r
PANDA EN HET GEHEIMZINNIGE GLAS WATER
Constantijn Huygensprijs aan
S. Vestdijk toegekend
SANOSTOLcbd
Wereldnieuws
Mijnmij. Curasao ont
slaat 400 stakers
De radio geeft Woensdag
Westelijke randweg op
Z. Hollandse begroting
Bom ontplofte onder
landende „Seafury"
Helicopter-industrie
Teveel vissers in Ne
derlands viswater
F. Damiaans Zn
De viool
2
Wielrijdster dodelijk
verongelukt door slippen
in rails
Man onder kolen bedolven
Wegens rijden onder invloed
gevangenisstraffen geëist
Brand door roken in bed
LI
M riUKKlu vefeteyca mij!
SOMMIGEN kiezen hun sigaret om de geur,
anderen om de smaak. Maar ontelbaren
wensen geur èn smaak. En nog mildheid
bovendien. Die roken dan Discovery.
TOASTED FOR FLAVOR 20 STUKS 75 CENT
„Admiralengracht" had te
veel passagiers aan boord
Kamer voor de Binnenvisserij
Piloot uit Valkenburg gedood
Drie jaar geëist wegens
heling en bedreiging
Gaat U overzee?
ocli ió het
zo
J
DINSDAG 25 OCTOBER 1955
WILLEMSTAD (ANP) De Mynmaat-
schappy Curacao heeft een vierhonderdtal
stakers ontslagen, van wie ruim 200 bui
tenlanders definitief. Er zyn thans 75
werkwilligen in het bedrijf werkzaam.
De waarnemend premier van de Neder
landse Antillen, minister Van der Meer,
heeft geweigerd commentaar te geven op
de brief van de president-commissaris, mr.
H. Termeulen, aan de premier.
In deze brief zei hij, dat hij niet naar
Curagao zou zijn gekomen, indien hij ge
weten had, dat de besprekingen met de
regering zou onvruchtbaar zouden zijn; hij
verklaarde zich echter bereid een nadere
bespreking te overwegen, indien de toe
stand later op normale en bevredigende
basis was hersteld. Zoals bekend, weiger
de de Antilliaanse regering mr. Termeulen
te ontvangen in gezelschap van de locale
adviseur der maatschappij. De arbeiders
begonnen hun staking naar aanleiding van
het ontslag aan een aantal buitenlandse
werknemers. Voorts wensen de arbeiders
erkenning van hun vakbond, de „Miners
Union".
In de Haarlemmermeerstraat te Amster
dam is de 21-jarige wielrijdster C. van Gils
dodelijk gewond toen zij, vermoedelijk door
de gladheid, in de tramrails slipte.
Zij viel met het hoofd tegen de laadbak
van een vrachtauto, die uit tegenoverge
stelde richting kwam. Met een schedelba-
sisfractuur werd het meisje naar het Bin
nengasthuis overgebracht, waar zij kort na
aankomst is overleden.
Op het terrein van de Pegus, het Ener
gie voorzieningsbedrijf van de gemeente
Utrecht is de 21-jarige chauffeur D. M.
Meurs onder vallende kolen bedolven en
gedood.
Voor de Maastrichtse rechtbank zijn
Maandag gevangenisstraffen geëist tegen
autobestuurders, die ervan verdacht wer
den dronken achter het stuur te hebben
gezeten. De koopman W. B., die volgens de
dagvaarding in een dronken bui een hand
wagen achter zijn auto had gebonden, en
daarmee op de openbare weg verkeers
moeilijkheden had veroorzaakt, hoorde een
maand gevangenisstraf en intrekking van
het rijbewijs voor zes maanden tegen zich
eisen.
Tegen de vertegenwoordiger A. 't V. uit
Maasbree, die dronken en zonder rijbewijs
zou hebben gereden, was de eis drie weken
gevangenisstraf en ontzetting van de rij
bevoegdheid voor een jaar. Uitspraak in
deze zaken Maandag 7 November.
Doordat hij in bed een sigaret lag te
roken, heeft de 51-jarige G. B. te Apel
doorn ernstige brandwonden gekregen. Hij
moest naar het ziekenhuis worden overge
bracht.
