fel Matyas Rakosi - de Stalin van Hongarije - eindelijk afgezet Formatiepoging van dr. Drees thans in kritiek stadium HET WEER: Zelfde weertype Werkstuk van Prinses Beatrix Opvolger Geroe verklaart: Hij kon zich niet aanpassen Joegoslavië verkrijgt opnieuw genoegdoening Het woord is aan Veranderingen Zal dr. Drees toch amenderingen op zijn ontwerpprogram aanvaarden Hongarije vreest niet voor een Poznan KVP niet akkoord met regeringsprogramma Sunarjo overgeplaatst naar kantoor procureur-generaal Geen openbaar aanklager meer in de zaak Schmidt? C omintern-man Leeuw uit zand Cominform-man 71e JAARGANG No 8 DONDERDAG 19 JULI 1 956 301e JAARGANG No 161 Hoofdkantoor Grote Houtstraat 93, Haarlem. H "1 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V., Telefoon 15295 (zes lijnen) Directie, Hoofd- I i A K 1^^ 1 Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen, redactie," Redactie en Administratie. Bijkantoor P* 1 nan C&eT 1 Jf a 1 Abonnement p. week 50 ct., p. kwartaal 6,50, in Haarlem-Noord, Soendaplein, Tel. 12230. JL IL >J! I Jij N 1 Jl lL J| ilL jy m. Jl franco p.p. ƒ7,-Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107 Drukkerij Groot Heiligland 10, Tel. 15295. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Wnd. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze parlementaire redacteur) In KVP-kring is men er sinds gisteren op uit dreigend met de vinger te wijzen naar de donderwolken aan de toch al niet heldere hemel van de kabinetsformatie. Aldus de stand van zaken na het dinsdag middag door prof. Romme met de forma teur gevoerde gesprek en vooral na de bij eenkomst, die de KVP-fractie woensdag daaraan heeft gewijd. Het heeft er veel van altijd indien men precies moet ge loven wat er uit de hoek van de KVP naar buiten wordt gebracht alsof in tegen stelling tot hetgeen de formateur bepaald gewenst had, de fractie van de KVP toch weer doende is geweest met op zijn minst pogingen om amenderingen aan dr. Drees te doen toekomen op zijn ontwerp-pro- gramma. Met opzet gebruik ik hier de term „pogingen" tot amendei'ingen, want het is op dit ogenblik nog niet duidelijk of inder daad ook in werkelijkheid door de voor zitter van de KVP-fractie gistermiddag laat amendementen aan de formateur zijn toegezonden. Hoe het ook zij, alles le zamen genomen krijgt men de indruk dat de formatie pogingen van dr. Drees wel eens spoedig op haar eind zouden kunnen lopen. Het gaat er nu immers om of de formateur blijft volharden bij zijn streven om geen amenderingen van een of meer fracties nog in overweging te nemen en allereerst tot portefeuilleverdeling en het aanzoeken van personen voor ministerschappen uit te nodigen, om daarna dan definitief van de fractievoorzitters te vernemen of deze de aangezochte al dan niet aanraden op het aanbod in te gaan. Denkbaar is dat de formateur alsnog in de door hem gewenste procedure een wij ziging zou aanbrengen door wèl in te gaan op mogelijke suggesties van de KVP, gis- termiddag-laat gedaan. Uit de kring van deze fractie geeft men duidelijk te ver staan dat het laatste toch verre de voor keur zou verdienen, ja, het enig juiste zelfs zou zijn, aangezien het weinig zin heeft eerst met het zoeken van ministers voort te gaan om daarna tenslotte, na bij voorbeeld veertien dagen, te moeten ver nemen dat het programma niet of zelfs helemaal niet bevalt. Intussen moet ik er voorzichtigheids halve op wijzen, dat men ook rekening heeft te houden met de mogelijkheid dat in de geluiden van KVP-kant enige over drijving zit, in die zin, dat men hardop aan het