ilüyat Derby
Gemeente Amsterdam voert ont
eigeningsprocedure tegen zichzelf
J
Prinsessenkalender Pro Juventute
STAATSGREEP
Brand in rijwielfabriek
te Amsterdam
Verkeerscommissie in
Utrecht geïnstalleerd
Proces-dierenparkje
voor Hoge Raad
Vrouwen schilderen !l
Verkeerstoezicht ook
door de maréchaussée
3
Studenten verwondden
agenten met bierglazen
Landbouwer in Sloten moest van zijn land af
hoewel zijn pachtcontract verlengd werd
Parijs en New York
lanceren nieuwe
Coiffures voor 1956
Rotterdamse artsen
over gebedsgenezing
Kinderbijslag voor invalide
kinderen tot 27 jaar
Kerkelijk Nieuws
Minister vraagt SER-advies
verplichte Ziekenfonds
premie
Vader van twee vermoorde
jongens gestorven
Onbevoegd gegeven lessen
bij VHMO: 16.5 percent
Kinderen in de zwartste nood...
Expositie in Arnhems
Gemeentemuseum
Advies van de K.N.A.C.:
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1955
Het is een even interessante als gevaar
lijke situatie, die in Brazilië is ontstaan en
waarvan de ontwikkeling op dit moment
met slechts gedeeltelijke zekerheid valt te
voorspellen. In het kort is de gang van za
ken als volgt te beschrijven:
Het Braziliaanse leger, onder leiding van
een groep zeer bekwame en vooruitstreven
de figuren een stabiele factor in de politiek
des lands geworden, heeft bij traditie ge
fungeerd als een beschermer en bevorde
raar der democratische instellingen. De
jonge en wankele democratie van de Bra
ziliaanse federatie heeft in de jongste ge
schiedenis vaak aan een zijden draad ge
hangen, doch steeds weer heeft het leger
het behoud der democratie afgedwongen
wat vorig jaar zelfs aan president
Vargas het leven kostte. Het leger
heeft in eigen boezem uiteraard te kampen
met stromingen, die op bepaalde momenten
de macht van het militaire apparaat willen
zien gebruikt om dit apparaat zelf een poli
tieke macht te doen bekleden. Hiertegen
heeft de legerleiding zich steeds stellig ver
zet, zelfs na de derde October, toen de
presidentsverkiezingen een aan het leger
onwelgevallige candidaat als overwinnaar
uit de bus deden komen: de sociaal-demo
craat Kubitschek. Deze Kubitschek zal op
1 Januai'i zijn functie aanvaarden doch
intussen zijn in het leger activisten onder
leiding van kolonel Mamede opgestaan, die
deze functie-aanvaarding willen beletten.
Mamede heeft in het openbaar tot een
staatsgreep opgewekt en hij vond daarbij
een welwillend gehoor bij de waarnemend
president des lands, Luz, en de ministers
van Marine en Justitie, alle drie tegen
standers van Kubitschek. De legerleiding
heeft deze houding der drie functiona
rissen gehekeld, waarop de minister van
Oorlog, generaal Lott, door Luz gedwongen
werd af te treden. Lott heeft thans door
een bliksemsnelle actie het leger gezuiverd
van de oproerige elementen en het parle
ment heeft de waarnemend president Luz
gedwongen de wijk te nemen. De eigenlijke
president, Café Filho, is zwaar ziek en Luz
trad als zijn plaatsvervanger op. Café Filho
zou de actie der oproerigen niet hebben ge
duld wanneer hij in staat was geweest op
te treden, want hij staat bekend als een
zeer democratische en integere figuur,
voor wie alle partijen de grootste achting
hebben. Zijn waarnemer Luz heeft blijk
baar echter een andere opvatting.
Nu heeft het leger de macht onmiddellijk
gedelegeerd aan een nieuwe, door de Ka
mer gekozen waarnemend president, Ra
mos, die voordien voorzitter der Kamer
was. Café Filho blijft president, al kan hij
zijn functie niet uitoefenen wegens een
hartaanval, die hem dwingt bedlegerig te
blijven.
