Moengo, rose plek
bauxiethoofdstad
in het oerwoud,
van Suriname
r
PANDA EN HET GEHEIMZINNIGE GLAS WATER
vj
Het Koninklijk Paar zag vandaag:
Mozarts „Cosi fan tutte
Wereldnieuws
UR
BESCHERMEN
UW KEEL
\/3CSCS
's Werelds grootste
bauxietleverancier
De radio geeft Dinsdag
Huidgenezing
Onderscheidingen voor
E 55-bestuurderen
Uitvoering door Nederlandse Opera
behaalde overweldigend succes
Teelt ió het zo
MAANDAG 31 OCTOBER 1955
2
Partij hout aangespoeld
Negen van elke tien mannen
voor „maximum-snelheid"
BPRMS wendt zich in
brief tot minister Luns
Houdt de winter uit handen en Yoeten.
ARKO-congres te
Maastricht
Oldenbarneyelt-penning
voor ir. H. W. Mouton
Seinpaal viel op electrische
bovenleiding
Expositie financieel succes
Korporaal raakte
electrische bovenleiding
Grote boerderij in
Ulrum afgebrand
Levende
organismen
(Van onze reisredacteur)
ELF UUR LANG schuift het lange motorschip „Prospector"
voorzichtig door de slingers van de Cotticarivier, af en toe
met voor- en achtersteven tegelijk bijna de groene muren
van het oerwoud rakend, voordat in de verte tegen de
blauwe lucht een rose wolk zichtbaar wordt. Moengo
nadert, het rose Moengo, de bauxiet-hoofdstad in Oost-
Suriname. Zoals in het omringende oerwoud alles groen is,
zo heeft het fijne bauxietstof dit kleine plaatsje gepleisterd
met de lichte terra-cotta-kleur van het kostbaar aluminium-
erts, niet alleen de huizen, de steigers en de fabriek, maar
ook de mensen die er werken.
Vandaag heeft de „Prospector" het Koninklijk Paar van
Parimaribo naar Moengo gebracht door de stilte van de
jungle, slechts onderbroken door het gekrijs van een enkele
papagaai. Een lange tocht over de rivier, waar slechts een
paar djoeka's, op weg naar hun hutje, even de pagaai lieten
rusten om de boot na te ogen in de warme rust van het
oerwoud. Maar dan ineens is er die rose wolk, stof, geratel
van machines, scheepsfluiten, hijskranen, een enorme fabriek,
een dorpje met scholen, kerken en kantoren, de rusteloos
heid van een menselijke mierenhoop in de stilte van de
moerassige jungle.
De twintigste eeuw heeft aluminium nodig. Moengo levert
het erts. De „Prospector", één van de zes speciaal voor het
riviertransport gebouwde schepen, die het erts van Moengo
naar Trinidad brengen, nam vandaag tussen aankomst en
vertrek van zijn koninklijke passagiers nog even een lading
bauxiet in. liet tekent de geest, waarin de Surinaamse
Bauxietmaatschappij, dochtercompagnie van de machtige
Amerikaanse A.L.C.O.A., werkt. Haar royale gastvrijheid,
vandaag aan het Koninklijk Paar, gevolg en pers bewezen,
manifesteert zich ook in de uitstekende sociale verzorging
van haar duizend werknemers en hun gezinnen van alle
rassen en kleuren. Maar zaken zijn zaken en lege schepen
ondingen.
Deze geest heeft Suriname tot 's werelds
grootste bauxiet-leverancier gemaakt. Het
buurland Brits Guyana is de tweede. De
twee mijnen van de S.B.M. in Moengo en
Paranam en het bedrijf van de Nederland
se Billiton Maatschappij in „Onverdacht",
dat morgen door het Koninklijk Paar zal
worden bezocht, hebben thans een jaar
lijkse topcapaciteit van drie en half mil-
lioen ton. Van deze drie is Moengo de
grootste. Zijn Rikanaumijn houdt het we
reldproductierecord. In de jongste oorlog
leverde Suriname zestig percent van het
bauxiet voor de Amerikaanse vliegtuig
bouw. En nog steeds drijft de Surinaamse
economie op het rose erts. Het sterk geme
chaniseerde bedrijf mag weinig arbeids
intensief zijn, het neemt niettemin 83 per
cent van de export van het land, 50 per
cent van de overheids-inkomsten (conces
sierechten en andere heffingen) en 30 per
cent van het nationale inkomen voor zijn
rekening.
