Nieuwe gebruikers vereniging van Suezkanaal voorgesteld OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Oppositie waarschuwt Eden dat hij met vuur speelt Belangrijke sportfiguren in onze filmvoorstellingen De dijk is dicht Extraparlementair kabinet van dertien zetels, waarvan zes door K.V.P. bezet HET WEER: Zacht en opklarend |I II cfu wmsu«M»u Beroep op de UNO blijft nog achterwege Het woord is aan Opzet van prof. De Gaay Fortman: A. D. W. Tilanus (CHU) weigert portefeuille Dulles geschrokken Amerikaanse steun niet zo positief als Eden betoogde 71e JAARGANG NQ 56 Hoofdkantoor Grote Houtstraat 93, Haarlem. Telefoon 15295 (zes lijnen) Directie, Hoofd redactie, Redactie en Administratie. Bijkantoor in Haarlem-Noord, Soendaplein, Tel. 12230. Drukkerij Groot Heiligland 10, Tel. 15295. Wnd. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks DONDERDAG 13 SEPTEMBER 1956 Haarlems Dagblad 301e JAARGANG No 209 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V., Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 50 ct, p. kwartaal 6,50, franco p.p. ƒ7,- Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107 Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze correspondent in Londen) Het debat over de Suezcrisis in het Britse parlement heeft nagelaten de nodige ontspanning of zelfs de zo dringend nodige opheldering te brengen. De regering laat, tegen de verwachting in, de UNO nog op de achtergrond, hoewel de Veilig heidsraad formeel is ingelicht over de situatie. Groot-Brittannië heeft tezamen met Frankrijk, en de Verenigde Staten, een nieuw plan ontworpen in de vorm van de oprichting van een gebruikers-genootschap voor het Suezkanaal, dat de strijd tegen Nasser zal moeten voeren. Pas wanneer dit plan in bijzonderheden is uitgewerkt, zal de wereld er zich een oordeel over kunnen vormen. Het belang rijkste is, dat de Verenigde Staten nauw bij het nieuwe plan betrokken zijn. De Britse regering blijft de indruk wekken dat zij, zonodig alleen, of tenminste samen met Frankrijk, tegen Nasser zal optreden. Zij wenst de handen vrij te houden om eventueel geweld toe te passen in het uiterste geval. Wat dit betreft verschillen de conservatieve regering en de socialistische en liberale oppositie niet van mening, al stelde de Labourleider Gaitskell het ook voor alsof de regering niets liever wil dan bloed vergieten. Gaitskell beschuldigde de regering er van dat zij Groot-Brittannië in feite voor de keus gesteld heeft het dreigement met wapengeweld uit te voeren, dan wel het grootste diplomatieke prestige-ver- lies aller tijden te ondergaan In het stampvolle en in spanning luis terende Lagerhuis de oude Churchill bleef tot het einde toe en premier Mcnzies van Australië zat gedurende de openings- speeches op de publieke tribune ver klaarde Sir Anthony dat er geen sprake zou zijn van enige toegeeflijkheid jegens kolonel Nasser, al wil men hem nog een kans geven met het Westen samen te wer ken. Eden kondigde namens Groot-Brit tannië, Frankrijk en de Verenigde Staten de oprichting aan van een vereniging van kanaalgebruikers. De voornaamste landen, die van het Suezkanaal gebruik maken, zullen worden uitgenodigd zich bij de nieuwe organisatie aan te sluiten. De ver eniging zou zelf loodsen aanstellen en de bescherming van de rechten der kanaal gebruikers op zich nemen. Ook de kanaal- gelden zouden door de vereniging worden geïnd. Egypte zou een behoorlijk aandeel ontvangen uit de opbrengst der gelden en zal worden verzocht het kanaalverkeer op maximale capaciteit te houden. De aankondiging van dit plan werd door de oppositie, die Eden's rede herhaaldelijk met groot