Stijlvolle Rembrandtherdenking
de Leidse Pieterskerk
in
Uitgaan in Haarlem
Een „nieuwe Hitler" in Alabama
/"Hoe is het ontstaan?^
Vijftig jaar geleden
Dr. Kortenhorst antwoordt de
critici van het monument-plan
Onder de vloek van het verleden
Bezoek aan het hoofdkwartier van de „Führer
3
Gevaar van het herdenken
j( moderne
Agenda voor Haarlem
Realisme en fantasie
Klassiek en modern
Rembrandt-cantate
Nieuwe aanwijzingen in de
ontvoeringszaak-
Weinberger
Alabastine
Russische klacht bij de
UNO-Veiligheidsraad
Roemenië demobiliseert
Dit woord:
ZA TERDAG
Uit Haarlems Dagblad
van 13 juli 1906
VRIJDAG 13 JULI 1956
Van een verslaggever
Is het wel mogelijk, nodig en passend, Rembrandt door een monument te eren?
Is het niet voldoende, zo is in vele toonaarden geroepen, hem den volke te tonen
in zijn werken? De Stichting Rembrandtherdenking 1956 heeft deze vraag
nauwkeurig en ernstig onderzocht en is tot de conclusie gekomen dat de Rern-
brandtgedachte in ons volk een nieuwe impuls moet ontvangen. Het is haar
vaste overtuiging dat het mogelijk moet zijn, door een kunstzinnige creatie van
clit tijdperk een briljant eerbetooon aan Rembrandt te brengen. Zou echter
alleen aan de beeldhouwkunst als een assepoester de toegang tot de hoge
hallen der Rembrandtwaardering moeten worden ontzegd? Werkt de teleur
stelling over de Rembrandtbeelden uit het verleden nog na of is de plastische
kunst niet bij machte aan grote persoonlijkheden en grote gedachten gestalte
te geven? Grieken en Romeinen hebben zich gewaagd aan het uitbeelden zelfs
van goden en halfgoden, Rodin schiep monumenten voor De Balzac en Victor
Hugo; Cézanne kreeg zijn beeld gelijk Debussy, Bourdelle bracht door zijn
werk hulde aan Beethoven; Ingres aan Mickiewicz; in ons eigen land ver
rezen monumenten voor Frans Hals, Jeroen Bosch, Toorop.... zou dan het
thans levend beeldhouwersgeslacht openlijk in gebreke gesteld moeten worden?
Door deze vraag met volle overtuiging ontkennend te beantwoorden, achten wij
het een dankbare taak op te komen voor de eer der thans levende kunstenaars.
Ik doe daarom een dringend beroep op het Nederlandse volk, aan onze stichting
de middelen te verschaffen om nog in dit Rembrandtjaar het bewijs te leveren
dat de fakkel der beschaving niet is geblust".
Met deze woorden besloot de voorzitter
van de genoemde stichting, dr. L. G. Kor
tenhorst gistermiddag de plechtige Rem
brandtherdenking in de Pieterskerk te
Leiden, in welke stad de grootmeester der
Nederlandse schilderkunst voor 350 jaar
het levenslicht zag. Zijn betoog was een
ondubbelzinnig antwoord aan de velen die
het met de plannen tot een Rembrandt-
monument niet eens waren, maar de woor
den van dr. Kortenhorst belichaamden te
vens een niet mis te verstaan verwijt aan
het adres van de regering die, naar hij
zei, „een aanvraag om steun uit de staats
kas had afgewezen en zich ook verder van
alle medewerking afzijdig heeft gehou
den". „Achteraf echter", aldus deze spre
ker, „zijn wij verheugd ons financierings
plan te hebben moeten grondvesten op het
brede vlak van vele kleine bijdragen uit
het volk zelf".
De herdenkingsbijeenkomst in de fraaie
oude Pieterskerk, die onder meer werd bij
gewoond door verschillende ministers,
en de voltallige senaat van de Leidse Uni
versiteit droeg overigens een even sober als
waardig karakter. „Het Leidse gemeentebe
stuur heeft blijk gegeven van een voor
treffelijk inzicht", zo getuigde dr. Korten
horst in zijn openingsrede, „door Rem
brandt zonder ophef en straatrumoer te
huldigen". Hij herinnerde in dit verband
aan een andere Rembrandt-herdenking in
de sleutelstad, vijftig jaar geleden, toen de
„hoogtepunten" bestonden uit kermisver
maak en verkleedpartijen, en een brood
dronken menigte tot laat in de nacht
schreeuwend door straten en stegen hoste.