Er is .voor de eerste honderd jaar nog
bauxiet genoeg in Suriname, hetgeen niet
noodzakelijk wil zeggen, dat het ook ge
mijnd zal worden. De grote deposito's in
het binnenland zijn nog onbereikbaar. An
dere voorraden in de kuststrook liggen bij
te ondiepe rivieren. De schoen wringt op
het transport, dat technisch moeilijk is en
beslissend voor de kostprijs. De ontgin
ning zelf is vrij eenvouding. De bauxiet
wordt „open" gemijnd. Men ontbost het
terrein,laat de bauxietlagen springen en
het erts ligt klaar voor het opscheppen.
Men sorteert het te rode erts eruit "(de
kleur verraadt een te hoog ijzergehalte)
en voert het per trein of lichter naar de
fabriek. Daar wordt het erts gebroken en
het water wordt eruit gegloeid.
Onder leiding van een kleine staf van
Surinamers, Nederlanders en Amerikanen
verdienen duizend Creoolse en Javaanse
arbeiders in Moengo een behoorlijk loon.
Zij hebben bovendien een uitstekende so
ciale verzorging. Zelfs de Djoeka's de
bosnegers uit het district, profiteren mee,
want zij kappen de bossen en doen ander
werk voor de S.B.M.
Hoezeer deze rose plek in het groene
oerwoud een welvaart-oase is, heeft het
Koninklijk Paar vandaag kunnen zien bij
zijn verdere tocht naar Albina, het admi
nistratieve hoofdplaatsje van het district
aan de Marowijne-rivier, die de grens met
ADVERTENTIE
Sturka Teddy gev. Windjackets
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 8.00 Nieuws en
weerbericht. 8.15 Plechtige Hoogmis. 9.30
Platen. 9.40 Voordracht met muziek. 10.40
Koorconcert. 11.05 Orgelconcert. 11.30 Voor
de zieken. 12.00 Angelus. 12.03 Platen. 12.30
Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33 Pla
ten. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en Ka
tholiek nieuws. 13.20 Dansmuziek. 13.45 Pla
ten. 14.00 Voor de kinderen. 14.30 Kamer
orkest en solist. 15.30 Heiligenverering, cau
serie. 15.50 Platen. 16.15 Sport. 16.30 Vespers.
17.15 Voor de jeugd. 17.35 Platen. 17.45 Re-
geringsuitzending: Nederland en de wereld:
Het Nederlands onderwijs en de emigratie.
18.00 Platen. 19.00 Nieuws. 19.10 Platen. 19.15
Uit het Boek der Boeken. 19.30 Platen. 20.20
Actualiteiten. 20.35 De gewone man. 20.40
Utrechts Stedelijk orkest, koor en solist.
(21.40—22.10 Voordracht). 22.45 Platen. 23.00
Nieuws. 23.1524.00 Platen met toelichting.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gymnastiek.
7.30 Platen. 7.50 Dagopening. 8.00 Nieuws.
8.15 Platen. 9.00 Gymnastiek. 9.10 Voor de
huisvrouw. 9.15 Platen. 9.40 Morgenwijding.
10.00 Platen. 10.50 Voor de kleuters. 11.00
Sopraan en piano. 11.30 Orgel. 12.00 Lichte
muziek. 12.30 Land- en tuinbouwmedelingen.
12.35 Promenade-orkest en solist. 13.00
Nieuws. 13.15 Mededelingen of platen. 13.20
Promenade-orkest. 13.55 Beursberichten.
14.00 Platen. 14.40 Schoolradio. 15.00 Voor de
vx-ouw. 15.30 Cello en piano. 16.00 Platen.
16.30 Voor de jeugd. 17.30 Platen. 18.00
Nieuws. 18.15 Piano. 18.30 Voor de jeugd.
18.45 Platen. 18.55 Paris vous parle. 19.00
Voor de kleuters. 19.05 Gevarieerd program
ma. 19.45 Toneelbeschouwing. 20.00 Nieuws.
