Vakbond daagde ÏJmuidense
reders in kort geding
S.J. DE GOEDE
Een koppig
misverstand
Invloed van gunstige
conjunctuurberichten
Vakbond in het
Israels onverzoenlijke houding
stelt Londen teleur
RADIO
Trawler „Antje" voer ondanks protest
onder afwijkende voorwaarden uit
gelijk gesteld
Fokker-in vlieger zal
„Friendship" beproeven
Nasser dreigt met bewapeningsrace
als het Westen Israel helpt
Aalsmeers corso 1956:
„Woord in Beeld"
Aanrander aangehouden
te Lopik
School-psychologische
dienst in Roosendaal
suimlc /Uj ecA/jvw c
f 435.-
Protest bij ILO tegen
Antilliaanse regering
8
Nieuwe S 14 naar Amerika
Vertaalde samenvattingen
van Russische publicaties
Beria bedierf ook Turks-
Russische betrekkingen
GOEDERENVERVOER
van 200 KG tot 1400 KG
SIEMENS
Effecten- en
Geldmarkt
Dodelijk verkeersongeval
Klassiek erfgoed, volgens
de Pravda, vervormd
West-Duits voetbalteam
tegen de Noren
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1955
Voor de president van de Haarlemse
rechtbank, mr. A. M. baron van Tuyll van
Serooskerken, diende Vrijdagmiddag een
kort geding, door de Centrale Bond van
Werknemers in het Transportbedrijf te
IJmuiden aanhangig gemaakt tegen de
Vereeniging van Reeders van Visschers-
vaartuigen en de N.V. Visserij Maatschap
pij „Piscator" te Vlaardingen. Namens de
eiser verzocht mr. R. J. Polak de N.V.
Piscator met onmiddellijke ingang te be
velen zich te onthouden van iedere inbreuk
op de bepalingen van de C.A.O. van 23 Mei
1950 der schepelingen ter trawhbsserij op
straffe van een dwangsom van f 1000 voor
iedere overtreding en voor iedere dag dat
een eenmaal geconstateerde overtreding
wordt herhaald. Verder werd verzocht de
Vereeniging van Reeders te veroordelen de
N.V. Piscator binnen 24 uur na de uit
spraak aan te zeggen dat zij gehouden is
de normen van de C.A.O. volledig na te
komen en anders de statutaire bepalingen
toe te passen, die gelden voor leden, die in
strijd met het belang van de Vereeniging
handelen dit onder de verplichting der
vereniging tot het betalen van een dwang
som van f 250 voor iedere dag van verwijl.
Tenslotte wordt verzocht de beide ge
daagden te veroordelen in de kosten van
het geding.
Vanmorgen heef de president van de
Haarlemse rechtbank deze eis volledig toe
gewezen.
Het geschil gaat over de trawler „Antje"
(RO. 15), die op 30 October ter vangst is
gegaan onder condities, die op verschillen
de punten in strijd waren met de C.A.O.
Ten eerste was de bemanningssterkte in
strijd met het daarin bepaalde zonder
overleg van elf tot negen teruggebracht
en het besommingspercentage van elk der
bemanningsleden gehandhaafd. Voorts wa
ren de in deze C.A.O. vervatte werktijden
en vacantieregelingen overtreden.
Namens de Centrale Bond verklaarde
mr. Polak, dat de bond wel degelijk begrip
had voor de moeilijkheden, waarin de N.V.
verkeerde wat betreft haar personeels
voorziening, maar daarom ook overleg be
treffende de voorwaarden nodig geoor
deeld had. Daaraan heeft de N.V. echter
niet voldaan, zij is volkomen eigenmachtig
van de voorwaarden afgeweken. Ook de
redersvereniging was in kennis van deze
overtredingen.
Verweer
Namens de redersvereniging verklaarde
de voorzitter, de heer J. C. Pronk, niet te
begrijpen, waarom de Centrale Bond nu
reeds was gaan procederen. Hij had inder
daad vernomen, dat de Antje op een an
dere overeenkomst dan de C.A.O. was uit
gevaren, maar lopende deze reis zou, naar
hij zich voorstelde, getracht worden, hier
over een accoord met de Centrale Bond te
bereiken. Er waren immers in overeen
stemming met de Bond wel méér afwij
kingen toegestaan en ook deze keer zou
het naar zijn oordeel wel zijn gelukt over
eenstemming te verkrijgen.
