtuig vertrekt zal hy het
Amerikaanse volk via de televisie toespreken. De regering te Washington is van
oordeel dat het Amerikaanse publiek gewaarschuwd moet worden tegen te hoog ge
spannen verwachtingen van Genève. Men verwacht dat de president het publiek zal
inlichten over enkele vraagstukken, die ter sprake zullen worden gebracht en tevens
duidelyk zal maken, dat de besprekingen een oriënterend karakter zullen dragen.
De Amerikaanse opvatting over de be
langrijkste vraagstukken kan als volgt
worden samengevat.
Ontwapening
De kwestie van de ontwapening wordt
van groot belang geacht met het oog op de
gevaarlijke en kostbare bewapeningswed
loop. Waarnemers in Washington zijn van
mening, dat de ontwapeningskwestie de
meeste kans maakt tot een oplossing te
worden gebracht, vooral na opmerkingen
van Eisenhower, waaruit valt af te leiden
dat de Verenigde Staten hun eis voor een
waterdicht controle-stelsel hebben ver
zwakt. Het uitwerken van zulk een plan
zal een langdurig en moeilijk proces zijn,
maar het verschil in opvatting daarom
trent wordt kleiner geacht dan ooit tevo
ren.
Veiligheidspact
Minister van Buitenlandse Zaken Dul
les die inmiddels in Parijs is aangekomen
heeft onlangs verklaard, dat het geen zin
heeft nog meer non-aggressieve-verdra-
gen te stapelen op de verplichtingen, die
de Sovjet-Unie en enkele der satellieten
reeds op zich hebben genomen volgens het
UNO-handvest. Hij verklaarde echter be
langstelling te hebben voor de mogelijk
heid om de controle op de bewapening
waarin de West-Europese Unie voorziet,
uit te breiden tot het Sovjet-blok. Te
Washington wordt onofficieel gesugge
reerd dat zulk een regeling misschien zou
kunnen leiden tot een vermindering van
de strijdkrachten van West en Oost, die in
Europa tegenover elkaar staan.
Duitse hereniging
Washington is de overtuiging toegedaan,
dat de kwestie van de Duitse hereniging
niet afzonderlijk behandeld kan worden,
doch dat zij als onderdeel van het vraag
stuk van de Europese veiligheid bespro
ken dient te worden. Men geeft toe, dat de
veiligheid van de Sovjet-Unie aangetast
zou worden indien een herenigd Duits
land zich bij het Westelijke bondgenoot
schap zou aansluiten. Men gelooft echter
dat de Russische aanspraken op veiligheid
verzekerd kunnen worden door een Euro
pees veiligheidsverdrag, dat de Westelijke
bewapening beperkt en door Duitsland te
demilitariseren. Onder geen enkele om
standigheid zullen de Verenigde Staten
echter instemmen met een neutralisatie
van Duitsland als prijs voor Russische in
stemming met Duitslands hereniging.
Verre Oosten
De Verenigde Staten willen te Genève
niet over het Verre Oosten spreken. Een
Russisch verzoek in deze richting zou ge
weigerd kunnen worden, doch de Ameri
kanen zullen rekening dienen te houden
met Groot-Brittannië, dat welwillend
moet staan tegenover het betrekken van
problemen betreffende het Verre Oosten
in de besprekingen.
Washington verwacht geen plotselinge
verbeteringen in de betrekkingen tussen
Oost en West, maar op zijn best een aan
tal kleine tegemoetkomingen, die geleide
lijk kunnen leiden tot een vermindering
van de spanning in de wereld.
Eisenhowers reis naar Europa is het
eerste bezoek in vredestijd van een
Amerikaans president naar Europa se
dert Woodrow Wilson de vredesconfe
rentie van Versailles (1919) bijwoonde.
Toen Truman de conferentie van Pots
dam (1945) bijwoonde, waren de Ver
enigde Staten nog steeds in oorlog met
Japan.