B. is werkzaam in een wasserij en gaat
daar geregeld om met zeer brandbare vloei
stoffen. Door deze vloeistoffen was zijn
kleding vochtig geworden. Toen hij
's avonds thuis op een gegeven ogenblik
zijn sigaret liet vallen, stond hij onmiddel
lijk in lichterlaaie. Hij rende naar buiten,
waar het vuur met enige emmers water
door een buurman werd geblust.
ADVERTENTIE
BARTELJORISSTR- HAARLEM -IEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A DAM - TR. 717162
Gestreepte Damespantalons
ADVERTENTIE
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws en S.O.S.-berichten. 7.10 Ge
wijde muziek. 7.45 Een woord voor de dag.
8.00 Nieuws en weerbericht. 8.15 Platen. 9.00
Voor de zieken. 9.30 Voor de huisvrouw.
9.40 Banjo-orkest. 10.10 Platen. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Platen. 11.20 Hoorspel. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Pla
ten. 12.45 Koninklijk bezoek aan de Neder
landse Antillen. 12.53 Platen of actualiteiten.
13.00 Nieuws. 13.15 Promenade-orkest. 14.00
Platen. 15.00 Jeugdconcert. 15.45 Platen. 16.00
Voor de jeugd. 17.20 Platen. 17.40 Beurs
berichten. 17.45 Orgel. 18.15 Spectrum van
het Chr. organisatie- en verenigingsleven,
causerie. 18.30 R.V.U.: De Hunebedden in
Nederland. Tweede lezing: De onderzoekin-
gén in de loop der jaren. 19.00 Nieuws en
weerbericht. 19.10 Blaasmuziek. 19.30 Bui
tenlands overzicht. 19.50 Platen. 20.00 Radio
krant. 20.20 Concertgebouworkest en solist.
21.20 Het woord is aan de minderheid,
klankbeeld 22.05 Platen. 22.15 Geestelijke
liederen. 22.45 Avondoverdenking. 23.00
Nieuws. 23.15 Zaalsportuitslagen. 23.2024.00
Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.33 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.50
Voor de huisvrouw. 9.00 Gymnastiek voor de
vrouw. 9.10 Platen. 10.00 Schoolradio. 10.20
Voor de vrouw. 11.00 Gevarieerd programma.
12.00 Platen. 12.30 Land- en tuinbouwmede
delingen. 12.33 Voor het platteland. 12.38
Lichte muziek. 13.15 Tentoonstellingsagenda.
13.18 Lichte muziek. 13.45 Medische kroniek.
13.55 Platen. 14.30 Voor de jeugd. 16.00 Voor
de zieken. 16.30 Platen. 17.00 Hammond
orgel. 17.25 Roemeens orkest. 17.50 Regerings-
uitzending: Rijksdelen overzee: Het Konink
lijk Huisarchief. 18.00 Nieuws en commen
taar. 18.20 Piano. 18.30 Actualiteiten. 18.40
Lichte muziek. 19.00 Liedjes voor de jeugd.
19.10 Verzuiling of verrijking, causerie. 19.30
Voor de jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05 Geva
rieerd programma voor de militairen. 20.45
Op theevisite bij Dr. Borsig, hoorspel. 21.50
Pianorecital. 22.20 Zijn ongelukken nood
zakelijk?, causerie. 22.35 Lichte muziek. 23.00
Nieuws en S.O.S.-berichten. 23.15 Socialis
tisch nieuws in Esperanto. 23.20—24.00 Platen.
TELEVISIE (V.A.R.A., N.T.S.)
17.00 Voor de jeugd. 20.15—21.45 Film
programma.
BRUSSEL, 324 M.
12.00 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen. 14.00 School
radio. 16.02 Omroeporkest. 17.00 Nieuws. 17.10
Kamermuziek. 17.50 Boekbespreking. 18.00
Causerie. 18.30 Voor de soldaten. 19.00
Nieuws. 19.40 Platen. 20.00 Hoorspel. 20.45
Platen. 21.15 Omroep-orkest en soliste. 22.00
Nieuws. 22.15 Sopraan en piano. 22.5523.00
Nieuws.