De directeur van de N.V. Piscator had
er in zijn verweer de aandacht op geves
tigd, dat de „Antje", die na de laatste reis
bijzonder slecht besomd had, daarna een
tijd lang had stilgelegen, eenvoudig omdat
er geen bemanning voor te vinden was.
(Deze krijgt namelijk percentages van de
besomming). Eindelijk was een schipper
gevonden, die wél kans zag een bemanning
te vinden, maar daartoe ook zijn eisen
stelde, welke reeds ten eerste afweken van
ADVERTENTIE
de in de C.A.O. voorgeschreven beman
ningssterkte. De moeilijkheden vloeien
voort uit het feit, dat de Antje verreweg
de kleinste trawler was, 183 ton, voortge
dreven door een 25 jaar oude motor van
500 pk. Er zijn heel wat sterkere schepen,
vooral kotters, die, naar hij zeide, niet on
der de C.A.O.-bepalingen voor schepelin
gen ter trawlvisserij vallen. „Het is met die
C.A.O.'s over het algemeen een warboel in
het visserijbedrijf", aldus de heer Brouwer,
„daarom wordt er ook bij herhaling van
afgeweken". Het was echter wel degelijk
de bedoeling hierover in nader overleg te
treden met de bonden, maar men kon deze
kans niet laten voorbijgaan. De heer Brou
wer zag niet in, waarom het schip langer
stil zou hebben moeten liggen, ofschoon
de bemanning alleen maar méér kon ver
dienen, dan volgens de C.A.O. mogelijk
was. De voor deze reis geldende overeen
komst stemde overeen met die voor kot
ters, en terecht, aldus het verweer, want
daarmee was de „Antje" ook het best te
vergelijken.
Namens de eiser antwoordde mr. Polak
hierop, dat men voor de „Antje" dan des
tijds maar een andere overeenkomst had
moeten aangaan. De voornaamste reden
waarom de Centrale Bond dit geding aan
hangig heeft gemaakt, is, dat er op 29 Oc
tober nog een protest bij de genoemde re
derij van de „Antje" was ingediend, maar
dat niettemin deze trawler op 30 October
was uitgevaren. Vrijdagavond zou de
„Antje," binnenkomen en op Maandag zou
zij blijkens het voornemen van de rederij
opnieuw onder deze afwijkende condities
uitvaren.
De president overwoog bij zijn uitspraak
dat de C.A.O. de gedaagde tot wet strekt
en dat zij van de daarin opgenomen bepa
lingen niet eigenmachtig mag afwijken.
Na het dodelijk ongeval met luitenant
kolonel Sonderman, die het nieuwe ver
keersvliegtuig, de „Friendship" zou be
proeven, heeft de directie van de Fokker
fabrieken besloten dit werk thans te laten
uitvoeren door de invlieger H. V. B. Bur
gerhout. De F 27 „Friendship", het eerste
verkeersvliegtuig voor de burgerluchtvaart
dat na de oorlog in ons land gebouwd is, is
gereed gekomen.
Invlieger Burgerhout zal er uiteraard
niet onmiddellijk mee de lucht in gaan.
Eerst zal hij zich in de komende dagen ver
trouwd moeten maken met de cockpit.
Voorts zullen taxi- en remproeven op de
startbanen en wat men noemt „kleine
sprongetjes" de eerste proefvlucht vooraf
gaan.
De „Friendship" biedt plaats aan 28 tot
36 passagiers, die een vrij uitzicht zullen
hebben aangezien het toestel, juist als de
Elisabethan, waarmede ook de British
European Airways vliegen, een bovendek-
ker is. Het is uitgerust met 2 schroef-
turbines, en is geschikt voor de korte en
middelgrote afstanden, zoals de Dakota's.
De KLM heeft een voorlopige order bij
de Fokkerfabrieken geplaatst voor twee
van deze nieuwe vliegtuigen,
Fokker verwacht, dat de demonstraties
met de S-14 straaltrainer ondanks het ver
ongelukken van invlieger Sonderman in
Amerika zullen worden voortgezet. Daar
toe moet uiteraard een tweede S-14 naar
Amerika worden verscheept. Dit tweede
toestel staat gereed en volgens een persbe
richt uit Amerika zou de Fairchild-fabriek,
die in Amerika Fokker's verkoopbelangen
behartigt, van plan zijn de demonstraties
voort te zetten, omdat het vertrouwen in
de Nederlandse straaltrainer ongeschokt is
gebleven.