20.05 Actualiteiten. 20.15 Gevarieerd pro
gramma. 22.10 Palledonië, hoorspel. 22.25
Pianorecital. 22.50 Koninklijk bezoek aan
Surianme. 23.00 Nieuws. 23.15 New York
calling. 23.20 Conferentie Grote Vier te
Genève, 23.15 Actualiteiten of platen. 23.30
—24.00 Platen.
TELEVISIE (K.R.O.)
20.15 Actualiteiten, journaal en weerbe
richt. 23.3522.15 Film over Palestina.
BRUSSEL, 324 M.
12.15 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Platen. 14.00 Opera-
en Belcantoconcert. 16.00 Orgel. 16.30 Platen.
16.52 Platen. 17.00 Nieuws. 17.10 Zang en
piano. 18.00 Platen. 18.30 Godsdienstige cau
serie. 19.00 Nieuws. 19.30 Platen. 20.00 De
Zandloper. 21.00 Omroeporkest en solist.
22.00 Nieuws. 22.15 Platen. 23.00 Nieuws.
23.05—24.00 Platen.
BBC, uitzending voor Nederland.
17.4518.15 Nieuws, feiten van de dag, en:
Vraaggesprek. Boeken en schrijvers. (Op
224 en 49 m.).
Cayenne (Frans Guana) vormt. Daar treft
men slechts één Nederlandse vlag, twee
oude kanonnen, wat houten huizen en ver
der veel stilte aan. In die stilte zo fluis
tert men wordt voornamelijk gesmok
keld, goud onder andere, Suriname's twee
de delfstof, stroomopwaarts gewonnen.
Stervende stad
De brede Marowijnerivier vloeit hier
traag tussen twee landen. Wat het hoge
bezoek niet ziet, is het trieste schouwspel
aan de overkant. Cayenne, land van de
bagno's, „Duivelseiland" en St. Laurent,
lijkt langzaam af te sterven. St. Laurent
ligt recht tegenover Albina, een dode ste
nen stad. Het bagno is opgedoekt, de mees
te van de duizenden bannelingen zijn weg.
Nu vallen de grote huizen achter hun ge
sloten blinden langzaam in puin. Er woe
kert onkruid tussen de stenen en zwarte
gieren wippen op hun kale poten door de
lege straten. De zon heeft de woorden:
„Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap" op
het stadhuis haast weggeschroeid. Twee
ongeschoren mannen in vuile hemden lig
gen in het portiek eronder zwetend te sla
pen. Uit het nonnenschooltje klinken de
hoge stemmetjes van vier donkere Creoolse
meisjes: „Onze voorouders waren de Gal
liërs. Zij hadden blond haar en blauwe
ogen".
Dan komen door de uitgestorven
hoofdstraat, waar de rode tropenbloemen
op het bederf tieren, de bronzen figuren
van twee zelfbewuste djoeka's, kleurige
lendendoeken, harde spieren onder een
glanzende huid Voorboden van een terug
kerend oerwoud?
„In Cayenne", zei een ingenieur in Moen
go mij, en hij veegde het rose zweet van
zijn voorhoofd, „in Cayenne wordt geen
bauxiet meer gewonnen...."
In de nacht van Zaterdag op Zondag is
op het strand tussen Bergen aan Zee en
Castricum aan Zee een grote partij plan
ken en baddings aangespoeld. Het is ver
moedelijk de deklading van een schip.
Volgens deskundigen moe.t het hout al
ruim een week in het water hebben se'r-
gen. Zondagmorgen om vier uur is de
strandvonderij begonnen met de berging
van het hout. Ook inwoners van Egmond
hebben op eigen houtje aan strandvonde
rij gedaan. Volgens de burgemeester van
Egmond zal tegen hen waarschijnlijk pro
ces-verbaal worden opgemaakt.
De enqu-teurs van het Nederlands Insti
tuut voor dé Publieke Opinie hebben vorige
maand bij een steekproef aan mannen uit
alle rangen en standen in heel Nederland
gevraagd: „Zoudt u voor of tegen een maxi
mum snelheid zijn voor het verkeer in de
bebouwde kom van dorpen en steden?"
Achtentachtig percent was voor invoe
ring van maximum snelheid; 9 percent
tegen en 3 percent had geen mening hier
over. Onder de automobilisten zijn de
meeste tegenstanders, namelijk 2 op de 10,
onder de fietsers en voetgangers de minste.