BBC, uitzending voor Nederland.
17.4518.15 Nieuws, feiten van de dag, en:
Engelse les voor beginnelingen, een uit-
spraakles. (Op 224 en 49 m.).
Het bestuur van de Jan Campertstichting
te 's-Gravenhage heeft besloten de Con-
stantyn Huygensprys toe te kennen aan de
schryver Simon Vestdyk ter bekroning van
zijn gehele oeuvre. Deze prijs, voorheen
f 2000, bedraagt thans voor het eerst f 2500.
Verder werden er twee bijzondere pryzen
toegekend, elk van duizend gulden, aan
mevrouw A. ter Braak-Faber en mevrouw
dr. E. du Perron-de Roos, voor het zeer
belangryke aandeel dat zy in het tot stand
komen van de uitgave van het verzameld
werk van respectievelijk Menno ter Braak
en Edgar Charles du Perron hebben gehad.
De uitreiking der prijzen zal geschieden
tijdens de slotzitting van de Zaterdagavond
29 October in Den Haag te houden confe
rentie over de litteraire critiek.
Simon Vestdijk werd op 17 October 1898
te Harlingen geboren. Nadat hij aldaar de
HBS had bezocht, studeerde hij genees
kunde aan de universiteit te Amsterdam,
waar hij in 1927 het artsexamen aflegde.
Aanvankelijk maakte hij enige reizen als
scheepsarts, maar weldra wijdde hij zich
geheel aan de litteratuur. Een deel van de
bezettingstijd was hij gedwongen als gijze
laar in St. Michielsgestel door te brengen.
Als letterkundig kroniekschrijver werkte
hij voor de Nieuwe Rotterdamse Courant,
Het Parool en het Algemeen Handelsblad.
Betrekkelijk laat, in 1933, debuteerde hij
met „Verzen" en de novelle „De Oubliette"
in het tijdschrift „De vrije bladen". Daarna
volgden zijn publicaties elkaar in snel
tempo op, waarbij hij een bijzondere veel
zijdigheid aan de dag legde. Tot zijn be
kendste romans behoren: Terug tot Ina
Damman, Else Böhler, Meneer Visser's
hellevaart, Het vijfde zegel, De nadagen
van Pilatus, Sint Sebastiaan, Rumeiland,
Surrogaten voor Murk Tuinstra, Aktaion
onder de sterren, Iersche nachten, De
vuuraanbidders, De redding van Fré Bol-
derhey, Pastorale, De kellner en de leven
den, De dokter en het lichte meisje, De
koperen tuin, De vijf roeiers, Ivoren wach
ters en De verminkte Apollo.
In een tijdsverloop van ongeveer vijftien
jaar publiceerde hij verder zeven dicht
bundels, waaruit hij onlangs de (in onze
rubriek „Litteraire kanttekeningen" van
17 September van dit jaar besproken)
bloemlezing „Eén op zeven" samenstelde.
In samenwerking met H. Marsman ont
stond „Heden ik, morgen gij" (een roman
in brieven, 1936). Samen met Jeanne van
Schaik-Willing schreef hij „De overnach
ting" en met Henriëtte van Eyk „Avon
tuur met Titia" (1949). In „Narcissus op
vrijersvoeten" bundelde hij een aantal van
zijn beste novellen. Behalve de omvang
rijke studie „De toekomst der religie" en
een boek over astrologie gaf hij talrijke
bundels overwegend letterkundige essays
uit: Lier en Lancet, De Poolsche ruiter,
Albert Verwey en de idee, De glanzende
kiemcel, Essays in duodecimo, De schan
dalen en Muiterij tegen het etmaal (twee
delen). Van zijn vele vertalingen moeten
speciaal die van verhalen van Edgar Allan
Poe en van gedichten van Emily Dickinson
worden genoemd.
De Constantijn Huygensprijs is niet de
eerste aan Vestdijk verleende bekroning.
