Ik danste tango met Jélena,
een meisje van de Komsomol
Verdwaald in de Betoverde Stad
A.N.V. V. in Keulen poogt Duitse
vrees voor polio te bezweren
^Hoe is het ontstaand
Vijftig jaar geleden
Overdreven geruchten hebben bezoek
van toeristen doen afnemen
HEERLIJK
3
MOSKOU BIJ MIDDERNACHT
WE SPRAKEN OVER LIPSTICK,
BING CROSBY, STALIN, NAVO
EN IETS HEEL HACHELIJKS
Salvo
Noodzaak
Reizen uit Indonesië drie
maal zo duur geworden
Britse luchtbrug naar het
Midden-Oosten in werking
\Geen leraren? Dan maar
televisie-onderwijs
Handelsverdrag tussen
Rusland en Indonesië
Dreigende rubberstaking
Dit woord: U
Revolutie op één eiland
van de Talaud-groep
Ik had
alles geprobeerd tegen
transpiratie-lucht
Uit Haarlems Dagblad
van 14 augustus 1906
DINSDAG 14 AUGUSTUS 1956
(Van onze reisredacteur)
MOSKOU. De klok sloeg twaalf uur in het restaurant,
dat eruit zag als een kurhaus uit de twintiger jaren en
waar de mensen bij bier en wijn zaten te praten en te
eten. Toen het damesorkest een tango inzette, vroeg het
meisje, dat eerder op de avond haar zakdoek had laten
vallen beproefde vrouwenlist om contact te zoeken
mij plotseling: Houd je ook zo van jazz? Van Bing
Crosby en Louis Armstrong? Het had gewoon in Londen
of New York, Amsterdam or Parijs kunnen gebeuren. Maar
dit was ongewoon, want dit was Moskou bij middernacht
en het wat gezette meisje van een jaar of 25 met levendige
blauwe ogen in een aardig gezicht, dat ik voor alle zeker
heid maar Jélena zal noemen, was een Komsomolska, een
]id van de communistische jeugdbeweging van de Sovjet-
Unie. Een van die meisjes, die vier jaar geleden met stijve
bloesjes en strakke Ninotsjka-gezichtjes onder spandoeken
jn optochten liepen en van wie het neette, dat zij als het
zo uitkwam, voor het heil van partij en vaderland vader
of moeder bij de geheime politie aangaven. En nu, mis
schien voornamelijk omdat een paar jaar geleden eindelijk
een meedogenloze oude man was doodgegaan, droeg de
kleine Jélena lipstick en nylons, zong zij geen strijd
liederen meer, maar floot „Rue Lepic" van Yves Montand,
„Change Partners" en de „St. Louis Blues" en, vreemder
nog, praatte en lachte honderduit met een journalist uit
het Westen, zo'n verderfelijk oorloghitsertje van het boze
kapitalisme.
Dat was het begin van dat vreemde gesprek, dat overigens
op neutraal terrein begon. Waar had Jélena zo vloeiend
Engels geleerd? Zij studeerde Engels op het instituut voor
vreemde talen en kreeg, zo vertelde zij trots, een stipendium
van negenhonderd roebel in de maand. Daar kocht zij haar
nylons van (vijftien roebel per paar), haar lipstick, parfum
en kleren. Zag zij er naar westelijke smaak erg gek uit?
Allerminst, zei ik beleefd, voordat ik haar met tact vertelde
van de Audrey Hepburn-coiffure en van de „reeën-ogen" der
Parijse meisjes. Even later raadpleegde zij tersluiks haar
spiegeltje en er kwam een vastberaden trekje van „dat valt
te proberen" om haar mond. Hoe kende zij al die Franse en
Amerikaanse liedjes? Nu, er zijn buitenlandse platen te
krijgen en die waren bijzonder in trek op de studentenfuifjes,
waar net als bij ons tot vier uur in de ochtend werd gedanst.
Maar er is ook Russische jazz. Gaat die over tractoren,
sovchozen en de arbeidsprestaties van de nieuwe Sovjet
mens? Nou, zei Jélena, en grinnikte een beetje, zulke liedjes
waren er wel, maar ze waren aanzienlijk minder in trek dan
die over de maan, de sterren, een zomernacht en de liefde.
