Haarlemse rijkswerkplaats leverde
al 1900 „geoefenden" aan bedrijven
UVORNO
i
Kort en bondig
„In de schaduw van twijfel"
Aanmeldingsformulier
Ongeschoolden worden vaklui
Huidige hoge lonen in ongeschoold
werk drukken cursisten-aantal
Prachtige rollen van Paul Steenbergen
en Ida Wasserman in zwak stuk
Duyvïs'
Burgerzinweek Haarlem
nu in April 1956
Dr. S. Elzinga sprak
over kadervorming
Voordelen van gespannen
arbeidsmarkt lokten méér
Verhoging
Spoorwegtarieven
Jef Rottiers geeft
beiaardconcert
Carrières
Het carillon speelt
Burgerlijke Stand
van Haarlem
George Robert speelt
werken van H. Andriessen
Heemsteedse politie
won PSVH-tournooi
Humanistisch Contact
Betaling
abonnementsgeld
per giro
Twee aanrijdingen
in Heemstede
Afscheid G. Dorland
van Heemstede
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1955
HAARLEMS DAGBLAD
OPRECHTE HAARLEMSGHE COURANT
VOOR ZEKERE SECTOREN van het bedrijfsleven zijn de Rijkswerkplaatsen voor
Vakontwikkeling, die nu reeds sinds kort na de oorlog bestaan, nog altijd onbekend
en daardoor in vele gevallen onbemind. Er werken bijvoorbeeld vaklieden in het
bouwbedrijf, die angstvallig tegenover hun werkgever verzwijgen, dat zij op een
rijkswerkplaats zijn opgeleid. En het Arbeidsbureau, dat hen eventueel bij nieuwe
werkgevers introduceert zwijgt ook nog wel eens op hun uitdrukkelijk verzoek over
hun opleidingallemaal vanwege de vooroordelen tegen een dergelijke opleiding,
die vaak onverwoestbaar lijken! Maar intussen kan de Rijkswerkplaats voor Vak
ontwikkeling in Haarlem één van de 34 in ons land er fier op zijn, reeds
ongeveer 1900 man aan het bedrijfsleven te hebben afgeleverd, van wie veilig kan
worden aangenomen, dat tachtig percent van hen zich 'daar tot uitstekende vak
mensen heeft ontplooid. Over het algemeen zijn de bedrijven van wie vertegen
woordigers deze werkplaatsen hebben bezocht op slag vrijwel al hun bedenkingen
kwijt.
Maar juist nu het bedrijfsleven in toe
nemende mate aandacht besteedt aan deze
opleiding, in welker organisatie het trou
wens ook zelf vertegenwoordigd is, zijn er
andere beletselen, die nu juist aan de kant
van de voor vakscholing in aanmerking
komende mensen liggen. Dezelfde impuls,
die het bedrijfsleven steeds meer oog doet
krijgen voor dit instituut de gespannen
arbeidsmarkt drijft vele werknemers in
een andere richting. Tal van ongeschoolde
arbeiders, uit wier aanbod op het Arbeids
bureau men candidaten voor deze vak
scholing tracht te selecteren, prefereren in
het ongeschoolde werk door te gaan om
dat daarin ook hoge lonen worden betaald.
Het onmiddellijke voordeel daarvan lokt
hen meer aan, dan de grote toekomstige
voordelen, die hen als geschoolde arbei
ders zouden dachten eenvoudig omdat
zij er tijdelijk offers voor moeten brengen.
Vandaar dat de Haarlemse rijkswerkplaats
thans slechts met 66 cursisten, dat wil zeg
gen op halve capaciteit werkt.
Het feit, dat men in ongeschoold werk
thans weeklonen van 70 tot 80 gulden kan
opstrijken, maakt op velen nu eenmaal
meer indruk dan de sociale verheffing en
de grotere zekerheid, die hen en hun ge
zinnen in de toekomst te wachten staan,
indien zij één van de vakscholingscursus
sen gaan volgen. Tijdens de duur daarvan
zullen zij het niet zo vet hebben als in het
ongeschoolde werk thans mogelijk is: zij
krijgen een loondervingsvergoeding, die is
aangepast aan de werkloosheidsuitkering.
Dat weerhoudt velen ondanks de verzeke
ring van de zijde van het Arbeidsbureau,
dat zij als ongeschoolden bij een eventuele
on junctuur omslag veel kwetsbaarder zul
len zijn dan als geoefenden of als vak
lieden.