Simon Vestdijk
Met „Het vijfde zegel" verwierf hij in 1941
tezamen met de dichteres M. Vasalis de
Van der Hoogtprijs van de Maatschappij
der Nederlandse Letterkunde, in 1950 kreeg
hij de P. C. Hooftprijs, in 1953 de essay
prijs van de Jan Campertstichting en in
1954 de Literatuurprijs van de gemeente
Amsterdam.
De Raad voor de Scheepvaart heeft een
klacht van de inspecteur-generaal voor de
Scheepvaart tegen kapitein E. den H. uit
Den Haag behandeld. De kapitein heeft op
9 April van dit jaar op het m.s. „Admira
lengracht" vijf passagiers meegenomen op
een korte reis tussen Hango en Kotka. In
totaal waren er toen 16 personen aan boord,
terwijl er in de reddingboten slechts 14
plaatsen waren. Na de tocht zijn tegen de
kapitein diverse klachten ingediend, waar
uit de inspecteur-generaal bovengenoemde
klacht heeft gelicht.
De inspecteur-generaal, de heer J. Metz,
vroeg ter zitting de kapitein te bestraffen
door het uitspreken van een berisping. De
heer Metz zei onder meer, dat het verleide
lijk is om op korte trajecten tussen havens
in de Oostzee passagiers (vrienden) mee te
nemen, maar dat men daarbij altijd de
voorschriften in het oog moet houden om
niemand in gevaar te brengen. Tenslotte
zei hij, dat de ommissie van de kapitein
strafbaar is bij de strafrechter, maar hij
sprak de hoop uit, dat de kapitein inziet
fout te zijn geweest.
De raad zal schriftelijk uitspraak doen.
Op de provinciale begroting van Zuid-
Holland voor het dienstjaar 1956 komt een
post voor van een millioen gulden, bestemd
voor de aanleg en verbetering van de weg
Scheveningen - Wassenaar Noordwijk
Noordhollandse grens. Een bedrag van
150.000 gulden is in de raming vervat voor
aankoop van de grond.
ADVERTENTIE
bereid uit heilbot- en kabeljauwlevers
K-\S
Proeft de
ongeëvenaarde:
heerlijke' smaak
Tijdens de landing op het Marinevlieg
kamp Valkenburg is Maandagmiddag om
kwart voor drie een „Seafury" van de Ma
rine Luchtvaartdienst verongelukt, toen
door nog niet vastgestelde oorzaak een on
der het toestel bevestigde bom van 250
pounds ontplofte. De bestuurder van het
eenpersoons toestel kwam om het leven.
Hij is de 34-jarige luitenant ter zee-vlie
ger le klas D. Th. Challik uit Valkenburg.
Hij was commandant van het derde squa
dron, dat uit een-persoons Hawker-Seafu-
ries bestaat en bestemd is voor dienst op de
Karei Doorman.
Luitenant ter zee-vlieger Challik, die bij
het uitbreken van de oorlog in Nederlands
Ind-ië vertoefde en is opgeleid in Engeland
en Canada, heeft zich onderscheiden in de
strijd tegen de Japanners en tijdens de eer
ste politiële actie. Voor zijn optreden ge
durende de oorlog tegen Japan verwierf
hij het vliegerkruis. Hij laat een vrouw en
vier kinderen achter.
De officier van Justitie bij de Maastricht
se rechtbank, mr. W. Moors, heeft Maandag
tegen de 27-jarige nerzfokker W. H. uit
Schinnen drie jaar gevangenisstraf geëist
wegens heling, driemaal gepleegd, en be
dreiging met de dood van zijn broer en
schoonzuster. De verdachte ontkende ter
zitting hardnekkig alle tenlasteleggingen.
Met het doel de ontwikkeling, vervaar
diging, reparatie van en het drijven van
handel in hefschroefvliegtuigen enz. is op
gericht de Nederlandse Helicopter In
dustrie N.V. te Rotterdam. Het maatschap
pelijk kapitaal bedraagt f 500.000, ver
deeld in 500 aandelen van f 1000, waarvan
geplaatst 150 aandelen, op elk waarvan
een derde gedeelte in contanten is gestort.
In het kapitaal wordt deelgenomen dooi
de N.V. Kromhout Motoren Fabriek, D.