Naar de „Badan Perwakilan Rakjat Ma
luku Selatan" mededeelt heeft deze orga
nisatie zich naar aanleiding van de be
richten over de terugkeer van 50 Ambonese
gezinnen per maand naar Indonesië schrif
telijk tot minister Luns gewend.
In deze brief spreekt de BPRMS er haar
bevreemding over uit, dat besprekingen
zijn gevoerd over de terugkeer van Ambo
nezen, zonder dat zij hierin is gekend of
betrokken. „Teneinde u niet in het onzekere
te laten mogen wij namens de ruim
11.000 Zuid-Molukkers in Nederland
verklaren, dat wij elke bespreking en elke
overeenkomst over ons en buiten ons om,
zullen beschouwen als van nul en gener
waarde," aldus de brief van de BPRMS aan
minister Luns.
ADVERTENTIE
Hu id zuiverheid-Hu id gezondheid
ADVERTENTIE
...tegen hoest-aandoeningen
omdat ze beproefde medicinale
bestanddelen bevatten van het
wereldberoemde middel— Vicks
VapoRub! Doeltreffend! Heerlijk]
W MEDICINALE
H0ESTB0NB0NS
De Algemene R.K. Officierenvereniging
(ARKO) heeft te Maastricht een door af
delingsafgevaardigden druk bezochte jaar
vergadering in het Staargebouw gehouden.
De huishoudelijke bijeenkomst van Zater-
damiddag stond onder leiding van luit.-
generaal A. G. J. M. E. van der Kroorr, die
kolonel J. L. H. A. Antoni, als vertegen-
woordger van de minister van Oorlog op
dit congres verwelkomde. Generaal Van
der Kroon gaf een overzicht van de hoofd
bestuursactiviteiten over het afgelopen
jaar. Hij werd, onder langdurig applaus,
weer voor drie jaar tot bondsvoorzitter
der ARKO herbenoemd.
Tijdens een receptie die het gemeente
bestuur van Rotterdam heeft aangeboden
aan ir. H. W. Mouton, scheidend secreta
ris-generaal van het Departement van We
deropbouw en Volkshuisvesting, is aan
deze de Oldenbarneveltpenning aangebo
den, „wegens het belangrijke werk voor
de wederopbouw van Rotterdam verricht".
Wethouder Meertens van Openbare
Werken overhandigde de scheidende secre
taris-generaal de penning met oorkonde.
Omstreeks vijf uur Zondagmorgen is bij
Castricum een seinpaal, die gesloopt werd
op de electrische bovenleiding gevallen.
Tot negen uur kon het electrische trein
verkeer slechts over één spoor worden
onderhouden, hetgeen ernstige vertraging
tengevolge had.
Tijdens een maaltijd ten stadhuize van
Rotterdam, door het gemeentebestuur aan
geboden aan het dagelijks bestuur van de
„E 55", heeft de minister van Economische
Zaken, prof. dr. J. Zijlstra, mededeling ge
daan, dat het HJVf. de Koningin behaagd
heeft een drietal onderscheidingen te ver
lenen.
De voorzitter van het dagelijks bestuur
van de „E 55", ir. J. W. Ernste, is benoemd,
tot ridder in de orde van de Nederlandse
Leeuw, de coördinator J. Hasper ge
meentesecretaris van Rotterdam tot of
ficier in de orde van Oranje Nassau en de
secretaris van het dagelijks bestuur O. F.
Breedveld tot ridder in de orde van Oranje
Nassau.
De voorzitter van het dagelijks bestuur
van de stichting „E 55", ir. J. W. Ernste,
heeft voorts het bericht, enige dagen na de
sluiting van de Energiemanifestatie gedaan,
dat de financiële uitkomsten gunstig zijn in
die zin, dat het door de gemeente Rotter
dam beschikbaar gestelde garantiefonds
niet behoeft te worden aangesproken, of
ficieel bevestigd.
Levenloos op een per trein
vervoerde tank aangetroffen
Zondagmiddag is op het stationsempla
cement te Amersfoort de 23-jarige dienst
plichtige korporaal J. Middel uit Eindho
ven levenloos aangetroffen op een tank,
die per trein uit Düren in Duitsland naar
Nederland werd vervoerd. Bij onderzoek
bleek dat de jongeman is overleden, door
dat hij in aanraking is gekomen met de
electrische bovenleiding. Hij was onge
huwd. Hij diende bij de vijfde batterij
zware tanks.