De rijkswerkplaatsen hebben niet de
ADVERTENTIE
behoeft voor niemand een beletsel te zijn om
met de trein mee te gaan. 10.000 Winkeliers
over geheel Nederland gaan door U bij al Uw
aankopen de bekende Hoboca-reisbonnen
gratis te verstrekken. Zoek deze winkeliers
op; ze zijn kenbaar aan de fleurige Hoboca-
raambiljetten. U betaalt bij deze winkeliers
geen cent méér en U hebt voortaan gratis
reizen per spoor. Alle Hoboca-reisbonnen
(ook die met opdruk 1956) blijven geldig tot
1 Januari 1958.
Zaterdagavond 17 September zal van acht
tot negen uur, op de beiaard van de Grote
of St. Ravokerk te Haarlem een extra
concert worden gegeven door Jef Rottiers,
beiaardier van Meise (België).
Het programma luidt: 1. Preludium (voor
beiaard), Jef van Hoof; 2. Klanken uit
Vlaanderen: a. Blijheidslied, K. Mestdagh;
b. Mijn Vlaanderen heb ik hartelijk lief,
Antheunis; c. Klokke Roeland, De Stoop: d.
Meilied (uit het Maria-Oratorium), Staf
Nees; 3. Passacaglia, G. F. Handel; 4. Wer
ken voor beiaard: a. Het was een maghet
suyver en net. Arie Peters; b. Dankgebed,
K. Lefévere; 5. Romantische melodieën: a.
Viens mon bien aimé, C. Chaminade; b. Ich
liebe dich. E. Grieg; c. O Sole Mio, Di Capua;
d. Aloha Ohe (uit Hawaï); 6. a. Menuet, Ign.
Paderewsky; b. Barcarolle (uit „Hoffmann's
Vertellingen"), Offenbach.
Beiaardier Jef Rottiers studeerde aan de
Beiaardschool te Mechelen onder leiding
van Jef Denyn en Staf Nees (beiaardtech-
ndek en interpretatie) en Jef van Hoof (har
monie en compositie). Hij behaalde er het
diploma in 1933, alsmede het „Cardinal
Mercier Scholarship", door Amerikaanse
begiftigers van de Beiaardschool ingesteld.
Hij bespeelde talrijke beiaarden niet alleen
in België, maar ook in Frankrijk, Nederland
en Engeland. Voor zijn instrument compo
neerde hij vele werken, waarvan twee be
kroond werden in wedstrijden voor beiaard
composities. Van zijn hand, en uitgegeven
door de Biaardschool te Mechelen, verscheen
in 1952 het boek „Beiaarden in België". Jef
Rottiers werd in 1952 tot beiaardier van
Meise aangesteld.
pretentie vakmensen af te leveren, maar
wel arbeidskrachten, die al de handelingen,
welke een bepaald vak van hen eist, onder
de knie hebben. Zij zijn alleen „geoefen
den" en tot volslagen vaklieden ontplooien
zij zich pas in het bedrijf.
Selectie
Ook de rijkswerkplaatsen stellen ove
rigens hun eisen aan de cursisten: zij moe
ten ten eerste geen rommelig arbeidsver
leden of politioneel verleden hebben.
Voorts worden zij individueel en klassikaal
aan een beproefde psychotechnische onder
zoekmethode onderworpen, waaruit moet
blijken voor welk vak zij de meeste ge
schiktheid bezitten. Daarmee is de selectie
nog niet voltooid, want tijdens de cursus
sen, die alle een sterk individuele inslag
hebben, onderzoeken de werkleiders en de
directeur, afgaande op hun prestaties, nog
eens nauwkeurig of zij het vak, waarmee
zij beginnen, wel aan kunnen of wellicht
beter een ander vak kunnen aanpakken.
Zo liggen er bijvoorbeeld grote verschillen
in de eisen voor machinebankwerker, con
structiebankwerker of precisiebankwerker.
Aan welke zij het best voldoen, komt tij
dens de opleiding aan het licht.
Plaatsing
Omstreeks twee weken voordat de cur
sist zijn opleiding voltooit voor de
bouwvakken variëert de duur ervan van
vijf tot zes maanden en voor de metaal
vakken van tien maanden tot anderhalf
jaar gaat de bemiddelaar voor zijn vak
reeds op onderzoek bij het bedrijfsleven en
dan begint de plaatsing, die vaak zeer veel
zorg vereist zowel ten opzichte van de lei
ding van het bedrijf, waar hij geplaatst
wordt als ten opzichte van hemzelf. Ener
zijds moet gewaakt worden tegen onder
schatting van zijn capaciteiten door de om
geving waarin hij komt te werken hij
is nog slechts „geoefend" arbeider en
anderzijds tegen zelfoverschatting van de
betrokkene, die bijvoorbeeld van het hui
dige gebrek aan vakmensen zou kunnen
gaan profiteren door zich al dadelijk als
vakman voor te doen.
