Prijs der Nederlandse Letteren
aan Teirlinck uitgereikt
Jodenvervolging onvergetelijk
vastgelegd in boek en film
Kerkdiensten
13
Woningbouw in Haarlem
Koersfluctuaties op de Amsterdamse beurs
van 22 tot en met 26 oktober
Minister Cals: Ware eenheid wordt met het
vuur van de geest gesmeed
Ouderavond in Oud-Schoten
van P. H. van der Leyschool
Motorrenner Dickie Dale
brak wereldrecords
Vragende film
ZATERDAG 27 OKTOBER 1956
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
>OOOOCOCC
>X5COOCOOOOOOCOOC500COOOCOOOCOO
P. EMMER
ÖOOOODOCOOOOOOO(X)C)CXX)OC>COOODO(X>20DOOOCX>DCOOOOOOC>OOOOOOa
Voormalig priester spreekt in
Doopsgezinde Kerk
Aantal leden 23000
Geeft u heden op als lid voor 1957
met direct ingaande rechten.
WASSERIJ DUYN
.\mstkhi).\mseva.\iit20 rri..!105J
Laagste
Hoogste
Laatste
koersverschil
koers
koers
tijdvak
t.o.v. 19 okt.
225'/2
234
227
IOV4
189
192'/i
189
53/4
205'/ï
214
206Vt
327
334
327
9
295
310
295
19
265
279
266»/4
15'/4
389
403
390VÏ
153/4
330
348'/2
330
25
793Vs
814
794V4
20
191
1961/®
191
4
172
177'/»
172
6»/4
164
167
164'/s
23/i
321
336
321
17
73
76'/<
74j/4
1/4
93
98'/2
93V4
3
104
106s/«
104l/g
1
89 7/s
91
90'/4
3/4
913/a
927/s
92VI«
»/s»
91V«
92s/8
917/s
»/i«
De minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, mr. J. M. L. Th, Cals, heeft
hedenmorgen in de Haagse Ridderzaal de
Prijs der Nederlandse Letteren uitgereikt
aan de Vlaamse schrijver Herman Teir
linck.
Hij herinnerde onder meer aan de ban
den, die Teirlinck reeds zo lang en zo hecht
met ons land verbinden. Wat diens roman
kunst betreft, constateerde mr. Cals dat
Teirlinck een der eerste Vlaamse auteurs
was, die contact had met Nederlandse uit
gevers en dat zijn romans ook in Nederland
een zeer grote belangstelling gevonden
hebben. Tekenend noemde de minister het,
dat zelfs het exemplaar van Teirlincks vrij
recente roman „Het gevecht met de engel"
uit de koninklijke bibliotheek, letterlijk
stukgelezen is. De thans toegekende prijs
kan wel als de hoogste onderscheiding
worden beschouwd, tot nu toe door de
overheid aan een groot kunstenaar ver
leend, juist doordat zij van twee regeringen
gemeenschappelijk uitgaat.
Dit feit is het uitvloeisel van een ver
heugende ontwikkeling uit de na-oorlogs-
jaren. Ik denk daarbij aan de toenadering
tussen twee volkeren, die zich op hun ge
meenschappelijke cultuur bezinnen, een
bezinning, die zozeer past in het streven
naar een Europese eenheid, die wil zij
duurzaam en hecht zijn een eenheid in
verscheidenheid zal moeten zijn, en die
niet met kolen en staal, maar met vuur
van de geest zal moeten worden gesmeed.
De overheid dient zich niet onder het motto
van „kunstbescherming" op de borst te
slaan, maar zich ervan bewust te zijn, een
nederige taak te vervullen op dit teiTein
van de geest, waar het wonder van de
kunstschepping zich wellicht een enkele
maal dankzij haar stimulerende invloed,
maar meestal ondanks, of zelfs ten spijt
van, haar bemoeienis voltrekt.
„Culturele brug over de Moerdijk"
Herman Teirlinck zei in zijn dankwoord
voor de hem uitgereikte onderscheiding,
niet blind te zijn voor de ware betekenis,
die de bekroning van een Vlaming in onze
ogen behoort te hebben. Hij vervolgde, dat
reeds in haar beginsel de stichting van een
grote prijs der Nederlandse Letterkunde
het vermoeden bevestigde van de eenheid
onzer gemeenschappelijke letteren.
„Gij hebt thans willen toegeven dat ik in de
sporen van een Gezelle, een Van de Woe-
stijne en een Streuvels de inloop van de
achterstand der Vlaamse schrijvers op de
Noord-Nederlandse ongeveer heb voltooid.
Daarmee is een litteraire gelijkwaardigheid
aan het licht gekomen, die voorgoed de
Moerdijk overbrugt", aldus Herman Teir-
ADVERTENTIE
DE ECHTE T A A I - T A A I
HELDERSE I I M I
gebakken door WILLEM LAMMERS.
Alleenverkoop
Paul Krugcrstraat 25
Telefoon 11699
De jury, die de voordracht heeft moe-
ten indienen in overeenstemming waar-
mee de „-prijs der Nederlandse letteren" is
toegekend aan Herman Teirlinck, heeft
dit gedaan op de volgende overwegin- 5'
gen. „Zij bewondert de onverzwakte, 3
voortdurende scheppingskracht va.n
Herman Teirlinck die, na zoveel ouder 0
belangrijk werk, nog op zijn 73ste jaar
in 1952 een werk van bijzondere litte-
raire verdiensten, „Het gevecht met de 3
Engel", publiceerde en drie jaar later, 8
in 1955, de geheel anders geaarde psy- 8
chologische roman, eveneens van hoge
litteraire rang, „Zelfportret of het gal-
gemaal".