De grote boerderij „Hollemaheerd" van
de heer M. J. Rietema te Houwerzijl, ge
meente Ulrum, is Zondagmiddag in vlam
men opgegaan. Drie brandspuiten namen
aan het blussingswerk deel, maar het was
buitengewoon moeilijk de vuurzee te be
strijden, daar de schuren geheel vol waren
met graan. Dank zij de brandgevel bleef
het woonhuis gespaard. De levende have
kon gered worden. De oorzaak van de
brand is niet bekend.
yy
Donderdagavond heeft de Nederlandse
Opera in Den Haag de première gegeven
van Mozarts „Cosi fan tutte", Vrijdagavond
werd in de Stadsschouwburg te Amster
dam dit werk herhaald. Door met deze
buffa-opera haar Mozart-répertoire uit te
breiden, levert zij een zeer belangrijke bij
drage tot de herdenking van de geboorte
dag, tweehonderd jaar geleden, van de
meester te meer omdat de verrassende
schoonheden van deze muziekpartituur de
meesten onder het Nederlands publiek
vreemd zijn.
Om „Cosi fan tutte" te leren kennen
moest men voorheen naar het buitenland
reizen. Zo behoort het tot mijn aange
naamste ervaringen op het gebied dei-
opera, dat ik er, lang vóór de tweede we
reldoorlog, eens speciaal voor naar Ant
werpen gegaan ben om er een vertolking
onder leiding van Hendrik Diels van mee
te maken. Het heeft al vanouds moeite ge
kost om dit werk op het speelplan van de
grote opera-instellingen te handhaven. Men
heeft het geweten aan de zogenaamde fri
voliteit van het libretto, waarbij men dan
over het hoofd zag dat dit spel van ver
wikkelingen op een haast klassiek gegeven
steunde, waar het genre der opera buffa
al zo vaak op tierde. Met andere woorden:
men nam „au sérieux" wat slechts een
luchthartig geval is, als het ware verzon
nen om de psychologische consequenties,
die het deed ontstaan, met de scherpe
spiritualiteit van de achttiende eeuw aan
alle kanten uit te buiten.
Dat hier twee jonge dames tijdens de ge
veinsde afwezigheid van haar verloofden
haar eden van trouw vergeten, om haar
jawoord aan anderen te geven (wat ten
slotte een valstrik was, want die beide
anderen waren haar eigen minnaars, die
zich verkleed hadden om zo hun geliefden
op de proef te stellen) kan men zien als een
aanleiding tot het scheppen van een reeks
verwarrende situaties met de echt mense
lijke gemoedsbewegingen, die er uit voort
vloeien. Zo werd het Commedia dell' arte
in grote stijl. Ook heeft men de librettist
Da Ponti verweten een onwaarschijnlijk
geval op de planken te hebben gebracht.
Afgezien van de onzinnigheid met betrek
king tot een buffa-opera zag men boven
dien over het hoofd, dat uit dit onwaar
schijnlijke geval heel wat waarschijnlijke
reacties voortvloeien. En het zijn deze
welke Mozart zo raak in zijn muziek ge
typeerd heeft en die het werk tenslotte
hoe dan ook in leven gehouden hebben.
Want de prachtige muziek deed steeds
teruggrijpen naar het werk om het dan
met een gewijzigde tekst voor het opera
répertoire te behouden. Talloos zijn dan
ook de omwerkingen waaraan het bloot
stond. Er is er zelfs een waarbij Mozarts
muziek aangepast is bij een stukvan Calde-
ron en een andere die haar aan „Veel ge-
min, geen gewin" van Shakespeare koppel
de. Gelukkig zijn we zover, dat al dat ver
geefs gepruts opgegeven en als nodeloos
erkend i.dat met beter begrip dan voor
heen de oorspronkelijke „Cosi fan tutte" in
alle grote centra der operacultuur voor het
voetlicht wordt gebracht als een tractatie
voor de fijnproevers. De muziek van Mo
zart heeft deze ogenschijnlijk dwaze klucht
zo psychologisch raak getekend, soms op
een zo verheven plan gebracht, dat het in
zijn samengesteldheid van humor, satire,
dramatiek, parodie en ernstige bespiegeling
een uniek meesterwerk geworden is, waar
in de zangkunst zich aldoor op de heer
lijkste wijze kan manifesteren en het in
strumentale aandeel een geraffineerde rol
vervult.