Aangezien Sonderman met het thans
verongelukte toestel reeds diverse malen
een invlieger van Fairchild geïnstrueerd
heeft, ligt het in de bedoeling, dat met het
tweede toestel geen Nederlandse invlieger
meegezonden zal worden. De vliegdemon-
straties zullen dan dus door Amerikaanse
in vliegers worden uitgevoerd.
ADVERTENTIE
LONDEN/NEW YORK (Reuter) Een
woordvoerder van het Britse ministerie
van Buitenlandse Zaken heeft verklaard,
dat de Britse regering betreurt, dat Israel
een zo „onverzoenlijke houding" aanneemt
ten aanzien van een regeling in het Mid
den-Oosten, zoals premier Eden die zich
voorstelt. „De Britse regering blijft van
oordeel dat het Arabisch-Israelische con
flict slechts opgelost kan worden door in
schikkelijkheid en concessies aan beide
zijden".
Mosje Sjaret, de Israëlische minister van
Buitenlandse Zaken, heeft in New York
verklaard, dat Israel geen grondgebied wil
prijsgeven en dat hij tijdens zijn inzamel-
actie in de Verenigde Staten niet aan on
derhandelingen over wapenaankopen zal
deelnemen.
Van de zijde van Syrische politieke krin
gen en Syrische bladen wordt ongunstig
commentaar geleverd op de toespraak van
premier Eden. De Westerse mogendheden,
zo zegt men, volgen in het Midden-Oosten
dezelfde politiek als vroeger. De verklaring
kan de Arabieren niet bevredigen. Zij eisen
de uitvoering van de UNO-resoluties.
Russen geven gevolg aan
Nederlands verzoek
Dr. A. Kessen, bibliothecaris der rijks
universiteit te Leiden en voorzitter van de
Internationale Commissie voor de Uitwis
seling van Wetenschappelijke Publicaties
(van de Internationale Federatie van Bi-
bliothecarissenverenigingen), heeft zich in
deze laatstgenoemde functie gewend tot de
Russische Academie van Wetenschappen te
Moskou met het verzoek om publicaties en
tijdschriftartikelen te voorzien van korte
samenvattingen in het Engels of Frans.
Aan dit verzoek heeft de Russische Aca
demie thans in belangrijke mate gevolg ge
geven. Zij heeft bericht, dat met ingang
van Januari 1956 in 20 van de 52 door haar
uitgegeven tijdschriften korte samenvattin
gen in het Engels of Frans zullen verschij
nen. Op deze wijze zal een belangrijk ge
deelte van de Russische wetenschappelijke
litteratuur in veel grotere mate dan tot nu
toe het geval was voor de wetenschapsbe
oefenaren in de gehele wereld toegankelijk
zijn. Onder de Russische Academie, die de
belangrijkste instelling op wetenschappe
lijk gebied is in de Sovjet-Unie, ressorteren
meer dan vijftig instituten, veertien musea
en tientallen commissies voor de verschil
lende wetenschapsgebieden.
In hötel de „Drie Kolommen" te Aals
meer heeft burgemeester G. G. Loggers de
prijzen uitgereikt van het op 3 September
gehouden bloemencorso. Tevens werd de
premièrevoorstelling gegeven van de ver
vaardigde corsofilm.
Het corso-1956, dat op 1 September door
Amsterdam zal trekken, draagt als motto
„Woord in Beeld". Het zal een dertigtal
boekentitels uitbeelden, ondermeer „De
klop op de Deur", „Het Grote Schaakspel",
„De Negerhut van Oom Tom" en „Kamp
vuren langs de Evenaar". Aan het corso,
dat evenals voorgaande jaren vervaardigd
wordt naar ontwerp van Toon Noyons, is
ook ditmaal een stadionspel van Coen Nau-
ta verbonden.
De rijkspolitie te Lopik heeft de dader
aangehouden van een veertien dagen ge
leden gepleegde aanranding van een wiel-
rijdster. Het is de 18-jarige P. van der A.
uit Schoonhoven, die een bekentenis heeft
afgelegd en ter beschikking van de offi
cier van Justitie te Utrecht is gesteld.