De jury heeft bij haar voorstel tot
bekroning in de eerste plaats het oog
gericht op de monumentale epische
grootsheid van „Het gevecht met de
Engel". -
linck, die daaraan toevoegde: „De grote
prijs der Nederlandse Letterkunde hebt gij
aldus, meer dan aan mij, aan Vlaanderen
toegekend".
Hoge onderscheiding
Uit handen van minister Cals heeft Her
man Teirlinck gistermiddag de versierselen
ontvangen van grootofficier in de Orde van
de Nederlandse Leeuw, welke hoge onder
scheiding hem door de Koningin verleend
is.
Benoemd. Bij beschikking van de mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen is voor het tijdvak van februari
1957 tot en met 30 september 1957 benoemd
tot wetenschappelijk ambtenaar bij het ver
gelijkend litteratuuronderzoek aan de rijks
universiteit te Utrecht de heer J. W. Steen
beek, thans leraar aan het Eerste Christe
lijke Lyceum te Haarlem.
Zoals gemeld is heeft het bestuur van
de woningbouwvereniging „Tuinwijk-
Noord" plannen vierendertig midden
standswoningen te bouwen aan de Haspels-
straat in Sinnevelt. Het plan omvat twee
blokjes van elk vijf eengezinswoningen en
van twee blokjes van elk twaalf etagewo
ningen in twee woonlagen. De eengezins
woningen hebben op de begane grond een
ruime woonkamer, een slaapkamer, die
eventueel als tweede woonkamer is te ge
bruiken, een keuken, een w.c. en een aan
gebouwde bergplaats; op de verdieping
zullen vier slaapkamers en een douchecel
gebouwd worden.
De etagewoningen van de eerste woon
laag bevatten een woonkamer, twee slaap
kamers, een keuken, een douchecel, een
w.c. en een bergruimte en die van de twee
de woonlaag bevatten een woonkamer,
drie slaapkamers, een keuken, een douche
cel, een w.c. en op de begane grond een
bergruimte.
In de eengezinshuizen kunnen worden
gehuisvest tien gezinnen van twaalf per
sonen; de etagewoningen zijn geschikt voor
twaalf gezinnen van vier personen en
twaalf gezinnen van zes personen.
B. en W. van Haarlem hebben de ge
meenteraad voorgesteld aan „Tuinwijk-
Noord" een voorschot te verlenen van
f 545.000. De vooxiopige huurprijs van de
eengezinshuizen is bepaald op f 90 per
maand, voor de etagewoningen eerste
woonlaag op f 60 en 2de woonlaag op f 75.
Daarbij komen nog bedragen voor gebruik
geyser en voor trapverlichting en schoon
houden van het trappenhuis.
In Ramplaankwartier
De heer A. P. Winnubst te Haarlem heeft
aan de gemeente verzocht te mogen kopen
voor de bouw van acht woonhuizen met
zes garages aan de Gillis Schoolmeester-
laan hoek Rollandslaan en Willem Buys-
laan. De woningen verrijzen in de omge
ving van het complex van vierenzestig wo
ningen van de bouwkas. Architecten zijn
de heren Brakel en Buma. In de woensdag
ie houden vei-gadering van de gemeente
raad zal een voorstel van B. en W. aan de
orde komen om aan de heer Winnubst een
strook grond, groot 1150 vierkante meter
tegen een prijs van f 19,45 per vierkante
meter, te veiicopen, ten behoeve van de
bouw.
De oudercommissie van de P. H. van der
Leyschool in Oud-Schoten belegde vrijdag
in de gymnastiekzaal van deze school haar
eerste oudei-avond in het nieuwe school
jaar.
Het hoofd der school, de heer A. M. J.
Mol, deelde mede, dat na de grote vakantie
gestart was met bijna vierhonderd leer
lingen, hetgeen iets meer was dan het aan
tal leerlingen waarmee vorig jaar werd
aangevangen. Hierdoor was het noodzake
lijk gebleken het aantal klassen met één
uit te breiden. Wegens ï-uimtegebrek moes
ten hiervan twee klassen tijdelijk onder
gebracht worden in de noodschool aan de
Clovisstraat in Haaidem-Noord. Het wach
ten is op het gereedkomen van de nieuwe
school in Delftwijk, aangezien hiervan twee
lokalen aan de P. H. v. d. Leyschool zijn
toegewezen. Deze „spreiding" is wel niet
ideaal, maar vergeleken met andere steden
is de toestand in Haarlem wat het scholen
tekort betreft nog niet zo alarmerend, aldus
de heer Mol.
Vervolgens betraden enige meisjes en
jongens, gestoken in een splinternieuw
sporttenue de zaal. Na het opzeggen van
een toepasselijk rijmpje op de letter, die
zij in hun handen hielden, stelden zij zich
in het front van de zaal op, aldus de naam
van de school vormend.
De heer Mol zeide ter toelichting dat de
bekostiging van de getoonde sportkleding
mogelijk was geweest door een gift uit het
schoolfonds, waarin de ouders maandelijks
een kleine bijdrage storten.
De heer Kampman richtte hierna woor
den van afscheid en waardering tot de
tweede voorzitter van de oudercommissie,
de heer D. van Luyk, in verband met diens
aftreden als zodanig. Namens de ouder
commissie overhandigde de heer Kampman
de heer en mevrouw Van Luyk 'n aktentas
en een kamerplant. De heer Mol vertolkte
de dank van het onderwijzend personeel
voor de prettige samenwerking.