Bouwvakken
Voor de bouwvakken zijn er drie hoofd
cursussen aan de gang, namelijk voor be-
tontimmerlieden, betonvlechters en metse
laars, met eventuele aanvullende cursussen
voor tegelzetten, rioleringswerk en terraz-
zo-werk. Deze cursussen worden alle ge-
cxxxxoc<xxxxocoxocoooococo
x>ococcoooocooooooccoo
„Bij onze cursussen maak je soms ver
rassingen mee, die je de neiging geven
om je hoed af te nemen voor iemand
die de straat veegt, want je weet nooit
ivat er allemaal in hem schuilt", ver-
telde ons de directeur van de Rijks-
werkplaats voor Vakontwikkeling te
Haarlem, de heer W. van der Heijden.
o „Om maar eens een staaltje te noemen:
we hadden hier een cursist, die tevoren
b als loopjongen en daarna als lakspuiter
8 aan de kost ivas gekomen, ook een
ongeschoold beroep. En nu is hij een 8
precisie-bankwerker van formaat. Of
een recent geval: we hebben hier ook
een ongeschoolde arbeider opgeleid tot 8
precisie-bankwerker, die zich inmid-
dels bij een bekende handelmaatschap- 8
pij heeft opgewerkt tot hoofd van een
researchafdeling, belast met het ont-
cj werpen van uiterst ingewikkelde scha- 8
8 keiapparaten voor de mijnindustrie. En 8
8 zo kunnen we er nog wel meer noemen".
ooooccoDooooocoocoocooicoccoooaxxoocoooooooccooooaxcco
geven op het terrein achter het Arbeids
bureau aan de Kleine Houtweg, waar men
de leerlingen bezig kan zien aan allerlei
werkstukken, zoals het metselen van seg
mentbogen, strekken en korfbogen, van
geveltoppen met rollagen, het timmeren
van bekistingen voor allerlei betoncon
structies (bijvoorbeeld een wenteltrap), het
plooien van vlechtstaven voor gewapend
beton enzovoort. Op de tekening ziet men
ook instructies in het Engels met het oog
op de adspirant-emigranten onder de cur
sisten.
Metaalnijverheid
De metaalvakken worden alle „ingestu
deerd" in de Rijkswerkinrichting aan de
Spaarnwouderstraat. Het zijn: machine-
bankwerken, precisiebankwerken, even
tueel aan te vullen met cursusen voor ge
reedschapsmaker of stempelmaker, metaal-
draaien, constructiebankwerken, autogeen-
lassen en electrisch lassen, welke laatst
genoemde twee cursussen desgewenst ge
combineerd worden. Elke daarvoor ge
selecteerde candidaat kan op elk gewenst
tijdstip met deze individueel gegeven cur
sussen beginnen.
Aan elke cursus gaan negen dagen van
arbeidstechnische vooroefeningen vooraf
om de cursisten hun gereedschappen vaar
dig te leren hanteren. Verder is er bij alle
cursussen 1 1/2 2 uur per dag theorie,
nodig voor het vervaardigen van werk
stukken, het lezen van tekeningen en het
berekenen van maten. Een stimulans voor
de cursussen is voorts het toekennen van
prestatiepremies, variërend van f 1,50 tot
f 3,50 per week.
De betrouwbaarheid van de tests, die
aan de toelating op de rijkswerkplaats
vooraf zijn gegaan wordt wel bewezen
door het te verwaarlozen percentage dat
tijdens de cursussen de minimale prestaties
niet haalt. Er wordt aan de cursussen ook
in toenemende mate deelgenomen door
minder-validen, zoals vroegere t.b.-patiën-
ten of mensen, die een van hun ledematen
missen. De meesten hunner komen hier tot
een ongedachte ontplooiing.
Deze rijksscholing heeft een sterke mo
biliteit; zij past zich onmiddellijk bij
voorbeeld door het creëren van nieuwe
cursussen aan bij de behoeften van het
bedrijfsleven.
ADVERTENTIE
Vraag Uw leverancier
Heeft een toneelcriticus voor een stuk en
de opvoering daarvan geen goed woord
over, dan zegt men: de voorstelling werd
gekraakt. Het is mij niet bekend waar deze
uitdrukking vandaan komt. Maar als zij
niet bestond, dan zou zij zeker te Haarlem
zijn uitgevonden: bij de minder boeiende
gedeelten in de vertoning van het spel „In
de schaduw van twijfel" door de Haagse
Comedie kraakten Dinsdagavond de stoelen
in de eerbiedwaardige schouwburg uit alle
macht. Het is dan ook niet te hopen, dat
men ooit werkelijk tot de wel eens aan
gekondigde vernieuwing van het meubilair
overgaat, want wij zouden daardoor een
feilloos hulpmiddel missen om te weten
hoe het publiek reageert. En trouwens, bij
de alle aandacht in beslag nemende scènes
tussen Paul Steenbergen en Ida Wasser
man vergat blijkbaar iedereen het gebrek
aan comfort: een prikkel temeer voor de
directies van de gezelschappen, zou men
kunnen zeggen, om enkel meesterwerken te
kiezen en daarin het uiterste van alle
medespelenden te vergen. Ervaart men de
sensaties in het circus niet te intenser, om
dat men op houten banken zit?