Desondanks vroeg de eerste inleider, prof.
dr. H. van de Waal, zich af of het ook zon
der gehos en kermisjool wel mogelijk is,
Rembrandt op adequate wijze te herden
ken. „Wij maken niet de fout die Amster
dam beging toen het in 1852 een gietijzeren
pop plaatste onlangs in een afzichtelijke
mock-turtle-kleur overgeschilderd om
onze grote schilder te „eren". Maar wel
dreigt een ander gevaar dat strikt genomen
groter is. Steeds groter scharen nemen be
wust deel aan onze herdenkingen en dat
ADVERTENTIE
VRIJDAG 13 JULI
Vleeshal. Tijdens tentoonstelling „Vijf
eeuwen toneel", vertoning der film „Jeanne
d' Are", 8.15 uur. Luxor: „Carosel Napole-
tano", alle leeft., 7 en 9.15 uur. Rembrandt:
"Dunja", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Studio:
•Phfft", 18 jaar, 7 en 9.155 uur. Lido: „Mijn
"aan de test-piloot", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Roxy: „De misdaad van kapitein Stuart", 7
p'i 9.15 uur. Palace: „Zo lang er lieve meis-
18S zjjn", alle leeft., 7 en 9.15 uur. Frans Hals:
-Chaplin's kolderparade", alle leeft., 7 en
U5 uur. Minerva: „Lucky me", alle leeft.,
3.15 uur.
ZATERDAG 14 JULI
Vleeshal: Tijdens tentoonstelling „Vijf
■euwen toneel", vertoning der film „Jeanne
Arc", 8.15 uur. Luxor: „Carosello Napole-
ano", alle leeft., 2, 7 en 9.15 uur. Rembrandt:
Dunja". 18 jaar, 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido:
•Mijn mar de testpiloot", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en
uur. Studio: „Phffft", 18 jaar, 2, 7 en
'5 uur. Roxy: „De misdaad van kapitein
'Uiart", 14 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Palace:
J° lans er lieve meisjes zijn", alle leeft.,
Al 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Chaplin's
^(lei-parade", alle leeft., 2.30, 7 en 9.15 uur.
",0rv.i: ..Lucky me" alle leeft., 2.30, 7 en
b uur.
Openluchttheater: Concert door mannen
koren uit de provincie, S uur.
achten wij een winst. Intussen echter zou
hiervan een funeste invloed uitgaan wan
neer dit contact met de kunst uit het ver
leden zou leiden tot een generaliserend
afwijzen van alle hedendaagse kunst. Het
exposeren van Rembrandts werk zou een
dergelijke terugslag kunnen hebben ten
aanzien van de hedendaagse kunstenaars
en niets zou minder in overeenstemming
zijn met Rembrandts geest".
Sprekend over onze houding tot Rem
brandt in vergelijking^ tot die van vorige
geslachten concludeerde prof. Van de Waal
dat „onze knevels, onze dassen en onze
idealen minder en minder Rembrandtiek
geworden zijn, zoals ook onze wereld steeds
minder schilderachtig in de romantische
zin van dat woord wordt. Er zijn in onze
interieurs geen draperieën meer en geen
bewust onderhouden vage contouren. Enig
clair-obscuur dulden wij eigenlijk niet
meer maar hebben wij ons ook verder
van Rembrandt verwijderd? Ik meen van
niet: wij hebben alleen andere kwaliteiten
in zijn werk ontdekt. Rembrandt als tove
naar, het is een aanlokkelijk beeld voor de
kunstenaar die eerst zijn omgeving uitdos
te met al wat hij aan exotische praal kon
vinden en die later met de hartstocht van
een alchimist de schoonheid vond in het
nederigste en het meest verworpene. De
schoonheid in Rembrandts kunst dat
voelt ieder intuïtief is door het lijden
heen gegaan. Zij vindt haar fundament in
berusting en liefde. Maar ook hier is de
liefde de meeste. Daarom behoort hij, on
danks de schijn van het tegendeel, bij hen
die volgens Paulus' woord „gasten en
vreemd'ëlhïgeri op dèl'dy?ae""Wifeh: Eri als'
wij hem in deze zin herdenken dan kan
ook het minst-adequate .herdenken zinvol
worden".