In de vacatui'e, ontstaan door het vertrek
van de heer Van Luyk, werd voorzien dooi
de verkiezing van de lieer A. Stijger.
Na de pauze beantwoordde een forum-
bestaande uit mejuffrouw mr. C. J. Krim,
inspectrice bij de kinderpolitie, mejuffrouw
G. J. van der Weij, kleuterondei-wijzei-es,
drs. W. Hazevoet, gemeentelijk adviseur
voor maatschappelijk opbouwwerk, dokter
P. de Smit, huisarts, en de heer A. J. Poel
stra, hoofd van ener U.L.O.-school, de
vragen.
Het forum was het er unaniem over eens,
dat de ouders hun kinderen vaak radio-
pi-ogi-amma's laten beluistei-en, die in het
geheel niet voor kinderen bedoeld zijn. Dit
geldt ook voor de televisieprogramma's.
Het probleem „zakgeld of geen zakgeld"
ontlokte een levendige discussie, terwijl
ook de vrijetijdsbesteding van de „heer des
huizes" een dankbaar object voor dispuut
vormde.
Een voormalig R.K. priester uit België,
ds. H. J. Heggaz, zal maandagavond om
8 uur in de Doopsgezinde Kerk aan de
Grote Houtstraat op uitnodiging van het
Interkerkelijk Evangelisatiecomité het
woord voeren over de verering van Maria,
de moeder van Christus, als heilige in de
R.K. Kerk.
„Lemmy Caution terug" (Cinema
Palace). De stoere hoofdfiguur uit Pe
ter Cheney's boeken, F.B.I.-agent Lemmy
Caution, komt uit Amei-ika overgevlogen
om in Italië een rustige vakantie door te
bi-engen bij een professor, die een machi
ne heeft uitgevonden om diamant te ma
ken. Maar nauwelijks heeft Lemmy voet
op Italiaanse bodem gezet of de poppen
zijn aan het dansen: de professor wordt
door een boerenbende ontvoerd en dus
komt er van Lemmy's rustige vakantie
niets terecht. Hoe hij de zaken weer in het
goede spoor brengt, weet men: bizonder
hardnekkig als het mannelijke tegenstan
ders beti-eft, en buitengewoon zachtzinnig
als hij de vele welgeschapen jongedochtex'.s,
die de boeven op hem afsturen, buiten spel
moet zetten.
„Door liet dolle heen". (Frans Hals).
Stan Laurel en Oliver Hardy treden in dit
programma op in twee films. In de eerste
slaat Stannie een beroepsbokser in de ring
knock-out. In de tweede zetten beiden een
gevangenis op stelten. De filmpjes liggen
onder het niveau dat „de dikke en de dun
ne" befaamd heeft gemaakt, maar er is
natuui-lijk nog genoeg te lachen. N.
„John en Julie" (Studio). Een bijzon
der pleziei-ige film over twee gewone En
gelse kinderen, die in Londen willen zijn
als Koningin Elisabeth wordt gekroond.
Men herinnert zich uit de krantenversla
gen en van de film, die speciaal van de
kroning werd gemaakt, dat deze gebeurte
nis in juni 1953 een grootse demonstratie
is geweest van de sympathie, die het En
gelse volk voor zijn voi-stenhuis koestert.
Zeer velen zijn toen uit alle delen van En
geland en de wereld naar Londen gegaan,
hebben dagen van te voren een plekje ge
zocht en zijn rustig dag en nacht op hun
post gebleven. Londen bood toen niet
plaats voor ieder, die de kroning, het ce
remonieel van dichtbij wilde meemaken,
zeker niet voor kinderen zonder geleide
zoals John en Julie in deze film, die voort-
boi-duurt op de wens, die heel veel kin
deren in die dagen hebben gehad. Zij wo
nen ergens buiten Londen. Hun fantasie
wordt geprikkeld door de voorbereidingen
waarover zij horen. In hun dromen groeit
een ontzagwekkend schouwspel. Zij lopen
van huis weg. Er is nog maar één doel:
naar Londen, de koningin zien. Dan volg'
een reeks verwikkelingen in een verhaal,
dat wisselend hoogst amusant is en ont-
i-oei-end. De natuurlijkheid in het spel (het
spel is ook van de regisseur) is verbluf
fend. V.
„Geen liefde duurt eeuwig" (Mine r-
va). Deze in zijn genre knappe Franse
film demonstreert wel in het bijzonder het
vakmanschap van spelers en regisseur. Te
gen het décor van de vaak bij de handeling
betrokken stad Lissabon voltrekt zich het
noodlot over een paar jonge mensen, die
zich tot elkaar voelen aangetrokken door
een zékere overeenkomst in hun verleden.
Het zijn de taxichauffeur Pierre Roubier,
vrijgesproken na een „crime-passionel" en
lady Kathleen Dinver, die uit vrees weer
naar een armoedig verleden te moeten te
rugkeren, haar rijke echtgenoot opzettelijk
een dodelijk auto-ongeval bezorgde. Zij
trachten hun bewogen verleden te verge
ten, maar dit wordt onmogelijk gemaakt
door een namens de familie Dinver optre
dende detective, die Kathleen een beken
tenis hoopt te ontlokken. Het gelukt hem
door bij Pierre een gevoel van wantrouwen
en onbehagen ten opzichte van Kathleen
op te roepen. Onvermijdelijk is tweedracht
het gevolg. Zelfs wanneer zij zich door een
vlucht aan de fatale invloed van de detec-
tieve trachten te onttrekken, weet hij Pier
re met zijn giftige verdachtmakingen zo
te imponex-en, dat Kathleen besluit haar
geliefde alleen te laten vertrekken. Ze be
kent haar misdaad.