Fronsten de ernstige komsomols niet de wenkbrauwen over
zoveel decadente frivoliteit? - Ach, zei Jélena, - slomeriken
bestaan overal en jazz is al een paar jaren in zwang.
Een van Moskous zeldzame lichtreclames zegt:
Burgersmaakt gebruik van taxi's".
Bij het mausoleum van Lenin en Stalin.
Voor de eeuwig vrouwelijke vraag: Wat zegt de mode?
En ik behoefde niet zo op te snijden,
want in het Westen is het ook niet alles,
daar lijden de meeste mensen toch maar
een zorgelijk en armetierig bestaan. Van
onder haar wimpers bestudeerde zij het
effect van dit salvo. Ik begon glimlachend
wat lonen en prijzen te noemen, vertelde
van Nederlandse huizen en andere dingen,
waarvan wij ons altijd met enige moeite
moeten herinneren, dat zij niet overal in de
wereld gewoon zijn. Er daagde naden
kend begrip in haar blauwe ogen en toen
ik vroeg of zij werkelijk dacht dat het
Westen dat alles in de waagschaal zou leg
gen door op een oorlog met de Sovjet-Unie
aan te sturen, zei zij zachtjes: Ik ben
geen dwaas.
Even later bracht zij echter tegelijk met
de rode kaviaar het pact van Bagdad en de
Noord-Atlantische Verdragsorganisatie op
de proppen.
Waarom proberen jullie ons te om
singelen? Wij hebben tien miljoen mensen
verloren in de vorige oorlog. Denk je dat
wij werkelijk een nieuw bloedbad willen?
Nee, zei ik waarheidsgetrouw en begon
haar met een zucht uit te leggen dat inter
nationale politiek niet zo eenvoudig is als
de leuzen en spandoeken van de Sovjet-
Unie het wel voor willen stellen, dat er be
langenconflicten en wantrouwen bestaan
lussen grote machten en dat er problemen
zijn, die slechts stukje bij beetje met veel
geduld kunnen worden opgelost. Ik herin
nerde haar aan Praag en Korea en zei dat
wij de vrede lief hebben, maar de vrijheid
liever. En hoewel Jélena niet kon geloven,
dat de Noordkoreanen werkelijk Zuid-
Korea waren binnengevallen, kwam zij
verder niet met de mokerslagen van het
communistisch dogma, maar nam peinzend
haar lipstick ter hand. Ik prees in stilte de
schepping van de vrouw.
Na de volgende tango vroeg zij of het
Marshall-plan voor ons niet een afschu
welijk blok aan het been was geweest.
Weer bleek zij evenwel bereid tot aandach
tig luisteren, toen ik haar vertelde dat het
Marshall-plan in 1949 geholpen had ons van
een nationaal bankroet te redden. Toen ik
zei dat het ons geschokt had dat de Rus
sische regering deze Amerikaanse hulp aan
haar volk onthouden had, viel voor het de
naam Stalin in het gesprek. Na een korte
stilte vertelde Jélena, dat zij van het rap-
port-Kroesjtsjev had gehoord, waarin de
oude despoot ontluisterd werd. Het was
oen hele schok geweest. Er werd nog steeds
gediscussieerd, ook over de mede-verant
woordelijkheid van de nieuwe leiders.
Jélena was over deze hele zaak nog steeds
niet met zichzelf in het reine. Nu ging in
ieder geival alles heel wat beter. En een ge
sprek als het onze had zij drie jaar geleden
zeker niet aangedurfd. Misschien 'was ech
ter de sterke arm van Stalin wel nodig
geweest in de moeilijke beginperiode
Maar had een intelligent volk als het
Russische werkelijk een sterke arm nodig,
zou het niet liever in een vrije democratie
'oven, waar persoonsverheerlijking onmo
gelijk is, waarin een ieder als het hem lust,
op een straathoek kan zeggen, dat het de
minister-president aan verstandelijke ver
mogens mankeert? vroeg ik. Dat begreep
Jélena niet. Waarom moet men mee par
tijen hebben, als men binnen de enige
vrijelijk kan discussiëren? Omdat het één-
Partij-systeem gevaarlijk is, zei ik, kijk
maar naar je geheime politieke politie. Die
bestaat toch in ieder land, zei Jélena ver
baasd. Welnee, zei ik, evenmin als concen
tratiekampen. Nu, daarvan had ze wel eens
vagelijk gehoord, maar er was nog nooit
iemand uit haar omgeving verdwenen.
