„De overtuiging van mijn onschuld
kan geen mens mij ontnemen"
Westeuropese Unie ingelicht
over het Suez-conflict
Fa. B. ENGELENBERG
Ank van der Moer en Ko van Dijk
in „De grote liefde"
Schmidt in rustig pleidooi
„Politie volhardde in persoons
verwisseling zonder enig bewijs
Geweld wordt steeds onwaarschijnlijker
J. G- MARTIN ZONEN
6
De derde
Demonstratie bij het
gerechtsgebouw
Marianne Hilarides terug
Stuntvliegtuig neergestort
tijdens vliegfeest Welschap
Kerkelijk Nieuws
OFFICIëLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
Van 16 meter hoogte uit
scheepsmast gevallen
Russisch-Indonesische
overeenkomst getekend
DANS-AC ADEMIE
Bouw Vara-studio begonnen
Arbeidersomroep nadert
400.000 leden
Geen bewijs
NEDERLANDSE COMEDIE
Arnhemse Toneelschool
officieel geopend
Mr. Burger:
„Wij laten dr. Drees niet
wegmanoeuvreren"
Achttiende-eeuwse schil
derkunst in Arnhem
Rijk geeft smartegeld aan
kind dat oog moet missen
MAANDAG 17 SEPTEMBER 1956
99
Vandaag zijn voor het landgereclit te Djakarta de pleidooien voortgezet in de zaak
tegen de 53-jarige Nederlander H. C. J. G. Schmidt, die beschuldigd wordt van onder
mijnende activiteit tegen de Republiek Indonesië, onder meer door het verlenen van
steun aan een organisatie die de N.I.G.O. zou zijn geheten. Schmidt had zijn pleidooi
reeds de vorige week klaar maar toen werd alleen zijn raadsvrouwe, mevrouw Bou-
man gehoord en hem was verzocht zijn zelfverdediging eerst ten behoeve van de
rechtbank in het Indonesisch te vertalen. Zijn pleidooi naderde een hoogtepunt toen
hij met rustige stem uiteenzette, dat indien hij alle opgesomde misdaden be
gaan zou hebben hij dat met heel wat minder risico zou hebben kunnen doen in
het uniform van de Nederlandse missie, aangezien hij dan niet onder Indonesische
jurisdictie zou zijn gevallen. „Ik heb vertrouwen", sprak hij, „dat tenslotte het recht
zal zegevieren. Mocht dat niet zo zijn en eist Indonesië mijn hoofd en denkt het
daardoor gelukkiger te worden, welaan het kan het krijgen. Ik ben oud en heb niets
meer te winnen en weinig te verliezen. En de overtuiging van mijn volslagen onschuld
kan geen mens mij ontnemen".
„Naar de eigenlijke aanleiding tot mijn
arrestatie kan ik eigenlijk alleen maar
raden", zei de heer Schmidt. „Ik was vol
komen verbijsterd en verwilderd, toen ik
op mijn bromfiets gezeten op Djalan
Wastukentjana staande werd gehouden
door inspecteur Enduh, die mij een pistool
op de borst richtte met de woorden, dat hij
mij arresteerde als zijnde de beruchte ben
deleider kapitein Smith. Voor mij leek het
een misverstand van de hoogste orde. Had
de politie mij dan niet eerst, voor tot deze
stap over te gaan, geobserveerd? Had zij
dan geen inlichtingen ingewonnen? Het
laatste bleek wel gebeurd te zijn, want
twee dagen later vertelde commissaris
Junus, die mij overbracht van Bandung
naar Djakarta, dat hij aan het twijfelen
was gebracht toen uit alle inlichtingen
van hem bleek, dat ik als een zeer goed
mens bekend stond. Echter naar zijn
mening zou ik potentiëel in staat kun
nen zijn, verzet te leiden".
Uitvoerig ging hij in op de kwestie van
de persoonsverwisseling met de bendeleider
Smit. „In de gevangenis had ik al gehoord,
dat ik al de derde persoon was, die aldaar
opgesloten was geweest met de naam
Smit of Schmitt, die ervan verdacht werd
de beruchte bendeleider te zijn. Op 11 fe
bruari 1954 werd ik geconfronteerd met
een reeks getuigen, van wie ik mij herinner
Manoch, Zwartjes, Reynst en Harris, die
met strakke gezichten de grootst mogelijke
onzin uitbraakten.".