lawaai onderbrak, met gemengde gevoelens ontvangen. Overigens was de onthulling van het plan dè grote verrassing van dit debat. Algemeen was aangenomen dat Eden zou wijken voor de van zovele kanten uitgeoefende druk om een beroep op de Veiligheidsraad te doen. De besluiten werden door de rumoerige Labour-fractie met grote teleurstelling ontvangen. Eden, die snel en krachtig sprak, werd door zijn partij stormachtig toegejuicht. De geestdrift bekoelde enigszins toen Gaitskell, de leider van de oppositie een indringend en soms meeslepend betoog hield, waarin hij de regering verweet met vuur te spelen. De eerste reactie op het nieuwste Britse voorstel, waarvoor de oppositie slechts een bitter hoongelach over had, was, dat het niet veel meer dan een slag in de lucht is. Men vraagt zich af, of de kanaalgebruikers bereid zijn zich bij de nieuwe club aan te sluiten. De risico's die zij daarbij lopen, schijnen niet gering. De oprichting van de ..bond" van kanaalgebruikers betekent, een internationale boycot van de nieuwe gena tionaliseerde kanaalmaatschappij. Men wil de loodsen, die op het punt staan hun ont slag te nemen, op deze manier voor de kanaalvaart behouden. Eden verklaarde, dat indien de Egypti sche regering wil ingrijpen in de operaties van de nieuwe vereniging, of zal weigeren het vereiste minimum aan faciliteiten te verlenen, zij opnieuw inbreuk zou maken op de conventie van 1888. „Doelbewuste provocatie", zo werd er van de Labourbanken geschreeuwd. Er zijn in Londen inderdaad niet weinigen, die ge loven dat de Britse regering bewust op een incident in het Suezkanaal aanstuurt. De indruk blijft bestaan, dat het Suezkanaal alleen met geweld aan Nasser's greep kan worden ontwrongen. Eden verklaarde dal de fouten uit de dertiger jaren zich niet mogen herhalen, omdat zulks tot een cata strofe zou voeren. Men kon slechts de schouders ophalen toen Eden verklaarde dat, als Egypte de ccocconncocco CCCCCCOX>XOK5CCCCCOOOCCCCCCOCCCCOC«Z>3CCCC«>OCi030CCCOCCOCCOCCCCCC<XXCCCOCCO;COCCCCO-.-X>^C<,CO^:C- - 8 Morgenavond, om 7 uur en 9.30 uur, kunt u uw favorieten „in levende lijve" aanschouwen in het Concertgebouw, in de unieke film „Tour de France 1956" en de voetbalfilm „Van Parijs tot Düsseldorf". Het aantal plaatsen is echter beperkt. Verzeker u tijdig van een goede plaats! Er zijn nog kaarten verkrijgbaar, prijs f 1, plaatsbespreking en belasting inbe grepen, van 10-3 uur aan het Concertgebouw. Voor zover nog voorradig bovendien vrijdagavond voor het begin der voorstellingen. CÖKOXCOCOIODDCCO^KOCO»C.^;XOMOCODCOCCODCCCOCCCCCOjCCCCCCOj^X05^CODCOCCCOCX>DCOCOCCOCCCCOCODDDOOD»CCODjaXX» nieuwe gebruikersvereniging dwars zit het opnieuw verdragsbreuk zal plegen. Nu de eerste verdragsbreuk ongestraft is geble ven, waarom zou Nasser het spelletje niet herhalen? Egypte kan tegen de verenigde gebruikers alleen optreden door de vrije doortocht te beletten als zij hun schepen met eigen loodsen bemand en waarschijn lijk militair beschermd door het kanaal sturen. Dit zou een rechtstreekse uitdaging zijn. Zijn andere dan Britse en Franse maatschappijen bereid zich aan deze proef te onderwerpen? Het is zeer de vraag of Amerikaanse reders het risico willen nemen. De toestand is na dit debat, dat vandaag nog zal voortduren, eerder vertroebeld. Als Eden het inderdaad voorstelt, alsof het Suezkanaal een kwestie van leven of dood voor West-Europa is, dan zal men even tueel met alle middelen Nasser moeten dwingen. Nu probeert men het met een halve oplossing,die allerminst strookt met Eden's vertoon van forsheid. De spanning is slechts toegenomen. Een verwijzing van het conflict naar de