Prof. dr. H. G. Beyen, sprekend over
drie belangrijke facetten van Rembrandts
kunst, vestigde allereerst de aandacht op
de schijnbare paradox in het werk van de
meester: diens radicaal realisme aan de
ene, en zijn breed-gevleugelde fantasie aan
de andere kant. „Rembrandt aanvaardt de
werkelijkheid in zijn alledaagsheid, in zijn
nederigheid en zelfs in zijn platte huisbak
kenheid", zo zei hij, „doch terzelfdertijd is
alles in zijn werk fantastisch en niet ge
heel „van deze wereld".
Zijn schamele bedelaars, direct naar de
natuur getekend, zijn niet slechts met vod
den, doch tevens met een verbeeldingrijke
sfeer omkleed. Zijn koningen en aartsva
ders anderzijds herinneren vaak aan de
Hollandse huiskamer. De verzuchting is
meer dan eens geuit, dat Rembrandts kunst
nooit „voornaam", is.
Rembrandt schildert steeds weer zich
zelf en zijn naasten en hij flatteert daarbij
allesbehalve; maar verfraait hij zichzelf
en de zijnen, zoals bekend, met rijke, meest
Oosterse hoofddeksels en gewaden. Hij
verkleedt voortdurend, en verplaatst alles
daardoor in het rijk van zijn eigen verbeel
ding.
Daarom juist is Rembrandts kunst zo
machtig: door de vanzelfsprekendheid van
de paradox, die zijn kunst in zich bergt.
Een paradox, die wortelt in de grote, even
eens in hogere wijsheid tot waarheid om te
smeden paradox, die ons leven beheerst:
de gelijktijdige heerschappij van lichaam
en geest, de aardsheid en de verhevenheid
van de mens.
Of men Rembrandt in alle opzichten
klassiek wil noemen of niet: wij zijn allen
geneigd hem het erepredicaat: „van alle
tijden" op de borst te hechten. En daarmee
lijkt dan de vraag: „Is Rembrandt mo
dern?" reeds bij voorbaat beantwoord.
Maar de term „van alle tijden" is een
misleidend etiket. Het antwoord op de
vraag naar Rembrandts geestelijke en
aesthetische verwantschap met onze tijd,
zegt niets over de waarde van zijn kunst.
Omdat wij mogelijkerwijs anders zijn, is
Rembrandt niet minder. Als hij „uit de
tijd" zou zijn, zou dit eerder voor ons een
reden tot ongerustheid over ons zelf zijn.
Rembrandts intense belangstelling echter
voor de werkelijkheid, zijn innig meeleven
vooral met de misdeelde mens, congrueren
met de beste strevingen in onze maat
schappij.
Hij is modern in psychisch-culturele,
helaas voor ons minder in artistieke
zin. Bepaalde groepen van moderne kun
stenaars immers trekken zich gaarne terug
in het heilige huisje van hun eigen per
soonlijkheid en vluchten vaak in de irreali
teit van de on-figuurlijke kunst.
Rembrandt zou voor het huidige artistieke
geslacht een genezer kunnen zijn van hard
cynisme en bitter pessimisme: Rembrandt,
die vertederd in gedachten de mensheid
omarmt, zoals Beethoven in zijn innigste
momenten.
Plato beminde als klassieke Griek en als
abstracte denker het volle licht, het stra
lend licht der eeuwigheid. Daarin slechts
werd hem de hogere waarheid geopen
baard. „Het vuur in de grot" (van de be
roemde vergelijking) is voor hem van lager
orde.
Rembrandts toverachtig licht is anders:
het heeft iets bovenaards, iets eeuwigs,
maar het is mild. Bij hem vindt het ware
Licht onmiddellijk zijn toegang tot de
duistere grot des levens. En hij hield niet
slechts van het licht, hij had ook de scha
duwen lief, die het eeuwige licht werpt; de
schaduwen van deze wereld, die hij niet
missen kon. Het hemels Licht koestert de
donkere aarde: dat is zijn Christelijke visie.
Dat is het ook wat ons naar Rembrandts
werken toetrekt, wat hem niet zozeer „mo
dern" als wel nabij en toch „vol eeuwig
heid" doet zijn.
Leden van Leidse koren zongen hierna
met solistische medewerking van de alt
Annie Hermes en de bariton Leo Ketelaars
en begeleid door het Residentie-orkest, de
speciaal voor deze herdenking gecompo
neerde Rembrandt-cantate van Herman
Strategies De tekst van dit soms pastoraal-
lyrische, soms juichend-epische gelegen
heidsstuk is door de componist in samen
werking met Jan Engelman, samengesteld
uit oorkonden en levensbeschrijvingen van
Rembrandts tijdgenoten.