„Uit wat de meeste getuigen ter zitting
zeiden, bleek," volgens Schmidt, „dat zij,
zowel vóór hun verschijning en ook nadat
zij hun voor de politie afgelegde verklarin
gen herroepen hadden, herhaaldelijk en in
tensief door de djaksa tinggi Sunario zelf,
meestal bij hem thuis werden verhoord,
waarbij hen dan nadrukkelijk werd bij
gebracht, wat diens visie op de waarheid
was. Deze intensieve bemoeienis, waarbij
taperecorders enzovoort te pas kwamen,
gebeurde alleen, naar de aanklager Su-
narjo zélf zei, om achter de waarheid te
komen. Ik vraag mij dan af, waarom hij
mij nóóit eens persoonlijk heeft verhoord".
Een van de redenen, waardoor mensen
er toe kunnen worden gebracht om on
juiste verklaringen af te leggen, achtte
Schmidt bedreiging of mishandeling. Daar
over is veel te doen geweest. „Ik moet
zeggen persoonlijk daarvan niets te hebben
meegemaakt. Ik moet echter wel zeggen,
dat van de brieven van hen, die zich daar
over beklaagden, sommige voor mijn ge
voel het accent van waarheid dragen, even
als verschillende verklaringen ter zitting.
Ik vraag mij af, hoe het komt, dat juist
van hen, die zich hierover beklagen er niet
minder dan drie krankzinnig zijn gewor
den: Kolk, Wiersma en Benenati. Ook Ul-
mer maakte op de laatste zitting, waar hij
gehoord werd, geen normale indruk meer".
Betreffende een andere mogelijke aanlei
ding tot het afleggen van valse verklarin
gen, zei de heer Schmidt: „In de gevangenis
deden allerlei geruchten de ronde over
vermindering van straf of kwijtschelding
als men als getuige tegen mij of wijlen
Jungschlager optrad".
Schmidt noemde hierop enige feiten, die
volgens hem de geruchten bevestigden. Zo
heeft getuige Manoch, „die op grond van
alles wat hij over zichzelf vertelde, toch
zeker in de gevangenis behoorde te zitten,
ettelijke verhalen gedaan, waaruit blijkt,
dat hij grote vrijheid genoot. Getuige To-
masoa werd uit de gevangenis in Bogor
gehaald om als getuige op te treden".
Schmidt zei dat hij hem met eigen ogen
zonder enige bewaking over de straat had
zien lopen.
„Ik heb steeds de mij verhorende po
litieambtenaren uitgedaagd om in plaats
van met 'n stelletje op zijn zachtst gezegd
hoogst zonderlinge individuen van de zelf
kant van de samenleving, nu eens te komen
met een van mijn duizenden vroegere on
dergeschikten, die een fantsoenlijk leven
leiden, en deze verklaringen te laten afleg
gen over mijn zogenaamde anti-Indonesi
sche gezindheid, en mijn tegen de staat
gerichte activiteiten. Als ik zo'n verzets-
organisator was, zou ik hen toch wel in
de eerste plaats hebben meegesleept. Ik
ben er trots op en dankbaar voor, dat
dit blijkbaar nimmer is gelukt".
yooccoococccco
De zitting van hedenmorgen in het X
8 proces-Schmidt verliep in een gespan- X
nen atmosfeer. Honderd jongeren x
wachtten buiten. Zij waren vroeg in de 8
8 ochtend naar het gerechtsgebouw ge-
komen en bedekten de hekken en muren 8
met plakkaten, waarin de doodstraf voor
8 Schmidt wordt gevraagd. Bewapende
8 politie bewaakte de rechtszaal en het
X erf voor het gebouw. Vandaar kon de 8
menigte luisteren naar de persoonlijke jj
x verdediging van de heer Schmidt, daar v
de Radio Republik Indonesia op ver- 8
8 schillende punten luidsprekers had ge- x
plaatst.
Een Nederlandse journalist zag na de
8 zitting kans de nogal woelige menigte,
die zich met geweld toegang trachtte te 8
8 verschaffen tot de rechtszaal, op een af- 8
stand van mevrouw Bouman te houden.8
Het was de correspondent W. Mooyman X
8 die het eerst geprobeerd had met een
q verzoek om zich kalm te houden. Hij g
kon de menigte met een bank van het 8
8 gerechtsgebouw tegenhouden totdat me- j5
vrouw Bouman een toevlucht had ge- 8
zocht in een kamer aan de achterkant 8
8 van het gebouw.