Zaterdag en zondag kan men in de ma
tinees „Puntje en Anton" gadeslaan in een
wel wat sentimentele Duitse film over de
befaamde kinderlijke onschuld. Maandag
volgt een reprise van „The great waltz",
geregisseei-d door Julien Suvivièr.
„Johnny Concho". (Luxor). Frank Si
natra is de broer van een beruchte revol-
verheld en uit hoofde van deze geprivile
gieerde positie kan hij een hereleventje
leiden in één der kleine plaatsjes in het
wilde westen. Niemand durft hem iets te
doen omdat iedereen bevreesd is voor zijn
boer, de dictator van de plaats. Totdat
deze beruchte bandiet valt door de kogels
van een andere „gunman" en het uit is met
Johnny's bevoorrechte positie. Nu pas
keert hem de rug toe en hij verlaat
blijkt, dat Johnny een lafaard is. Iedereen
het dorpje. Er is één meisje, dat in hem
blijft geloven en hem narijdt. Een predi
kant in een naburig dorp, waar de jongelui
willen trouwen, helpt Johnny over zijn
angst heen en deze gaat terug naar zijn
geboorteplaats, waar hij de angstige bevol
king door zijn moedig gedrag weet over te
halen de nieuwe dictator-revolverheld te
doden. De film ondei-scheidt zich van het
vele andere, dat op dit gebied geboden
wordt, door dat Frank Sinatra zijn rol
overtuigend weet te spelen en zelfs de om
mekeer in de laffe Concho aanvaardbaar
weet te maken. Hier en daar schemert zelfs
iets van humor door, hetgeen op zichzelf al
een aanbeveling vormt, evenals het feit,
dat Sinatra ook in deze film niet zingt. F.D.
„Anastasia" (Rembrandt). De lezer
zal zich herinneren, dat wij enige weken,
geleden met veel waardering schreven over
deze door Falk Harnack intelligent geregis
seerde film, die 't leven van de vermeende
laatste dochter van de tsaar in beeld
brengt. Een boeiend gegeven dat zeer ge
trouw wordt gerealiseerd.
„Het trottoir" (Li do). Deze film over
de „zelfkant van het leven", te lang en
erg melodramatisch, blijft nog een week.
„De gemaskerde ruiter" (Roxy). Een
nieuwe versie op een thema, dat de bezoe
ker van dit theater meermalen wordt voor
geschoteld en dat toch altijd weer boeiende
aspecten biedt. De wreker van het onrecht
is ditmaal gemaskerd. Natuurlijk slaagt hij
in zijn taak het wilde westen van alJe
kwaad te zuiveren, galloperend over de
prairie en enpassant ook het hart verove
rend van een lieftallige jongedame. Van
dinsdag af zitten we midden in de tweede
wereldoorlog met de film „Doorbraak".
ADVERTENTIE
De Engelse motorrenner Dickie Dale en
de Italiaan Enrico Lorenzetti hebben op de
startbaan van het vliegveld Montichiari in
Italië verscheidene wereldrecords op de
kilometer en de mijl met staande start ver
beterd.
Dale reed met een achtcylinder 500 cc
Moto Guzzi de kilometer met een gemid
delde van 164.083 km/uur en de mijl met
185.991 km/uur. Deze records, respectieve
lijk 164 en 183 km/uur, stonden op naam
van de Duitse NSU-rijder Wilhelm Hei-z.
Met een 350 cc Guzzi bereikte Lorenzetti
over de kilometer een gemiddelde van
148.209 km/uur en over de mijl 165.911
km/uur. Ook deze records werden gehou
den door Herz, respectievelijk met 146 en
164 km/uur.
JEUGD. Het Engelse jeugdelftal heeft
voor de tweede maal binnen enkele dagen
met twee-een van de Hongaarse jeugdploeg
gewonnen. De wedstrijd, die in Londen werd
gehouden, eindigde met dezelfde uitslag.
GHEERY. De Amerikaan Walter Ghee-
ry, die in 1954 deel uitmaakte van de natio
nale ploeg van de Verenigde Staten en die
op het ogenblik als student in Amsterdam
ver-blijft, gaat in de komende winter voor
de IJHC „Den Haag" spelen.
De verschijning van een boek en het
voor vertoning in ons land beschikbaar
komen van een film hebben ons dezer da
gen opnieuw geconfronteerd met de groot
ste massamoord van alle tijden: de Joden
vervolging door de Duitsers van 1933 tot
1945. „Al weer!" zullen sommigen zeggen.
„Gelukkig!" zullen, naar wij hopen, de
meesten antwoorden. Als er één ding is,
dat wij nimmer mogen vergeten en dat
ons ons leven lang dient bij te blijven
omdat wij er zo dichtbij getuige van zijn
geweest, dan is het juist deze georgani
seerde waanzin en vooral onze mach
teloosheid om haar te keren. Het is im
mers die onmacht geweest, die de af
schuwelijke verdelging van zes miljoen
menselijke wezens in de Duitse concentra
tiekampen heeft mogelijk gemaakt.
Het boek, dat ons geheugen is komen
steunen, werd samengesteld door de Frans
man Léon Poliakov en de Duitser Josef
Wulf en verscheen thans in Nederlandse
vertaling bij Scheltema en Holkema N.V. in
Amsterdam. Poliakov liet in Frankrijk
al eerder een paar boeken aan dit onder
werp gewijd het licht zien: „L'étoile jaune"
(De gele ster) en „Le bréviaire de la haine"
(Brevier van de haat), maar het thans ver
schenen „Het derde rijk en de Joden" is
een oorspronkelijk Duits boek, uitgegeven
door de Berlijnse uitgeverij Arani. Van
deze oorspronkelijke editie werden zes
duizend exemplaren verkocht, een derde
druk van tienduizend exemplaren staat op
stapel.