Wou je dan bestrijden, vroeg ik, dat
in de communistische staten een kind
wordt aangemoedigd zijn ouders aan te
geven, wanneer die tegen het systeem
zijn?
Jélena's gezicht trok ineens wit weg.
Zij wendde haar hoofd af en zei even
later met een heel dun stemmetje:
Zullen we dansen? Ik weet niet of
zij tranen in haar ogen had, toen wij
zwijgend de volgende tango dansten,
want haar hoofd reikte nauwelijks tot
mijn schouder. Maar ik ben snel van
het hachelijke onderwerp afgestapt,
want zij had geprobeerd loyaal maar
ook redelijk de wereld te verdedigen,
waarin zij was opgegroeid. En ik had
zelf gezegd, dat er problemen bestaan,
die geduld vereisen.
Daarom heb ik haar toen we door Mos-
kou's stille straten onder de rode sterren
van het Kremlin naar de bus liepen, maar
weer verder verteld over Paijs, waar zij zo
nieuwsgierig naar was en daarna hebben we
tweestemmig „Un gamin d'Paris" gefloten
en toen leek de koude vrede werkelijk al
een beetje warmer.
De Jelena's van de Sovjet-Unie
in de fabriek.
Deviezencertificaten noteren 170
en de koers loopt nog steeds op
DJAKARTA (ANP) Tengevolge van
nieuwe voorschriften van de Indonesische
regering zullen de reiskosten in rupiahs
van Indonesië naar het buitenland bijna
worden verdriedubbeld. Passagiers, die ge
rechtigd zijn passagegelden in rupiahs te
betalen, moeten certificaten voor buiten
landse valuta kopen, die aan exporteurs
worden verleend als premie op de uitvoer.
De certificaten noteerden vrijdag 170 per
cent. Voor passagebiljetten, die duizend
Nederlandse guldens kosten, moet betaald
worden 3.000 rupiahs (de officiële koers)
plus 5.100 rupiahs in certificaten.
De algemene verwachting in handels
kringen is, dat de notering van de certifi
caten deze week tot 200 zal stijgen.
De KLM, de BOAC, de Qantas, de Ga-
rua, Indonesian Airways en de twee grote
scheepvaartmaatschappijen Rotterdamsche
Lloyd en Stoomvaart Maatschappij Neder
land werden overstelpt met vragen over de
nieuwe maatregelen.
Woordvoerders van de maatschappijen
spraken geruchten tegen, dat ook een hef
fing van 66 percent op de tarieven van
kracht zou worden, hoewel de maatschap
pijen hiertoe in de toekomst wellicht ge
dwongen zullen worden. In dat geval zou
een passagebiljet van 1.000 gulden bij de
huidige koers van de certificaten 11.100
rupiahs kosten.
(Van onze correspondent in Bonn)
Het bezoek van Westduitse toeristen
aan Nederland is aanzienlijk afgenomen
wegens de vrees voor de kinderverlam
ming. Velen die kamers hadden bespro
ken in de grote steden en in de badplaat
sen langs de kust, zijn door de enigszins
alarmerende berichten in Duitse kranten
en via de Duitse radio, bang geworden en
hebben hun plannen gewijzigd. Anderen
willen eerst nadere inlichtingen inwinnen
alvorens naar Nederland te gaan. Bij de
A.N.V.V. in Keulen staat de telefoon niet
stil. Per dag komen daar veertig tot vijf
tig mensen méér dan anders inlichtingen
vragen, hoofdzakelijk over de polio-epi
demie.
Het staat wel vast dat de geruchten, die
in West-Duitsland de ronde deden in het
begin overdreven zijn geweest. Vorige
week werden mensen, die de stations van
Oberhausen, Duisburg, Dusseldorp en
Keulen verlieten, herhaaldelijk aange
houden door Duitsers, die vroegen hoe de
situatie in Nederland is. Meestal kregen
zij ten antwoord dat er weinig of niets
van kinderverlamming was te merken.