Deze nieuwe situatie geeft stof tot aller
lei verwachtingen. De mogelijkheden die
zich thans aandienen zijn afhankelijk van
de vraag, of de snelle zuivering van het
leger afdoende is, zodat de discipline is
hersteld. Is dat 't geval, da verandert er
eigenlijk weinig, behalve dan dat waar
nemend president Luz, de minister van
Justitie Kelly en de minister van Marine
Do Valle zijn afgezet en uit het land ge
jaagd, terwijl enkele honderden officieren,
die de groep der activisten vormden, zijn
gearresteerd.
Het leger zal dan opnieuw de uitvoering
der democratische regelen hebben afge
dwongen, zodat Kubitschek in Januari on
gehinderd zijn functie, die hij door de vrije
verkiezingen verkreeg, zal kunnen op
nemen. Het feit, dat deze Kubitschek thans
door het leger wordt beschermd in zijn hoe
danigheid van verkozen president, ofschoon
hij geen favoriet van het leger was, geeft
een bemoedigend idee van de gewetens
volle en oprechte opvattingen, die het leger
er in de persoon van Lott op na houdt.
Slaagt Lott er echter niet in de oproerige
elementen in het leger het zwijgen op te
leggen, dan zullen gevechten uitbreken en
staat Brazilië aan de vooravond van een
tragische, volkomen onberekenbare ont
wikkeling, die de grootste rampen kan
brengen.
De totnutoe gebleken feiten echter doen
de stellige verwachting koesteren, dat Bra
zilië voor de zoveelste maal door zijn
stabiliserende factor achter de schermen,
het leger, voor betreurenswaardige avon
turen zal worden gered.
ADVERTENTIE
F.NESXV.RG.N.A
Te Delft is het tot een vechtpartij geko
men tussen studenten en politie, waarbij
drie politiemannen werden gewond. Nadat
de leden van de Rooms-Katholieke Stu
dentenvereniging „Sanctus Virgilius" ge
ruime tijd hadden doorgebracht in een so
ciëteit „Alcuin" aan de Oude Delft, teza
men met leden van de Rooms-Katholieke
Studentenvereniging „Carolus Magnus" uit
Nijmegen, die op bezoek waren in Delft,
kwamen zij in de loop van de nacht naar
buiten. Er ontstond toen een zodanig ru
moer, dat de politie hun verzocht naar
binnen te gaan. Een aantal studenten gaf
hieraan geen gehoor, waarna de politie
genoodzaakt was. hardhandig in te grijpen.
De studenten begonnen toen van de bin
nenplaats van de sociëteit af met biergla
zen te gooien. Daarbij werden drie agen
ten gewond, van wie er één twee wonden
boven de ogen kreeg. Zijn wonden moes
ten in het ziekenhuis worden gehecht.
Het gerechtshof te Amsterdam heeft het
beroep behandeld, dat de landbouwer J.
Hopman uit Sloten had ingesteld tegen de
uitspraak van de president van de Amster
damse rechtbank die hem in een kort ge
ding tegen de gemeente Amsterdam op 25
Augustus in het ongelijk stelde. Hopman
woont al 25 jaar in de boerderij „Stads-
zioht" aan de rand van Amsterdam. Op het
land er omheen liet hij zijn koeien grazen.
Dit land is echter eigendom van de ge
meente Amsterdam.
Hopman pachtte de grond en had daar
voor een pachtcontract. Hij vroeg in de
lente van dit jaar bij de pachtrechter in
Amsterdam verlenging van zijn pachtcon
tract aan, waartegen de gemeente zich ver
zette. In normale gevallen zou hij die ver
lenging zeker niet hebben gekregen op
grond van de vereiste stadsuitbreiding.
Maar in het uitbreidingsplan staat, dat die
gronden zullen worden toegewezen aan
reeds eerder verdreven tuinders uit Am
sterdam, die er tuinderijen op zullen mo
gen aanleggen. De Pachtwet zegt evenwel,
dat ontbinding van pa'öhtcon tra eten slechts
mag geschieden, indien de verpachter
dus in dit geval de gemeente de grond
wil bestemmen voor volkshuisvesting, wo
ningbouw, handel of nijverheid of anilere
niet tot de landbouw behorende doeleinden.
De gemeente wil het land juist wèl voor
doeleinden, die betrekking hebben op land
bouw (tuinderijen) bestemmen, zo oordeel
de de pachtrechter en gaf Hopman zijn ver
lenging.