UNO zou misschien niet tot een snelle oplossing hebben ge leid, maar dan toch tot een afkoeling van de verhitte gemoederen en zou mogelijk Nasser tot bezinning brengen. De fout is volgens Gaitskell de natio nalisering van het kanaal gelijk te stellen met een daad van gewapende agressie. Volgens Gaitskell heeft de regering de on ontbeerlijkheid van het Suezkanaal te ab soluut gesteld. De kosten, gepaard gaande met het maken van een omweg via de Kaap, of de aanleg van een pijpleiding van Perzië naar Turkije zou de benzineprijs met slechts één cent per liter verhogen. Van conservatieve zijde werd betoogd dat het ten minste vijf cent zou zijn. Wanneer men dit Nasser duidelijk onder het oog had gebracht, dan zou hij mogelijk voor rede gezwicht zijn In het debat werd ook nog opgemerkt dat de Verenigde Staten en vooral Venezuela West-Europa gemakke lijk van de nodige olie kunnen voorzien, al kost het dollars. Daartegenover staat echter, dat de Verenigde Staten in 1961 olie zullen moeten invoeren. Zonder de hulp bronnen van het Midden-Oosten zou het er dan vopr West-Europa niet rooskleurig uit zien. Geheel West-Europa en zeker alle landen van de Noordatlantische Verdrags organisatie zijn tegen toepassing van ge weld, zei de oppositieleider onder protest van de regeringsbanken, waar men „en Frankrijk dan" riep. Eden zei, dat de regering zich eventueel tot de UNO zou wenden, of anders Nasser met andere middelen tot rede zou brengen. „Welke middelen", werd er van de Labour banken geschreeuwd. Men verwacht dat Sir Winston Churchill vandaag het woord zal voeren tijdens het tweede deel van het Suezdebat. Sir An thony heeft een motie van vertrouwen in gediend wegens de aanvallen van Gaits kell, die op 2 augustus de regering nog steunde. Kennelijk heeft zowel Eden als Gaitskell moeten wijken voor de druk van hun fracties. Gaitskell wordt in de conser vatieve pers gehekeld, omdat hij naliet aan te geven wat er gebeuren moet, wanneer de UNO weigeren zou haar goedkeuring te hechten aan de Westelijke stappen. De Labour-oppositie heeft een amendement op de regeringsmotie ingediend, dat een veroordeling van de regeringspolitiek in houdt. Het Hogerhuis stond gisteren in over weldigende meerderheid achter Lord Salis bury, die de regeringspolitiek verdedig de. Toen Lord Silkin namens de Labour- oppositie de „provocaties" van de Britse regering veroordeelde, kreeg hij onver wacht steun van Lord Mcnair, voormalig president van het vroegere Internationale Hof van Justitie te Den Haag, die ver klaarde, dat hij geen juridische rechtvaar diging vond voor dreiging met, of gebruik van, geweld om Egypte te dwingen. Gaits kell wil kennelijk een boycot van het ka naal, zolang het internationaal overleg voortduurt. Eden waarschuwde echter dat dit zou neerkomen op een economische ramp voor West-Europa. Groot-Brittan nië en Frankrijk zijn er thans van over tuigd dat de Verenigde Staten onder alle omstandigheden aan hun kant staan. In het nieuwe plan wordt bepaald dat buitenlandse loodsen schepen zelfstandig door het kanaal zullen loodsen. (Van onze correspondent in Washington) Het State Department in Washington heeft bekend gemaakt dat de Amerikaanse instemming niet zo positief was als Sir Anthony Eden deed uitkomen. Washington, dat enigszins gealarmeerd is door Eden's verwijzing naar het mogelijkerwijs gebruik van kracht, legde de nadruk op de wense lijkheid van Egypte's medewerking met het nieuwe plan. Eden zei dat Egypte zou wor den „verzocht" mede te werken. Washing ton zou graag brede internationale onder steuning van Eden's plan zien, dat wil zeg gen een organisatie van gebruikers van het