Het is ook voorgekomen dat Duitse grens
beambten hun landgenoten de raad gaven
de grens niet te passeren. Dat geschiedde
bijvoorbeeld in de buurt van Aken. Aan
een loket van een station in Dusseldorp
zou men geen kaartjes hebben willen ver
kopen aan een paar minderjarige meisjes
die naar Nederland wilden.
De heer Ch. Belmon, directeur van het
Keulse A.N.V.V.-kantoor, heeft zich met
een protest tot enkele Westduitse autoritei
ten gewend en via de Duitse radio laten
weten dat er geen aanleiding voor een pa
niek bestaat. Men heeft, zo zei hij alleen
aangeraden kinderen uit vluchtelingen
kampen niet naar Nederland te laten gaan.
Ook in Duitsland
Om te voorkomen dat men hem en zijn
bureau zou beschouwen als een verlengstuk
van het Nederlandse hotelwezen heeft hij
de toeristen aangeraden informaties in te
winnen bij de talrijke Nederlandse consu-
Eenheden uit West-Duitsland terug
naar Groot-Brittannië
LONDEN (Reuter) Honderden Britse
militairen en oorlogsmateriaal zijn zondag
in grote burgervliegtuigen, die elk honderd
man kunnen vervoeren en „Hermes"-troe-
penvervoersvliegtuigen naar het Middel-
landse-Zeegebied overgevlogen. Dit zal de
gehele week voortduren. Er staan voorlopig
zestig vluchten op het programma.
Het troepenvervoer geldt in hoofdzaak
infanteristen, voorts enkele technische de
tachementen en veldhospitaaleenheid. Er
zijn ook vrachtvliegtuigen met uitrusting
vertrokken. Een Brits vrachtschip met mi
litaire voertuigen en uitrustingen is uit
Tilbury naar het Middellandse-Zeegebied
vertrokken.
Inmiddels zijn duizend man luchtlan
dingstroepen met het vliegdekschip „The
seus" op Cyprus aangekomen en onderge
bracht in een buitenwijk van Nicosia.
Transport- en administratieve eenheden
van het Britse Rijnleger zullen West-Duits
land verlaten ter aanvulling van de strate
gische reserves in Groot-Brittannië. De
bondsregering is hierover officieel inge
licht, evenals de NAVO. De berichten, als
zou het om een divisie infanterie gaan,
noemde een Duitse woordvoerder onjuist.
Groot-Brittannië heeft zich bij verdrag
verplicht, vier divisies en de tweede tac
tische luchtvloot op het Europese vasteland
te stationeren. Deze verplichting geldt
evenwel niet voor het geval elders een
acute noodtoestand ontstaat.
laten. Hij wees erop dat ook in Aken, Dü-
ren en in de buurt van Bonn zich gevallen
van polio hebben voorgedaan, waarover in
Westduitse bladen nog niets is gemeld.
Nederland blijkt bij de Westduitsers zeer
in trek. Op het station in Bonn worden
weliswaar de meeste treinkaartjes voor
reizen naar Oostenrijk verkocht, maar ons
land volgt daar onmiddellijk op. Na Ne
derland komen Italië en Joegoslavië. Zwit
serland, dat vroeger zoveel toeristen trok,
neemt de vijfde plaats in.
OCCOXCOCXXOOCCOCOOOCODOCOSOCOOC^COCOOCOCXOCOCOCOOCCOaX
8 Eenige afdelingen van het ministerie 8
van O., K. en W. onderzoeken op het 8
ogenblik de uitvoerbaarheid van een p
plan, ingediend door een hoofdambte- 8
naar van de rijksgebouwendienst. In dit
8 plan wordt voorgesteld, het leraren- 8
tekort op de middelbare scholen - dat 8
8 in de komende jaren nog aanzienlijk zal 0
toenemen - gedeeltelijk op te vangen
door een uitgebreide schooltelevisie- 8
8 dienst.
3 De hoofdambtenaar stelt voor in
0 iedere school een speciaal televisie- 8
8 lokaal in te richten en via het beeld- 8
8 scherm vakken te doceren, welke zich 3
8 daartoe bijzonder lenen en die daardoor 8
8 zelfs aanzienlijk verlevendigd zouden 8
3 kunnen worden. Bij geschiedenis denkt 0
8 men bijvoorbeeld aan het gebruik van
0 oude journaals, de hulp van musea, 8
3 enzovoorts. De televisiestaf zou uit een 8
8 relatief slechts vrij klein aantal leer- 3
3 krachten behoeven te bestaan en de
8 kosten van een dergelijke schooltelevisie 8
3 zouden niet bijzonder hoog zijn. Het 8
x toezicht op de klassen tijdens de tele- 3
3 visieles zou door klasse-oudsten of ge- 8
8 pensioneerde leerkrachten moeten wor- 8
8 den uitgeoefend.