kaartspelen is, misschien zelfs aan het pokeren, en tracht de andere partij te overtroeven. Wat die andere partij betreft denk ik hier aan de formateur en zijn geestver wanten, die van hun kant als sterke troef menen te hebben, dat als het streven van de formateur de KVP niet mocht bevallen, men kan verwachten, dat in dat geval maar gestreefd zal moeten worden naar een kabinet zonder de PvdA. En men meent nog steeds dat dit toch voor de KVP in de eerste plaats, misschien ook nog wel voor een of meer andere fracties, een af schrikwekkend spookbeeld is. Bij het ter perse gaan van dit nummer bereikte ons het bericht, dat de kabinets formateur dr. Drees gistermiddag inder daad een brief ontvangen heeft van de KVP-fractie, waaruit blijkt, dat de KVP als voornaamste bezwaar tegen het defini tieve regeringsprogram van dr. Drees naar voren brengt de onvoldoende toezeggingen ten aanzien van de bezitsvorming, die de KVP onder andere wil bevorderen door tegemoetkomingen in de belastingssfeer ten bate van het sparen. Het program van dr. Drees vermeldt slechts „overweging" van fiscale maat regelen ter bevordering van de bezits vorming. Dat vindt de KVP onvoldoende, omdat men weet, dat de P.v.d.A. weinig voelt voor persoonlijke bezitsvorming, doch meer voor gemeenschappelijke bezittingen van de arbeiders. Na de ontvangst van de brief van de KVP-fractie heeft dr. Drees gisteravond een nadere bespreking gehad met mr. J. W. Burger, de fractieleider van de P.v.d.A. Vanmorgen hebben de fractie leiders van de formateur het definitieve rapport ontvangen over het akkoord tus sen dr. Drees en minister Staf. Onze parlementaire redacteur merkt hierbij het volgende op. Uit wat ik nader nog verneem valt op te maken dat de brief van prof. Romme wel zeer sterk in de richting van een afwijzing gaat om onder de gegeven omstandigheden aan de for matiepogingen verder deel te nemen, ten zijen hier werd nog de deur op een kiertje opengehouden voor nader overleg. Ik krijg de indruk dat men in PvdA-kring deze houding van de KVP-fractie zeer on redelijk vindt; dat men namelijk van oor deel is, dat er van KVP-zijde thans verre wordt overvraagd en dat zulks wordt toe geschreven aan meer conservatieve ele menten in de fractie van prof. Romme die eigenlijk voor het samenwerken met de PvdA niet zouden voelen. De fractievoorzitter van de P.v.d.A., mr. Burger heeft na het gisteravond met de formateur gevoerde gesprek van zijn voor nemen afgezien om zich heden voor een paar dagen naar Parijs te begeven voor deelneming aan besprekingen van het co- mité-Monnet. Blijkbaar acht hij de situatie, die er sinds de ontvangst van de K.V.P.- brief is ontstaan, van dien aard dat hij het niet verantwoord vindt om thans niet onmiddellijk bereikbaar te zijn. Men zou zich kunnen afvragen waarom de forma teur, indien de houding van de K.V.P. wer kelijk zo scherp is als hier en daar wordt betoogd, toch nog met zijn formatiepogin gen voortgaat in dien zin, dat hij vandaag de heren Oud en Tilanus heeft ontvangen en dat hij voorts ook nog zijn programma handhaaft voor een bespreking met prof. Zijlstra. Men schijnt zich dit als volgt te moeten voorstellen: het gaat er om thans duidelijk tot uiting te doen komen of een formatie-Drees onmogelijk is of niet, dat wil zeggen of ook de andere partijen niet bereid zijn op de wijze die hij heeft voor gesteld te trachten gezamenlijk een kabinet te vormen wat dan eventueel een kabinet zou zijn zonder K.V.P. Het is wel interessant aldus te vernemen, dat de met zoveel stelligheid bezworen en in de diverse NAVO-landen met