Tenslotte sprak de Franse Rembrandt-
kenner René Huyge, honorair hoofdconser
vator van het Louvre-museum in Parijs,
over „Rembrandt et la vie intérieure",
waarin hij de meester schilderde als expo
nent van het geestelijk leven van zijn tijd
en als een der eerste waarlijk grote kun
stenaars die brak met, de oude collectieve
geestelijke waarden zoals die vooral door
de katholieken beleden werden. Inplaats
daarvan daalde Rembrandt in zichzelf af
om in het diepst van zijn ziel de eeuwige
waarheden te toetsen aan zijn eigen levens-
en schoonheidsidealen. Hij dwong zichzelf
aldus, zijn eigen weg te scheppen en zijn
kunst nog te verdiepen en te vergeeste
lijken toen de periode van zijn grootste
wereldse roem ten einde liep.
NEW YORK (Reuter) Agenten van
het federale bureau van onderzoek en
plaatselijke detectives hebben donderdag
nieuwe aanwijzingen onderzocht in de ont
voeringszaak van de kleine Peter Wein
berger. Het betrof hier een diepgaand on
derzoek naar de mogelijke motieven van
wraak. De politie heeft donderdag bekend
gemaakt, dat het briefje, waarin om een
losprijs van 2000 dollar werd gevraagd,
getekend was: „uw babyzitter". Mevrouw
Weinberger verklaarde, dat zij nooit een
babyzitter, doch slechts kindermeisjes en
dienstmeisjes had gehad.
De politie van San Diego in Californië
is bezig met het onderzoek van een bericht,
dat een „zenuwachtige en slordig geklede
vrouw" met een kind donderdag per vlieg
tuig in San Diego is aangekomen en daar
na vergezeld van een man per auto is ver
trokken. Volgens dit bericht liet zij het
voedingsvoorschrift voor de baby, twee
recepten en wat voedsel in een mandje
achter.
Saragat vraagt ontslag
ROME (AFP) Saragat, de leider van
de democratisch-socialistische partij in
Italië en vice-premier, heeft ontslag uit
laatstgenoemde functie gevraagd om zich
volledig te kunnen wijden aan de leiding
van zijn partij.
ADVERTENTIE
voor:
Pleisterwerk en
reparatie.
Verbetering van
houtoppervlakken.
Bijwerken van
buitenwerk.
Het repareren van
tegelwerk.
Gebruik als
rawlplug
Steeds meer kom ik tot de blijde overtui
ging dat het een zegen voor de mensheid en
de journalisten is, dat allerlei, totaal onbe
tekenende figuren de kunst verstaan de
aandacht op zich te vestigen. Want wan
neer de mensheid zich alleen maar zou in
teresseren voor dames en heren die wer
kelijk van enige betekenis zijn, zouden de
meeste levens alle verrukking en opwin
ding ontberen: schouwburgen, concert
zalen, studio's en vele krantenkolommen
zouden verreweg het grootste deel van de
tijd leeg staan en de kleine-stukjes-schrij
vers zouden zich aan ogenschijnlijk nutti
ger arbeid moeten wijden. Voor die laatste
categorie een ellende. Zij deugen nergens
anders voor. Ik stel mij voor dat ik woning
teller zou kunnen zijn; maar niet veel meer
dan dat.
Zo kom ik er steeds meer toe, te geloven
dat de niet-eens-middelmatige mens mits
hij onvoldoende zelfkennis en voldoende
overschatting bezit, het zoutende zout in de
pap der samenleving is.
iedere dag dat ik al mijn kranten open
sla is er wel weer de een of andere kwibus
of kwiba, die overnacht als een schitteren
de ster aan het firmament is opgeschoten.
Is het niet een Parijse kapper, die, als visa
gist, komt vertellen, dat iedere lelijke
vrouw mooi kan worden, dan is het wel
een juffrouw die een liedje zó verrukkelijk
voor de microfoon heeft gebracht, dat de
twintigste eeuw voor haar vocalistische be
vrediging, op héar heur goede hoop mag
vestigen. En is het zulk een juffrouw niet,
dan is er zeker wel een meneer, die gis
teren nog schuil ging in de anonimiteit,
doch die hedenmorgen in alle vroegte, bij
het ontwaken der mensheid, als maker
van een mannetje alle denkbare contracten
bij zijn ochtendpost kreeg aangeboden.