Goedkoop Jr. te Amsterdam en door de
N.V. Maatschappij voor Vliegtuigbouw
„Aviolanda" te Papendrecht, ieder voor 75
aandelen.
30-H3.
30. Pat en Panda waren door de spionnen
in een hoekje gedrongen. Angstig staarden
zij naar het machinegeweer, dat Honnepon
hen dreigend voorhield. „Jullie nu niet
meer ontvluchten maken", siste Chi Fon.
„Jullie maken gehoorzamen wat ik zeg
gen, of mijn huurboefie maken schieten
veel gaatjes in jou twee. Nou geef glassie
van oudwijsman Kalker". Er zat niet veel
anders op, dan te gehoorzamen, want het
was wel duidelijk, dat de kleine spion
geen grapjes maakte. Maar juist wilde
Pat O'Nozel met grote tegenzin het glas
overgeven, toen opeens een groot leeg
vat omlaag viel, dat de schurken van top
tot teen bedekte! Stomverbaasd keken Pat
en Panda toe. Waar kwam dat vat opeens
vandaan? Toen klonk een bekende stem
van boven: „Ik hoop, dat ge het mij niet
zult euvel duiden, dat ik het interessante
gesprekje tussen u en dit waardige twee
tal heb onderbroken. Ik moet er echter op
wijzen, dat dit het ruim van een schip is
en geen conversatiezaal of schiettent
„Joris!", riep Panda, dankbaar opkijkend,
„je kwam nog maar net op tijd!"
Nederland heeft te veel vissers en te
weinig viswater, aldus vertelde mr. M. J.
Broekhuijsen tijdens een informatieve con
ferentie met journalisten, als voorzitter
van de Kamer voor de Binnenvisserij. Deze
kamer is acht maanden geleden ingesteld
om enige orde te scheppen op het gebied
van de binnenvisserij en om de beroeps
visser en de sporthengelaar ieder zijn kans
te geven.
Het aantal sporthengelaars heeft de
400.000 al ruimschoots gepasseerd. Daarne
vens telt Nederland ongeveer 2300 beroeps
vissers, die dus met de grote akte mogen
vissen en daarnaast nog ongeveer 8000 hou
ders van grote akten, die men als „semi-
professionals" zou kunnen beschouwen
Het wordt steeds benauwder op de Neder
landse zoete wateren, omdat enerzijds de
beschikbare vis, indien niet tijdig maatre
gelen zouden zijn genomen, al volkomen
verdwenen zou zijn, anderzijds omdat het
gedrang aan de waterkant zo groot wordt,
dat men werkelijk van felle concurrentie
kan spreken.
Om nu een oplossing aan het bijzonder
lastige vraagstuk van de verhuur van vis
water te geven, ligt het in de bedoeling
van de Kamer voor de Binnenvisserij, om
zo langzamerhand regionale beheerseenhe-
den te vormen. Deze eenheden zullen niet
worden ingesteld op initiatief van de ka
mer. Zij moeten voortkomen of wel uit de
beroepskring, ofwel uit de sportkring.
De wateren van verschillende eigenaren,
die in een zeker bevissingsgebied liggen,
worden dan zoveel mogelijk aan één visser
of een groep van belanghebbenden ver
huurd, waarbij ten behoeve van de echte
beroepsvissers dan maatregelen worden
getroffen, zodat deze mensen geen schade
lijden. Aan de andere kant tracht men zo
veel mogelijk het werk van de half-be-
roepsvissers te doen verminderen door
verhuur van viswater aan dergelijke per
sonen of groepen van personen zo min mo
gelijk toe te staan.
ADVERTENTIE
Neem toch een betrouwbare emballeur.
ZIJLVEST 41 - HAARLEM
Tel. 12456 - 14155 - 22279
Geheimhouding. In Beiroet de hoofdstad
van de Libanon is een bom geworpen
naar de woning van de directeur van de
UNO-organisatie voor hulp aan Pales
tijnse vluchtelingen. Bijzonderheden
over de aanslag ontbreken. De autori
teiten hebben strikte geheimhouding ge
boden.