In Vlist had hij onlangs een poging tot
aanranding gedaan, maar hij trof toen een
zeer kordate jongedame, die van zich af
sloeg, waarna hij vluchtte.
In samenwerking met de Kringcommis
sie van de Kruisverenigingen in het district
Roosendaal zal de onlangs gestichte R.K.
schoolraad een school-psychologische
dienst oprichten, die de geestelijke gezond
heidszorg der schoolgaande jeugd op zich
neemt.
De schoolpsycholoog heeft alleen een
selecterende taak. Hij zal slechts de voor
een bijzondere aandacht in aanmerking
komende kinderen via de huisarts ver
wijzen naar de ouders voor het treffen
van eventueel noodzakelijke maatregelen.
De ouders zullen zich met de kinderen
kunnen vervoegen op het Medisch Opvoed
kundig Bureau dat in Roosendaal zal wor
den gevestigd.
Premier Nasser van Egypte heeft een
correspondent van de Amerikaanse om-
roepmaatschappij NBC medegedeeld, dat
Egypte meer wapens van het Russische
blok zou kunnen krijgen als Israel Weste
lijke hulp zou ontvangen. Nasser waar
schuwde, dat indien Israel wapens van het
Westen ontving, de Arabische staten „een
ware bewapeningswedloop in het Midden-
Oosten" zouden beginnen. Een deel van de
nieuwe Tsjechoslowaakse wapens die Egyp
te gekregen had was reeds aan de Egyp-
tisch-Israelische grens aanwezig, zo zei
Nasser desgevraagd.
LONDEN (United Press) Aan Lav-
renti Beria, de terechtgestelde chef van de
Russische, geheime politie, is het te wijten
dat de betrekkingen tussen de Sovjet-Unie
en Turkije zo onbevredigend zijn, zo heeft
de eerste partij-secretaris Kroesjtsjev ver
klaard in een vraaggesprek met een Turkse
journalist voor radio Moskou.
Beria, zo zei Kroesjtsjev, had de vriend
schap en de goede betrekkingen die vroeger
tussen Rusland en Turkije bestonden, ge
schonden. Kroesjtsjev vermeldde niet
waaruit Beria's handelingen ten opzichte
van Turkije hadden bestaan.
Wel verklaarde hij dat een „terugkeer
naar normale betrekkingen" tussen beide
landen „natuurlijk" was. Kroesjtsjev heeft
in Mei bij het bezoek van de Russische
regeringsdelegatie aan Joegoslavië ook ver
klaard dat Beria de Joegoslavisch-Russische
relaties bedorven had.
ADVERTENTIE
Een der grootste expeditiefirma's van
Haarlem en geheel Nederland bestelde
dezer dagen bij ons haar zesde
1400 KG RENAULT bestelauto in 1955.
terwijl haar gehele wagenpark reeds
enkele tientallen RENAULT'S bevat
Immers: RENAULT is goedkoop in
aanschaf, heeft weinig reparatie, lage
onderdelenprijzen en zeer gering
brandstofverbruik.
Enkele prijzen:
1400 KG bestelauto, compleet 6900.—
1000 KG bestelauto, compleet 6700.—
300 KG bestelauto, compleet 4190.—
(brandstofverbruik 1 op 15)
200 KG bestelauto, compleet 3995.—
(brandstofverbruik 1 op 17)
Vertegenwoordiging voor Haarlem en
omgeving:
GARAGE DEN HOUT
Wagenweg 166168 - Haarlem
Tel. 12138 en 15056
DE MOORDZAAK-BARBERTJE
Gerechtsdienaar: Mijnheer de
rechter, daar is de man die Barbertje ver
moord heeft.
Rechter: Die man moet hangen. Hoe
heeft hij dat aangelegd?
Gerechtsdienaar: Hij heeft haar in
kleine stukjes gesneden, en ingezouten.
Rechter: Daaraan heeft hij zeer ver
keerd gedaanhij moet hangen.
Lothario: Rechter, ik heb Barbertje
niet vermoord! Ik heb haar gevoed en ge
kleed en verzorgdik kan getuigen bij
brengen, die verklaren zullen dat ik 'n
goed mens ben, en geen moordenaar.
Rechter: Ge moét hangen! Ge ver
zwaart uw misdaad door uw eigen waan.
Het past niet aan iemand dievan iets
beschuldigd is, zich voor 'n goed mens te
houden.