zoveel vuur door de verantwoordelijke ministers verdedigde oude plannen nu plotseling op losse schroeven blijken te staan. De weer slag daarvan zal in deze landen niet kun nen uitblijven. Met name zal de weten schap, dat de vastgelegde NAVO-verplich- tingen volkomen problematisch zijn ge worden en de daaraan vastgekoppelde mi litaire begrotingen drastische wijzigingen kunnen ondergaan, in de zich nog steeds voortslepende Nederlandse kabinetscrisis een nieuw element van onzekerheid schep pen. Wellicht zijn de kansen op een realisti scher beleid van de minister van Oorlog in ons land wie dat dan ook worden moge groter, wanneer deze functionaris weet dat de richtlijnen van zijn voorganger on bruikbaar dreigen te worden en diens koers, in een al te vast vertrouwen op de standvastigheid der grote mogendheden in deze zaak, een verkeerde koers blijkt te zijn geweest. De nieuwe minister van Oorlog zal in zijn beleidsoverwegingen méér dan zijn voorganger die daarvoor ook tal van verwijten heeft gekregen een eigen, nuchtere analyse van de veranderde inter nationale toestand moeten opnemen. ADVERTENTIE BARTEUORISSTR. HAARLEM FERD. B0LSTR. 48 A'DAM TEL 13439 TEL 717162 STURKA SPORTKLEDING ccooococcooocoococicoocccxiocaxxxcccccccccooccocoocoocco: VERWACHTING, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt. geldig van donderdagavond tot vrijdagavond, op gemaakt om 11.15 uur: Veranderlijke bewolking met plaatse lijk enkele regen- of onweersbuien. Vannacht hier en daar mist. Weinig wind. Weinig verandering in tempe ratuur. 20 juli Zon op 4.46 uur, onder 20.50 uur. Maan op 19.07 uur, onder 2.33 uur. Maanstanden 22 juli 22.29 uur: volle maan 30 juli 20.31 uur: laatste kwartier Hoog en laag water in IJmuiden Donderdag 19 juli fi Hoog water: 1.07 en 13.45 uur. jrj Laag water: 8.58 en 21.34 uur. Vrijdag 20 juli Hoog water: 2.04 en 14.32 uur. 8 8 Laag water: 9.57 en 22.27 uur. R o <xr*jOGtcccnc>ttcrrrxYK>rcrct x* <*xx>cxx>ncocooocoocoooecccco NOG STEEDS ONBESTENDIG Het voor Nederland belangrijkste druk- systeem is een in de Golf van Biscaye ge legen depressie, die geheel is gevuld met onstabiele lucht. Om deze depressie heen bewegen kleinere storingen van Frankrijk uit naar het noorden. Gistermiddag be reikte een dergelijke storing het zuiden van ons land, op uitgebreide schaal onweer ver oorzakend. Tussen gisterochtend en van ochtend zeven uur viel in Eindhoven 37 mm. regen, in Vlissingen 16 en op het vliegveld Zuid-Limburg 11 mm. In het grootste deel van Europa daalt de luchtdruk langzaam verder, hetgeen verband houdt met het feit, dat de in de Golf van Biscaye gelegen depressie zich langzaam in oostelijke richting verplaatst. Deze zal daarom ook morgen nog het weer in Nederland beheersen. De kans op buien blijft derhalve groot. De temperatuur on dergaat nog weinig verandering, hoewel aan de kust tengevolge van een langzame draaiing van de wind naar noordoost tot noord iets minder warme lucht kan bin nenstromen. WEERRAPPORTEN (van hedenmorgen 7 uur) Weerstoestand buitenland Kg-S actp ESw Stockholm Oslo Kopenhagen Aberdeen Londen Amsterdam Luxemburg Parijs Bordeaux Grenoble Nice Berlijn Frankfort München Zürich Genève Locarno Wenen Innsbruck Rome Ajaccio zwaar bew. licht bew. onbewolkt mist onweer regen mist nevel regenbui regenbui zwaar bew. licht bew. zwaar bew. zwaar bew. half bew. regenbui regen zwaar bew. zwaar bew. half bew. onbewolkt nno no zw nnw ono o zzw windst. 20 zw 21 windst. 30 nw 25 o 23 zw 25 o 23 nno 26 windst. 24 o 26 windst. 