Welnu, gisteravond is er heel wat ge
kraakt, want het was geen stuk om de hele
avond zijn adem bij in te houden. Wel wa
ren er vele buitengewoon mooie momenten
van vertolkingskunst te beleven. Voor de
daartoe geboden gelegenheid moet men de
schrijver, Norman King, dankbaar zijn, hoe
weinig bevredigend zijn bedenksel overi
gens ook is uitgevallen. In de geruchtma
kende processen en gerechtelijke onderzoe
ken tegen zulke atoomgeleerden als Klaus
Fuchs, Allan Nunn May en Robert Op-
penheimer heeft de auteur de aanleiding tot
zijn „thriller" gevonden, waarvan de actua
liteit door de conferentie van Genève in
tussen gelukkig enigszins is achterhaald.
Dramaturg Karl Guttmann heeft daar wat
op gevonden: „Misschien is het vandaag al
een stuk van gisterenEn dat zou eigen
lijk het mooiste zijn, dat wij ervan mogen
verwachten". Maar dat heft de zwakte der
dramatische structuur niet op en daar gaat
het uiteindelijk om.
Een geleerde op het gebied van de kern-
physica heeft tijdens proeven in zijn labo
ratorium verschijnselen waargenomen, die
van grote betekenis voor de ontwikkeling
van de wetenschap kunnen zijn, maar die
zich niet herhalen. Bij gebrek aan bewijs
wordt zijn conclusie door een commissie
van deskundigen verworpen, waarop hij in
wanhoop de geheimen toevertrouwt aan
een bevriende oud-leerling, wiens politieke
ADVERTENTIE
Met Duyvis' Livorno kan men slaatjes zowel
aanmaken als bedekken. Lekker pittig. Nooit
te zuur. Altijd goed. Prijs 98 cent per fles.
Op Vrijdagmorgen 16 September speelt de
Haarlemse stadsbedaardier A. Peters van
half twaalf tot half een op het carillon van
de Grote of St. Bavokerk het volgende
programma:
1. Improvisatie; 2. Koekkoek prelude, M.
v. d. Gheijn; 3. Menuet (uit Fr. Suite in b),
J. S. Bach; 4. O Heer die daar, Ferd. Tim
mermans; 5. Preludium in B, Jef Denijn; 6.
Drie negerspirituals; 7. Largo uit Xerxes, G.
F. Handel; 8. Passacaglia, Chris Bos; 9.
Duitse dansen, L. van Beethoven; 10. Andan
te met variaties, Arie Peters; 11. Neder
landse Volksdansmelodieën.
HAARLEM, 13 September 1955
ONDERTROUWD: 13 Sept., J. W. A. Ab-
benhuijs en T. Bijlsma; G. F. Ahrendt en D.
Luikel; J. J. Cats en J. M. Smits.
GEHUWD: 13 Sept., P. J. van den Nieu-
wenhoff en M. van den Nieuwenhoven.
BEVALLEN van een zoon: 12 Sept., M.
Roosvan Vuuren; D. VisserSmits; M.
StaalStorm; P. M. HiildersLauwers; 13
Sept., C. van DorpDrogt; S. Stapelkamp
Mackertich.
BEVALLEN van een dochter: 11 Sept., J.
KrolKlunder; 12 Sept., M. C. RapsWee-
rets; W. KilianBosgraaf; 13 Sept., J. M.
Kooij—Lavooi; J. E. ZuiderduinHuijbens.
OVERLEDEN: 11 Sept., W. Verburg, 94
j., Gasthuisvest; A. E. Vis Sieperinkde
Vries Lentsch, 83 j., Kleverparkweg; J. F.
Brondsema. 15 d., Weltevredenstraat; H. A.
M. Schlierimg, 84 j., Grraf Willemstraat.
Ondergetekende:
Naam:
Straat:
Plaats:
Wenst zich met ingang van
te abonneren op Haarlems Dagblad
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
k 6.50 per kwartaal// 0.50 per week
Handtekening:
Doorhalen wat niet verlangd wordt.