Lothario: Maar, rechter, er zijn ge
tuigen die het zullen bevestigen. En daar
ik beschuldigd ben van moord
Rechter: Ge moet hangen! Ge hebt
Barbertje stukgesneden, ingezouten, en zijt
ingenomen met uzelfdrie kapitale de
licten. Wie zijt ge, vrouwtje?
Vrouwtje: Ik ben Barbertje
Lothario: Goddank! Rechter, ge ziet
dat ik haar niet vei-moord heb!
Rechter: Hmjazo! Maar het
inzouten?
Barbertje:. Neen rechter, hij heeft me
niet ingezouten. Hij heeft mij integendeel
veel goeds gedaan. Hij is 'n edel mens!
Lothario: Ge hoort het, rechter, ze
zegt dat ik 'n braaf mens ben
Rechter: Hmhet derde punt
blijft dus bestaan. Gerechtsdienaar, voer
die man weg, hij moet hangen. Griffier,
citeer in de praemissen de jurisprudentie
van Lessings patriarch
Dit is de volledige tekst van het „onuit
gegeven toneelspel" waarmee Multatuli
zijn Max Havelaar heeft ingeleid, nu wel
haast een eeuw geleden. Gedurende die
eeuw is in den gansen lande het hardnek
kig misverstand gerezen, dat het Barbertje
was die moest hangen. Gij ziet uit het
bovenstaande, authentieke verslag van de
moordzaak, hoe ver dit bezijden de waar
heid is. Niet Barbertje moest hangen, maar
Barbertje's man, Lothario. Vergeefs streed
wijlen Charivarius in De Groene Amster
dammer jarenlang tegen het verkeerde
citaat. Eenmaal gemeenplaats zijnde en
door tallozen nagepraat, bleek het onaan
tastbaar te zijn.
Dat is het nog. Zelfs in 's Lands Ver
gaderzaal. Toen Donderdag, bij de alge
mene financiële beschouwingen van de
staatsbegroting, minister Van de Kieft zich
verweerde tegen een motie-Lucas, door vijf
fracties mede-ondertekend zodat hij zijn
nederlaag bij de komende stemming kon
voorzien sprak de minister van Finan
ciën: „Barbertje zal moeten hangen, maar
voordat hij hangt heeft hij nog wel een
enkel woord te zeggen."
Dit is erger dan ooit. Barbertje wordt een
man en treedt op als minister van Finan
ciën. Douwes Dekker moet zich in zijn graf
omgedraaid hebben. Maar de Kamerleden
Lucas en Van Leeuwen, bestrijders van de
minister, gingen er vrolijk op in. „Geenszins
gaat mijn verlangen uit naar het hangen
van Barbertje," zei dr. Lucas (K.V.P.). „Wij
willen Barbertje juist helpen," verzekerde
mr. Van Leeuwen (V.V.D.) Niemand in de
Kamer sprong op en koos de partij van een
der vermaardste werken in de Nederlandse
litteratuur der negentiende eeuw. Niemand
streed, gelijk eertijds Charivarius, voor
juist citeren. En de griezelige vraag rijst:
was er wel iemand, die beter wist?
Goed. Als de Tweede Kamer het niet
weet, zullen toch al onze lezers het van
daag weten: het was nooit Barbertje die
moest hangen. Het was Lothario.
H. R.
ADVERTENTIE
DOOR RUIMTE - ACOUSTIEK
SIEMENS SUPER G 51
Optimale FM-ontvangst. 8 Siemens-
buizen. Siferrit-antenne. 3 Luid
sprekers. Individuele toonregeling.
Vraagt demonstratie
Alle onderdelen voor Siemens radiotoestellen
worden in eigen fabrieken vervaardigd
Verkrijgbaar in grote keuze bij
Zijlstraat 11 -15 b. d. brug - Haarlem - Tel. 13039
Een met bieten geladen vrachtauto, be
stuurd door E. B. uit Sneek, is door het
springen van een voorband tegen een boom
gereden. Het ongeval geschiedde nabij de
Wellebrug te Sneek. De bestuurder was op
slag dood.
De naast hem zittende vrachtvervoerder
E. L. eveneens afkomstig uit Sneek, werd
zwaar gewond in het ziekenhuis te Sneek
opgenomen.