Suezkanaal met zoveel mogelijk leden. De New York Times zegt in een bericht uit Washington, dat de minister van Bui tenlandse Zaken Dulles, aan wie in diplo matieke kringen het nieuwe Suezplan wordt toegeschreven, niet ingenomen is met de manier, waarop Eden het plan uit eenzette. Sir Anthony behandelde het te zeer als een zaak van de grote mogendhe den, als een of ander instrument van ouderwetse kanonneerboot-diplomatie. Daarom had het Amerikaanse departement van Buitenlandse Zaken woensdagavond zijn toelichtende verklaring uitgegeven, al dus het bericht. DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN PAGINA'S Otto Weiss Denken is zo buitengewoon ver moeiend, dat de meeste m.ensen de voorkeur geven aan oordelen. Woensdagmiddag is de tweede van de nieuwe, tot de B-klasse behorende onderzeebootjagers, Hr. Ms. „Gronin gen", in de afbouwhaven bij de werf oost van de N.D.S.M. te Amsterdam, door de commandant, kapitein-luite nant ter zee A. M. Niessink, in dienst gesteld. Namens de minister van Marine heeft de vlag-officier materieel, schout-bij-nacht W. J. Kruys, het schip van de bouwers overgenomen. Hr. Ms. „Friesland", de eerste bodem van deze klasse, werd het afgelopen voorjaar aan de Nederlandse zeestrijdkrachten toegevoegd. De foto laat zien hoe de bemanning, na de indienststelling van het nieuwe vaartuig, een driewerf hoezee uitbracht op de Koningin. Om ruim acht minuten over een vanmid dag is het laatste gat gedicht in de meer- dijk die de nieuwe polder Oostelijk Flevo land omsluit. Van het dek van de „Van Hasselt" heeft Koningin Juliana de sluit steen zien leggen in de negentig kilometer lange dijk die het mogelijk maakt het 54.000 hektare grote Oostelijk Flevoland droog te maken. Met haar woonden de minister-president en de ministers van Verkeer en Waterstaat en van Financiën de sluiting bij. De Koningin stelde zelf het gemaal „Wortman" bij Lelystad in werking. Tege lijk daarmee gingen de machtige pompen van de gemalen Colijn bij Ketelhaven en Lovink bij Harderwijk aan slag om een taak van ruim een half jaar te gaan ver richten: het leegpompen van de polder. De acht pompen zullen in die tijd ongeveer 4200 kubieke meter water per minuut bui tengaats spuwen. Het Wilhelmus klonk over het wijde water nadat een zware kraan de laatste keileemklompen in het sluitgat wierp. Daarna hoorde men juichkreten der dijk werkers. In hoge tonen joelden de scheeps- fluiten en laag basten scheepshoorns. De werkers aan de dijk wensten elkander ge luk. Het doel was bereikt. Weer was een dijk gesloten en weer had Nederland een gebied aan de zee ontworsteld. Weer is een dijk dicht. De laatste sche pen vluchtten vanmorgen buitendijks, weg Koningin Juliana en haar gevolg waren met de „Piet Hein" van Muiden af naar het sluitgat gevaren, een tocht van ruim drie uur over het tamelijk woelig IJsel- meer. Via een ponton begaf zij zich met haar gevolg op de „Van Hasselt", die reeds bij het sluitgat lag afgemeerd. De leden van de Zuiderzeeraad onder leiding van dr. E. H. Ebels werden aan de Koningin en haar gevolg voorgesteld. Daarna vond de ceremonie van de slui ting plaats. Een ceremonie overigens, die maar op het nippertje kon doorgaan. Door het slechte weer was de bouw van de kei- leemdammen in het sluitgat (normaal 6 meter per uur) trager gevorderd, dan ver wacht werd. Vierentwintig uur voor de sluiting waren deze dammen, waartussen een zandlichaam gespoten wordt, aan de binnenzijde nog vijftig, aan de buitenzijde van de polder nog tachtig meter van el kaar verwijderd. De woelige zee leverde gevaar op voor de baggermolens, dde de leem onder Urk moesten ophalen. Maar met hard