De gemeente negeerde deze beslissing en
vroeg buiten medeweten van Hopman aan
de president van de rechtbank een beschik
king voor voorlopige inbezitneming van de
grond (die vooraf gaat aan definitieve ont
eigening) en verkreeg die. In de afgelopen
zomer kwamen ambtenaren Hopman aan
zeggen, dat hij het land binnen enkele da
gen moest ontruimen. Daarop dagvaardde
Hopman de gemeente in kort geding voor
de president van de rechtbank en vroeg
hem, de gemeente te bevelen zich van
iedere handeling in strijd met het verlengde
pachtcontract te onthouden.
De president wees dit van de hand en
verklaarde niet in te zien, waarom tuinde
rijen niet tot volkshuisvesting zouden kun
nen behoren.
Diverse precedures
Intussen doorkruisen in dit gecompliceer
de geval diverse procedures elkaar. De ge
meente tekende hoger beroep aan tegen, de
door de pachtrechter verleende verlenging
van het pachtcontract. Dit beroep heeft' dc
vorige maand gediend voor het pachthof te
Arnhem. De uitspraak wordt pas op 28 No
vember verwacht.
Dan is ér het beroep, dat Plopman tegen
de beslissing in kort geding heeft ingesteld
en dat gisteren voor het hof te Amsterdam
is behandeld. In de derde plaats loopt er een
ADVERTENTIE
Naar aanleiding van ons recent
bezoek aan PARIJS en NEW
YORK presenteren wij in onze
salons de nienwe COIFFURES
1956 n.l:
Parijs: La Ligne „Arlequin d'Hiver"
La coupe „Napoleon"
New York: Hairstyle „Colombine"
„Baccarat"
Louis Pierlot
HAUTE COIFFURE
Zijlstraat 88 Telefoon 10083
HAARLEM
Door nog onbekende oorzaak is brand
ontstaan in het achterhuis van het pand
Oude Zijds Voorburgwal 131 te Amsterdam,
waarin een rijwielfabriek is gevestigd.
De brand ontstond in de montage-afde
ling op de tweede verdieping van het uit
1694 stammende achterhuis en richtte vrij
grote schade aan. De brandweer had nogal
moeite om de vuurhaard te bereiken, want
de gebouwen zijn hier dicht tegen en in el
kaar gebouwd. Na ongeveer drie kwartier
kon het sein „brand meester" worden ge
geven. De schade wordt door de verzeke
ring gedekt.
De burgemeester van Utrecht, jhr. mr.
C. J. A. de Ranitz, heeft een verkeerscom
missie ad hoe geïnstalleerd, die tot taak
heeft het gemeentebestuur van Utrecht op
korte termijn te rapporteren omtrent de
onmiddellijk vereiste maatregelen op gebie
den van verkeerstechniek, openbare wer
ken, openbaar vervoer, onderwijs en voor
lichting, ter bevordering van de verkeers
veiligheid in Utrecht, en voorts, het ge
meentebestuur zo spoedig mogelijk nadien
voor te lichten omtrent maatregelen op die
gebieden, welke in de nabije toekomst de
verkeersveiligheid in Utrecht ten goede
kunnen komen.
De Rotterdamse kinderarts dr. C. L.
Beerman de Roos en de Rotterdamse
zenuwarts dr. S. T. Heidema, vroegere di
recteur van de Amsterdamse Valerius-
kliniek, zullen Maandagavond in de Be
gijnhofkapel voor het Interkerkelijk Evan
gelisatie Comité het woord voeren over
gebedsgenezing onder de titel „Onze Bij
belse opdracht voor zieken, beladenen en
vermoeiden". De sprekers worden ingeleid
door de heer F. Stroethoff, directeur van
„Het heil des volks" te Amsterdam. Van
7.30'tot 8 uur is er een zangdienst onder
leiding van de heer G. Abbink.
door de gemeente ingestelde onteigenings
procedure over het land, die ook al een
merkwaardige kant heeft, want hier doet
zich het geval voor dat de gemeente Am
sterdam, zelf eigenaresse van het om
streden land, een onteigeningsprocedure
tegen zich zelf is begonnen teneinde de
volledige beschikking over het land te
krijgen.