BESTUUR. Tijdens de ledenvergadering
van de afdeling Bloemendaal van de Neder
landse Onderwijzersvereniging werd het
bestuur als volgt samengesteld: K. Nijen-
huis, voorzitter; D. Duinker, secretaris; P.
A. Jordans, penningmeester; Mei. F. M. Hof
land en J. A. Huneman, leden. Tot afgevaar
digde naar de aigemene vergadering werd
benoemd: H. Kuys.
Het Internationaal Verbond van Vrije
Vakverenigingen heeft een officiële klacht
ingediend by de Internationale Arbeids
organisatie waarin wordt gezegd, dat de
regering van de Nederlandse Antillen de
vakverenigingsrechten heeft geschonden.
Gesproken wordt van „politie dwang
maatregelen" tegen vakbonden op Curagao
tijdens de jongste staking in de fosfaat
mijnindustrie. Politie-officieren zouden,
volgens het IVW, hierbij gebruikt zijn om
stakers thuis te bezoeken teneinde deze
door intimidatie weer aan het werk te
krijgen, terwijl er ook verscheidene arres
taties zouden zijn verricht. Tenslotte zegt
het IVW, dat de kantoren van de betrok
ken vakbond waren gesloten en dat buiten
landse arbeiders met deportatie waren be
dreigd.
LONDEN (Reuter) Het orgaan van de
Sovjet-Russische communistische partij, de
Pravda, schrijft vandaag dat de richting in
de Sovjet-architectuur, gekenmerkt door de
paleisachtige stijl van sommige openbare
gebouwen, die vervaardigd zijn ten koste
van gerief voor de bevolking, „in tegen
spraak is met de gedachtengang van partij
en regering".
De Pravda schrijft de grove tekortkomin
gen en buitensporigheden" van de Sovjet
architectuur grotendeels toe aan het feit,
„dat de voormalige academie van bouw
kunde van de Sovjet-Unie de architecten
verkeerd gericht heeft". (Berichten uit
Moskou verwijzen naar de „voormalige
academie zonder een aanwijzing te geven
wat er mee gebeurd is.)
Volgens de Pravda is het accent gelegd
op decoratie en „opzichtigheid" ten koste
van gerieflijkheid, technische geschiktheid
en economische bouw en exploitatie. Het
officiële decreet van Woensdag dat een
„strijdprogram voor architecten, ontwer
pers en aannemers" wordt genoemd, is op
bijeenkomsten van bouwers in het gehele
land „eenparig goedgekeurd". Er werden
tevens voorstellen ingediend om de tekort
komingen in het ontwerpen van nieuwe
gebouwen te bestrijden. De vroegere aca
demie had een eenzijdige kijk op de bouw
kunde en „overdreef en vervormde de be
langrijkheid van het klassieke erfgoed", al
dus de Pravda.
Hoe men ook over het toekomstig ver
loop van beurs en conjunctuur moge denken,
het is deze week wel weer duidelijk gewor
den dat de beurs, zowel die te New York
als die te Amsterdam over een groot weer
standsvermogen beschikt. Het is nu een
maal zo dat als de koerden dalen ook de
beursbeschouwingen in mineur gaan luiden
en zelfs de conjunctuurvooruitzichten aan
de koersbewegingen op de beurzen worden
afgemeten. De maatregelen, welke in ver
schillende landen door de regering zijn ge
nomen om de investeringen en de con
sumptie af te remmen zijn, toen de beurzen
daarop met een flauwe stemming en een
scherpe koersdaling reageerden, hier en
daar zelfs als de aanwijzing voor een ko
mende conjunctuuromslag gezien en men
beschouwde dienovereenkomstig de koers
daling op de effectenbeurzen als volkomen
gemotiveerd. Onmerkelijk is echter dat nu
op de aandelenmarkten een flink herstel is
ingetreden, ook de pessimisten in hun be
schouwingen voorzichtiger worden. Nie
mand kan in de toekomst zien en ook de
ontwikkeling van de conjunctuur ligt in de
schoot der goden verborgen, maar een feit
is dat het weerstandsvermogen van de ef
fectenbeurzen onmiskenbaar is gebleken
en dat het terugkerend optimisme nog al
tijd in de conjunctuuraanwijzingen een
redelijke grond vindt.