Officieel. De eerste officiële Sovjet-delega
tie, die tijdens het regiem van Franco
in Spanje is, woont het 28ste interna
tionale congres over industriële chemie
te Madrid bij. De delegatie, die uit zes
leden bestaat, wordt geleid door J. Na-
zarof van de Sovjet-Academie van We
tenschappen. Er nemen tweeduizend af
gevaardigden uit 28 landen aan het
congres deel. Eerder dit jaar waren twee
Sovjet-waarnemers aanwezig op een
technisch congres in Madrid. Hieraan
werd geen publiciteit gegeven.
Gissingen. Prins Rainier III, het staatshoofd
van Monaco, gaat volgende maand naar
de Verenigde Staten. Daar het buiten
landse souvereinen slechts wordt toege
staan de Verenigde Staten binnen te ko
men ofwel voor een officieel bezoek of
wel om gezondheidsredenen, zal de prins
evenals destijds de sjah van Perzië „om
gezondheidsredenen" enkele dagen in
een kliniek doorbrengen. Naar het wer
kelijke doel van deze reis, die enkele
dagen voor de verkiezingen voor aan
vulling van de Nationale Raad van Mo
naco begint (dertien van de achttien
leden van deze raad namen onlangs
ontslag na een bankschandaal) wordt
gegist. Er gaan geruchten over de moge
lijkheid van een huwelijk van de prins
met een Amerikaanse.
Film. In een bos bij het Belgische plaatsje
Bree, aan de Zuid-Willemsvaart gele
gen, is het lijk gevonden van de vijf
jarige Gaston Reijnders, die door zijn
twaalfjarig vriendje was gewurgd toen
de kinderen een voorval uit een India-
nenfilm naspeelden.
Uitnodiging. Heinrich Rau, de Oost-Duitse
minister van Handel, zal in November
een bezoek aan Egypte brengen op uit
nodiging van zijn Egyptische ambtge
noot Abou. Rau is een van de zeven
Oost-Duitse vice-premiers.
Epidemie. Op IJsland zijn 150 gevallen van
kinderverlamming vastgesteld, waarvan
honderd in de hoofdstad Reykjavik. Men
gelooft, dat de epidemie haar hoogte
punt nog niet bereikt heeft.
Oriëntatie. De West-Duitse luitenant-gene
raal 1-Ians Speidel wordt uit New York
in Frankfort terugverwacht. Hij heeft
op uitnodiging van generaal Maxwell
Taylor, stafschef van de Amerikaanse
leger, een „oriëntatiebezoek" aan de
Verenigde Staten gebracht.
Buitenstaander. Bulgarije heeft als eerste
communistische land dat geen UNO-lid
is, gelukwensen gezonden ter gelegen
heid van de dag der UNO. Bulgarije is
een van de 22 landen die om toelating
tot de UNO hebben gevraagd.
Uitzondering. De Indiase regering is voor
nemens de verkoop van sterke drank
geleidelijk te verbieden. In de loop van
1958 zou het gehele land drooggelegd
moeten zijn. Voor buitenlanders zal een
uitzondering worden gemaakt. In een
deel van het land waar een drankverbod
van kracht is, zou de maatregel góed
werken.
Delegatie. Een Sovjet-Russische parlemen
taire delegatie, die een bezoek van drie
weken aan Joegoslavië heeft gebracht,
is naar Moskou teruggekeerd. De dele
gatie heeft door de zes Joegoslavische
republieken gereisd en werd door presi
dent Tito ontvangen.
Verdacht. In de West-Duitse steden Herne
en Wanne-Eickel doen zich bij zeven
tienhonderd kinderen van zes tot veer
tien jaar dysenterie-achtige verschijn
selen voor, vermoedelijk als gevolg van
besmette schoolmelk. Een verdacht
melkbedrijf is door de overheid gesloten.
Willekeurig. Een uitgeweken Pool is in En
geland tot drie maanden gevangenisstraf
veroordeeld, omdat hij in de afgelopen
drie jaar in zijn levensonderhoud heeft
voorzien door het vervaardigen van
„nieuwe sigaretten" uit sigarettenpeuk
jes. De rechter wees er op, dat de peuk
jes afkomstig waren van „door wille
keurige personen gerookte sigaretten"
en dat hierdoor ziekten zeer gemakke
lijk konden worden verspreid. Als bij
komende straf werd aanbevolen, de
Pool naar zijn vaderland terug te zen
den.