Zy die zich met ingang van 1 October 1955 per kwartaal abonneren, ontvangen
de nummers tot en met 30 September 1955 gratis. Dit geldt alleen voor nieuwe
kwartaalabonné's dus niet voor omzetting van week- in kwartaalabonnementen
Het programma der orgelbespeling in de
Grote of St. Bavo Kerk te Haarlem op Don
derdagmiddag van drie tot vier uur door
George Robert bevat de volgende werken
van Hendrik Andriessen.
1. Choral II (manuscript); 2. Preludio e
fughetta (manuscript); 3. XII Intermezzi
(seconda raccolta); 4. Toccata.
Dinsdag werden er op het HFC-terrein aan
de Spanjaardslaan voetbalwedstrijden ge
houden voor de reserve-elftallen van zes
politiecorpsen uit Haarlem, Bloemendaal,
Heemstede. Beverwijk, Bussum en Alkmaar.
Ondanks de regen vonden alle ontmoetin
gen, die georganiseerd werden door de PSV
Haarlem, doorgang. In de finale kwamen
tenslotte Heemstede en Bussum tegen elkaar
uit. De uitslag luidde tweeeen voor Heem
stede, waarmee dit elftal dus de eerste
plaats bezette. Om de derde en vierde plaats
speelden Beverwijk en Alkmaar. Uitslag:
eennul. Bloemendaal werd vijfde en Haar
lem zesde. Na afloop van de wedstrijden
reikte de hoofdcommissaris, de heer J. Fon-
tijne, die zoals gebruikelijk bij de sportwed
strijden van zijn corps aanwezig was, met
een vriendelijk woord de prijzen uit.
In „Humanistisch Contact", orgaan van de
gemeenschap Haarlem van het Humanistisch
Verbond en de afdeling Haarlem van „Hu-
manitas" (vereniging voor maatschappelijk
werk op humanistische grondslag) herin
neren de voorzitters de afdelingen er aan,
dat kort na de bevrijding in 1945, in de tijd
van verwarring en verwildering als gevolg
van de bezetting, de beide organisaties ont
staan zijn. Zij zijn beide loten van een stam,
die wortelt in de gevoelens van verantwoor
delijkheid voor en bewogenheid met het
buitenkerkelijke volksdeel. Voortaan zouden
de mensen, die zich van de kerk hadden
afgewend, niet meer verstoken zijn van hulp
in geval zij in zorg en nood zouden geraken
Humanitas zou in hoofdzaak het maatschap
pelijk werk ter hand nemen, terwijl het
Humanistisch Verbond tegemoet zou komen
aan de met de toenemende onkerkelijkheid
groeiende geestelijke nood en geestelijke
armoede. Humanitas ging in Haarlem het
maatschappelijk werk in zijn verschillende
aspecten via speciale secties verrichtten en 't
Humanistisch Verbond wilde een geestelijk
tehuis zijn voor buitenkerkelijken en pleit
voor vrije ontplooiïng en meningsuiting,
daarbij uitgaande van een levensbeschou
wing, die geresumeerd is in de beginsel
verklaring, aldus de voorzitters in een in
leidend artikel.
De openingsbijeenkomst van het Humanis
tisch Verbond is bepaald op Dinsdag 20
September. Dan spreekt prof. dr. Garmt
Stuiveling over „Het gevaarlijke humanis
me". Ter gelegenheid van het naderend tien
jarig bestaan wordt Dinsdag 1 November
een propaganda-bijeenkomst gehouden;
spreker is de heer P. A. Pols.
Dinsdagavond kwamen de drie leden
van het comité „Tot dienen bereid" in het
Haarlemse stadhuis in een kleine commis
sie bijeen met de vertegenwoordigers van
die verenigingen, die steeds hun mede
werking aan de burgerzinactie waren blij
ven verlenen. Men sprak zijn teleurstel
ling er over uit, dat na de lange voorbe
reiding uiteindelijk moest worden beslo
ten de burgerzinweek uit te stellen -
waai-voor televisie en radio-omroep (VPRO)
reeds hun belangstelling hadden toege
zegd - maar anderszins hoopte men hier
mee tegemoet te kunnen komen aan de
stemmen uit de onlangs gehouden ge
meenteraadsvergadering, dat met het uit
stellen van de burgerzinweek wordt be
reikt, dat nog veel meer verenigingen „Tot
dienen bereid" hun medewerking aan de
burgerzinactie zullen verlenen.