Voor het hof verweet de raadsman van
Hopman, mr. L. C. van der Tas, de gemeen
te, dat zij onmiddellijk na de uitspraak van
het kort geding, waarbij Hopman in het
ongelijk werd gesteld, is begonnen met om
ploegen van het land, hoewel Hopman
hoger beroep had aangetekend en de zaak
dus nog niet definitief beslist was. Als
raadsman voor de gemeente stelde mr. J.
H. H. M. Mulder daartegenover, dat dit
niets met het kort geding te maken had,
doch dat de gemeente zich slechts hield
aan de bepalingen van de wet in de lopen
de onteigeningsprocedure. Daarin was haar
immers door de president het recht tot
voorlopige inbezitneming verleend.
„De aangewezen weg voor de gemeente
was geweest", zo betoogde mr. Van der Tas
op zijn beurt, „dat zij bij de pachtrechter
ontbinding van het pachtcontract had aan
gevraagd. Maar dat kon zij niet doen om
dat de pachtrechter het contract juist had
verlengd en ontbinding dus zeker zou wei
geren. Daarom is de gemeente toen een
andere weg gaan bewandelen en is begon
nen met het onteigenen van haar eigen
gronden!" Mr. Van der Tas noemde het on
billijk Hopman van het land te verjagen
en er dan tuinders van te laten profiteren.
Mr. Mulders was van mening, dat de
procedure over de eventuele verlenging of
ontbinding van het pachtcontract van wei
nig belang is. „Als het hof in Arnhem de
verlenging goedkeurt", zo zei hij, „dan
houdt dat slechts ih, dat Hopman recht
heeft op extra schadeloosstelling. Maar de
onteigening gaat toch door, want die is on
aantastbaar. Het eventuele pachtrecht ver
dwijnt automatisch bij de straks komende
overschrijving van het onteigeningsvonnis
en of die onteigening nu geschiedt voor
volkshuisvesting of niet, daar blijft de
rechter geheel buiten".
Het hof zal in deze zaak op 22 December
uitspraak doen. Aan die uitspraak gaat dus
op 28 November de uitspraak van het
pachthof te Arnhem over de gevraagde
verlenging van het pachtcontract vooraf.
Met ingang van 1 Januari
Bij verschillende gelegenheden is er in
de Tweede Kamer bij de regering op aan
gedrongen, het recht op kinderbijslag voor
invalide kinderen niet te doen eindigen op
de 21-jarige leeftijd, nu de leeftijdsgrens
voor het recht op kinderbijslag voor stude
rende kinderen op 27 jaar is gebracht.
Thans is een wetsontwerp ingediend ten
einde, wat het recht op kinderbijslag be
treft, de ouders met invalide kinderen niet
achter te stellen bij ouders met studerende
kinderen. Ook voor invalide kinderen
wordt dus verhoging tot 27 jaar voorge
steld.
De voorgestelde wetswijzigingen zullen
toepassingen vinden op 1 Januari 1956.
Ned.. Herv. Kerk
Beroepen te Alphen a. d. Rijn (vac. C. J.
Lambour) J. H. Bogers te St. Anna Paro
chie.
Benoemd tot vic. te Heino (voor het prov.
vormingswerk mej: K. v. Drimmelen aldaar.
Evang Luth. Kerk
Drietal te Gouda: L. Evelein te Enkhui
zen, J. Hallewas te Nieuwe-Pckela en A.
Jense, prop. te Utrecht.
Doopsgez. Broederschap
Aangenomen naar Akkrum mej. da. S. E
Treffers te Berlikum.
Rem. Broederschap
Beroepen te Amsterdam (vac. dr. J. F.
v. Royen) J. J. Iiille te Haarlem.
Geref. Gemeenten
Beroepen te Boskoop J. W. Kersten te
Genemuiden.
Bedankt voor Paterson (U.S.A.) A. Ver-
gunst te Corsica (U.S.A.) (voorh. te Zeist).
De Hoge Raad heeft zich Vrijdag geruime
tijd bezig gehouden met de civiele proce
dure tussen de heer H. C. Speel en de ge
meente Bloemendaal. De heer Speel was
namelijk in cassatie gegaan van het arrest
van het gerechtshof in Amsterdam waarbij
beslist werd, dat de heer Speel ten onrechte
op zijn buiten „Lindenheuvel" in Bloemen
daal enkele afrasteringen had laten plaat
sen zonder dat daarvoor een bouwvergun
ning aan de gemeente was aangevraagd.