De montering onder leiding van Frie-
drich Schramm met décors en costumes
van Ruodi Barth voldeed aan hoge eisen
en getuigde van veel fantasie. Het geheel
35. In de stilte van het verlaten ruim
had Joris alle gelegenheid om eens rustig
over het geheimzinnige glas water na te
denken en hoe meer hij er over dacht, hoe
groter zijn belangstelling werd. „Het moet
op de een of andere manier uiterst waar
devol zijn", mompelde hij, „anders zou
professor Kalker niet twee detectives er
mee naar Eldorië zenden en zouden de
spionnen niet zo'n moeite doen, om het te
bemachtigen. De vraag is nu, waar die
waarde in gelegen is. Voor Pat en Panda
is dit een even duister geheim als voor mij,
doch de spionnen zullen er ongetwijfeld
meer van weten. Laat ik deze lieden dus
eens voorzichtigkens gadeslaan". Bij het
vallen van de nacht verliet hij dus zijn
kist om naar de hut van de spionnen te
sluipen. Hij zou ze daar echter niet aan
treffen, want ook de spionnen hadden de
nacht afgewacht, om iemand een bezoekje
te brengen. „Kom", siste Chi Fon, „nu wij
maken sluipen naar hut van detectives. Nu
mooibeste kansie, iedereen maakt slapen".
Maar ook zij zouden de vogels gevlogen
vinden, want op hetzelfde moment slopen
Pat en Panda hun hut uit. De grote detec
tive had de mogelijkheid van een plotse
ling bezoek van de spionnen voorzien en
oordeelde het veiliger, daar niet op te
wachten. „Kom", fluisterde hij, „ik ver
wacht de spionnens. We moeten ons ver
bergen". „Laten we naar het ruim gaan",
stelde Panda voor. „Misschien mogen we
van Joris in zijn kist overnachten".
Paolo Gorin, Marilyn Tyler en Chris
Scheffer in „Cosi fan tutte" van Mozart
zit wel wat rijkelijk in de kleur en al die
transparante gordijnen zouden naar onze
smaak prijs te geven zijn voor een sober
der en strakker lijnenspel op het toneel.
Maar dat is tenslotte niet de hoofdzaak.
Van doorslaande betekenis is het samen
spel, dat in treffende verhoudingen de ac
tie in haar wisselende sfeer tot gelding
bracht. Wat de vocale vertolking betreft
zijn het vooral de tenor Chris Scheffer, de
bariton Paolo Gorin en de bas Guus Hoek
man, die de hoogste lof verdienen en
waarachtig niet alleen om hun fraaie stem
men en gedegen zangkunst, doch tevens om
hun prachtige typeringen.
Marga Graf, die als gast meewerkte,
zingt en speelt voortreffelijk. Soms mist
men echter in haar stem de glans om in
de ensembles voldoende te domineren. Co-
ra Canne Meyer wist vocaal en speeltech-
nisch opmerkelijke dingen te doen. Haar
geparodieerde grote dramatische aria in I
was buitengewoon knap. Marilyn Tyler
speelt haar grappige rol van gedienstige
ongemeen vlot en geestig. De kwaliteit van
haar stem heeft echter niet de helderheid,
die aan deze rol nog meer frisheid zou
kunnen geven. Tezamen echter vormde dit
zestal een geheel, dat er wezen mocht. Iets
verrukkelijks was het terzet uit het eerste
bedrijf, trouwens een ontroerend mooi stuk.
Opvallend was de vlotte wijze waarop de
recitatieven gezongen werden.
Alexander Krannhals heeft Mozarts
heerlijke partituur met fijne toets orches-
traal in klank gezet: Ook dat was iets ver
rukkelijks. En het stevige contact tussen
orkest en zangers, dat hij «doorgaans wist
te bereiken, getuigde mede voor de artis
tieke verantwoording die de dirigent ten
aanzien van Mozarts heerlijk werk nam.