De Nederlandse editie, samengesteld door
H. Wielek, vormt een uittreksel van de
oorspronkelijke, maar werd met een aan
tal op de Jodenvervolging in Nederland be
trekking hebbende documenten aangevuld.
Want dit is het bijzondere van het werk:
het werd niet geschreven door Poliakov
en Wulf, maar opgebouwd uit authentieke
stukken, notities, verhoren, ooggetuige
verslagen, brieven en rapporten. De auteurs
zijn in feite de Duitse nationaal-socialisten
en hun trawanten.
Dat maakt ook dit werk zo mogelijk nog
beklemmender dan bijvoorbeeld de prach
tige Kroniek van de Jodenvervolging door
mr. Abel J. Herzberg; het verbijsterende
fotomateriaal draagt daartoe niet weinig
bij. Deze beperking in de opzet houdt in,
dat de samenstellers geen commentaar
leveren of conclusies trekken. Zij geven de
feiten, meer niet. Die feiten een oneindig
aantal afschuwelijke gebeurtenissen zul
len ons echter eens te meer aanleiding die
nen te geven ons te bezinnen op de vraag
hoe dit alles zover kon komen. Het gaat
daarbij niet e- xs in de eerste plaats om
de politieke factoren welke het nationaal-
socialisme en daarmee deze genocide heb
ben bevorderd, al zou het wel goed zijn te
onderzoeken, vast te stellen en te publi
ceren in hoeverre ook buiten het nationaal-
socialisme de ontwikkeling daarvan werd
bevorderd.
Maar veel belangrijker is het probleem
hoe het mogelijk bleek een gehele, in het
spraakgebruik altijd tot de beschaafde
volkeren gerekende, natie met uitzonde
ring van een Gideonsbende standvastigen
tot deze misdaad kon vervallen. Hoe moord
automatisch en zonder enig gewetens
conflict bedreven kon worden. Als ken
schetsend voorbeeld van die geesteshou
ding hei'inneren wij ons een ervaring van
mr. C. van Rij in het pas verslagen Duits
land. In een interneringskamp voor oor
logsmisdadigers ontmoette hij een reeds
oudere Duitse verpleegster, die als een
gelovige vrouw bekend stond. Niettemin
had zij tal van Joodse kinderen door mid
del van giftige injecties om het leven ge
bracht. „Maar u gelooft toch in God!" riep
mr. Van Rij ontzet uit. „Dat heeft er toch
niets mee te maken!" luidde de ontstel
lende repliek.
Het derde rijk en de Joden" geeft geen
antwoord, maar de lezer kan dat zelf wel
vinden. Met de directeur van de uitgeverij,
de heer Floris Bakels, zal hij van oordeel
zijn, dat zelfverheffing en verachting van
de medemens een der grondslagen van het
nationaal-socialisme vormden. De rassen
leer trekt de zwakken aan en verleidt de
verwarden, zij wakkert de instincten aan
en drijft de verworpenen en mislukten te
hoop, zij verleent aan onwaardigen een
brevet van absolute superioriteit en
schenkt gemoedsrust aan de hatenden en
gewelddadigen.
Dit alles dient ons dagelijks aan te spo
ren onze krachten in te spannen om een
herhaling van de verschrikkingen welke
nog zo kort geleden ons deel waren te
voorkomen. Want die herhaling, in andere
gedaante en met een ander zichtbaar doel,
blijft altijd mogelijk. En doet zich ook
heden, zij het in uiterlijk mildere vorm,
elders nog voor in de vorm van apartheid
en scheiding van burgers van één staat.
„Het derde rijk en de Joden" wordt zon
der commercieel doel geëxploiteerd; even
tuele baten zijn bestemd voor het kinder
dorp Kfar Juiiana in Israel.
Over de slechts twintig minuten durende
documentaire „Nuit en brouillard" (Nacht
en nevel) van de Franse cinéast Alai Res-
nais is heel wat te doen geweest. Op het
filmfestival te Cannes mocht zij niet in het
kader van de inzendingen worden vertoond
na intenventie van de Westduitse regering.
In Zwitserland werd haar vertoning even
eens belemmerd, alles uit de zucht om de
Duitsers niet te mishagen. Maar juist in
Berlijn maakte „Nuit et brouillard" diepe
ADVERTENTIE
Binnen 4 dagen retour.
indruk en verlieten de bezoekers met spier
witte en vertrokken gezichten het theater.
Alain Resnais is erin geslaagd in deze
documentaire van twintig minuten het we
zen samen te vatten van het concentratie
kampsysteem en de vernietiging van een
groot deel van het Joodse volk. Hij werd
bijgestaan door de cameramannen Ghislain
Cloquet en Sacha Vierny, door Jean Cay-
rol als schrijver van een commentaar, dat
enerzijds geheel past bij het medium film,
en anderzijds op het niveau van het onder
werp staat en kreeg de beschikking over
tal van tijdens de bezetting gemaakte foto's
en films (voor een belangrijk deel Duits
materiaal) van de zich met de geschiede
nis van de tweede wei-eldoorlog en de lot
gevallen der Joden bezighoudende weten
schappelijke bureaus en documentatiecen
tra in Frankrijk, Polen en Nederland.
Juist de verbinding van de in kleuren
opgenomen gereconstrueerde filmgedeelten
met het fotomateriaal uit de oorlog ge
schiedde op zulk een fascinerend beklem
mende wijze, dat men het gevoel krijgt ver
doold te zijn in een spookachtig rijk van
schimmen en geesten.