De speeltuinverenigingen kunnen in het
voorjaar zelfs een veel uitgebreider pro
gramma brengen, dan zij in deze week
hadden kunnen geven. Besloten werd de
burgerzinactie in principe vast te stellen
in de week van Maandag 23 tot en met
Zaterdag 28 April 1956, waarbij de verde
ling van de verschillende avonden zo mo
gelijk zal blijven zoals dit voor deze week
was vastgesteld.
oooccoocoxocooooococo^xccoxooxoyyx>xc<xxxxxxxxxxxxx
U kunt het Uzelf gemakkelijk maken
door het abonnementsgeld voor het
volgende kwartaal te voldoen op
onze postgirorekening no. 273107 ten
name van Haarlems Dagblad. U
bespaart daarmee incassokosten en
vermijdt geloop aan de deur.
Het te gireren bedrag is f 6.50, post-
abonnés 7.
U kunt het ons gemakkelijk maken
door Uw giro-opdracht te verzenden
vóór het eind van de maand. Wij
behoeven dan geen kwitanties uit te
zenden.
Voor automatische girobetalingen
(het allergemakkelijkste) zijn for
mulieren op aanvraag gaarne ter
beschikking. In dit geval dient men
wel voor voldoende saldo op de
giro-rekening zorg te dragen.
DE ADMINISTRATIE
gezindheid hem onbekend is. Wegens fand-
verraderlijke activiteit is hij daarop tot
jarenlange gevangenisstraf veroordeeld.
Het stuk begint na zijn vrijlating, als hij
onder pseudoniem in een afgelegen streek
in een nederige betrekking aan de kost
probeert te komen. De veiligheidsdienst
houdt hem echter door middel van een
spion in de gaten. Er ontstaat een nieuw
gewetensconflict als hem een geheimzinnig
aanbod uit Ierland bereikt, waaruit ten
slotte de volledige waarheid aan het licht
komt, die snel tot zijn volledige rehabili
tatie leidt: met de inmiddels bereikte posi
tieve uitkomsten van zijn formule bleek hij
volkomen onbekend te zijn.
Nu is dit een nogal onwaarschijnlijke
geschiedenis, die te minder plausibel wordt,
omdat niemand begrijpt waarom deze pro
fessor Ross niet onmiddellijk de volledige
waarheid heeft onthuld in plaats van enige
gemeenplaatsen over de letterlijke en fi
guurlijke onbegrensdheid der wetenschap
ten beste te geven. Wat er uiteindelijk op
gebiecht wordt staat in geen verhouding
tot zijn formaat. Maar dit alles en nog veel
meer heeft Paul Steenbergen niet kunnen
verhinderen een sublieme creatie voor het
voetlicht te brengen. Bijna alle middelen
ter stereotypering van de verstrooide pro
fessor versmadend bouwde hij een indruk
wekkend en vooral ontroerend karakter op.
Het is een wonder met hoe weinig uiter
lijke middelen hij dat doet. Maar ik geloof
niet, dat hij te werk gaat volgens de leer
der identificatie, door psychologische ver
plaatsing in een ander, zoals door enkele
mijner collega's werd gesuggereerd. Vol
gens mij verplaatst Paul Steenbergen zich
veeleer in de situaties, zoals deze door de
schrijver zijn voorgesteld, waarbij zijn door
vakkundigheid en concentratie verscherpte
intuïtie hem de elementen ter suggestie
van een volledig mens verschaft. Bij hem
zijn de kenmerkende eigenschappen van
acteur en comediant tot een ideale eenheid
versmolten.
Voortdurend zag men de kunstenaar in
deze geleerde, door de uitstraling van de
gave der verwondering, wöardoor hij niet
weinig won aan sympathie. Hij bleef daar
door een supérieure figuur, ook in zijn ver
nedering, zijn zelfbeklag, zijn gekwetstheid.
In het theater kan men de waarde van een
persoonlijkheid pas constateren uit het
contrast met de omgeving. Dat de een
zijdige gerichtheid van deze geest, geheel
opgaande in zijn levenswerk, zonder zich
rekenschap te geven de hem het naast
staanden daarmee te kort te doen, tot vol
ledige gelding kon komen, was mede te
danken aan het niet minder volmaakte
tegenspel van Ida Wasserman als zijn lief
derijke vrouw. Zonder dit steungevende
aanpassingsvermogen,dat de hoogste waar
dering verdient, had Paul Steenbergen deze
rol op het eerste plan nooit zo kunnen op
bouwen als thans geschiedde. Jan Retèl,
die het stuk perfect regisseerde, heeft dit
blijkens zijn mise-en-scène zeer goed be
grepen. In dit genre der geleidelijke emo
tionele toespitsing beschikt hij over een
opmerkelijke begaafdheid.