Het is oorverdovend en duizelingwek
kend hoeveel bijzondere lieden in alle tak
ken van menselijke bedrijvigheid gaarne
en gul beroep op onze genegen belangstel
ling komen doen. Zij vinden niet alleen
liedjes en mannetjes en oorverdovende
zegeningen voor het hogere leven naar de
geest uit; doch zij verschijnen ook op de
markten der wereld met bevrijdende pro-
dukten die ons door de knieën doen gaan
van verrukking: verpakte soepen die „ein
delijk" een eind maken aan tot nu toe kna
gend huisvrouwenleed; schoonheidsmidde
len die „eindelijk" uw dochter in staat
zullen stellen met kans op goed gevolg de
prins harer dromen na te jagen; desodo-
rantia die „eindelijk" een eind zullen ma
ken aan de teisterende onzekerheid of
moeders geuren vaders zenuwen aan de
rand van de familiale afgrond zullen bren
gen. Iedere dag is er iets nieuws, iets
geniaals, iets eindelijks en iets heerlijks.
Iedere dag komt de grote verrassing in de
vorm van een liedje, een boek, een record,
een soep of een anti-transpiratie-middel.
De piassen van hoog tot laag: van de com
mercie tot de kunst; van het ambtelijke tot
het chemische de piassen zorgen ervoor
dat onze blijde verwondering actief blijft.
Eren wij de piassen. ELIAS
NEW YORK, (United Press) De Sov
jet-Unie heeft bij de Veiligheidsraad der
UNO officieel geprotesteerd tegen de
vluchten van Amerikaanse militaire vlieg
tuigen boven Russisch grondgebied.
Het Russische protest was vervat in een
brief gericht aan de voorzitter van de Vei
ligheidsraad en bestemd voor alle leden.
De Russische klacht vraagt geen activi
teit van de raad, maar vestigt er slechts de
aandacht op, dat als er geen eind komt aan
dergelijke grensschendingen, zeker een
bijeenkomst van de Veiligheidsraad zal
worden gevraagd voor een formele klacht
jegens de Verenigde Staten.
Eerder deze week protesteerde Zaroebin,
de Russische ambassadeur in Washington
bij minister Dulles over recente vluchten
van Amerikaanse militaire vliegtuigen bo
ven Russisch gebied.
LONDEN (United Press) Volgens het
Roemeense nieuwsagentschap „Agerpress"
in Boekarest zal Roemenië zijn leger ge
deeltelijk demobiliseren.
De radioverklaring waarin dit werd
medegedeeld luidde: „dat gezien de resul
taten die bereikt werden in het vermin
deren van de internationale spanningen de
raad van ministers van de Roemeense
Volksrepubliek, in het kader van de vre
despolitiek, besloten heeft om de gewapen
de strijdkrachten van de Roemeense volks
republiek te verminderen".
De juiste aantallen zullen volgens Ager
press later bekend gemaakt worden.
Het is bekend geworden dat Roemenië
20.000 man wenst te demobiliseren op 1
september.
Het woord zaterdag is half ontleend
aan en half vertaald uit het Latijnse:
Saturni dies, de dag aan de god Satur-
nus gewijd. Hetzelfde ziet men in het
Engelse Saturday. Merkwaardig zijn
daar tegenover het Duitse Samstag, het
Franse samedi en het Hongaarse szombat.
Deze woorden zijn afkomstig van het
Griekse sambaton uit sabbaton, dat uit
het Hebreeuwse schabbath stamt en
voortleeft in het internationale woord:
sabbat, in het Nederlands-Joods ook:
ysjabbes.
TONEEL EN DANS
Zondag 15 juli en woensdag 18 juli, Open
luchttheater Bloemendaal, 2.30 uur: Het
negerballet van Kéita Fodéba, bestaande
uit vierentwintig dansers. Mise-en-scènce
van Kéita Fodéba. decors van Mme Cals.
Woensdag 18 juli, Vleeshal. 20.15 en 21.30
uur: Elise Hoomans spreekt „Over Regie"
in het intieme theater op de tentoonstelling
„Vijf eeuwen toneel".
MUZIEK
Vrijdag 13 juli. Concertgebouw, 20.00 uur:
Als onderdeel van het Internationaal
Orgelconcours in het Holland Festival
geeft het Noordhollands Philharmonisch
Orkest onder leiding van Toon Verhey een
concert waaraan medewerking wordt ver
leend door Corry Bijster, sopraan, Annie
Hei-mes, alt, Paul Hameleers, tenor en
David Ï-Tollestelle, bas. Het orgel wordt be
speeld door Albert de Klerk.