Getuige Ulmer herroept zijn
verklaringen
DJAKARTA (PIA) In de rechtszaak te
gen de Nederlander Jungschlaeger heeft de
getuige Ulmer voor het Landgerecht te
Djakarta zijn verklaringen, die hij tijdens
het vooronderzoek heeft afgelegd, herroe
pen. Ulmer is Indonesisch staatsburger van
Nederlandse afkomst. Hij zei deze verkla
ringen te hebben afgelegd, omdat hij door
enkele leden van de politie, onder wie in
specteur Enduh, zou zijn mishandeld.
Woensdag had hij dezelfde getuigenissen
nogmaals voor de officier van justitie her
haald, die hem heden vroeg, waarom hij
toen de bekentenissen had bevestigd. Ge
tuige zei ook dit uit angst te hebben ge
daan en zich voorgenomen te hebben pas
voor de rechter zijn oorspronkelijke ver
klaringen te herroepen.
B. en W. van Alphen aan de Rijn hebben
meegedeeld, dat van sluiting van 't vogel
park Avifauna in de loop van dit seizoen
geen sprake is. Naar wij vernemen is het
besluit om het park dit seizoen ondanks
de zeer teleurstellende exploitatie-resul
taten geopend te houden voornamelijk ge
baseerd op de overweging dat de vaste las
ten en verplichtingen ook na een vervroeg
de sluiting van het vogelpark zouden door
gaan. Ei1 zijn vele vaste lasten zoals sala
rissen, die toch doorbetaald moeten wor
den, ook al zouden de poorten dicht gaan.
De verliezen van het park zouden nog gro
ter worden indien van verdere inkomsten
door sluiting zou worden afgezien.
Inmiddels blijft men zich achter de
schermen beraden over een toekomstige
bestemming van het park en de gebouwen,
aangezien het onwaarschijnlijk geacht
moet worden dat men de exploitatie van
het park volgend jaar in de huidige vorm
zal aandurven.
Weekstaat Nederlandsche Bank
De verkorte balans van de Nederlandsche
Bank van 11 Juli bevat slechts weinig ver
anderingen. De chartale geldthoeveelheid is
achteruit gelopen en wel van f 3695 millioen
f3642 millioen. Dit geld is via belastingbe
talingen grotendeels bij het rijk terecht ge
komen, dat zijn tegoed met f51 millioen zag
aangroeien tot f 572 millioen.
De netto deviezenreserve is vrijwel on
veranderd gebleven op f 1532 millioen. Ook
de goudvoorraad bleef ongewijzigd met
f3045 millioen.
ADVERTENTIE
-
e|
van 18 tot en met 27 Juli 1955
in het gemeentelijk Concertgebouw,
Lange Begijnestraat, Haarlem
Geopend van 10 lol 12 uur,
van 2 tof 5 uur en
's avonds van 7 fof 10 uur
's Zondags de gehele dag
en op Maandag 's morgens gesloten.
Van onze correspondent in Parijs
De troosteloze reeks ontmoetingen tijdens de zomer van 1951 in het Palais Rose te
Parijs tussen de vertegenwoordigers der Grote Vier werd indertijd de conferentie
van de laatste kans genoemd, waarmee men probeerde aan te geven dat het er op of
eronder ging en dat alleen een wonder de wereld voor een diplomatiek debacle van
omvang zou kunnen behoeden.
De gewijzigde en verbeterde atmosfeer wordt aangetoond door de naam die men in
Parijs aan de conferentie van Genève geeft: de conferentie van de eerste kans, waar
mee men wil aanduiden dat daar misschien een geleidelijke vermindering der inter
nationale spanningen zal beginnen.
Van de Duitse strateeg Clausewitz is de
heilloze uitspraak afkomstig dat de oorlog
het verlengstuk is van de politiek waarbij
alleen met andere wapens wordt gestre
den. Hoewel men slechts kan gissen naar
de redenen die Moskou tot zijn gewijzigde
houding hebben bewogen, krijgt men toch
de indruk dat ook de Russen Clausewitz'
stelling op onze tijd niet meer van toe
passing achten. De keuze gaat tussen alge
hele vernietiging van alle partijen en in
ternationale samenwerking. Zoals presi-
ADVERTENTIE
AGG
V A N z
per Zilverzakje
voor 4 diepe borden
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.25
Vacantiekalender. 8.30 Platen. 8.55 Voor de
vrouw. 9.10 Voor de kinderen. 9.25 Platen.