Van de andere medewerkenden moet in
de eerste plaats Pim Dikkers (de spion met
waarachtige vriendschap) om zijn zuiver
gedoseerde bijdrage worden geprezen. Ma
rie Meunier maakte van de pensionhoud
ster het gewenste type en Do van Stek
onderscheidde zich als de onbeduidende
schoonzuster. Joris Diels debuteerde bij de
Haagse Comedie prima als een louche on
derhandelaar, die mede het gebrek aan
mensenkennis van de hoofdpersoon deed
uitkomen, maar Dick van Veen liet zich
wederom verleiden tot hinderlijke over
drijving van zijn bruikbare kwaliteiten.
Wim de Haas deed zijn best de zachtaar
dige huisbaas enig formaat te geven.
DAVID KONING.
Dinsdagmiddag zijn in Heemstede twee
aanrijdingen gebeurd. De eerste had om
kwart over twee plaats op de hoek van
De Dreef en de Camplaan tussen een bus
en een bestelauto. De chauffeur van de bus
naar Den Haag remde voor de Camplaan
reeds om een van rechts komende bestel
auto te laten passeren, maar door de glad
heid van de weg slipte de bus, waardoor
een botsing onvermijdelijk was. Een spat
bord, een koplamp en een richtingaanwij
zer van de bestelauto werden gehavend,
evenals de voorzijde van de autobus.
Ongeveer twintig minuten later reed een
bijna dertigjarige bromfietser uit Zand-
voort op de hoek van de Laan van Rozen
burg en de Herenweg pardoes tegen een
uit de richting Haarlem komende perso
nenauto aan, waarschijnlijk omdat hij zich
in de snelheid van de auto had verrekend.
De bromfietser werd aan de linkerelboog
gewond en liep een lichte hersenschudding
op. Hij is met een auto van de GGD naar
het Diaconessenhuis in Haarlem overge
bracht.
Wegens zijn benoeming tot Districts
secretaris in de provincies Noordholland
en Utrecht van het Christelijk Jongeman
nen Verbond, C.J.M.V. zal de heer G.
Dorland op Zaterdagavond 17 September
afscheid nemen van zijn werk als jeugd
leider in Heemstede. De afscheidsreceptie
zal tussen acht en negen uur gehouden
worden in het Hervormd Jeugdhuis aan
de Herenweg 111 te Heemstede.
BINNENLAND
Na 30 glaasjes. Drie jaar gevangenis
straf is geëist tegen een 51-jarige metaal
bewerker uit Krimpen aan de IJssel, die op
6 Mei in een café aldaar een collega met een
mes in de armen en in de borst had gesto
ken, waardoor deze zeer ernstig letsel opliep.
De metaalbewerker zei voor de rechtbank,
zich niets meer van het gebeurde te kunnen
herinneren. Hij had die avond 30 glazen
jenever en 8 glazen bier gedronken.
Monteur verongelukt. Nabij Zoetermeer
op de Rijksweg tussen Zoetermeer en Voor
burg is tijdens een hevige regen een ge
reedschapswagen van de P.T.T. gekanteld.
De bestuurder, de chef-monteur J. van D.
uit Den Haag kwam hierbij om het leven.
Hij moet onmiddellijk zijn gedood.
Rockefellerstichting. De Rockefeller-
stichting heeft een bedrag ter beschikking
gesteld van de Technische Hogeschool te
Delft en de Rijksuniversiteit te Leiden. De
gift is bedoeld om dr. J. Kiers, adviseur
Studentenaangelegenheden der Technische
Hogeschool en jhr. mr. A. A. van den Bran-
deler, studentendecaan der Leidse Univer
siteit, in staat te stellen een studiereis van
enige maanden in Engeland en Amerika te
maken, ter bestudering van met het onder
wijs verband houdende problemen en
practijken.
Ledenvergadering N.W.B. De Neder
landse Wandelsportbond houdt een buiten
gewone algemene ledenvergadering op Za
terdagmiddag 1 October in hotel „Noord
Brabant" in Utrecht. Onder meer zullen de
verslagen van de avond-vierdaagse en de
vierdaagse wandeltochten in Apeldoorn
worden besproken.
HAARLEM EN OMGEVING
Jubilerende klaverjasclub. De klaver-
jasclub „Haarlem-Noord" heeft ter gelegen
heid van haar tien-jarig bestaan een receptie
gehouden in café-restaurant „Suisse", Rijks
straatweg. Vele leden en donateurs en be
stuurders van zusterverenigingen boden
gelukwensen aan. De voorzitter beantwoord
de de sprekers. Na het officiële gedeelte
volgde een gezellig samenzijn. Het tweede
lustrum werd ingezet met een klaverjas-
tournooi. waaraan vele clubs deelnamen.