8 De openbare aanklager, Suwondo, gaf 8
geen repliek. Hij persisteerde in zijn eis
8 van 15 jaar gevangenisstraf.
Rechter Rochjani zal 15 oktober het
vonnis uitspreken.
De politie moest op het erf van het
gerechtsgebouw plaats maken voor de
o politieauto, waarmede Schmidt naar de x
Ij gevangenis werd vervoerd. Eén van de
8 demonstranten, die het erf geheel vul- 8
den, werd gewond door de kolf van het
8 geweer van een der agenten, hetgeen de 8
y verontwaardiging van de menigte op- X
wekte.
r> 8
OOOOOGCX>DCOC>DOODOC>OODOOOCOOOCCOOODOOOCOOCOOOOOCO^XX)CCCO
Achmad Sungakawa. „Dat was nu een
„bukti" (afdoend bewijsstuk); waarop geen
ontkennen zou baten, zou men zeggen.
Maar die foto werd niet in beslag genomen
en nu is die foto weg. Is het aannemelijk,
dat een ervaren politieman een dergelijk
juweel door zijn vingers laat glippen?", al
dus Schmidt.
De heer Schmidt sprak gedurende zijn
pleidooi het vermoeden uit, dat deze zaken
moeten zijn opgezet door enkele personen,
oorspronkelijk met het doel hieruit goede
munt te slaan voor zichzelf. Het is deze
personen gelukt de wind mee te krijgen,
hetzij door hun meerderen een rad voor de
ogen te draaien, hetzij door de steun te
verwerven van een of andere groep, die
hierin politiek voordeel zag. De kans na
melijk deze zaken te gebruiken als wapen
tegen de algemeen erkende buitenlandse
tegenstander, Nederland, zowel als intern
tegen binnenlandse tegenstanders, die hier
mede verdacht konden worden gemaakt",
aldus Schmidt.
Marianne Hilarides is, zoals wij reeds
hebben bericht, na enkele jaren in het
buitenland te hebben doorgebracht, in
Wenen (bij de Staatsopera) en Parijs
(bij de Markies de Cuevas) voorname
lijk, thans tot het Nederlands Ballet
toegetreden. Men zal zich herinneren,
dat zij voordien de „ster" van het
eveneens onder artistieke leiding van
Sonia Gaskell staande Ballet Recital
was. De foto is gemaakt tijdens een
repetitie voor „Sonate" op muziek van
Jan Mul, ivaarin Jaap Flier evenals
vroeger haar partner is. Met Aart
Verstegen zal Marianne Hilarides
voorts in „Les Sylphides" optreden -
op woensdag 19 september in het Ge
bouw voor Kunsten en Wetenschappen
in Den Haag.
Piloot kreeg lichte verwondingen
Tijdens de vliegfeesten op en boven het
vliegveld Welschap te Eindhoven, die
zaterdag zijn gehouden ter gelegenheid
van het bevrijdingsfeest, is een vliegtuig
neergestort. De vlieger kreeg slechts lichte
verwondingen.
De Tiger-Moth waarmee adjudant Van
Tol van de vliegbasis Gilze-Rijen op enkele
meters boven de grond het solonummer
„crazy flying" uitvoerde, dook plotseling
met de neus in de grond. Het toestel brak
in tweeën en de adjudant werd eruit ge
slingerd, hetgeen zijn behoud betekende,
want het toestel vloog snel in brand. De
vlieger werd naar een ziekenhuis in Eind
hoven vervoerd en daar bleek dat hij
slechts een lichte hersenschudding en en
kele ontvellingen had opgelopen. Van de
Tiger-Moth bleef vrijwel niets over.
De vliegdemonstraties trokken zeer
grote belangstelling, ook van de zijde der
autoriteiten. Grote indruk maakte de F-
100 C Super Sabre, waarmede de Ameri
kaanse kapitein Britt, van het te Soester-
berg gelegerde squadron, toeren uithaalde.
Het overige gedeelte van het programma
werd uitgevoerd door Nederlandse vlie
gers, met onder andere Harvards, Hawker-
Hunters, Thunderstreaks en helikopters.