Op de New Yorkse beurs is het index
cijfer voor Industriële aandelen, dat van
zijn hoogste stand van 487.45 op 23 Sep
tember tot 438.59 op 11 October terugviel,
terwijl we dit schrijven weer tot 474 geste
gen, wat wil zeggen dat van het verlies ad
49 punten reeds weer 36 punten zijn inge
haald. In Amsterdam is het herstel minder
groot, maar het algemeen indexcijfer voor
de aandelen, dat van 239.07 op 6 September
tot 202.73 op 28 October was gedaald,
stond op 8 November toch weer op 215.86,
zodat ruim een derde van het geleden
koersverlies kon worden ingehaald.
Als men kennis neemt van wat aan be
richten over de conjunctuur in de Verenig
de Staten, trouwens ook in ons land, bin
nenkomt, is het ook geen wonder dat de
beurzen hun flauwe stemming niet hebben
kunnen handhaven, al mag men zich, ge
lijk we de vorige week reeds opmerkten,
er over verheugen dat zich geen nieuwe
hausse-beweging baan breekt, die tot uit
breiding van speculatieve affaires prikkelt.
Het feit dat ook bij het thans ingetreden
koersherstel de omzetten betrekkelijk klein
blijven, althans veel minder groot zijn dan
tijdens de jongste hausse, kan in deze als
een geruststellend verschijnsel worden aan
gemerkt. Want ook al treedt geen conjunc
tuuromslag in, zo is er nog geen reden om
voor de aandelen steeds maar meer te be
talen. Er is ook een mogelijkheid dat de
conjunctuur zich geruime tijd op het ver
hoogde niveau handhaaft, althans het
tempo verlangzaamt. Het is natuurlijk niet
zo dat de regeringen met hun restrictie-
maatregelen ten aanzien van investering
en credietverlening een terugslag in de
conjunctuur beogen. Het zijn de excessen,
welke men wenst af te snijden of te voorko
men en in zoverre hebben die maatregelen,
als geheel genomen, dan ook algemene in
stemming gevonden, ook al wordt thans van
alle kant op de noodzakelijkheid gewezen
dat de regeringen zelve het voorbeeld
geven. Ook de Economische Commissie
van de V.N. wijst hierop in haar jongste
rapport en in de Tweede Kamer heeft
onze goedmoedige minister van Financiën
deze week op dit punt spitsroeden moeten
lopen.
De meest opvallende conjunctuur-aan
wijzingen, welke thans de beurs beïnvloe
den, vindt men natuurlijk in de Verenigde
Staten, waar een- toeneming van de wel
vaart kan worden geconstateerd, welke
alle vergelijkingen tart. Het bruto natio
naal product (nationaal inkomen), dat in
het eerste kwartaal op jaarbasis rond 360
milliard bedroeg, is in het tweede kwartaal
tot S 385 milliard, in het derde kwartaal
tot 392 milliard gestegen. En dat deze
toenemende welvaart aan een steeds bre
dere groep van de bevolking ten goede
komt, blijkt wei uit de grotere persoonlijke
uitgaven, zowel voor de consumptie als
voor duurzame producten, mede als gevolg
van de ook in de Verenigde Staten verkre
gen grotere inkomensspreiding, waardoor
de algemene koopkracht van de bevolking
de laatste jaren aanmerkelijk is verhoogd
en nog steeds toeneemt.
Het is opvallend dat ondanks de sterk
verbeterde arbeidsvoorwaarden, vele on
dernemingen ook over de laatste kwartalen
weer hogere winsten publiceren, hetgeen
er op wijst dat de welvaart van deze tijd
voor geen gering deel moet worden toege
schreven aan de gemoderniseerde, geratio
naliseerde en, zo mag men wel zeggen, aan
de geautoma tiseerde productiemethoden, een
proces, waarvan het einde nog niet is te
zien. De winsten van de brouwerijen zijn
in de eerste negen maanden van dit jaar
met. 20 pet. gestegen, die van de textiel- en
kledingbedrijven met 88 pet., die van de
chemische bedrijven met 34 pet., die van
de ijzer- en staalmaatschappijen met 85
pet., enz. en de Amerikaanse bladen staan
vol van dividendverhogingen bij industriële
en spoorwegmaatschappijen, zodat het to
tale dividendbedrag voor de Amerikaanse
ondernemingen op jaarbasis thans op 10.7
milliard wordt aangenomen.