Het succes van deze opvoering was over
weldigend. JOS DE KLERK
Stalingrod. De grootste kerk die in de
laatste vijf eeuwen in Polen is gebouwd,
de Rooms-Katholieke kathedraal van
Stalingrod (voormalig Katowice in Si-
lizië) is dit weekeinde ingewijd. De
werkzaamheden begonnen 28 jaar ge
leden.
Herriot. De Franse staatsman Edouard
Iierriot heeft Zondag zijn vijftigjarig
jubileum als burgemeester van Lyon ge
vierd. Op een plechtige herdenking in
het stadhuis van Lyon waren talrijke
Franse autoriteiten, onder wie premier
Faure, aanwezig.
Onderscheiden. De Russische pers heeft
aandacht besteed aan de zestigste ver
jaardag van Andrei Andrejev, die in
1952 werd verwijderd uit het Politburo.
Sedert Stalins overlijden in 1953 heeft
men weinig meer van hem gehoord.
Zaterdag kreeg hij echter de Orde van
Lenin, de hoogste Russische onderschei
ding.
Zon-energie. Te Phoenix in de Ameri
kaanse staat Arizöfta is de eerste inter
nationale tentoonstelling gewijd aan de
toepassing van zon-energie geopend. De
volgende week begint een internationale
conferentie over dit onderwerp waar
aan twaalf landen, waaronder de Sov
jet-Unie deelnemen.
Bezoek. De West-Duitse minister van
Defensie Theodor Blank brengt een be
zoek aan Turkije. Blank wilde bij zijn
vertrek uit Frankfort niet meedelen met
welk doel hij naar Turkije ging.
Binnen. Volgens een pater Dominicaan,
die uit Hongarije is gevlucht, woont de
primaat van Hongarije, kardinaal
Mindszenty, in het zomerhuis van de
bisschop van Pecste Puspoek Szentlaszlo
in het Zuiden van Hongarije. De kardi
naal zou volledige bewegingsvrijheid
hebben binnen het paleis, doch geen
gasten mogen ontvangen. Hij zou vier
maal per jaar bezoek van zijn moeder
mogen hebben.
Hoogverraad. De Argentijnse regerings
commissie die is ingesteld om het
Perónistische bewind aan een onder
zoek te onderwerpen, heeft ex-presi
dent Perón van hoogverraad beschul
digd, evenals 273 voormalige Perónisti
sche parlementsleden, die wetten heb
ben goedgekeurd, welke in strijd ge
weest zouden zijn met de grondwet. De
commissie eist levenslange gevangenis
straf voor de beschuldigden, die critiek
op bekleders van openbare ambten tot
een misdrijf hebben gemaakt en poli
tieke vorming van kinderen hebben
goedgevonden.
Ongegrond. Een Duits militair vliegtuig,
dat op 17 April 1945 in de Attersee
(Oostenrijk) neerstortte, is van tachtig
meter diepte gelicht. Geruchten dat het
wrak „schatten" en geheime documen
ten uit het voormalige Duitse hoofd
kwartier zou bevatten, zijn ongegrond
gebleken. Het bergingswerk kostte drie
honderdduizend schilling.
Samen. De universiteit van Califonië heeft
bekend gemaakt, dat twee onderzoekers
er in zijn geslaagd, „de eerste gedeelte
lijke samensmelting van een virus" te
bewerkstelligen. De proeven waren de
eerste, waarbij levenloze delen van een
virus bijeen werden gevoegd tot een
actief virus, in staat om ziekte te ver
oorzaken.
Grap. Acht Ierse studenten hebben in
Dublin het Nelson-monument bezet door
even voor sluitingstijd de bewaker te
overweldigen. Zij hesen een levensgroot
portret naar boven van Kevin Barry.
Een student die in 1920, toen Ierland
nog Brits was, werd terechtgesteld. De
grap duurde twee uur. Toen maakte de
politie er een eind aan.
Zwaargewicht. Te Piedimonte d'Alifi in de
Italiaanse provincie Campanie heeft een
39-jarige vrouw het leven geschonken
aan een zoon van negen kilo.
Promotie. Een 79-jarige oud-soldaat bij de
Italiaanse bergtroepen, Giovanni Petrini,
heeft bericht gekregen dat hij tot ser
geant is bevorderd. De bevordering
komt evenwel 57 jaar te laat, omdat
Petrini in 1898 ontslag uit het leger nam
uit protest tegen het feit, dat er geen
aandacht was besteed aan zijn promotie.