X>3COCOOCOCOOOCOOOCCOO^CCOOOOOOOOCXXXXXXXXX>OOOOCCOCCCCOO
DJAKARTA (ANP) De handelsover
eenkomst, die zondag tussen Indonesië en
de Russische handelsdelegatie in Djakarta
is gesloten, voorziet in de uitvoer van 25
Indonesische produkten naar Rusland en
van dertig Russische produkten naar In
donesië, in een open overeenkomst, zonder
bepaalde contingenten.
De lijst van Indonesische produkten, die
naar Rusland zullen worden uitgevoerd,
omvat rubber, kopra, tabak, koffie, thee,
peper, palmolie, suiker en produkten als
dierenhuiden, schelpen en kunstvoorwer
pen. De lijst van Russische produkten, die
naar Indonesië zullen worden uitgevoerd,
bevat verschillende soorten machinerieën,
waaronder olieboorinstallaties, tractors,
vrachtwagens, autobussen en elektrische
machines met een capaciteit tot honderd
kilowatt, ijzer en staal, chemische produk
ten en geneesmiddelen. De overeenkomst,
die voor een jaar is gesloten, zal in wer
king treden na het wisselen van nota's tus
sen de twee regeringen. Het Britse pond
sterling is gekozen als betalingsmiddel.
Rusland zal handelsvertegenwoordigers
aanstellen in Djakarta en Surabaja.
De besprekingen tussen Rusland en In
donesië over Russische technische hulp
aan Indonesië en over het verlenen van
kredietfaciliteiten door de Sovjet-Unie
worden voortgezet.
DJAKARTA (A.N.P.) De communis
tisch georiënteerde vakvereniging van
ondernemingsarbeiders, de Sarbupri, zal
met andere vakverenigingen van onder
nemingsarbeiders voor dinsdag en woens
dag een algemene staking afkondigen op
alle ondernemingen van de „Avros," de
vereniging van Nederlandse rubberonder
nemingen over geheel Noord-Sumatra, al
dus is heden door de vereniging medege
deeld. Meer dan tweehonderdduizend on
dernemingsarbeiders zullen bij deze staking
betrokken zijn indien alle vakverenigingen
zich bij de staking aansluiten.
Een vertegenwoordiger van de Avros
heeft gezegd dat de Avros de staking als
illegaal zal beschouwen, omdat zij nog
steeds besprekingen op verzoek van de
commissie ter beslechting van arbeidsge
schillen voert over de eis van de arbeiders
van een gratificatie over 1955. De ver
tegenwoordiger van de Avros zei, dat de
staking ernstig nadeel zou berokkenen aan
de rubberproduktie daar deze week na
woensdag nog slechts anderhalve werkdag
over is aangezien vrijdag 17 augustus de
Indonesische onafhankelijkheidsdag, een
algemene feestdag is.
Tot hen met wie wij vertrouwelijk
omgaan, zeggen wij: jij; de beleefd
heidsvorm is: u. Het vreemde is dat
men steeds in onzekerheid verkeert of
het werkwoord dat op u volgt, in de
tweede dan wel in de derde persoon
moet worden gebruikt. Moet men zeg
gen: u hebt of: u heeft, u zult of u zal?
Deze onzekerheid is heel verklaarbaar.
Vroeger luidde het persoonlijk voor
naamwoord van de tweede persoon
enkelvoud: du. Dit woord leefde nog in
de zeventiende eeuw, maar is door hen
die de Bijbel in het Nederlands vertaal
den, officieel afgeschaft. Het deftige gij
vond geen ingang en toen is uit de in
Kanselarijtaal gebruikelijke vorm Uwe
Edelheid (U Edele) een nieuw voor
naamwoord gevormd. Maar bij Uwe
Edelheid hoort de derde persoon. U
I duidt de tweede persoon aan. Dat is de
^oorzaak der verwarring.