Jhr. mr. P. J. W. de Brauw, pleitende
voor de heer Speel, was van oordeel, dat
het arrest van het hof onvoldoende met
redenen omkleed was vooral omdat er niet
was nagegaan of men op de afrasteringen
van het dierenparkje op „Lindenheuvel"
de bouwverordening wel kon toepassen
Mr. De Brauw meende, dat de gemeente
Bloemendaal zich alleen strak tegen de af
rasteringen was blijven verzetten omdat
men in deze gemeente geen dierenparkje
wenste te hebben en dit was, volgens spre
ker, des te onbegrijpelijker omdat nog nooit
een van de omwonenenden van „Linden
heuvel" zich tegen dit dierentuintje had
verzet.
Pleiter meende voorts, dat een dergelijk
optreden van de overheid tot willekeur kan
leiden en hij sprak als zijn oordeel uit, dat
de burgerlijke rechten er zijn om de parti
culier tegen deze willekeur te beschermen.
In dit geval vroeg mr. De Brauw zich af of
bet openbaar gezag bij de behandeling van
deze zaak niet buiten zijn boekje was ge
gaan en hij concludeerde tenslotte tot ver
nietiging van het arrest.
Mr. A. E. J. Nijsingh, optredende voor de
gemeente Bloemendaal, was het uiteraard
met het gerechtshof eens, dat het getim
merte op „Lindenheuvel" in ieder geval
onder de woningwet of de bouwverorde
ning valt. Volgens pleiter had de heer Speel
deze verordening wel degelijk overtreden.
Vcorts verwonderde hij zich over de stel
ling van mr. De Brauw, dat het de over
heid verboden kan worden om door middel
van parate executie gebruik te maken van
haar recht. Na nog eens te hebben vastge
steld, dat de verordening in elk geval ver
bindend is, sloot mr. Nijsingh zich aan bij
het arrest van het hof.
Mr. De Brauw verduidelijkte in zijn
repliek op enkele punten zijn betoog nog
eens, waarna de president mededeelde, dat
de procureur-generaal op 25 November
conclusie zal nemen.
De minister van Sociale Zaken en Volks
gezondheid heeft aan de Sociaal-Economi
sche Raad advies gevraagd over de vast
stelling van de premie voor de Verplichte
Ziekenfondsverzekering voor 1956.
Door de sociale verzekeringsraad is aan
de minister voorgesteld de premie te be
palen op 4,2 De S.E.R. heeft besloten
aan een commissie onder leiding van ir. H.
Vos te verzoeken het advies voor te berei
den. Deze commissie heeft ook vorige jaren
dit onderwerp behandeld en is gemachtigd
bij eenstemmigheid rechtstreeks namens de
raad het advies uit te brengen.
CHICAGO (Reuter) Anton Schuessler,
de 42-jarige vader van twee van de drie
schooljongens, die op 18 October in een bos
bij Chicago vermoord werden, is als gevolg
van verdriet en uitputting na een hartaan
val overleden. Hij had zijn kleermakerij
gesloten om de politie bij het zoeken naar
de moordenaar te helpen. Schuessler's
zoontjes John en Anton, die vermoord
werden, waren dertien en elf jaar oud. Ook
hun veertienjarig vriendje werd gewurgd.
De moordenaar is niet gevonden.
Blijkens een telling van het Centraal
Bureau voor de Statistiek werd per 15
September 16,5 percent van de lessen in de
wettelijk verplichte vakken onbevoegd ge
geven. In vergelijking met een jaar te
voren steeg dit percentage 3 punten (1954
13,5 percent).
Het ongunstigst is de situatie bij de vak
ken Frans, Biologie en Engels (respectieve
lijk 33 percent, 25 percent en 24 percent
tegen respectievelijk 28 percent, 22 percent
en 23 percent in 1954).
Bij de vakken Nederlands, Duits en Wis
kunde bedragen deze percentages telkens
21 (1954 respectievelijk 17,16 en 16).
ADVERTENTIE
De Prinsessenkalender
van Pro Juventute bevat
voor het jaar 1956 weer
dertien exclusieve foto's
van de vier Prinsessen.