Uit twee Dakota's sprongen zestien para
chutisten, die beheerst landden. Spannend
was de vrije val van twee parachutisten
uit zeer hoog vliegende Tiger-Moths. Zij
openden hun parachute pas, nadat zij vele
seconden als een steen naar beneden ge
vallen waren. Ook de Fokker Friendship
vloog tijdens het feest.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Rhenen J. N. de Ruiter te
Leiden: te Oud-Beijerland C. Vos te West
broek, die echter reeds een beroep naar
Bennekom aannam.
Aangenomen naar Oosterhout-Slijk-Ewijk
A. C. Honders te Sas van Gent.
Geref. kerken
Aangenomen naar Goënga (Fr.) C. E. v.
d. Broek, kand. te Eaarn, die bedankte voor
Mildam.
Bedankt voor Workum B. v. Oeveren te
Vries (Dr.).
(Van onze correspondent in Parijs)
Zaterdag heeft de Britse minister van
Buitenlandse Zaken, Selwyn Lloyd, die
naar Parijs was gekomen voor de ontmoe
ting van de landen van de Westeuropese
Unie, waarbij minister Beyen ons land
vertegenwoordigde, zowel met zijn Franse
collega Pineau als met premier Mollet ge
sproken. In tegenwoordigheid van de
Amerikaanse ambassadeur in Parijs, Dil
lon, hebben de Franse en Britse staats
lieden van gedachten gewisseld over de
verdere stappen, die de drie grote Westerse
mogendheden zullen doen of woensdag
voorstellen aan de andere vijftien landen
van de Suezkanaalconferentie te Londen.
In Parijs heeft men de indruk, dat de
drie westelijke aanvoerders niet veel di
plomatieke armslag is gelaten. Het tweede
plan-Dulles voor een voorlopige genoot
schap van klanten van het Suezkanaal
schijnt in de kiem gesmoord te zijn nu
Egypte, zoals te verwachten, er zijn mede
werking aan heeft geweigerd. Frankrijk en
Groot-Brittannië hadden kennelijk de be
doeling voorgezeten het dossier-Nasser met
nog een paar bezwarende stukken te ver
rijken om zich bij voorbaat te kunnen dek
ken tegen het verwijt van oorlogsdrijverij,
wanneer tenslotte geweld tegen de Egyp
tische dictator zou moeten worden ge
bruikt.
De weg van de militaire actie schijnt
voor Parijs en Londen voor het ogenblik
echter te zijn afgesloten. De Amerikaanse
minister van Buitenlandse Zaken Dulles
heeft ten eerste nogmaals onderstreept, dat
de Verenigde Staten geen geweld tegen
Egypte gebruikt wensen te zien. In de
tweede plaats is bekend geworden dat de
drie Scandinavische landen, Italië, Perzië
en Pakistan naar Londen zullen komen,
met het verlangen dat de Suez-kwestie aan
de UNO zal worden voorgelegd. Londen en
Parijs voelen weinig voor zulk een initia
tief omdat een duidelijke uitspraak, laat
staan een toestemming tot handelend op
treden, van de UNO nauwelijks te ver
wachten valt.
In diplomatieke kringen te Parijs is men
benieuwd hoe het driemanschap Dulles-
Pineau-Lloyd, waarvan de onderlinge eens
gezindheid twijfelachtig is, het Suez-con-
flict langs deze nieuwe klippen zal loodsen.
Zwaartepunt
De zeven ministers van Buitenlandse Za
ken van de Westeuropese Unie Groot-
Brittannië, Frankrijk, West-Duitsland,
Italië en de Benelux bespraken de hui
dige strategie. Op verzoek van de West-
ADVERTENTIE
V./
Doelstraat 39 - Haarlem - Tel. 13232
SCHUURSCHIJVENr
Een arbeider werd gedood en een ernstig
gewond toen aan boord van het Turkse
s.s. „Komodore Hakki Burak" in de Waal
haven te Rotterdam een houten bak, die
zestien meter hoog in de mast bevestigd
was, door het breken van een „staaldraad
naar beneden stortte.
Een van de mannen, die in de bak ston
den, wist tijdens de val een steng van de
mast te grijpen, waardoor zijn val werd
gebroken. Hij werd ernstig gewond.