Vrijdag 13 juli. Muziekschool, 20.00 uur:
Leerlingen van Leendert Huges en Piet
Vincent (Muziekschool van Toonkunst)
geven een uitvoering met werken onder
meer van Scarlatti, Joh. Seb. Bach, Beet
hoven. Mendelssohn, Pierné en Orthel.
Zaterdag 14 juli, Openluchtheater Bloemen
daal, 20.00 uur: Zanguitvoering te geven
door de mannenkoren „Zang en Vriend
schap" uit Haarlem, „Orpheus" uit Alk
maar, „Proza en Poëzie" uit Haarlem,
„Kunst en Arbeid" uit Amsterdam, „Zand-
voorts Mannenkoor" en „Mannenkoor
Krommenie". In totaal werken vierhon
derdnegen zangers mee.
Dinsdag 11 juli, Grote Kark, 20.0021.00 uur:
Orgelconcert door P:°t Kee. Het program
ma vermeldt werken van Sweelinck, Böhm,
Joh. Seb. Bach, Stanley en Anton v. d.
Horst.
Donderdag 19 juli, Grote Kerk, 19.0020.00
cocccccocccccco:ccccoccccocccccc
g
Onze Amerikaanse
correspondent kwam '6
bij zijn rondreis door R
de zuidelijke Ameri- R
kaanse staten in Ala-
barna, waar hij een
exponent van de ras-
senhaat ontmoette. In j
8 het kader van zijn
X artikelenreeks over de R
6 positie der negers in
R Amerika vertelt hij 8
iets van deze merk- 8'
waardige figuur.
>coccocoaooooooooc»3 .ooooooóöooo
HET IS NIET WAARSCHIJNLIJK, dat de nieuwe Hitler, die in de staat Alabama
is opgestaan, het ver brengen zal in Amerika, maar plaatselijk heeft de man toch
succes. Zjjn naam is Ace Carter. Reeds drie jaar geleden probeerde hjj een leidersrol
te spelen, maar toen kreeg hjj weinig bjjval. Er is echter veel veranderd in de
zuid-oost hoek van Amerika sedert het opperste gerechtshof, ruim twee jaar geleden,
verklaarde, dat rasscheiding (o.a. op scholen) in strjjd was met de Grondwet. Vele
blanken gevoelden zich sedertdien bedreigd in hun superieure positie en sommige
negers kregen meer moed op werkeljjke gelijkstelling van hun ras.
(Ven onze correspondent in Washington)
Toen in de afgelopen herfst Autherine
Lucy, een negermeisje, zich liet inschrij
ven op de universiteit van Tuscaloosa, ont
stonden daar relletjes en werden er stenen
gegooid naar de auto waarin zij arriveerde.
De gemoederen in Alabama kwamen hevig
in beroering en sedert dat moment heeft
Ace Carter veel meer succes.
In de stad Birmingham, het industriële
centrum van Alabama, hadden verschei
dene verstandige en, in de rassenkwestie,
gematigde mensen, mij veel slechts ver
teld over de nieuwe Hitier. Het leek mij
niettemin goed om uit zijn eigen mond zijn
theorieën te vernemen en daartoe heb ik
de man opgezocht in het hoofdkwartier,
dat hij met behulp van een paar stevige
jongemannen juist aan het inrichten
was. Carter was namelijk bezig zijn cen
trum te vestigen in een bioscoopgebouw,
aan de westzijde van Birmingham. In de
zaal kan hij bijeenkomsten houden met de
afgevaardigden van wel 70 „burger-raden"
(Citizens Councils), die deze „führer" in
het noorden van de staat Alabama in het
leven heeft geroepen. Op de bovenverdie
ping krijgt hij z.ijn kantoor. Toen ik de
vestibule van de ex-bioscoop binnenkwam,
zat Ace Carter achter het loket, waar kort
geleden nog een juffrouw kaartjes zat te
verkopen. Carter is een stevige man van
dertig jaar, zijn haar is dik en donker en
zijn kledij, op die middag, was zo onoffi
cieel mogelijk: een broek en een open
sporthemd.
Kennelijk schrikt het Carter niet af om
de leider te zijn van een ruw soort lieden.
De jonge kerels, die in de bioscoop bezig
waren, zagen eruit als weldoorvoede SS-
ers. Aan de rel in Tuscaloosa dankt Carter
een deel van zijn succes en hij had waar
dering voor de blanke schavuiten, die
kortgeleden in Birmingham de neger
zanger Nat King Cole van het toneel ge
slagen hebben.