Vakkundig. Tijdens het weekeinde is inge
broken in de Wereldbank te Washing
ton, waarin 57 landen deelnemen. Er
werd ongeveer honderdduizend gulden
aan Amerikaanse en Britse bankbiljet
ten en reischèques gestolen. In de vak
kundig opengebroken brandkast werd
23 dollarcent aangetroffen.
DE BEANTWOORDING van de vraag,
uit welk land de viool stamt, hangt ten
nauwste samen met de vraag, waar de
strijkstok vandaan komt. En aangezien
over dit laatste geen eenstemmigheid be
staat, blijft ook de oorsprong van de viool
in een geheimzinnig ivaas gehuld. De een
beweert dat de strijkstok het eerst in
Frankrijk werd gesignaleerd, een ander
is van opvatting dat Voor-Indi'ë
als land van geboorte moet
worden genoemd, en een derde
meent dat Arabieren en Moren
voor deze vinding aansprake
lijk zijn. De eerste strijkstok
was de gespannen boog, waar
bij de speler zich aan de span-
ning van het haar moest hou-
den; daarna wist men de spanning door
middel van de duim te wijzigen, en dit
heeft weer aanleiding gegeven tot een
systeem, waarbij het haar naar willekeur
verschillende spanningen kon krijgen,
waarvoor tenslotte de verschuifbare slof
met schroef werd uitgevonden.
Hoe het ook zij, het staat vast dat de
viool niet het werk van één mens of van
een enkele cultuur is geweest, maar dat
het instrument het resultaat is van een
langdurige ontwikkeling en van vele
transformaties door talrijke culturen, tot
dat uiteindelijk de definitieve vorm, die
we thans kennen, kon ontstaan. Volgens
de overlevering zou Ravana, koning van
Ceylon, omsrteeks 5000 jaar v. Chr. de
ravanastron hebben uitgevonden, een zeer
primitief strijkinstrument, bestaande uit
een bamboestaaf waaraan een met slan-
genleer overtrokken klankkast was beves
tigd, waarlangs twee snaren liepen. Ook
thans wordt de ravanastron nog door Hin
doepriesters bespeeld. Perzië kende voorts
een strijkinstrument, waarvan de klank-
-\
kast werd gevormd door een halve cocos-
noot, en Arabië had de rebab, het enige
oosterse instrument dat zijn weg naar
Exiropa heeft gevonden. De klankkast van
dit instrument bestond uit een boven- en
onderblad, verbonden door opstaande zij
randen, een principe dat we ook reeds
vroeg in Europa aantreffen bij de crouth
of chrota, een strijkinstrument van Kelti
sche oorsprong, dat hier reeds
in de 5de eeuw werd be
speeld, doch waarschijnlijk
van veel oudere datum is.
Een eigenaardigheid van de
crouth - die oorspronkelijk
3, later 6 snaren telde -
was het feit, dat de linker
kamvoet door één van de ronde
schalgaten heen tot aan het achterblad
reikte, waaruit we kunnen herkennen het
principe van de stapel, een kort cylindrisch
stuk hout dat in de tegenwoordige violen
verticaal staat tussen de beide bladen
achter de rechtervoet van de kam.
De crouth ivas echter niet het enige
strijkinstrument dat men destijds in Europa
kende, want ook de lyra bestond in die
tijd. Zij had een peervormige klankkast.
Deze twee uiteenlopende speeltuigen zijn
ieder het uitgangspunt geweest van een
hele groep strijkinstrumentende enige
die hiervan overbleef, was de viool, vol
gens de „afstammingslijn"croxdh, vielle,
viola, viool. Van deze instrumenten is de
crouth het geliefkoosde speeltuig van de
oude barden geweest en werd de vielle
door de troubadours bespeeld.
En weet u dat er een Nederlands viool
bouwer is geweest, wiens werk dat van de
roemruchte Amati evenaarde?
Daarooer morgen.
(Nadruk verboden)
H. PcTILLON.