De ander viel op het dek. Tijdens zijn
overbrenging naar een ziekenhuis is hij
overleden.
duitse regering, die zich bezorgd maakt
over Britse en Amerikaanse plannen voor
vermindering van de troepensterkte in
Europa, nu het zwaartepunt bij de defensie
komt te liggen op de atoomwapens. Een
woordvoerder van het Amerikaanse depar
tement van Defensie heeft te Washington
verklaard, dat de omvang van de Ameri
kaanse strijdkrachten in Europa en het
Middellandse Zeegebied, vergeleken met de
jaren 1951 en 1952 weliswaar is vermin
derd, maar dat de vuurkracht van de troe
pen in deze gebieden duizenden malen
groter is geworden dank zij nieuwe kern
wapens, draadloos geleide projectielen en
vliegtuigen met straalaandrijving.
Na afloop van de conferentie in Parijs
deelde de Westduitse minister van Buiten
landse Zaken, Von Brentano, mede, dat
minister Lloyd de Suez-kwestie had toe
gelicht. Zijn verslag is gunstig ontvangen.
In conferentiekringen is gezegd, dat Von
Brentano een memorandum heeft inge
diend waarin de opvatting wordt gehul
digd, dat over elke beperking van de con
ventionele bewapening vooraf overlegd
moet worden door de landen van de WEU.
In een communiqué is verklaard, dat de
ministers „zekere politieke kanten van het
vraagstuk van de westelijke defensie, die
van vitaal belang blijven, in beschouwing
hebben genomen".
DJAKARTA (ANP) Een Russisch-
Indonesische „basis"-overeenkomst is te
Djakarta getekend, die voorziet in het ver
strekken van een waarde van 100 miljoen
dollars in Russische kredieten aan Indone
sië. Volgens deze overeenkomst zal Rus
land kredieten verlenen voor de steun aan
niet nader genoemde Indonesische in
dustriële projecten, waarover beslist zal
worden in overeenkomsten over elk project
afzonderlijk na de aankomst in Indonesië
van een Russische technische missie.
De kredieten zullen verstrekt worden te
gen tweeënhalf procent interest per jaar.
Indonesië zal in twaalf jaarlijkse termij
nen moeten terugbetalen, waarvan de eer
ste vervalt drie jaar na werkelijk gebruik
van kredieten.
De kredieten kunnen in het gehele roe-
belgebied gebruikt worden. De waarne
mend secretaris-generaal van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken, dr. Subandrio,
tekende voor Indonesië. Voor de Sovjet-
Unie ondertekende de vice-minister- van
Buitenlandse Handel, Semichastnoff.
De kredieten moeten terugbetaald wor
den in sterling of in goederen.
De overeenkomst voorziet ook in Rus
sisch-Indonesische samenwerking bij het
gebruik van atoomenergie voor vreedzame
doeleinden en in het aanwenden van radio
activiteit voor medische en technische we
tenschappelijke doeleinden.
De Russische missie, die de uitvoering
van verscheidene projecten zal bespreken
zal na ratificatie van de overeenkomst door
het parlement naar Indonesië komen.
ADVERTENTIE
't Dans-seizoen begint 8 oktober
Inlichtingen
Inschrijving
(Anno 1875)
elke dag
11—12 uur
1417 uur
19—21
uur
Dans-Academie MARTIN - Schagchelstraat 29
Telefoon 10806
Met enig ceremonieel heeft de Vara za
terdag een begin gemaakt met de werk
zaamheden voor de bouw van haar nieuwe
■studio aan de Heuvellaan in Hilversum. Op
het terrein waar al eerste fase van de
bouw de technische vleugel zal verrijzen,
was een groot aantal genodigden bijeen
gekomen om dit ogenblik bij te wonen.
De officiële toespraak bij deze gebeurte
nis werd gehouden door de heer G. Boek
hoven jr., tweede voorzitter van de Vara,
die de plaats innam van voorzitter mr. J. A.
W. Burger, die wegens de kabinetsformatie
bij de Koningin was ontboden.
De sëcretaris-penningmeester van de
Varay'de-'heer J. W. Lebon, verrichtte hier
na de eerste handelingen van de bouw
werkzaamheden. Gezeten op een bulldozer
schepte hij de eerste brokken grond uit de
studiotuin waar het nieuwe gebouw zal
verrijzen.
Nadien spraken nog burgemeester J. J.
G. Boot van Hilversum, en architect de
heer W. Merkelbach.