Rassist
Deze „Hitier" is niet de profeet van het
Germaanse ras, maar van het Anglo-Sak-
sische. Daar behoren toe: Engelsen, Ne-
deidanders, Scandinaviërs, Duitsers en de
„echte" Amerikanen. De Grieken en Italia
nen, die in zo grote getale naar Amerika
zijn geëmigreerd, waardeert hij niet erg.
Hij is zelfs de mening toegedaan dat Leh
man, de Joodse senator van de staat New
York Italianen naar het zuiden van de
Verenigde Staten wil overbrengen, tenein-
einde het pure Angelsaksische ras te be
derven. Anti-semietisme is deze Carter niet
vreemd. Hij ziet in, dat het geen wijze tak-
tiek is, om zich in het openbaar tegen de
Joden uit te spreken, maar hij kwam er
toch rond voor uit, dat hij de Joden als
tegenstanders beschouwde. Wie lid wil
worden van zijn beweging, moet verklaren
te geloven in de goddelijkheid van Jezus
Christuns en ook dit duidt erop, dat Carter
Joden uit zijn groepen wil weren. Bijzon
der gebeten is deze man natuurlijk op het
opperste gerechtshof. Hij ziet de negen
hoogste rechters van Amerika als gereed
schap in de hand van de communisten.
Die communisten willen bastaards maken
van het nobele Angelsaksiche ras en het
opperste gerechtshof helpt hen om de ver
menging van gekleurd en blank te bevor
deren.... Carter doorziet het allemaal
heel helder:; rechter Frankfurter is „leer
meester van Hiss" en een communist
rechter Black een man van het zuiden, is
links geworden, ja zelfs president Eisen
hower staat onder de dezelfde gevaarlijke
invloeden. Dit alles is naturlijk onzin,
maar bij een vrij groot aantal simpele lie
den in Noord-Alabama vindt Carter ge
hoor. Naar hij mededeelde staat hij in ge
regelde correspondentie met senatoren zo
als Jenner, Eastland en McCarthy: soort
zoekt soort! Ik heb teveel vertouwen in de
geestelijke gezondheid van het Ameri
kaanse volk als geheel, om te kunnen ge
loven, dat Ace Carter nationaal succes zou
kunnen hebben. Maar zijn ambities strek
ken zich wel verder uit dan zijn staat Ala
bama: half juni heeft hij twee redevoerin
gen gehouden in Washington D.C. en dezer
dagen sprak hij te Detroit. Tot dusverre
heeft hij in Amerikaanse couranten en
tijdschriften nog weinig publiciteit gekre
gen.
Muziek
De nieuwste rage in negermuziek is op
het ogenblik „Rock 'n Roll". Veel jongelui
tussen de veertien en achttien zijn „wild"
op deze sterk gesyncopeerde, opwindende
„blues". Als een negerband deze muziek
goed speelt, raakt het publiek zo opgewon
den. dat het niet stil kan blijven zitten.
Men gaat meedeinen en meeklappen. Soms
gaan jongelui in de gangpaden dansen en
na afloop werkte de opwinding soms zo
lang na, dat men in de straten ruiten in
ging gooien. Niet alleen Ace Carter heeft
in Amerika bezwaren tegen dergelijke
vertoningen, maar er zijn toch ook psycho
logen, die in al die uitbundigheid een nut
tige manier zien om spanning af te reage
ren. Onder alle tegenstanders van „Rock
'n Roll" is Ace Carter echter wel de felste.
Hij zegt te geloven, dat communisten en
negers deze muziek willen gebruiken om
het blanke ras te verdierlijken. Wie zijn
de volgelingen van deze nieuwe Hitier?
Zeker niet die jongelui tussen veertien en
achttien! Ook niet veel blanken van ge
goede huize. (Die hebben maatschappelijk
prestige te verliezen, zegt Carter zelf).
Zijn meeste volgelingen vindt hij onder
blanken van de kleine middenstand. Waar
lijk, de overeenkomst met Hitier (en Pou-
jade) is griezelig opvallend.
Een scène uit de revue van Afrikaanse
folklore door de groep van Kéita
Fodéba, die zaterdag en xooensdag in
Bloemendaals Openluchttheater
optreedt.
uur: Beiaardbespeling door: de gastbeiaar-
dier Henk Herzog uit Den Haag.