Ongetwijfeld zullen velen
zich opnieuw een kalender
aanschaffen, omdat zij
daardoor het werk van
Pro Juventute steunen.
Talrijke kinderen hebben
een moeilijke, ongelijke
strijd uit te vechten tegen
ongelukkige omstandighe
den, waaraan zij generlei
schuld hebben. Die om
standigheden ontstaan door
het milieu, de opvoeding,
de aanleg enzovoort. Die
kinderen hebben recht op
hulp en de vereniging Pro
Juventute trekt zich hun
lot aan. Zij tracht te be
vorderen. dat de kinderen
in de goede richting wor
den geleid en tracht ze te
helpen, als ze tot ontspo
ring zijn gekomen.
Men kan helpen om Pro
Juventute in staat te stel
len te helpen, door een
Prinsessenkalender te ko
pen, die in Haarlem ver
krijgbaar is bij de UW,
Grote Houtstraat 144 en
bestelbaar bij Pro Juventu
te, Morinnesteeg 7 en in de
gemeente Velsen' zijn ze te
koop bij mevrouw Stuut,
Van Heemskerkstraat 16,
IJmuiden; bij mevrouw Van Rij, Wencke-| kinderpolitie Tiberiusplein 1
bachstraat 68, Velsen-Noord en bij del Oost.
ADVERTENTIE
telt onze wereld bij honderddui
zenden. LIBELLE van 19 Novem
ber vertelt U over hun deernis
wekkende lot. Het laat U ook in
een treffende reportage kennis ma
ken met de onvermoeibare vroed
vrouw van Liessel, DE VROUW
DIE DE PEEL IN DE LUREN
LEGT!
U hebt toch deze week de vragenlijst ge
zien van de WERELD-COMPETITIE?
Libelle vertegenwoordigt de jonge
vrouwen van Nederland in een unieke,
internationale prijskamp.
In datzelfde nummer begint een nieuw
vervolgverhaal
Het romantische leven van
Paganini, de duivelskunstenaar!
Libelle - Nassauplein 7 - Haarlem.
Waarheen
'///W///W/////////////////////////////////////WW,/////Wj
Het Arnhemse Gemeentemuseum is een
niet onbelangrijke plaats gaan innemen on
der onze verschillende stedelijke musea. De
belangrijkste daad in dit zo welgelegen en
qua interieur zo aantrekkelijke gebouwtje
is wel geweest de tentoonstelling van Zad-
kine's beeldhouwwerk. Een tentoonstelling
die publiciteit veroorzaakte en vele bezoe
kers trok. De volgende daad leek mij er
een, die hoop geeft op de toekomst. De di
recteur, de heer A. J. de Lorm, had de met
hem bevriende Franse schilder Desnoyer
bereid gevonden in dit museum te expose
ren. Desnoyer werd voor de oorlog al de
jongste der groten genoemd. Desnoyers
werk is oergezond en mannelijk. Droge
„aestheterij" is deze schilder vreemd. Het
zo opportunistische gedoe op het gebied
van de beeldende kunst in Parijs ontvlucht
deze man maar het liefst door in Sête, aan
de Franse Zuidkust te werken.
Voordat Desnoyers tentoonstelling kwam
kon de heer De Lorm me al verheugd ver
tellen dat het hem ook zou lukken werk
van Suzanne Valadon, de moeder van de
pas gestorven Utrillo, in een voldoende
kwantiteit naar Nederland te brengen. Het
ziet er naar uit dat deze directeur voelt
voor een in de eerste plaats menselijke en
verder ook werkelijk gespierde kunst, een
kunst zonder de overspanning van sommi-
ger expressionisme, een kunst zonder droog
heid en cerebraliteit ook. Met enige weife
ling liet hij een tentoonstelling van de Hol
landse Aquarellistenkring toe. Maar toen
het werk van deze zo op menselijkheid en
zuiverheid gerichte en wars van excessen
(maar bij de tijd zijnde) vereniging binnen
was, hing hij meer op dan hij oorspronke
lijk van plan was.
NU IS DAN in Arnhems Gemeente
museum Suzanna Valadon's werk te zien.