De heer Evert Vermeer, voorzitter van
de Partij van de Arbeid deed in de Vereni
gingsraad de toezegging dat reeds tijdens
de bouw een toepasselijk geschenk als ver
siering kan worden aangebracht. Eenzelfde
toezegging deed de heer H. van Kuilenburg
namens de Arbeiderspers, waarna uit de
Verenigingsraad een voorstel kwam ook
door de Varaleden een dergelijk geschenk
bijeen te brengen.
Het aantal leden van de Vara bedraagt
thans 392.382.
„Maandenlang", aldus sprak Schmidt
verder, „heb ik de mij verhorende politie
ambtenaren uitgedaagd om ook maar één
bewijsstuk te produceren. Het kwam nooit.
Pas op één van de zittingen in januari
van dit jaar kwam er een pistool met
kogels, die ik aan de getuige Suria zou
hebben gegeven. Deze Suria zou zich al
vóór mijn arrestatie met dat wapen hebben
gemeld bij de politie, daarbij mijn naam,
correct gespeld, noemende. Waarom werd
deze man niet vrijwel als eerste op de
getuigenlijst gezet en kwam hij pas te
voorschijn, toen de zaak al anderhalf jaar
voor de rechter was?". Schmidt vroeg zich
af, waarom hij juist aan een uitgelezen
vertrouwd bendelid een oud wapen met een
allegaartje aan oude munitie zou hebben
gegeven, terwijl hij volgens de getuigen
honderden splinternieuwe wapens en kisten
munitie had.
Met een ander bewijsstuk achtte Schmidt
het al even vreemd gesteld. Dit betrof de
foto, waar Schmidt volgens getuige
Reynst op zou staan met Terlink, Bos en
André Roussin, de vooral door zijn „Bob
beltje" en „De man, de vrouw en de moor
denaar" in ons land populair geworden
auteur van vele pikante blijspelen, heeft als
thema gekozen voor het stuk waarvan de
Nederlandse Comedie zaterdagavond in de
Stadsschouwburg te Amsterdam de eerste
voorstelling gaf: de waanzinnige verliefd
heid („l'Amour fou") van een man van
vijftig op een vrouw van veertig. Waarom
zo vraagt hij zich in zijn voorwoord af
zou een moeder niet hetzelfde kunnen
overkomen als haar huwbare dochter, zo
lang zij er als haar oudere zuster uitziet:
de betoverende, overrompelende, stralende
verrukking van een jeugdliefde?
Men kan bezwaarlijk volhouden hetgeen
Roussin eigenlijk half en half suggereert,
dat dit een nieuw thema is. Tot vervelens
toe („Ik weiger zo'n geschiedenis nog één
keer vertoond te zien!" heeft Alfred Kerr
eens met een heleboel uitroeptekens ge
schreven) immers kreeg men het verhaal
voorgespeeld van de vrouw in de genoem
de leeftijd, die haar eerste aanbidder
terugziet, meestal een man die de tussen
liggende periode in het buitenland door
bracht, waar hij in wanhoop om de onder
vonden teleurstelling schatten gelds ver
diende. Het oudste voorbeeld, dat ik mij
daar op het ogenblik van kan herinneren,
is een prachtige novelle, of liever kleine
roman van Jens Peter Jacobsen, een der
grondleggers van het naturalisme. Daarin
krijgen de meerderjarige kinderen door het
amoureuze gedrag van hun overigens in
martelende tweestrijd verkerende moeder
een moeilijk te verwerken slag in hun ge
voelsleven, zodat de zoon nauwelijks zijn
verloving kan voortzetten en de dochter
moordplannen beraamt om de geschonden
nagedachtenis van haar vader te wreken.
Met een lichtvaardig gebruik van die term
zou men van een tragisch geval kunnen
spreken. Ik geef deze vaag in mij opdoe
mende herinnering door om te laten uit
komen, dat het „genre" bij Roussin het sta
dium der decadentie heeft bereikt waar
aan het, zoals de zedenkomedie bij Oscar
Wilde, zijn eigenaardige charme, die on
miskenbaar is, ontleent. Decadent is „De
grote liefde" ongetwijfeld, maar daar kan
men gemakkelijk vrede mee hebben. Het
is een wat te lang uitgevallen, maar door
gaans heel amusant spel over wat men on
mogelijk nóg eens in volle ernst psycholo
gisch verantwoord ten tonele kan brengen.