Het commentaar bereikt zijn hoogte
punt in de simpele vraag van de gedepor
teerde: „Wie is verantwoordelijk?" En
Jean Cayrol, wiens tekst uitmuntend in
het Nederlands werd weergegeven door dr.
Victor E. van Vriesland, eindigt:
„Wie van ons houdt de wacht in die
vreemde uitkijktoren om ons te waarschu
wen voor de komst van nieuwe beulen?
Hebben ze heus een ander gezicht dan het
onze?
Ergens temidden van ons zijn er nog for
tuinlijke Kapos, teruggehaalde bazen, on
bekend gebleven aanbrengers.
Er zijn ook al diegenen, die er niet aan
geloofden of alleen maar af en toe.
Er zijn ook wij zelf, die ernstig naar die
ruïnes kijken alsof de oude gruwel der
concentratiekampen dood was onder de
overblijfselen, wij die veinzen weer moed
te vatten tegen .ver dat beeld dat hoe lan
ger hoe verder terugwijkt, alsof men ge
nas van de pest van het concentratiekamp,
wij die veinzen te geloven, dat dat alles
alleen maar bij een enkele tijd en een enkel
land hoort en die vergeten om ons heen
te kijken en die niet horen dat er einde
loos kreten klinken".
J. II. Bartman
ZONDAG 28 OKTOBER 1956.
HAARLEM. Ned. Herv. Kerk. In alle ker
ken gezinsdienst. Grote Kerk, Grote Markt.
10: Dr. G. Snijders. 6.30—6.55: Avondmuziek.
Medewerking van: Diet van der Spek, so
praan. Caroline Clausing, viool. 7: Ds. A. J.
van Rhijn. Woensdag. Hervoi'mingsdag. 8
n.m.: Interkerkelijke Dienst. Sprs. Ds. W.
M. van Aspex-en en Ds. D. J. Roos, Geref.
Pred. te Haarlem. Medewerking van het
„Bach-Ensemble" o.l.v. George Robert.
Nieuwe Kerk, Nieuwe Kerksplein. 10: Ds. G.
J. Waardenburg. Noorderkerk, Velserstraat
Zatex-dag 45: Bidstond in de Gex-fkamer.
Zondag 10.30: Ds. R. Bijl. 7: Dezelfde. Oos-
terkerk, Zomerkade. 10: Ds. W. M. van Aspe-
ren. Bakenesserkerk, Vrouwestraat. 10.30:
Wika W. Veenstra, 4.30: Padvindersdienst;
Dr. H. van der Loos. Gebouw Vrijz. Her
vormden, Jacobstraat 10.30: Px-of. Dr. W.
Banning, van Driebei'gen. Kapel Sarepta,
Hazepaterslaan. 10.45: Eerw. Hr. J. de Vries
Hulppred. van „Meer en Bosch". Diacones-
senhuis, Hazepaterslaan. 4.30: Ds. J. E.
Drost, Aerdenhout. Janskapel, Jansstraat.
10.30: Dienst. Eglise Wallonne. 10.30 h.: Ser
vice présidé par le Pasteur J. F. Baudraz.
Christian Science, First Church of Christ,
Scientist, Jansstraat 74. 10: Ned. Taal. 11.15:
Engelse Taal. Woensdag. Lange Veerstr. 16
8: Avondbijeenkomst. The Bethel Pente
costal Temple Inc., Voorhelmstraat 3, geb.
„Beth-El". 3: Buitengewone samenkomst,
Pastor C. J. H. Theys en Evangelist E. Ch.
Hermes. 6: Contactavond, C. Krusemanstr.
37. Dinsdag 7.30: Bidstond, Br. N. A. Matray
Woensdag 8: Kumpulan Isteri (zustersamen-
komst) Zr. L. J. Weber-Immink. Heemstede.
AIle-Dag-Kerk. Maandag 7.30 en Woensdag
3: Contactbijeenkomsten met gerepatrieer-
den in de Pastorie der Broederkerk, Park
laan 32. Dinsdagmiddag 3: Rondetafelbespre-
king, Broederkerk, Parklaan 34. Hervormde
Evangelisatie op Geref. grondslag, Nassau-
plein 8. 10 en 5: Dhr. H. Visser, van Huizen.
Woensdag 7.30: Ds. Klein Kranenburg, van
Hilversum. Stads-Evangelisatie, Lange He-
renstraat 6. 10 en 7: H. Sanders, Evangelist
te Den Helder. Woensdag 8: W. F. Kloos,
Gouda. Met bandrecorder van opnamen 21
oktober. Zuiderkapel, Zuiderstraat 15. 10:
Dhr. J. Kits, Evangelist te Doorn. 5: Ds. J. v.
d. Schors, Amsterdam. 8: Jeugdsamenkomst
o.l.v. Herman Spoor. Zaterdag 7.30: Open
luchtsamenkomst a. d. Dreef. Opwekkings
samenkomsten, Zuiderstraat 15. Donderdag
8: Dhr. Jac. Klein Haneveld, Evangelist te
Bodegraven. Vrye Evang. Gemeente, Park
laan 21. 6.30: Br. v. Gent. Broedergemeente,
Parklaan 34. Zaterdag 7.30: Liturgische Zang-
dienst. Zondag 12: Zondagsschool. 7: Ds. H.
Schutz. Evang. Lutlx. Gemeente, Witte He-
renstraat. 10.30: Ds. R. v. d. Mast, Overveen.
Woensdag 7.30: Hervormingsdienst o.l.v. Ds.