Ter gelegenheid van het jubileum van de
Soroptimistclub Arnhem ".maakte de heer
De Lorm de tentoonstelling „Vrouwen
schilderen". Zijn plan was uit eigen land
en de ons omringende gebieden een enkele
beeldende kunstenares te doen vertegen
woordigen. Waarom hij zijn plannen wij
zigde is mij niet bekend. Maar zeker is dat
het vertonen van werk van twee der Am
sterdamse Joffers op de expositie der Hol
landse Aquarellistenkring van invloed is
geweest op zijn besluit de tentoonstelling
in de vorm van nu samen te stellen. Oor
spronkelijk bepaald tot 20 November, sluit
deze tentoonstelling van werk van de Fran-
caise Suzanne Valadon, de Duitse Kathe
Kollwitz, de Nederlandse Charley Toorop
en de Amsterdamse Joffers een week later.
Zo kan Koningin Juliana nog van haar be
langstelling komen getuigen voor deze spe
ciale expositie in dit jonge maar vol van
beloften zijnde museum.
Dat het hier gaat om een tentoonstelling
van beeldende kunstenaressen, om schilde
rende vrouwen, is interessant. Vrouwen zijn
op dit gebied in aantal nog altijd in de min
derheid. Uitvoeriger in te gaan op oorzaken
of andere mogelijkheden in de toekomst
lijkt me een nogal hachelijke onderneming
voor een man. Genoeg zij de erkenning, dat
deze vrouwen inderdaad vele mannen te
erg zijn, als ik het zo eens mag zeggen.
Want welke man, behalve Kees Verwey,
was in staat het Amsterdamse Impression-
nisme zo krachtig te doen voortleven als de
Amsterdamse Joffers dat deden?
Een belangrijk probleem, dat ook man
nen kan betreffen overigens, werd door de
heer De Lorm gesteld bij de uiteindelijke
keuze. Het is het verschil in voorwaarden'
van een kunstzinnig uiten. Enerzijds zijn
vrouwen vertegenwoordigd, die opgegroeid
zijn onder niet te onplezierige maatschap
pelijke voorwaarden, vrouwen die het
meer of minder gegeven was onbelemmerd
te genieten van het schone. Daartegenover
staan een trapezewerkster, schildersmodel,
bohémienne als een Suzanne Valadon, of
een Kathe Kollwitz, die zich de maatschap
pelijke misstanden van haar tijd zo zeer
aantrok, dat zij zich nagenoeg uitsluitend
bepaalde tot een tendenzkunst. Of de pas
gestorven Charley Toorop, dochter van zo'n
bekende en succesrijke vader, een handicap
die zij met andere moeilijkheden had te
overwinnen. Voor de laatsten was er een
voor de kunst bevorderlijke spanning, die
tot een picturaal interessant uiten kon lei
den. Voor de eersten diende de spanning ge
zocht te worden, een misschien wel eens
moeilijke opdracht.
Hoewel het werk van de Joffers geschei
den hangt van dat der anderen, geloof ik
dat het een vergelijking doorstaat. Hoe mo
dern doen sommige doeken aan als we ver
gelijken met die van Suzanne Valadon, die
toch zeker een kunstenares van deze tijd
was. En hoezeer hebben zij een eigen per
soonlijkheid, deze late Amsterdamse Im-
oressionnisten: Marie van Regteren Altena,
neigend in haar pure schilderkunst tot een
abstraher-en, een stellen van allereerst zui
ver schilderkunstige waarden, Betsy Wes-
tendorp-Osieck, elegant en chic, Jacoba
Surie en Ans van den Berg, romantisch,
Lizzy Ansingh, van eruditie vooral getui
gend., I. Bauer-Stumpf de intuïtieve en
temperamentrijke, wier werk naar uiterlijk
nogal eens veranderde en ten slotte de wel
licht sterkste schilderes Coba Ritsema, de
directe opvolgster van Breitner.
Maar toch is Suzanne Valadon persoon
lijker. Deze vrouw kende slechts de ateliers
van haar tijdgenoten. Renoir en Degas had
den haar als model. Degas was enthousiast
over haar rigoureuze tekenen. De ballast
van traditie moet niet op haar gewogen
hebben. Zij bleef schilderen als een begaaf-
Zittende vrouw door Suzanne Valadon
de leerlinge, want virtuositeit bleef haar
vreemd. Strak is haar werk gecontoureerd.
Binnen die contouren schilderde zij, een
voudig, met een heldere warme kleur, die
aan die van de grote Gauguin herinnert.