10.00 Tijdelijk uitgeschakeld, causerie. 10.05
Morgenwijding. 10.20 Voor de arbeiders in de
continu-bedrijven. 11.30 Holland Festival
1955: Hongaars Strijkkwartet. 12.00 Dans
muziek. 12.30 Land- en tuinbouwmedede
lingen 12.33 Platen. 13.00 Nieuws. 13.20 Me-
tropole-orkest. 14.00 Sportpraatje. 14.15 Pla
ten. 14.30 Zaans programma. 14.55 Reportage.
15.05 Platen. 15.20 Europees Tourisme, cau
serie. 15.35 Orgel. 16.05 Van de wieg tot het
graf, causerie. 16.20 Omroep-orkest en soliste.
17.00 Actualiteiten. 17.30 Platen. 18.00 Nieuws
en commentaar. 18.20 Amusementsmuziek.
18.45 Regeringsuitzending: Atlantisch aller
lei. Een en ander over de 15 landen van het
Atlantisch Pact. 19.00 Artistieke Staalkaart.
19.30 Passepartout, causerie. 19.40 Kerkelijk
leven in de Sovjet-Unie, causerie. 19.55 Deze
week, causerie. 20.00 Nieuws. 20.05 Platen.
20.25 Tour de France. 20.35 Gevarieerd pro
gramma. 21.20 Sport. 21.30 Amusementsmu
ziek. 22.00 Socialistisch commentaar. 22.15
Amusementsmuzek. 22.40 Lessen in Echte
lijk Geluk, hoorspel. 23.00 Nieuws en S.O.S.-
berichten. 23.1524.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.45 Morgengebed
en liturgische kalender. 8.00 Nieuws en weer
berichten. 8.15 Platen. 9.00 Voor de huis
vrouw. 10.00 Voor de kleuters. 10.15 TT-
races. 10.30 Platen. 11.00 Voor de zieken.
11.45 TT-races. 12.00 Angelus. 12.03 Amuse
mentsmuziek. 12.30 Land! en tuinbouwmede-
delingen. 12.33 Platen. 12.45 TT-races. 13.00
Nieuws en katholiek nieuws. 13.20 Dansmu
ziek. 13.40 Schoolorkest. 14.00 Boekbespre
king. 14.10 Platen. 14.30 Dameskoor. 14.50
TT-races. 15.10 Orkestconcert. 15.30 De
schoonheid van het Gregoriaans. 16.00 Platen.
16.10 TT-races. 16.30 Voor de jeugd. 17.00
Platen. 17.15 TT-races. 17.25 Voor de jeugd.
18.00 TT-races. 18.10 Platen. 18.15 Journa
listiek weekoverzicht. 18.25 Platen, 18.30
Van het Binnenhof. 18.40 Lichte muziek.
19.00 Nieuws. 19.10 Lichtbaken. 19.30 Avond
gebed en liturgische kalender. 19.45 Platen.
20.25 Lichte muziek. 20.40 Actualiteiten. 20.55
Platen. 21.00 Gevarieerde muziek. 21.30
Lichte muziek. 22.00 Het 36e Internationaal
Eucharistisch Congres in Rio de Janeiro.
22.15 Holland Festival: Groot koor en leden
van het kamerorkest. 23.00 Nieuws. 23.15
Nieuws in Esperanto. 23.2224.00 Lichte
muziek.
TELEVISIE (V.P.R.O.)
20.15 Avondopening. 20.20 Actualiteiten en
weel-bericht. 20.3522.15 Frans amusements
programma.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Operettemuziek. 13.00 Nieuws. 13.15
Platen. 14.30 Radiojournaal. 15.00 Platen.
15.30 Accordeonmuziek. 15.45 Platen. 16.00
Accordeonmuziek, 16.15 Platen. 16.30 Pla
ten. 16.45 Engelse les. 17.00 Nieuws. 17.10
Platen. 17.30 Cello en orgel. 18.30 Voor de
soldaten. 19.00 Nieuws. 19.40 Platen. 19.45
Omroep-Ommeganck. 21.15 Lichte muziek.