Roussin vertelt ons dus, sappig en sma
kelijk, het avontuur van Solange Berger,
die twintig jaar lang tevredenheid voor
geluk heeft aangezien en nu ineens wordt
meegesleept door de bloemrijke attenties
en welsprekende romantiek van de archi
tect Marcel Boisette, die haar bijna weet
te bewegen haar zorgzame man en stu
derende kinderen te verlaten. In de pauze
hoorde ik in de wandelgang van het thea
ter iemand zeggen, dat Roussin wel heel
lichtvaardig het navrante van een huwelijk
zonder hartstocht verwaarloosde. Och kom!
In dit opzicht is het stuk niet meer dan
een anekdote voor goede verstaanders.
Voor de rest kan men hartelijk plezier be
leven aan de reacties van zoon en dochter,
een student in de rechten en een leerlinge
van een toneelschool, op een wijze die Ja
cobsen in zijn stoutste dromen niet voor
zien kan hebben. Zijn tweede uitgangspunt
was namelijk: „het grappigevan de
diepgaande verschillen tussen twee we
zens, die door de tijd schijnbaar niet meer
uit elkaar gehouden worden". Zo schetste
hij met handige overdrijving de moeder als
een naar de geest een jong meisje ge-
blevene en de twintigjarige Nicole als een
mede door ervaring rijp geworden vrouw
en raadgeefster.
Zeker voor Hollandse oren heeft Rous
sin teveel toegegeven aan een gallische
redeneerdrang, waardoor de aandacht wel
eens verslapt, maar nooit voor lang. In de
vaart der gesprekken worden trouwens
heel wat opmerkingen gemaakt, die men
graag had willen onthouden. Merkwaardig
is de overbodigheid van één der personen
in de kleine bezetting, een door Allard van
der Scheer correct gespeelde oom, een tra
ditionele raisonneur. Het van een wat zoete
smaak getuigende decor van Harry Wich
versterkte de indruk van het decadente op
een aangename wijze. Onder de joyeuse
regie van Johan de Meester werd een wel
dadige zweem van ironie bereikt. Het stre
ven naar een lichte toon ging aanvanke
lijk, gelukkig niet lang, ten koste van de
duidelijkheid. Ik moest, hoe onvergelijk-
Ank van der Moer en Ko van Dijk in
„De grote liefde" van André Roussin
baar hun persoonlijkheden ook zijn, sterk
aan Cor Ruys denken bij de groteske ernst,
waarmee Ko van Dijk als Marcel Boisette
het curieuze huwelijksaanzoek aan de echt
genoot deed. Juist omdat hij, zonder enige
opvallende transformatie, iets volstrekt
unieks maakte van deze plechtige passie
man. Ank van der Moer vond spelender
wijze bijzonder mooie overgangen van in
gemakkelijke conventies levende huis
vrouw naar onverantwoordelijke bakvis,
van overmoedige verstrooidheid naar
plichtbesef.
Ook de andere rollen waren sterk bezet.
Joan Remmelts maakte precies het ge
wenste type van de aardige man, zozeer
opgaand in zijn gewoonteleven dat hij aan
vankelijk geen verandering waarneemt,
aandoenlijk in zijn nerveuze hulpeloosheid,
daarna en terecht een open doekje ver
wervend met de als vertraagde reactie
slechts in een onbewaakt ogenblik van
hoogspanning gefantaseerde uitsmijtscène.
Kitty Janssen was om te stelen als de
dochter met praktisch geschoolde wereld
wijsheid en Ramses Shaffy als de opge
schoten jongen met ridderlijke verbeel
dingskracht niet minder kostelijk. Adel-
heid van der Most nam als de dienstbode
een klein aandeel in het behaalde succes.
Het programma vermeldt met prijzens
waardige volledigheid behalve de namen
van drie directeuren, de schrijver, de regis
seur en de medespelenden tevens de door
Thorwald Dudok van Heel verleende as
sistentie, de technische leiding van Gerard
Moolenaar en de leverantie van het kap-
werk door de firma D. H. Michels, alsmede
de belangwekkende bijzonderheid dat de
decors op eigen atelier door C. van Eunen
en J. Nagel zijn vervaardigd. Waar het
meubilair, de japonnen, de hoeden en de
schoenen zijn gekocht, staat er ditkeer niet
bij. In dit opzicht kan men trouwens nog
een voorbeeld nemen aan Engeland, waar
het publiek zelfs wordt ingelicht over de
merken van de opgestoken sigaretten en
daarvoor gebruikte aanstekers. Vreemd ge
noeg ontbreekt echter de naam van hem
of haar, die de (ongeacht enkele, trouwens
in veler spraakgebruik voorkomende galli
cismen) plezierig klinkende vertaling heeft
gemaakt.