Haar kleurgevoel is niet zonder raffine
ment. Maar stug is deze kleur neergezet.
In haar vertekening, gevolg van een zeke
re onhandigheid, herinnert zij aan Van
Gogh, dank zij wiens toedoen we een nieuw
uitdrukkingsmiddel leerden zien, omdat
een stamelend getuigen ons soms meer ont
roert dan een sierlijk redeneren. Men kan
van Suzanne Valadon zeggen dat ze kon
schilderen. Ik betwijfel het of men dit van
Charley Toorop mag zeggen. Bekijk eens
de huid van al haar schilderijen hier. Mis
schien ziet men de krampachtigheid in het
opbrengen van de verf. Vergelijk haar
werk in deze maar met dat der anderen.
Slechts in het doek „Bloesem" kan men een
zeker gemak constateren. Bekijk het ge
boomte in haar „Medusa in landschap", dat
beslist vervelend van schildering is. Zie de
witte glimlichten op „Appels in zon", in
welk doek helemaal geen zon zit. Zie de
glimlichten op flessen die in een stilleven,
dat suggereert buitenshuis opgesteld te zijn,
nooit lichtende vensters kunnen weerspie
gelen. En toch ontkomt men niet aan de
spanningen, die van dit werk uitgaan,
dwingen haar zelfportretten tot eerbied
voor haar persoonlijkheid, slaagde zij voor
al door haar wil tot gelden.
Kathe Kollwitz' werk staat dan zeer
apart in dit geheel. Haar werk is zo gebon
den aan bepaalde maatschappelijke toe
standen, dat onze interesse er voor slechts
levend kan blijven naarmate ons deze toe
standen tot interesse dwingen. Kathe Koll
witz tekende mooi, erg mooi soms. In wezen
is dit werk koel, waardoor het dan ook mo
gelijk was steeds weer fraaie tekeningen
en prenten te maken naar minder fraaie
dingen. Zeker was deze vrouw bewogen
door de misstanden die ze zag, bewogen om
de vertrapten, die ze opzocht. Maar deze
bewogenheid trad onder het realiseren van
haar tekeningen en grafiek, onder het werk
daaraan, toch dermate terug, dat ze door
dit werk niet meer op ons wordt overge
bracht nu het met die misstanden anders
staat en we vertrapten op andere wijze of
in een andere vorm ontmoeten. Zo komt
het dat men dit werk maar al te vaak gaat
bekijken zoals men stillevens en intérieurs
van de Amsterdamse Joffers bekijkt en ik
geloof dat de laatsten het dan winnen in
een blijvender boeien van de beschouwer
Gelijk Suzanne Valadon en Charley Toorop
kan Kathe Kollwitz dan eigenlijk niet te
genover de Joffers gesteld worden. Te zeer
maakt zij haar individualiteit onderge
schikt aan een maatschappelijk streven om
te mogen verwachten dat spanningen, ge
zocht of door afkomst meegekregen, iets
konden toevoegen aan het werk.
BOB BUYS
Het bestuur van de Koninklijke Neder
landse Automobiel Club heeft naar aan
leiding van het feit, dat ook de regering
met toenemende bezorgdheid de ontwik
keling van het verkeer volgt en in het
bijzonder haar aandacht schenkt aan de
stijging der ongevallen, welke daarmede
gepaard gaat. er in een adres aan de raad
van ministers de aandacht op gevestigd,
dat één van de factoren, welke hierop van
grote invloed moet worden geacht is ge
legen in het verkeerstoezicht, dat om ver
scheidene redenen niet intensief genoeg
kan worden uitgeoefend.
Het is algemeen bekend, aldus de K.N.
A.C., dat in het bijzonder het gebrek aan
voldoende geschoold personeel een snelle
oplossing in de weg staan. Naar haar oor
deel zou hierin zeer spoedig verbetering
kunnen worden gebracht door desnoods
tijdelijk op de buitenwegen gebruik te ma
ken van de diensten van de Koninklijke
Maréchaussée en wel in het bijzonder van
die groepen, welke nu reeds in het bijzon
der belast zijn met het toezicht op het
militaire motorisch verkeer. De maré
chaussée surveilleert reeds geregeld op de
buitenwegen. De noodzakelijke outillage
is daarop ook ingesteld.