25 ozo 27 o 31 ono 28 Weerstoestand binnenland Den Helder geheel bew. mat. o 16 5 Ypenburg Vlissingen Eelde De Bilt Twente Eindhoven geheel bew. zw. o mist zw. o geheel bew. mat. o geheel bew. ozo geheel bew. mat. o 15 mist windst. 16 16 16 16 16 Vlv. Z.-Limb. licht bew. zzw 14 16 0,1 12 3 37 (De temperatuur is van hedenmorgen 7 uur, de neerslag van de laatste 24 uur.) DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN PAGINA'S Robert Louis Stevenson: Wanneer uw moraal u terneer- drukt, wees er dan zeker van dat ze verkeerd is. Er schijnt eindelijk enige beweging te komen in de starre plannen van de NAVO, de militaire alliantie der Atlantische lan den, met betrekking tot de modernisering der bewapening en de aanpassing der mili taire projecten aan de ook in politiek op zicht zozeer gewijzigde toestand. Engeland heeft onmiskenbare bezuinigingsplannen en in Amerika bekvechten militaire kopstuk ken over de vraag, op welke manier een goedkoper en doelmatiger defensie-appa raat kan worden verkregen. Merkwaardig genoeg echter is er van enig breed-opgezet NAVO-dispuut over deze kwestie nog niets gebleken. Er is zelfs al gemeld, dat „het aantal Westduitse NAVO-divisies belangrijk zal worden ver minderd", ofschoon er over dit onderwerp in de Raad van Ministers der NAVO-lan den nog niet is gediscussieerd. De berichten over deze hervormingsplannen blijken nu de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Dulles, gealarmeerd te hebben, of wellicht heeft hij van collega's uit andere NAVO-landen terechtwijzende commenta ren gekregen over het feit, dat de Verenig de Staten eigenmachtig het gehele militai re NAVO-plan van ingrijpende wijzigingen voorzien. Hij heeft in ieder geval op sus sende toon de voorbarigheid van al die op hefmakende berichten verkondigd en laten weten dat de NAVO-raad over dergelijke wijzigingen moet beslissen. De Indonesische officier van Justitie Sunarjo is met ingang van heden over geplaatst naar het kantoor van de procu reur-generaal. Een reden voor deze over plaatsing kon nog niet gegeven worden, maar betrouwbare zegslieden herinneren aan de critiek in sommige kranten op Su narjo wegens het vrijlaten van Han Swie, een Indonesische zakenman van Chinese afkomst, die na een gevecht met een offi cier van het leger, gearresteerd was, maar door Sunarjo na enkele dagen weer werd vrijgelaten. Het is nog niet zeker, of Sunarjo zal blijven optreden als openbaar aan klager in de zaak Schmidt. Op 31 juli zou Sunarjo zijn requisitoir in deze zaak houden. In Djakarta gaan geruchten.' dat Sunar jo een verzoek tot ontslag had ingediend. De waarnemend procureur-generaal, Ab dul Mutalib Moro, wenste op vragen over deze geruchten en over de overplaatsing van Sunarjo, geen commentaar te geven. Inmiddels voerde de procureur-generaal Suprapto heden langdurige besprekingen met het hoofd van het Centrale Criminele Onderzoekbureau, Oemar Senoadji, over de „Han-Harnojo-kwestie", welke in Djakar ta, vooral ook na de ontvoering van Oe Lie Plok Tay, die men in verband hiermee brengt, het gesprek van de dag is. Op de tentoonstelling „Dierenplastieken van hedendaagse Nederlandse beeld houwers", die zaterdag in het Zoölogisch Museum te Amsterdam wordt geopend, zal men ook een werkstuk van Prinses Beatrix aantreffen. Het is een bronzen beeldje, waarmee zij voor het eerst aan een expositie deelneemt. Links op het voetstuk ziet men haar paraaf BvO. WENEN (Reuter/AFP). Matyas Rakosi, de 65-jarige eerste secretaris van de Hongaarse communistische partij, is afgetreden en op voorstel van premier Hegedues vervangen door Ernest Geroe, eerste vice-premier. Rakosi maakte