Inbraak. Ongewenste bezoekers hebben
in de afgelopen nacht een ruitje in de zij
gevel van de Bos en Hovenschool aan de
Adriaan Pauwlaan te Heemstede geforceerd,
waarna zij zich toegang konden verschaffen
tot de lokalen, waaruit zij een bedrag van
ongeveer dertig gulden afkomstig van
melkgeld en bijdragen voor schoolreisjes en
dergelijke hebben ontvreemd.
Bliksem. Dinsdagavond omstreeks tien
minuten over zes is tijdens een hevig onweer
de bliksem geslagen in een kastanjeboom op
het landgoed „Berkenrode" te Heemstede.
De brandweer moest er aan te pas komen
om het hemelvuur te blussen.
Een dag later. In tegenstelling tot een
aanvankelijke mededeling zal de heer W. M.
G. Jansen, ambtenaar bij de Arbeidsinspec
tie te Haarlem, niet op 15, maar op Vrijdag
16 September de dag herdenken, waarop hij
voor veertig jaar bij de inspectie in dienst
trad.
ADVERTENTIE
Dinsdagavond heeft ter opening van de
cursus 19551956 van de Haarlemse Aca
demie voor Voortgezet Economisch Onder
wijs de rector van deze academie, dr S.
Elzinga, in de aula van de HBS-A aan de
Zijlvest in Haarlem voor verscheidene le
den van het bestuur, leraren en cursisten
gesproken over het onderwerp „Kader
vorming".
De eigenlijke betekenis van het woord
kader is omlijsting, tegelijk verfraaiing, al
dus dr. Elzinga, maar in het bedrijfsleven
wordt er onder verstaan het geheel van
hoofden van de administratie. Vooral na
de wereldoorlog is men tot het besef geko
men, dat kadervorming van grote beteke
nis is. Het is toen een object van diepe
wetenschappelijke studie geworden, waar
bij men er van uitging, dat de mens in het
bedrijfsleven toch van veel grotere beteke
nis is dan de machine.
Het orgaan, het werktuig van de leiding
is de organisatie. Leiding en organisatie
hebben in de loop der tijden een steeds gro
tere betekenis gekregen. Een der oorzaken
daarvan is de gewijzigde betekenis van on
derneming. Er is een groot verschil tussen
een onderneming, zoals de Engelse eco
noom Adam Smith die op het oog had
met één leider aan het hoofd, die met zijn
personeel vrijwel kon doen, wat hij wilde
en een moderne onderneming met
soms tienduizenden werkkrachten. Een
tweede oorzaak is, aldus dr. Elzinga, het
feit, dat de geestelijke instelling veranderd
is. De mensen worden thans gezien als een
sociaal geheel en niet langer als losse in
dividuen naast elkaar. Als derde oorzaak
geldt de wijziging van de juridische vorm
van de ondernemingen, die tegenwoordig
meestal N.V.'s zijn met in plaats van één
persoon een meer leden tellende directie
aan de top.
De leiding moet bedrijfspolitiek voeren,
dat wil zeggen het leiden van het bedrijf
in richtingen, die een betere toestand waar
borgen. Deze taak legt de leiding een
grote verantwoordelijkheid op. De onder
nemer, die niet alleen moet kijken naar
wat er buiten zijn onderneming in de
maatschappij gaande is, maar bovendien
de zaken in het eigen bedrijf moet regelen,
kan dit werk niet alleen af. Naast de top
leiding is dus nodig een sub-kader. De
top-leiding moet om zo te zeggen van veel
weinig weten, terwijl daarentegen de sub
leiding van weinig alles moet weten.
De zes functies van de leiding zijn het
opstellen van de algemene doeleinden van
de onderneming, het formuleren van het
bedrijfsbeleid en de bedrijfspolitiek, het
scheppen en in stand houden van de orga
nisatie, het zoeken en benoemen van be
langrijke functionarissen, het uitoefenen
van controle op de groepsleiding om de
doeleinden van de onderneming te verwe
zenlijken en teamvorming: het bevorderen
van morele en sociale verantwoordelijk
heid; en in het algemeen: het scheppen van
het juiste milieu.
Voor dit alles is wetenschappelijke be
zinning nodig, maar eerst wetenschappe
lijke vorming. Deze wetenschappelijke vor
ming wordt onder meer geboden op de uni
versiteiten en de academies voor voortge
zet economisch onderwijs.
Door de enorme industrialisatie is voor
al een subkader dringend nodig. Volgens
dr. Elzinga begrijpen de jongeren dat niet
voldoende; zij staren zich te veel blind op
de huidige welvaart. De gunstige toestand
van het ogenblik zal evenwel veranderen,
vooral wanneer bekwame toekomstige lei
ding ontbreekt, zo besloot de heer Elzin
ga zijn voordracht.