werken en vooral nauw samen werken slaagden de dijkbouwers er in tij dig voldoende leem in voorraad te krijgen om de machtige grijpers der kranen te vul len, welke op hun beurt de drempel moes ten leggen. ADVERTENTIE BARÏELIORISSTR. HAARLEM - IEL. 13439 FERD. B0LSTR. 48 A'DAM - TEL 717162 Falcon Heren Regenjassen 49.75 (Van onze parlementaire redacteur) Hedenochtend ontving de informateur wederom de directeur van de Stichting Gel derland voor Maatschappelijk Werk, de heer A. B. W. Tilanus Jr (C.H.). Dit ge beurde om elf uur en om kwart voor twaalf bracht de demissionaire staatssecretaris van Marine, de heer H. C. W. Moorman (K.V.P.) een bezoek aan de informateur. Met betrekking tot de laatste neemt men aan, dat deze minister van Oorlog en van Marine zou worden. Het antwoord van de heer Tilanus wordt met spanning afge wacht. Het heet namelijk dat indien hij zou weigeren ditzelfde tevens het geval zou zijn met zijn partijgenoot de heer Van Mastrigt, tweede voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond. Intussen valt er niets met zekerheid te voorspellen over het door deze beide C.H.-personen ingenomen standpunt. Mocht de opzet, die prof. De Gaay Fortman thans blijkbaar koestert, slagen dan zou er binnenkort een kabinet kunnen komen dat de informateur extraparlementair zal willen noemen en dat dan zou moeten bestaan uit zes tot de K.V.P., drie tot de A.R. en twee tot de C.H. beho rende ministers plus twee zogenaamde partijlozen. Het zou dus in vele opzichten een overwegend politieke samenstelling krijgen, al zij terstond erkend dat in het alge meen politieke kopstukken in dit kabinet geen zitting zouden nemen. Wat die politieke samenstelling aangaat valt er in de eerste plaats op te wijzen, dat elf van de dertien ministers tot een poli tieke partij zouden behoren en ook in die hoedanigheid gevraagd zouden worden. Verder trekt het de aandacht dat dit hele elftal thuishoort in de drie groepen van de zogenaamde rechtse of christelijke coalitie van weleer, die tezamen bij de jongste ver kiezingen in elk geval klop hebben gekre gen. Voorts valt bovendien ook nog op, dat binnen die drie groepen dan toch weer zo nauwgezet mogelijk met de onderlinge krachts- en getalsverhoudingen in de Ka mer rekening zou worden gehouden. In positieve zin zou het ongetwijfeld een kabinet worden, dat tot stand kwam zonder een directe band met de fracties. In feite valt die stelling echter moeilijk vol te hou den ten aanzien van de houding in de A.R.- fractie, wier voorzitter immers deel van dit ministerie zou gaan uitmaken gelijk tot dusverre in het demissionaire ministerie Drees. Opgevallen is voorts het communi qué, dat gisteren door de fractie van de K.V.P. is uitgegeven. Dit bevat een nega tieve formulering in die zin, dat de fractie het standpunt deelt van zijn voorzitter prof. Romme, dat deze aan degenen, die worden of zijn uitgenodigd noch aanraadt noch afraadt om aan een kabinet deel te nemen van „zuiver extraparlementair" ka rakter, dat dus zonder binding is met de fracties en waarop de informateur prof. De Gaay Fortman sinds het begin van de uit voering van zijn formatieopdracht heeft gedoeld. Wanneer men het anti-revolutionaire dagblad Trouw van hedenochtend leest blijkt dat men in A.R.-kring, gelijk gisteren trouwens al in Den Plaag verluidde, weinig enthousiast is over de hierboven weerge geven formulering van de K.V.P.-fractie. Men ziet daarin namelijk toch een soort wenk aan de A.R.-fractievoorzitter, prof. Zijlstra, als zou hij in het kabinet waarom het nu te doen zou zijn niet thuis horen en dit namelijk evenmin als het geval was met de ondervoorzitter van de K.V.P.