cijn aftreden bekend op een bijeenkomst van het centrale comité der partij. Als redenen voor zijn aftreden werden opgegeven zijn leeftijd en zijn ziekte, welke in de afgelopen twee jaar erger was geworden. Rakosi liet weten, dat hij, gezien de fouten die hij in het verleden heeft gemaakt en die hij toegegeven heeft, de partij niet verder wil hinderen bij de opbouw van het socialisme. In Joegoslavië is het aftreden van Rakosi met instemming ontvangen. In Belgrado verklaart men, dat Rakosi zich van alle oosteuropese staatslieden het meest verzet heeft tegen de destalinisatie. Aanvankelijk dacht men, dat de opstand van Poznan in Polen Rakosi gered had, doch nu blijkt dat de ontevredenheid in de partij, samen met de door Joegoslavië geëiste genoegdoening, hem te sterk is geweest. Volgens radio-Boedapest verklaarde Ra kosi, dat zijn fouten ernstiger waren dan hij aanvankelijk gedacht had. Hij had de partij ernstig geschaad. Als hij zou aan blijven, zou hij het mikpunt blijven voor alle vijanden van het communisme en de ontwikkeling van het socialisme belemme ren. Het centrale comité verklaarde na aanvaarding van zijn onslag, dat Rakosi's „historische verdiensten nooit door zijn fouten in de schaduw gesteld zullen wor den". Geroe verklaarde, dat de grootste fout van Rakosi is geweest dat hij zich niet kon aanpassen aan de nieuwe toestand. Daardoor belemmerde hij de ontwikkeling van collectief leiderschap. Verslapping van het toezicht der partij leidde tot incidenten ln de Petoefi-club een politieke club van communistische intellectuelen die zich ontwikkelde tot een „tweede politiek centrum in het land". Geroe zei dat Hon garije de belediging van Joegoslavië be treurde. Hij sprak zich uit voor het houden van vriendschappelijke besprekingen tus sen de twee landen. Hij betoogde, dat Hongarije geen opstand als die van Poznan behoeft te vrezen, ook al heeft het land zijn vijanden. De partij zal economische moeilijkheden moeten overwinnen, vooral op het gebied van brandstof en grondstoffen. De partij moet het collectieve leiderschap versterken en de persoonsverheerlijking uitbannen. De par tijdiscipline moet versterkt worden en op ideologische en politieke grondslag ge plaatst. Er moet krachtig worden opgetre den tegen sektegeest van links en rechts. „Imperialistische kringen" zoeken nieuwe middelen om de eenheid in het socialisti sche kamp te verbreken en zij trachten de nog talrijke elementen in de volksdemo cratieën, die van het oude kapitalistische regiem hebben geprofiteerd, te mobiliseren. Geroe voegde hieraan toe, dat het oorlogs gevaar weliswaar is verminderd, maar dat dit niet betekent, dat de strijd tussen de twee kampen zal ophouden of verminderen. Het zou een ernstige vergissing zijn geen lering te trekken uit de incidenten in Poz nan. Overigens waarschuwde hij voor de opvatting, dat allen, die niet het standpunt van de communistische partij delen, vijan den zouden zijn. dat gebaseerd is op het stemmen op kandi datenlijsten, in die zin gewijzigd, dat er op individuele kandidaten kan worden ge stemd. Ook sprak Geroe zich uit voor het verlenen van meer onafhankelijkheid aan de districtsbesturen. Tevens moeten de rechten van de enkeling en de onaantast baarheid van zijn bezit worden gewaar borgd. Het leger zal worden gemoderni seerd en met vijftienduizend man vermin derd worden. Rakosi In een radiorede verklaarde Geroe later, dat het staatsapparaat democratischer zal worden. De doelen van het vijf-jarenplan zullen worden herzien, en het kolchozen stelsel in de landbouw uitgebreid. Voorts