Het blijkt dat dit verzoek indertijd is
zoekgeraakt.
Afgewezen. De loononderhandelingen, die
al sinds twee weken in de West-Duitse
metaalindustrie gevoerd worden, zijn
afgebroken. De ondernemers hebben een
loonsverhoging van twaalf pfenning per
uur aangeboden. De vakbond, die twin
tig pfenning vraagt, heeft dat aanbod
afgewezen.
Sneeuwval. Een plotselinge daling van de
temperatuur heeft geleid tot hevige
sneeuwval in de Oostenrijkse Alpen. De
sneeuw blokkeerde sommige Alpen
wegen verscheidene uren. Er is ook veel
sneeuw gevallen in en om Graz en Kla-
genfurt.
N
DOOR UITERST verfijnde methoden
van spectroscopisch onderzoek zijn onze
scheikundigen er nog maar kort geleden
in geslaagd geringe sporen van elementen
in het zeewater aan te tonen, waarvan men
de aanwezigheid voordien niet had ver
moed. Toch weten verschillende planten
en zeedieren zich op mysterieuze wijze
van deze sporenelementen te verzekeren.
Kreeften en mosselen zijn bijvoorbeeld in
staat betrekkelijk grote hoe
veelheden kobalt aan het zee
water te onttrekken, en nikkel
wordt door verschillende week
dieren gebruikt, terwijl de
mens er pas zeer onlangs in
is geslaagd de aanwezigheid
van deze elementen in zee aan
te tonen. Van vanadium wist
men niet eens dat het in zeewater voor
kwam, tot het werd ontdekt in het bloed
van de zeekomkommer en andere zeedie
ren met een trage levenswijze.
Evenzo vergaat het met jodium., dat in
zeewater een van de zeldzaamste niet-
metalen is, moeilijk aan te tonen, noch
nauwkeurig te analyseren is. Desondanks
wordt het in vrijwel alle planten en die
ren van de zee aangetroffen, en bepaalde
zeewieren, sponzen en koralen slaan het
zelfs in grote hoeveelheden op, zodat men
in de vorige eeuw op de rotsachtige kus
ten van Bretagne, Normandië, Schotland,
Ierland en Californiè grote hoeveelheden
wier te drogen legde, waaruit na voor
zichtige verbranding een as overbleef die
1 °Io jodium bevatte. Nadat echter in de
woestijnen van Noord-Chili de afzettingen
van natronsalpeter waren ontdekt en uit
de moederloog natriumjodaat kon worden
gewonnenheeft dit land practisch het (Nadruk verboden).
jodiummonopolie verkregen. De oorspron
kelijke bron is ook hier waarschijnlijk de
een of andere voorhistorische zee met veel
zeeplanten geweest.
Hoe de zeeorganismen er in slagen be
trekkelijk grote hoeveelheden van deze
sporenelementen op te slaan, is onver
klaarbaar. We moeten volstaan met de
uitspraak dat hun chemische systemen
aanzienlijk doeltreffender zijn dan de
methoden die de mens weet
aan te wenden. Ware tove
naars zijn in dit opzicht
bijvoorbeeld bepaalde radio-
lariën, eencellige wezentjes,
voorzien van een pantser
van kiezelzuur dat vaak ge
wapend is met fijne naalden
of weerhaken. Vele radio-
la.riën dragen bovendien nog kleine sier-
stenen, vervaardigd van strontium, en
men heeft berekend dat het diertje onge
veer 20 millioen maal zoveel zeewater
door zijn lichaam moet laten circuleren
als het aan strontium terug ontvangt. Zó
gering is de concentratie van het sporen
element stronthim in zeewater!
Nog erger is het in dit opzicht met ko
per gesteld, dat in een verhouding van
1 op 100 millioen in zeewater wordt aan
getroffen. Toch wordt deze stof in grote
hoeveelheden bemachtigd door kreeften,
die het koper nodig hebben voor het zuur
stoftransport in het bloed, op gelijke wijze
als wij het ijzer voor deze taak behoeven.
Na deze inleiding kunnen we wel eens
een uitstapje maken naar de Dode Zee,
de geweldige voorraadschuur in Israel.
Daarover morgen.
H. PéTILLON.