DAVID KONING
De Arnhemse Toneelschool is zaterdag
middag tijdens een bijeenkomst in de Rijn
zaal van het gemeentemuseum in Arnhem
officieel door burgemeester C. G. Matser
geopend. Naar de heer Matser in zijn toe
spraak onder meer opmerkte, voorziet de
school in een behoefte, zij is echter geen
verlengstuk van de toneelgroep „Theater".
Verdere sprekers waren prof. W. Assel-
bergs, hoogleraar te Nijmegen, de heer W.
Pos, directeur van de Amsterdamse Toneel
school, die twee boekwerken aanbood en
de directeur van „Theater", Rob de Vries,
die zei, de stichting der school nog belang
rijker te vinden dan de oprichting van
nieuw gezelschappen. Hij noemde de direc
teur der school, Ben Groenier, een voor
treffelijk toneelpedagoog. Als geschenk
bood hij een klok aan. In zijn dankwoord
zeide de heer Groenier te hopen, dat er in
de toekomst een wettelijke regeling zou
komen voor het toneelschoolonderwijs en
een inspectie voor dit onderwijs. De ope
ningssamenkomst werd onder meer bijge
woond door leden van het college van Ge
deputeerde Staten en door de directeur van
de Maastrichtse Toneelschool. Ook de Fe
deratie van Beroepskunstenaars was ver
tegenwoordigd.
In een toespraak, die hij zaterdag tot de
verenigingsraad van de VARA richtte,
heeft mr. J. A. W. Burger, voorzitter van
de VARA en voorzitter van de Tweede
Kamerfractie van de P.v.d.A., ook even de
kabinetskwestie aangeroerd.
„Dat er nu nog geeen kabinet is had nie
mand mogen verwachten", aldus mr. Bur
ger. „Intussen biedt de gang van zaken ons
thans alsnog de mogelijkheid, dat wij ge
honoreerd krijgen wat het kiezersgilde
naar onze mening in juni heeft gewild.
Wij zullen erin volharden al die stromin
gen tegen te gaan die trachten onze lijst
aanvoerder, dr. W. Drees, uit het politieke
veld te manoeuvreren".
Het gemeentemuseum van Arnhem, dat
sedert de heropening na de oorlog, in ver
scheidene tentoonstellingen aspecten heeft
belicht van schilderkunst uit de zeventiende,
negentiende en twintigste eeuw, heeft met
de op 22 septemebr te openen tentoonstel
ling „Schilders van het galante tijdperk"
een beeld willen geven van de Hollandse
schilderkunst der achttiende eeuw. De moge
lijkheid hiertoe is geschapen door een ver
bouwing in het Rijksmuseum in Amsterdam,
waardoor de achttiende eeuwse afdeling
tijdelijk gesloten moest worden. De tentoon
stelling, die duurt tot half november, is
aangevuld met enkele fraaie voorbeelden
van achttiende eeuwse meubelkunst en ook
met tekeningen en kunstnijverheid.
Het rijk heeft een smartegeld van
ƒ10.000 toegekend aan de vijfjarige dochter
van de familie Saarloos te Apeldoorn. Toen
het kind vorig jaar september amper enige
weken op de kleuterschool van de rijks
leerschool te Apeldoorn was, gooide een
andere kleuter een ruit in. Enige glasscher
ven kwamen hierbij in een der ogen van
het dochtertje van de familie S. Hoewel
specialisten te Apeldoorn en later te
Utrecht werden geconsulteerd, slaagde men
er niet in het oog van de kleine te redden.
Het thans toegekende smartegeld van
10.000 zal het meisje worden uitbetaald
zodra zij eenentwintig jaar wordt. Het zal
worden bijgeschreven op een spaarbank
boekje, zodat het bedrag in de loop der
jaren zal aangroeien door rente. Het rijk
vergoedde ook de rekeningen van specia
listen en ziekenhuizen, evenals het bedrag,
dat door de ouders van het kind werd
uitgegeven voor een prothese.