Een van de eigenaardigheden van het
toerisme is dat iedereen, die uit de verte
in de kring der zijnen is teruggekeerd, al
tijd mooi weer gehad heeft en een uitste
kend hotel tegen redelijke prijs. Er is nog
nooit iemand met vakantie teruggekomen
die het allemaal tegengevallen is.
Hebt u ooit iemand gesproken, die zei
dat het de gehele dag geregend heeft, dat
het eten in het hotel bar slecht was, dat
het daar een enorme afzetterij was en dat
dat plaatsje erg was tegengevallen? Hebt
u ooit iemand ontmoet die zei: „Ik wou dat
ik naar Kortenhoef in plaats van naar de
Pyreneeën was gegaan" - of iemand die
zei dat Egmond aan Zee veel gezelliger is
dan Ascona?
Het gekke is dat het precies andersom
precies hetzelfde is. Dat een familie uit
Ascona, die met vakantie in Egmond aan
Zee is geweest, teruggekeerd in Ascona
ook niet zegt dat Ascona veel gezelliger is
dan Egmond aan Zee, dat vakantiegangers,
die hun hele leven in de Pyreneeën wonen
en die nu eens voor de verandering naar
Kortenhoef zijn gegaan, ook niet zeggen:
„Ik wou dat ik maar rustig in onze eigen
Pyreneeën was gebleven".
Ik ken mensen die zes dagen in een bus
hebben rondgerammeld om zes dagen in
Nice te kunnen zijn en die bij hoog en
laag verkondigen dat zij twaalf heerlijke
dagen hebben gehad. Ik geloof dat een
van de grootste voordelen van de toeristen
industrie is dat er niemand bestaat, die
zijn buurman het plezier gunt te vernemen
dat het een beetje is tegengevallen alle
maal.
Er is nóg een eigenaardig vakantiever
schijnsel: men moét naar het buitenland.
Als u op de vraag: „Waar gaan jullie dit
jaar naar toe?" antwoordt: „Wij gaan naar
de Veluwe" of „Naar de Achterhoek" om
maar wat te noemen, dan loopt u alle kans
dat men u afwisselend verbaasd en mede
lijdend aankijkt en zegt: „Wij gaan naar
Rome ditkeer" of „Dat meen je niet, blij
ven jullie in het land?"
Wat dat laatste betreft: ieder land wordt
er steeds maar rijker door. Ik lees altijd
statistieken van alle miljoenen guldens die
alle vreemdelingen bij ons hebben ge
bracht, maar nooit wat daar tegenover
alle naar het buitenland reizende Neder
landers uit het land hebben doen vloeien.
Ik gun iedereen zijn reis. En ik ga zelf
ook naar een heerlijke plaats met een
heerlijk hotel en heerlijk eten en heerlijk
weer. ELIAS.
DJAKARTA (ANP) Volgens een ver
klaring van het provinciale bestuur van
Celebes heeft een „revolutionaire jeugdbe
weging van de Sangihe en Talaud-eilanden"
vorige week het plaatselijk administratieve
hoofd van de eilanden afgezet en voor de
eilandengroepen tussen de Philippijnen en
Noord-Celebes de onafhankelijkheid uitge
roepen.
Hoge autoriteiten zullen een observatie-
reis door het gebied maken en maatrege
len nemen om de toestand het hoofd te
bieden.
ADVERTENTIE
MeJ. An. Bosch, Pr. Hendriklaan,
Bloemendaal, schrijft:
Het was vreselijk vervelend voor
Iedereen op kantoor en thuis en
vooral als Ik uitging. Maar nu ge
bruik Ik Arrld crème en met reuze resultaat. Nooit meer
last van transpiratie en geen spoor van geur meer te
bekennen. Fantastlschl"
Een beetje Arrid in de okselholten - eenvoudig en
vlug. Meteen stopt de transpiratie, geen spoortje
geur meer te bekennen. Arrid werkt volgens een
geheel nieuw principe: het bevat Transtop, waar
door de crème direct bij het aanbrengen tot diep
in de onderhuid doordringt. Daarom is het zo
afdoende - al is het nog zo warm, Uw oksels
blijven fris en droog en bederf van kleren komt
niet meer voor. Arrid-crème werkt bovendien
verzachtend en ontsmettend. Begin vandaag nog
met Arrid, de crème waarvan specialisten hebben
vastgesteld dat het anderhalf maal langer, ze
kerder en veiliger werkt. Delicaat geparfumeerd,
prus f. 1.65.