22.00 Nieuws. 22.15 Verzoekprogramma. 23.00
Nieuws. 23.0524.00 Dansmuziek.
BBC
22.0022.30 Nieuws. Feiten van de dag.
Vorm en kleur. Sportjournaal. (Op 224 en
76 m.).
In de Boerhavenkliniek te Amsterdam is
op 50-jarige leeftijd overleden prof. mr.
dr. N. Okma, in leven hoogleraar in de fa
culteit der rechtsgeleerdheid aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam.
Nicolaas Okma werd op 24 December
1904 geboren te Sneek. Hij doorliep het
Christelijk Gymnasium in Arnhem en stu
deerde aan de Vrije Universiteit te Am
sterdam rechtswetenschappen. In 1945 be
kroonde hij zijn studie met zijn promotie
tot doctor in de rechtsgeleerdheid op een
dissertatie „misbruik van recht". In 1929
vestigde mr. Okima zich als advocaat en
procureiir te Amsterdam. Op 18 October
1946 volgde zijn benoeming tot gewoon
hoogleraar aan de Vrije Universiteit, waar
hij burgerlijk recht en burgerlijke rechts
vordering doceerde, en de laatste jaren
voornamelijk verenigingsrecht.
ADVERTENTIE
BARTELJ0 RISSTR- HAARLEM TEL. 13439
FERD. B0LSTR. 48 A DAM - TEL. 717162
STRAND-, BADKLEDING
ADVERTENTIE
De rechtbank te Rotterdam heeft uit
spraak gedaan in de zaken tegen twee
voormalige ambtenaren van de gemeente
Schoonhoven. De 56-jarige architect, D. V.,
toenmalige directeur van gemeentewerken,
die ten laste was gelegd, dat hij in de ja
ren 1951 tot en met 1953 steekpenningen
van aannemers zou hebben aangenomen, is
veroordeeld tot een gevangenisstraf van
tien maanden met aftrek van vier maan
den voorlopige hechtenis en de overige
6 maanden voorwaardelijk. De eis was tien
maanden met aftrek.
De 39-jarige uitvoerder J. B., die in
dienst van gemeentewerken aannemers be
wogen zou hebben tot afgifte van ongeveer
f 10.000 in totaal, is conform de eis veroor
deeld tot een gevangenisstraf van acht
maanden met aftrek van vijf maanden
voorlopige hechtenis en de overige drie
maanden voorwaardelijk met drie jaar
proeftijd.
dent Eisenhower onlangs heeft verklaard,
er is geen alternatief voor de vrede. Dat
is eveneens de boodschap die Albert Ein
stein de mensheid vanuit zijn graf heeft
nagezonden. En de acht atoomgeleerden
die deze boodschap nog eens nadrukkelijk
hebben onderstreept, hadden moeilijk een
beter ogenblik voor hun gemeenschappe
lijke verklaring kunnen vinden dan de
vooravond van de conferentie van de eer
ste kans.
Een gemeenschappelijke erkenning van
alle partijen van het onmiddellijk levens
gevaar voor de hele mensheid van een
atoomoorlog zou de politieke tegenstellin
gen nog niet automatisch uit de weg rui
men. Die tegenstellingen blijven diep en
van principiële aard omdat ze voor een
groot deel levensbeschouwingen raken.
Men kan in een week tijds niet meer doen
dan richtlijnen bepalen waardoor het di
recte oorlogsgevaar kan worden opgehe
ven en ieder zijn beginselen voor eigen ge
bruik zal handhaven.
De Franse premier Edgar Faure is van
huis uit meer econoom dan diplomaat en
het is niet onmogelijk dat hij zal trachten
de conferentie in meer economisch dan
zuiver-politiek en levensbeschouwelijk
vaarwater te leiden. Hij zou kunnen voor
stellen de samenwerking voorlopig vooral
op het terrein van de handelsbetrekkingen
en ook van de cultuur te versterken.
Het handelsverkeer kan een leerschool
vormen voor een beter wederzijds begrip.