DIVERSEN
Vrijdag 13 juli en zaterdag 14 juli, Vleeshal,
20.15 uur: Vertoond wordt het cinemato
grafische meesterwerk „La Passion de
Jeanne d'Arc" van Carl Dreyer uit 1923.
In de titelrol Falconetti.
Zondag 15 juli, Rembrandtheater, 11.00 uur:
Prolongatie van de Zweedse dierenfilm
„Het grote avontuur".
Zondag 15 juli. Lidotheater, 11.00 uur: Ver
toning van de operettefilm „Rose Marie".
Zondag 15 juli, Studiotheater, 11.00 uur:
Vertoning van de film „De mijnen van
Koning Salomo".
Zondag 15 juli, Concertgebouw, 20 uur: Radio
Luxemburg maakt opnamen voor een uit
zending van amateurs voor de microfoon
getiteld „Waag uw kans". Conferencier
Bueno de Mesquita, pianist Joop de Leur.
Publiek van harte welkom.
Maandag 16 juli, Grote Kark, 19.00 «ur:
Eerste excursie naar het carillon, Stads-
beiaardier Arie Peters beklimt met belang
stellenden de toren.
TENTOONSTELLINGEN
Grote Kerk: Fototentoonstelling van de We
reldraad van Kerken. Deze tentoonstelling
geeft een beeld van leven en activiteit der
kerken, met name ook van de kerkelijke
hulpverlening en van het aandeel van de
Nederlandse kerkgenootschappen daarin en
draagt het motto „Samen uit, samen thuis".
Tot 16 juli.
Frans Halsmuseum: Nieuwe opstelling van
de regentenstukken van Frans Hals, expo-
si+ie van poppenhuis anno 1750 met in
ventaris. Het museum is geopend op werk
dagen van 10-17 uur, des zondags van 13-17
uur. Tentoonstelling van reprodukties van
Rembrandt-tekeningen. Zaterdag 14 juli
ook geopend van 20.3^-22.30 uur. Interieur
met kaarsen verlicht.
Teylermuseum. Schild -ijen uit de negen
tiende en twintigste eeuw. Tekeningen
onder meer van Rembrandt. Michel An-
gelo, Claude Lorrain. Geopend op iedere
werkdag behalve maandag van 11-17 uur
en de eerste zondag van iedere maand van
13-15 uur.
Bisschoppelijk Museum. Jansstraat 79: Mid
deleeuwse en latere schilderijen, sculptu
ren, paramenten, kantwerk, handschriften
en munten. Geopend op werkdagen van
10-17 uur, des zondags van 13-16 uur.
Grote Kerk. Grote Markt: Te bezichtigen op
werkdagen van 9 tot 17 uur en op iedere
vrijdagavond van 20-22 uur. Bezichtiging
onder geleide op aanvraag voor groepen
van tenminste vijftien personen.
Tinholthuis, Bloemendaal, Vrijburglaan 17:
Het museum is geopend van maandag tot
en met zaterdag van 9-12 en van 14-10
uur. Tevens elke eerste zondag van de
maand van 15-17 uur.
Schoterringel 117 a: Palestina-diorama's Bij
belse voorstellingen. Geopend van 14 tot
17 uur. Zondags gesloten.
Woonhuis Van Looy: Des zondags van 14-17
uur en donderdag van 10-12.30 en van
13.30-17 uur.
Cruquiusmuseum, Heemstede. Historische
stoommachines en grote maquette van Ne
derland met waterstanden en overzicht
overstromingsramp februari 1953. Geopend
v„ i 9-12.30 en van 13.30-17 uur.
Museum „Het Huis Van Looy": Tentoonstel
ling van werken van de leden van het
Genootschap „Kunst zij ons doel". Geopend
van 10-12.30 en van 13.30-17 uur. Zondags
van 14-17 uur. Tot 16 juli.
Vleeshal. Ter gelegenheid van de Pieter
Langendijkherdenking wordt een tentoon
stelling gehouden „Rendez-vous der Rede
rijkers, vijfhonderd jaar toneel". Geopend
dagelijks van 14-17 r en 's avonds van
19.3022.30 uur. Tot 2 september.
Vooral de ouderen hoort men nog wel
eens spreken van het hertogdom Limburg,
waarmede dan de provincie Limburg
wordt bedoeld. Het gebruik van den
naam „hertogdom" zal voortaan echter
niet meer juist zijn, aangezien de Provin
ciale Staten van Limburg in hunne jong
ste zitting met 26 tegen 14 stemmen heb
ben besloten, den naam „hertogdom"
vóór dien van Limburg officieel te doen
vervallen.