APELDOORN. Vreemdelingen, die
hier in dezen vacantietijd op bezoek ko
men, verwonderen zich steeds opnieuw
over de geringe bewaking van het paleis
Het Loo. Slechts twee rijkspolitiemannen
zitte aan den ingang in een lakeienpakje
en doen dienst als portier. Een park
wachter in een fraaie uniform drentelt
onophoudelijk buiten het hek op en neer.
Doch des avonds gaan de politiemannen
en de parkwachter naar huis. De „bewa
king" wordt dan overgenomen door een
boerenarbeider, die over de kleeding,
waarmede hij zijn gewonen veldarbeid
heeft verricht, een zoogenaamde uniform
jas aantrekt, welke waarschijnlijk lang
geleden door een nachtwacht is gedra
gen. Daarbij draagt hij een sabel uit het
jaar nul. Komt men nu 's avonds bij het
paleis, dan ziet men daar dezen man op
klompen en met een pijpje in den mond
staan. Deze bewaking van H. M. de Ko
ningin en Hare woning heeft niets om
het lijf en is eenvoudig belachelijk. Het
is aan de raadgevers van de Kroon te
zorgen dat Hare Majesteit op betere en-
waardiger wijze wordt bewaakt dan door
een boerenarbeider op klompen!
MADRID. „Men wordt
dringend aangeraden de Be
toverde Stad slechts onder
deskundige leiding te be
zoeken."
Deze waarschuwing uit de
officiële Gids voor Cuenca
en Omstreken keek me ver
wijtend aan toen ik op een
van de eenzaamste plekjes
ter wereld stond, temidden
van een stomme en hui
veringwekkende woestenij.
Maar laat ik niet te hard
vooruit hollen en eerst ver
tellen hoe ik er was geko-
nen, dan kunt u er desge
wenst uw voordeel mee doen.
Cuenca is een Spaanse
provinciehoofdstad van Ro
meinse oorsprong met bijna
veertigduizend inwoners en
ongeveer halverwege Madrid
en Valencia gelegen. De
nieuwe stad is weinig inte
ressant maar het oude ge
deelte heeft unieke aspecten,
vooral omdat de mensen in
tegen de rotsen geplakte
huizen wonen. Het is mis
schien de enige plaats waar
men de verrassende ervaring
kan opdoen in een bochtig
steegje een huis te betreden,
dit gelijkvloers door te wan
delen en uit de huiskamer
neer te zien in een afgrond
van verscheidene honderden
meters diepte. Waarom de
bewoners niet langs de la
gere oevers van de Jucar en
Huecar die elkaar hier ont
moeten, zijn blijven klitten,
is mij een raadsel. Nee, ze
moesten ten koste van soms
bovenmenselijke inspannin
gen per se de hoogte in en zo
kleven dan de meeste huizen
als gigantische arendsnesten
tegen het rotsmassief. Want
begrijp me goed: deze wo
ningen zijn niet precies op
de rand van de diep uitge
sleten kloven gebouwd, maar
om onnaspeurlijke redenen
naar beneden, dus langs de
steile wand doorgetrokken:
één verdieping steekt er bo
venuit, de rest, vaak uit drie
of vier en soms elf etages
bestaande, hangt er onder
aan.
Op zichzelf was dit bouw
systeem belangwekkend ge
noeg om het met duizeling-
gevend ontzag te bekijken.
„Maar," zei een olijfkleurig
jongmens van Cuenca's
Bloei, „we hebben hier vlak
bij iets heel bijzonders. La
Ciudad Encantada." Hij wist
zijn bezienswaardigheden
goed te verkopen en begon
bedrijvig met foto's en kaar
ten te werken om mij te
doordringen van de nood
zakelijkheid een bezoek aan
Cuenca aan het bezichtigen
van de Betoverde Stad te
koppelen. Ik moest ervoor
een vijfendertig kilometer in
noordelijke richting rijden,
waarbij ik zo'n zeshonderd
meter zou klimmen om een
hoogte van vijftienhonderd
meter te bereiken. Daar zou
ik, niet bepaald naast de
deur, het bergplateau vinden
met de grillige rotsformaties,
waarin vroegere bewoners in
hun primitieve vrees voor
de natuur allerlei vreemd
soortige constructies hebben
gezien: paleizen en vesting
werken .reusachtige beelden
en dreigende silhouetten,
straten, pleinen en galerijen.