In diezelfde lijn ligt het andere denkbeeld
dat Faure wordt toegeschreven. Frankrijk
zou willen voorstellen de sommen, die op
de militaire begrotingen kunnen worden
uitgespaard, indien men tot een geleide
lijke vermindering van de bewapening
besluit, zouden worden besteed aan een
verhoging van het welvaartspeil der ex-
koloniale volkeren en onder-ontwikkelde
gebieden. Een menslievend denkbeeeld,
dat echter indruist tegen de marxistische
stelling dat via onvermijdelijke armoede
en verpaupering de revolutie moet worden
voorbereid. In elk geval kon door dit
Franse voorstel de oprechtheid worden
getoetst van de Russische bewering met
het Westerse kapitalisme te willen samen
werken.
De Fransen zijn niet van plan in Ge
nève tweede viool te spelen. Zij zullen zo
nodig wijzen op Potsdam, waar na de oor
log de Fransen niet werden uitgenodigd
en welke ontmoeting de bron van zo veel
moeilijkheden, conflicten en drama's is
geworden. Het Franse verlangen een
eigen partij te blazen, schijnt de goede
verstandhouding met de twee andere
grote Westerse mogendheden niet in ge
vaar te brengen.
In tegenstelling met hun voorgan
ger Mendès-France, lijken trouwens
Faure noch Pinay figuren, die door
hun persoonlijke verbeeldingskracht,
overtuiging of andere kwaliteiten een
internationale conferentie op dit plan
zouden kunnen overheersen.
Het Joods historisch Museum, dat reeds
vóór de oorlog gevestigd was in het Waag
gebouw te Amsterdarm, is Woensdagmid
dag door minister-president dr. Drees her
opend.
Op 24 Februari 1932 werd het museum
opengesteld. Tijdens de bezetting werd de
gehele collectie naar Duitsland overge-
bi-acht. Na de bevrijding gelukte het, dank
zij de speurzin en de grote activiteit van
de huidige conservator, de heer L. Mor-
purgo, een groot deel van de collectie te
achterhalen. Thans wordt dit deel opnieuw
geëxposeerd met aanvullingen uit schen
kingen en bruiklenen van musea, verza
melaars en particulieren. De tentoonstel
lingsruimte is thans aanzienlijk groter dan
vóór de oorlog.
De tentoonstelling bestaat uit: manuscrip
ten, boeken, zilverwerk, brons, koperwerk,
tin, aardewerk, sierkleden, ramshoorns,
glaswerk, penningen, schilderijen en teke
ningen. Een gedeelte is speciaal gewijd
aan de bezettingsjaren, waarin op sobere
wijze de tragische geschiedenis van de
Joden in Nederland tijdens deze periode
is weergegeven.
ADVERTENTIE
in de nieuwe
Koningstraat 11 - Tel. 16171
HAARLEM
'Vraagt uitgebreide brac hu re s
In Vlissingen zijn drie gezinnen, totaal
elf personen, dakloos geworden ten gevolge
van een uitslaande brand die op de boven
verdieping van het pand Nieuwstraat 39
heeft gewoed. De bovenverdieping brandde
geheel uit. In het benedenhuis werd veel
schade aangericht door het bluswater. Er
deden zich geen persoonlijke ongelukken
voor.
Doodvonnissen. Volgens radio Warschau
zijn Napoleon Robert Idzikowski en zijn
broeder Wieslaw ter dood veroordeeld
op beschuldiging van spionnage voor dr
Amerikaanse en Britse geheime dienst.
Een derde beklaagde heeft levenslange
gevangenisstraf gekregen. Twee vrou
welijke leden van de spionnagegroep
waarvan sprake zou zijn, zijn elk tot
negen jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Neen. De Britse minister van Binnenlandse
Zaken, Lloyd George, heeft in het La
gerhuis op een vraag van een Labour-
afgevaardigde of hij voornemens is
binnenkort een wijziging van de wet op
de doodstraf voor te stellen, ontken
nend geantwoord. De Labour-afgevaar-
digde maakte met zijn vraag een bedek
te toespeling op de terechtstelling van
Ruth Ellis, die veel beroering heeft ge
wekt.
Verlaten. De voorzitster van het hoofdbe
stuur van de Zuid-Afrikaanse socialis
tische partij, mevrouw Jessie MacPher-
son, heeft geen paspoort kunnen krij
gen om Zuid-Afrika te verlaten. Me
vrouw MacPherson, die burgemeester
van Johannesburg is geweest, zeide, dat
zij al sedert Februari poogt een pas
poort te krijgen.