Vooral in de Verenigde Staten is gedu
rende de laatste jaren het streven merk
baar om ook aandeelhouders in ruimere
mate van de bedrijfswinsten te doen profi
teren. Behalve dividend verhogingen zijn de
aandelensplitsingen aan de orde van de dag.
De grote Standard Oil of New Jersey geeft
drie aandelen voor een en verhoogt het di
vidend van 1.25 tot 1.50 per kwartaal.
Dit is een voorbeeld uit vele en het kan
daarom niet verwonderen dat men voor de
aandelen weer warm loopt.
Ook in ons land is van een teruggang
van de conjunctuur nog niet veel te mer
ken. Het moge waar zijn dat als gevolg van
de verscherpte concurrentie de winstmar
ges in verschillende bedrijven dalen, als
hier een grotere omzet tegenover staat, be
tekent dat eerder een versterking van de
bedrijfsbasis. Een bedrijf dat met kleine
winstmarges kan renderen heeft immers
een groter weerstandsvermogen dan een
bedrijf dat daartoe grote winstmarges no
dig heeft. De recente publicatie van het
C.B.S. over de orderpositie van de Neder
landse industrie kan niet anders dan zeer
bevredigend worden genoemd en ze heeft
ook niet nagelaten op de beurs indruk te
maken. Met name in de metaalindustrie
en de kledingindustrie liggen de index
cijfers belangrijk hoger dan die van Maart
j.l. en ook voor de textielindustrie zijn de
cijfers per 30 Juni j.l. beter. De afschaffing
van de omzetbelasting heeft daartoe uiter
aard meegewerkt. Het is voorts verheu
gend dat zowel de binnenlandse als de bui
tenlandse orders zijn toegenomen. De Ne
derlandse exportpositie blijft nog gunstig,
zoals uit de cijfers van October is gebleken;
bij de E.B.U. hadden we in die maand dan
ook weer een overschot van 49 millioen
tegen slechts 17.7 millioen in September.
Het is dus geen wonder dat het goederen
verkeer in de havens recordcijfers te zien
geeft en men in Rotterdam, thans reeds de
tweede wereldhaven genoemd, de aanvoer
niet of nauwelijks kan verwerken. De Ne
derlandse scheepsbouw zit voor ettelijke
jaren met binnen- en buitenlandse orders
volgeboekt en al zijn de vrachten de laat
ste weken iets teruggelopen, de resultaten
van de scheepvaartmaatschappijen zullen
dit jaar zeker niet minder zijn dan in 1954.
Dit zijn bemoedigende gegevens, welke
hun invloed niet missen als andere, exter
ne factoren althans de stemming niet be
derven. Het was waarlijk te veel eer voor
Molotov dat de Amsterdamse beurs op zijn
„donderrede" over de Duitse eenheid het
hoofd liet hangen. New York stak het met
een koersstijging van enkele punten dap
per in de wind.
Om nog even op de binnenlandse in
dustrie terug te komen, men heeft deze
week van een verdere uitbreiding van de
capaciteit bij de AKU (Emmen) kunnen
lezen, van een hoger dividend bij de Sim
plex en bij Koud ijs, van een mooi dividend,
deels uit agio, bij Smit's Transformatoren-
fabriek en van een gunstige bedrijfsont
wikkeling bij de Zeeuwsche Confectie-
fa brieken.
Laat de regering daarom de industrie
niet te veel aan banden leggen. Zij zal zich
uit welbegrepen eigenbelang, wat de in
vesteringen betreft, zelf wel de nodige be
perkingen opleggen.
En een gematigd man is zijn vrijheid
waard.
Het West-Duitse voetbalelftal dat op 16
November in Karsruhe tegen Noorwegen
uitkomt, zal worden samengesteld uit de
volgende 16 spelers:
Doel: Herkenrath (Rotweiss, Essen) en
Kwiatkowski (Borussia, Dortmund).
Achter: Posipal (Hambuprger SV),
Schmidt (FC Kaiserslautern) en Kaniber
(Würzburg).
Midden: Eckel, Liebrich (beide FC Kai
serslautern), Harpers (SV Sodingen), Hoff
mann (Viktoria Aschaffenburg) en Mai
(SPVG Fürth)
Voorhoede: Kraus (Kickers Offenbach),
Fritz Walter (FC Kaserslautern), Biesinger
(BC Augsburg), Jupp Röhring (FC Köln),
Waldner (VFB Stuttgart) en Schroder
(Werder, Bremen).