G. Kroes en Px-oponent A. Steinhart. Ver.
enigde Doopsgez. Gemeente. 10.30: Ds. S. M.
A. Daalder. 10.30: Jeugddienst Peuzelaar-
steeg 3. Dhr. W. Dorrepaal. Remonstr. Geref.
Gemeente. 10.30: Mej. Dr. J. W. Herfst. Geref.
Kerk. Wilhelminakerk, Ged. Oude Gracht
57—59. 10: Ds. D. J. Roos. 5: Ds. L. Hoorweg
Jr. Zuid-Oosterkerk, Richai'd Holkade 125
10: Ds. L. Hoorweg J. 5: Ds. C. Goeman. Ly
ceum-Aula, ingang van Merlenstraat. 9:_Ds.
C. Goeman. 5: Ds. P. J. Richel. Geref. Kerk
Begijnhofkapel. 9 en 4.30: Drs. A. Bos. Chr.
Geref. Kerk. 10 en 5: Ds. J. P. Geels. Ger.
Vrijdag 26 oktober 1956
Van Berkels Patent
Van Gelder Zonen
Kon. Ned. Hoogovens
r ed. Kabelfabriek
Philips
Unilever
Wilton-Fijenoord
Kon. Petroleum
Holland-Amerika Lijn
Kon. Nederl. Stoomboot Mij.
Nederl Scheepvaart Urie
Van Ommeren
Amsterdam Rubber
H. V. A
Ver. Deli Mijen
3—3Vt% Nederl. '47
3 Invest, cert. Nederl.
3 Nederl. 1962/64
Omzetten (nominaal):
Vorige weck (dof.)
Deze week (voorl.)
11V2
Aandelen f 6.899.007.
Aandelen f 7.222.344.
Obligaties f 10.372.431.
Obligaties f 10.260.143.
Gem., L. Margarethastraat. 10 en 4.30: Lees-
dienst. Oud-Geref. Gemeente in Ned., Park
laan 21. 10 en 4.30: Leesdienst. Dinsdag 7.30:
Dhr. Mauw. Oud-Kath. Kerk, Kinderhuis
singel 76. 10: Hoogmis. Donderdag (Allerhei
ligen) 9.30: H. Mis. 19.30: Lof en Avondge
bed. Vrijdag (Allerzielen) 9.30: H. Mis. Bap
tistengemeente. Begijnhofkapel. 10.30 en 7:
Ds. J. van Dam. 8.15: Jeugdbijeenkomst.
Dinsd. 8: Bidstond. Leger des Heils, Schag-
chelstraat 26. 10: Heiligingssamenkomst. 6.45:
Openluchtsamenkomst. 7.30: Verlossingssa
menkomst, o.l.v. Kapt. P. Vons. Pinksterge
meente, Nieuwe Kruisstraat 14. 10: Samen
komst. 7: Jeugdrally H. J. M. V., geb. Lange
Margarethastraat 13. Spreker Jan v. Gijs.
Vergadering van Gelovigen, Hasselaerspl.
11. 10: Samenkomst (Broodbreken). Ned.
Chr. Gemeenschapsbond, Koudenhorn
46Ard. Dinsdag 8: Samenkomst. Gemeente
des Heeren, Lange Molenstraat 22 10 en 5.30:
Samenkomsten. Volle Evangelie Gemeente,
Paul Krugerstraat 36. 10: Openbare samen
komst. Spr. dhr. J. Verwoert, uit Rhenen. 7:
Dezelfde. Donderdag 8: Gebedssamenkomst
(voor gemeenteleden).Zevende-Dags Adven
tisten, Jacobstraat 6. Iedere zaterdag 10: Ge-
meensch. Bijbelstudie. 11: Prediking. Ze-
vendedags-Baptisten Gemeente, Parklaan 21
Iedere zaterdag 10: Prediking. Kerk van Je
zus Christus van de Heiligen der Laatste
Dagen, Cornelissteeg 9. 10.30: Zondagsschool
5: Kerkdienst. Hersteld Apost. Zendingkerk
Wilhelminastraat 21. 10 en 5: Godsdienst
oefening. Apostolische Gemeente, Jacobij-
nestraat 15. 10 en 5: Godsdienstoefening.
Ned. Ver. van Spiritisten „Harmonia", Jans
straat 83. 10.30: Wijdingsmorgen. Mevr. R.
Jupijn, Alkmaar.
Deutse Ev. Kirchengemeinde, Waalse kerk
20 uur: Pfarrer D. Stein. Reformation-Fest-
gottesdienst mit heilig Abendmahl. Pente
costal Filadelfia Geemente, Ged. O. Gracht
47. 10: Dienst. Woensdag 7.30: Bidstond.
HAARLEM-NOORD. Ned. Herv. Kerk.
Julianakcrk. Zaterdag 7.30: Avondgebed.
Zondag. 10: Dr. H. v. d. Loos, gezinsdienst.
Immanuëlkerk. 10 en 7: Dr. G. Ph. Scheers,
H. Avondmaal en Dankzegging. Sionskerk,
Eksterstraat. (Spaarndam-West) 10.30: Ds. J.
Kroon. 7: Wika C. E. de Bruin. Zangdienst
o.l.v. Kees Denik. Met medewerking van het
Kerkkoor. Bijz. Kerkd. Ned. Prot. Bond, Ber
kenstraat 10. 10.30: Ds. P. N. Kruyswijk.
Stichting „Petra", Noorderkapel (einde Mi-
nahassastraat). Donderdag 8: Dhr. Th. Dik-
kes, Evangelist te Leiden. Geref. Kerk. Klop
persingelkerk, Kloppersingel 5557. 10: Ds.