Gevolgen. In de week van 2 tot 8 Juli zijn
slechts 45 schepen met een gezamen
lijke inhoud van 174.000 ton de Ant
werpse haven binnengelopen. De cijfers
van de laatste week voor de staking
waren: 269 schepen met een inhoud van
730.000 ton.
Derden. In Portsmouth (Zuid-Engeland)
is een matroos van de Britse onderzee
dienst veroordeeld tot drie maanden ge
vangenisstraf wegens het verstrekken
van geheime inlichtingen aan derden.
Snelheid Een prototype van een nieuwe
Amerikaanse straaljager, de Lockheed
XF 104, heeft gedurende twee proef
vluchten snelheden bereikt van 2.250
kilometer per uur tweemaal zo snel
als het geluid.
Ontslag. De New Yorkse „Daily News"
heeft zijn verslaggever David Gordon
ontslagen, omdat deze weigerde tegen
over een subcommissie van de Senaat
te verklai'en, dat hij nooit communist
is geweest. Gordon is de tweede jour
nalist, die in New York om deze reden
is ontslagen.
Aanwas. Volgens een UNO-publicatie telde
de wereldbevolking midden 1954 naar
raming 2.528 millioen zielen, 35 millioen
meer dan een jaar tevoren.
Verloren. Meer dan een half millioen per
sonen die in West-Duitsland wonen,
hebben gedurende de oorlog een of
meer ledematen verloren, zo heeft de
bond voor oorlogsslachtoffers in Bre
men bekend gemaakt: 142.000 personen
missen een of twee benen, en 44.000 een
of twee armen.
Verantwoordelijkheid. De Russische rege
ring heeft zich bereid verklaard de we
duwe van de Belgische radiotelegra
fist Clauwaert, die op 3 Juni 1954 werd
gedood bij de beschieting van een
Sabena-vliegtuig door Russische vlieg
tuigen in de omgeving van Graz, een
schadeloosstelling van 40.000 roebel
(38.000 gulden) te verstrekken. De Rus
sische regering heeft de kwestie van de
verantwoordelijkheid thans laten va
ren.
Siamese tweeling. In het West-Berlijnse
ziekenhuis Virchow bevindt zich een
Siamese tweeling ter observatie. De
hoofdchirurg professor Heim zeide, dat
de Nederlandse medische autoriteiten
toegezegd hadden documenten ter in
zage te geven over de geslaagde opera
tie van de Friese tweeling. Volgens
Duitse bladen zou de tien maande oude
tweeling met medewerking van de Oost-
Duitse autoriteiten, uit Oost-Duitsland
naar West-Berlijn zijn overgebracht. In
Oost-Duitsland zou geen chirurg de
verantwoordelijkheid voor een operatie
op zich hebben willen nemen. Volgens
deze bron is de tweeling van de navel
tot halverwege de borst samengegroeid.
Verloochend. De Nepalese millionnair
Sahoe Ganesjdas heeft zijn zoon ont
erfd, omdat hij met Amerikanen om
ging. Hij nam het hem vooral kwalijk,
dat hij ook maaltijden met hen ge
bruikte, „want dit staat gelijk met ver
loochening van onze godsdienst". Dit
brengt een gewoonte in herinnering, die
vijftig jaar geleden in Brits-Indië be
stond. Wanneer een lid der orthodoxe
Hindoe-families een bezoek aan Euro
pa had gebracht, werd hij bij terugkeer
als „onrein" door zijn familieleden
verloochend.
70. Op de plaats, die de klokkenmaker hen
had aangewezen, wachtten Grump en de
gemeentesecretaris de eerstvolgende klok
slag af. „Twaalf uur", zei Grump, op de
grote wijzerplaat kijkend, „nu moeten de
poppen naar buiten komen". „En als er een
kleinigheid aan ze mankeert, krijgt de
klokkenmaker geen cent", siste de gemeen
tesecretaris. „Laten we dus goed opletten".