- fractie, de heer Andriessen, en de onder voorzitter van de V.V.D.-fractie. Mochten de heren Tilanus en Van Mastrigt bedanken dan - zo heet het in welingelichte kring in Den Haag - zou de informateur geneigd zijn om tot een eind rapport over te gaan, met andere woor den, zijn werkzaamheden staken aange zien hij die als mislukt zou beschouwen. De heer A. D. W. Tilanus (C.H.U.), aan wie de ministersportefeuille van Maatschap pelijk Werk was aangeboden, heeft van morgen na een onderhoud van ruim een uur met prof. De Gaay Fortman het aanbod niet aangenomen. Persoonlijk voelde liij er niet voor in de huidige politieke constel latie tot het kabinet toe te treden. Hij had uiteraard gesproken met zijn vader, de Christelijk-IIistorische fractieleider. Deze heeft hem echter volkomen vrij gelaten in de beslissing. Ook heeft hij nog een gesprek gehad met de demissionaire minister ir. C. Staf (C.H.) en diens motieven vernomen voor niet-toetreding tot het kabinet. oootxxjyixxxxo xxxxxxr» 'KXXXWXXO VERWACHTING, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt. geldig van donderdagavond tot vrijdagavond, op gemaakt om 11.15 uur: Vanavond en vannacht plaatselijk wat regen of motregen. Morgen overdag overwegend droog weer met enkele verspreide opklaringen. Overwegend matige westelijke tot zuidwestelijke wind. Zacht weer. 14 september Zon op 6.15 uur, onder 18 59 uur. Maan op 16.14 uur, onder 0.16 uur. Maanstanden 12 sept. 1.13 uur: eerste kwartier 20 sept. 4.19 uur: volle maan 27 sept. 12 25 uur- laatste kwartier Hoog en laag water in IJmuiden Donderdag 13 september Hoog water: 9.57 en 22.33 uur. Laag water: 5.06 en 17.32 uur. Vrüdag 14 september Hoog water: 11.21 en uur. Laag water: 6.20 en 18.58 uur. OOUCXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXmuOOOOOCCCODOQaY' vrijwel de gehele dag in zachte en voch tige lucht bevinden. WEERRAPPORTEN (van hedenmorgen 7 uur) Weerstoestand buitenland tl» S u 6 J ac ia E2S, ZACHT EN VOCHTIG WEER In de afgelopen nacht bereikte een kleine storing, die gisteren ten westen van Schotland was ontstaan, ons land. Met deze storing drong minder koude en zeer voch tige lucht ons land binnen, waardoor er vrijwel overal regen en motregen viel uit een laaghangend wolkendek. De kleine storing heeft zich losgemaakt van een de pressie die ten zuiden van IJsland ligt. Deze beweegt naar het zeegebied ten noorden van Schotland. Het koufront van deze depressie wordt voorafgegaan door een zwakke rug van hogedruk, die morgen voor enkele opklaringen kan zorgen. Later op de dag nemen de regenkansen echter weer toe vanwege de nadering van het koufront. Ons land zal zich morgen nog Stockholm licht bew. no 13 17 Oslo zwaar bew. n 8 2 Kopenhagen half bew. wnw 15 17 Aberdeen regen zzo 13 0,3 Londen zwaar bew. w 17 0 Amsterdam regen w 15 2 Luxemburg geheel bew. wzw 16 0,3 Parijs nevel wzw 19 0,3 Bordeaux mist ono 23 0 Grenoble licht bew. no 23 0 Nice licht bew. w 25 0 Berlijn zwaar bew. w 14 11 Frankfort geheel bew. wzw 17 0 München regen wnw 15 8 Zurich geheel bew. w 15 0 Genève mist windst. 22 0 Locarno onbewolkt windst. 26 0 Wenen zwaar bew. nw 18 3 Innsbruck regen z 16 19 Rome onbewolkt ono 32 0 Ajaccio onbewolkt ono 29 0 Mallorca onbewolkt nnw 32 0 Weerstoestand binnenland Den Helder regen nw 14 2 Ypenburg motregen w 15 0,4 Vlissingen geheel bew. w 16 0 Eelde motregen windst. 11 1 De Bilt motregen wnw 14 2 Twente motregen zw 12 2 Eindhoven motregen w 14 Vlv. Z.-Limb. motregen wzw 13 0,5 0,5 (De temperatuur ls van hedenmorgen 7 uur, de neerslag van de laatste 24 uur.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1956 | | pagina 1