Vandaar die benaming: Be
toverde Stad.
Ik liet glimlachend het
vermaan van de jonge man
me daar toch vooral niet al
leen te wagen langs me heen
glijden en vertrok. De weg
slingerde zich dartel langs de
Jucar, waarin vrouwen vlij
tig de was deden. De blade
ren van de populieren had
den hun zomerse frisheid al
wat verloren. Hier en daar
begonnen zij een herfstachtig
tintje te krijgen, wat echt
niet misstond. Zoeken hoefde
ik niet, want op de kruis
punten wezen bordjes ge
biedend in de richting van
het natuurwonder.
Via ettelijke haarspeld
bochten ging het geleidelijk
naar boven. De toch al niet
overvloedige beplanting werd
schaarser en tenslotte zag ik
alleen nog maar'wat groep
jes armzalige dennen. Ik
naderde kennelijk mijn doel
en inderdaad gaf even later
een verweerd bord aan de
weg de plaats van bestem
ming aan.
Nu pas merkte ik op hoe
stil het hier was. Er was geen
levend wezen te zien en zelfs
de natuur leek de adem in
te houden. Aarzelend begaf
ik mij in de richting van de
door erosie aangevreten rot
sen. Van een afstandje leken
zij er achteloos neergesmeten,
maar dichterbijgekomen be
gonnen zich vormen los te
maken. Eeuwen en eeuwen
van regen en wind hadden
op deze hoogvlakte merk
waardig huisgehouden. Zag
ik daar op de achtergrond
niet de kantelen van een
slotmuur? Waren die rots
punten niet de siertorentjes
van een gotische kathedraal?
Ik waagde mij dieper de
doolhof in, werd roekelozer
en doorkruiste straten en
pleinen, liep onder natuur
lijke bruggen door en ont
week behoedzaam twintig
meter hoge paddestoelen
gesteenten, die door de uit
werking van wind en water
aan de voet meer waren af
gesleten dan aan de top. Ik
dacht er niet meer aan te
hebben gelezen, dat de op
pervlakte van de Betoverde
Stad zestien vierkante kilo
meter bedraagt, voldoende
om er hopeloos in te verdwa
len. Intussen voelde ik me
als Gustave Doré, de be
roemde Franse tekenaar, die
hier zijn inspiratie opdeed
voor de gravures, waarmee
hij „De Hel" van Dante
illustreerde.
Voor de tweede keer liep
ik onder een geweldige rots
poort door. Was dit dezelfde
als die van tien minuten ge
leden? Ik was er niet zeker
van. Een vage ongerustheid
begon aan mijn zelfbewust
zijn te knabbelen. Plotseling
viel mij, sterker dan voor
heen, de absolute stilte op.
Geen vogel liet zijn gezang
horen, de wind was gaan
liggen, het geluid van mijn
voetstappen werd opgeslurpt
door de poreuze bodem en
de zachte rotswanden.
Nu kalm blijven, op de
zon letten en rustig in een
bepaalde richting doorgaan.
Dan moest ik ergens een
einde bereiken en al was dat
dan aan de andere kant, ik
zou altijd de auto kunnen
vinden door desnoods om de
Betoverde Stad heen te
lopen. Moedig baande ik mij
een weg door de geluidloze
wildernis, nagestaard door
monsterlijke koppen, soms
opeens schrikkend van een
bedriegelijk echt lijkende in-
eengehurkte figuur, dan
weer even in bewondering
stilstaand voor een fagade
van een Moors paleis. Na een
kwartier begon ik me onge
rust te maken. Ik keek al
eens schichtig rond of er
soms verbleekte beenderen
lagen van voorgangers
Nogmaals kwam ik op een
plek, die ik beslist al eerder
had gezien. Was ik in een
kringetje rondgelopen? Wer
kelijk moedeloos nu zette ik
me neer op een steen en
zag op nog geen honderd
meter van mij af de auto
staan. J. K.