„Kijk daar komt al een heraut om de hoek!"
riep Grump. „En daar NOG een", zei de
gemeentesecretaris. „Nu kunnen we ze van
dichtbij bekijken". Van links en van rechts
kwam een heraut naderbij en toen
Pfffl Opzij Grump!", hijgde de gemeente
secretaris, toen hij door de trompet van
de pop tegen zijn metgezel werd gedrukt.
„Ikpfff, kan niet opzij", antwoordde
Grump benauwd, „we zitten knel tussen
de trompetten". „Lieve help!", steunde de
secretaris, „en we hangen precies op de
plaats, waar Vader Tijd straks de uren
gaat slaan!"
PLANTEN HEBBEN geen gevoel. Dit is
een stelling die bijkans algemeen wordt
aanvaard. Linnaeus, de grote Zweedse
plantkundige uit de 18de eeuw, ging nog
een stapje verder door te verkondigen dat
het verschil tussen dier en plant juist
hierin bestaat, dat het dier gevoel heeft
en de plant niet, een uitspraak die op het
eerste gezicht aanvaardbaar schijnt, maar
op geen enkele manier te be
wijzen is. Hebben de laagste
diervormen, zoals de amoeben
inderdaad gevoel? Ze kunnen
het ons niet vertellen, maar
het heeft er alle schijn van,
omdat zij op bepaalde electri-
sche, of op aanrakingsprikkels
reageren. Deze reacties bewij
zen op zichzelf echter geenszins dat de
diertjes ook inderdaad gevoel hebben, want
ook planten reageren op aanrakingsprik
kels. Het duidelijkste en tevens bekendste
voorbeeld hiervan levert het kruidje-roer-
me-niet, een oorspronkelijk Zuid-Ameri
kaanse plant die thans in alle tropische
landen verspreid is.
Raakt men een der uiterste blaadjes van
dit plantje voorzichtig aan, dan klapt dit
met het andere blaadje van hetzelfde juk
naar boven samen; bij een iets ruwere aan
raking volgt na enkele seconden het vol
gende blad juk, daarna het daarop volgen
de, enz. Ja, zelfs op te grote hitte reageert
dit plantje, want wordt het uiterste blad-
paar even geschroeid, dan klappen niet
alleen de blaadjes van het blad dicht, maar
het hele blad klapt naar beneden, waarna
even later andere bladen kunnen volgen.
Deze bewegingen berusten op plotselinge
spanningsveranderingen in het celvocht,
veroorzaakt door een bepaalde stof. Van
de aard van deze stof is niets bekend, zo-
f
dat de gevoeligheid van dit plantje nog op
geen enkele wijze verklaard is kunnen
worden. Ook de manier, waarop de prikkel
door het plantje worden voortgeleid, is
raadselachtig. Deze prikkelgeleiding kan
zeer snel zijn en bij gunstige temperatuur
3 cm. per seconde bedragen, zodat bij som
migen het denkbeeld is gerijpt dat hier
sprake zou kunnen zijn van een soort ze
nuwstelsel dat de prikkel
voortgeleidt. Maar nadat ge
bleken is dat de geleiding
der prikkels ook door een
dood stuk bladsteel plaats
vindt, blèek deze veronderstel
ling onhoudbaar, zodat een
drietal theorieën over het
transport van de onbekende
stof zijn opgesteld, waarover het laatste
woord nog niet gesproken is.
Nu is het kruidje-roer-me-niet weliswaar
het sprekendste, maar geenszins het enige
voorbeeld van planten die op aanrakings
prikkels reageren. De planten die hiervoor
gevoelig zijn reageren echter veel lang
zamer en weinig opvallend, zodat hun be
wegingen aan onze aandacht ontsnappen,
althans niet de aandacht trekken. Want
voor de systematische onderzoekers bleef
hun gevoeligheid uiteraard niet verborgen.
Nu we toch een gevoeligheid bij planten
hebben geconstateerd die in principe niet
afwijkt van de gevoeligheid der laagste
dierlijke organismen, waardoor de zo scherp
door Linnaeus getrokken scheidingslijn
tussen planten en dieren vervaagt, zullen
we u ook planten tonen die zich als die
ren voortbewegen.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
(Nadruk verboden)