kondigde hij aan, dat bij de bestrijding van linkse en rechtse afwijkingen vooral tegen de invloed van oud-premier Imre Nagy zal gestreden worden. Ernest Geroe is een van de leidende eco nomen van de Hongaarse communistische partij. Hij is in 1898 geboren en lid van de partij sedert de oprichting in 1916. In 1917, na de val van Bela Kun, ging hij naar het buitenland. Bij zijn terugkeer, in 1921, werd hij gearresteerd, doch spoedig weer vrijgelaten, waarna hij naar de Sovjet- Unie ging. Daar sloot hij zich aan bij de Hongaarse communistische leiders in bal lingschap. In 1938 zond de Comintern hem naar Spanje, waar hij de internationale brigade organiseerde. Hij bleef in Spanje tot het einde van de burgeroorlog. In 1944 keerde Geroe met Rakosi naar Sprekend over de toekomstige taken van de partij, verklaarde de nieuwe partijsecre taris, dat het parlement vaker bijeen moet komen. Niet het kabinet, doch het parle ment zal zich met belangrijke zaken moe ten bezig houden. De regering moet alleen beslissingen nemen in de dringendste kwes ties. Voorts moet er een nauwer contact komen tussen de afgevaardigden en hun kiezers. Ook dient het huidige kiesstelsel, Met deze leeuw won woensdag de 11-jarige Amsterdamse jongen Frits Lindeman de eerste prijs in de zand- bouwwedstrijd op het Zandvoortse strand. Het was voor de eerste keer dat hij zijn krachten en talent beproef de, maar het ging hem uitstekend af. Jammer alleen dat de vloed de leeuw inmiddels heeft opgeslurpt. Voor nadere bijzonderheden van deze wed strijd zie men pagina 7. Hongarije terug. Hij nam deel aan de re organisatie van de partij. In 1945 werd hij minister van vervoer en lid van het poli tieke bureau. Tevens werd hij belast met economische zaken. Na korte tijd nog mi nister van Financiën te zijn geweest, werd hij in 1949 minister van Staat en voorzitter van de hoge economische raad. Hij was een der opstellers van het eerste vijf-jaren plan. In 1952 werd Geroe benoemd tot vice-premier. Na Stalins overlijden verloor hij wat van zijn aanzien, doch sedert de cember 1954 trad hij weer meer op de voorgrond. Rakosi is de grote man van de Hongaarse partij geweest sedert zij aan het einde van de oorlog, met behulp van de Russische bezetters aan de macht kwam. In april ge loofden waarnemers reeds, dat Rakosi de volgende „kleine Stalin" in Oost-Europa zou zijn, die zou vallen. Er is de laatste tijd vooral door intellec tuelen ernstige critiek op Rakosi en de partijleiding geleverd. Rakosi werd zelfs openlijk beschuldigd van moord wegens zijn aandeel in het proces tegen de vroegere communistische minister van Binnenlandse Zaken Rajk, die in 1948 werd terechtge steld na veroordeeld te zijn wegens Titoïs- me en verraad. Rajks weduwe beschul digde Rakosi er onlangs van, dat hij ver antwoordelijk was voor het proces, dat op valse aanklachten gebaseerd was. In juni heeft Rakosi een geheim bezoek aan Mos kou gebracht. Waarnemers geloofden toen, dat Tito tijdens zijn bezoek aan Moskou het aftreden van Rakosi had geëist, omdat deze in 1948 in de Cominform tegen Joe goslavië had geageerd. Terwijl Rakosi in Moskou was, braken de onlusten in Poznan uit en nam ook in Hongarije de onrust toe zodat hij overhaast terugkeerde. De partij leiding verooi-deelde in een verklaring de critiek in de partij op Rakosi. Imre Nagy, die op aandringen van Rakosi in 1955 werd afgezet als premier en daarna uit de partij gestoten, werd er toen van beschuldigd een opstand van intellectuelen te hebben voor bereid.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1956 | | pagina 1