P. de Ruig. 5: Ds. J. A. van Arkel. Sionskerk
Eksterstraat. 8.45: Ds. J. A. van Arkel. 3.30:
Ds H. W. Wierda. Noord-Schoterkerk,
Spaarnrijkstraat. 10: Ds. H. W. Wierda. 5: Ds.
P. de Ruig. Chr. Geref. Kerk, Floresstraat.
10 en 5: Ds. J. C. Maris, H. Avondmaal en
Dankzegging.
HEEMSTEDE. Ned. Herv. Kerk. Kerk op
het Wilhelminaplein. 10: Ds. van Dijl. Kapel
Nieuw Vredenhof. 10.30: Ds. Eerhard, van
Hillegom. 19: Bijzondere samenkomst o.l.v.
Ds. Henkels. Aula Chr. Lyceum 10.45: Ds.
van Nieuwenhuijzen, Oogstdienst. Kapel
Irene, Meer en Bosch. 10: Dhr. C. J. Oosten
rijk. Ned. Prot. Bond, Postlaan 16. 10.30: Dr.
P. D. Tjalsma, Rem., Den Haag. Doopsgez.
Kring, in „De Olijftak" 10.30: Ds. A. J.
Snaayer. Geref. Kerk. Koediefslaan 10: Dr.
A. Dondorp. 5: Ds. D. J. Roos. Camplaan 10:
Dr. P. J. Richel. 5.30: Dr. A. Dondorp Geref
Kerk. Herenweg 111. 10 en 5: Ds. C. P. Plooy.
AERDENHOUT Ned. Herv. Kapel. 10.30:
Prof. Dr. G. C. van Niftrik, te Amsterdam.
10.30: Jeugdkapel, 12-15 jaar, in De Stal.
10.30: Zondagsschool in het Tyo H. van
Eegheninstituut, van Lcnnepweg. Relig.
Kring, Eikenlaan 5. Dr. A. van Biemen, N.H.
Bentveld.
BENNEBROEK. Ned. Herv. Kerk 9: Ds.
R. Bijl, Haarlem. 10.15: Ds. W. v. Limburgh,
Bennebroek. 7: Jeugddienst. Dr. G. Snijders,
Haarlem. Geref. Kerk 10 en 5: Ds. C.
Klapwijk.
BLOEMENDAAL. Ned. Herv. Kerk. 9: Dr.
J. H. Stelma. 10.30: Open Deur dienst. Ds. J.
M. de Jong, te Driebergen. 9: Jeugdkapel,
12-15 jaar in Maranatha. 10.30: Zondags
school, Kleuterschool Boslaan en Jeugd
huis. 11.45: Zondagsschool in Maranatha.
Ned. Prot. Bond, Potgieterweg 4. 10.30: Mej.
Ds. H. J. W. Modderman, Rem. Amsterdam.
Geref. Kerk. 9 en 10.30: Ds. G. Toornvliet.
3.30: Ds. C. Goeman, te Haarlem. 7.30: Ds.
G. Toornvliet. Vrij Kath. Kerk, Popellaan 1
10.30: Gez. H. Mis. Woensdag 19.30: Vespers
en lof. Donderdag. Allerheiligen. 9: Gespro
ken H. Mis. Vrijdag, Allerzielen. 9: Gespro
ken H. Mis.
OVERVEEN. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. J.
E. Drost. H. Avondmaal. 19.1519.45: Orgel
spel door de heer Egbert Vos, met mede
werking van de heer A. van Dijk, fluit.
19.4520.15: Oecumenische Avonddienst,
voorganger Ds. D. J. Roos, .Geref. Pred. te
Haarlem. 10.15: Zondagsschool Julianakwar-
tier, Kon. Wilhelminaschool, Dompvloeds-
laan. 12-13: Zondagsschool Ramplaankwar
tier, Beatrixschool en Irene. Woensdag
20—21: Bijzondere Oecumenische dienst op
de Hervormingsdag in de Ramplaankerk.
Voorgangers: Ds. A. J. Snaayer. Doopsgezind
pred. te Haarlem en Ds. J. W. Wery, Re
monstr. pred. te Haarlem. Medewerking
verleent het kerkkoor. Marine Hospitaal. 10:
Dienst. Geref. Kerk. 10 en 17: Ds. D. Ring-
nalda. H. Avondmaal.
HILLEGOM. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. S.
L. Knottnerus. 7: Ds. A. T. W. de Kluis,
jeugddienst. Geref. Kerk 10 en 5: Dienst
Chr. Geref. Kerk. 10 en 5: Ds. A. H.
Schippers.
HOOFDDORP. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds.
Steehouwer, Alphen aan de Rijn. 7: Ds.
Swets, Rijk. Doopsgez. Gemeente. 10.30: Ds.
Mevr. E. Francken, Nieuwe Niedorp. Geref.
Kerk. 9.30 en 3.30: Ds. M. Ros. Geref. Kerk
(art. 31) 8.30 en 3: Ds. C. P. Plooy. Chr.
Geref. Kerk 10 en 7: Ds. Salomons.
NIEUW-VENNEP. Ned. Herv. Kerk. 9 en
10.30: Ds. J. A. van Boven. Geref. Kerk. 9.30:
Ds. D. Hoornstra. 3: Ds. IJ. van der Zee.
Chr. Geref. Kerk 10 en 3: Leesdienst.
VIJFHUIZEN. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. A.
J. Kromhout, Halfweg. 4.30: Vicaris L. C.
Baljé. Geref. Kerk 10 en 3: Ds. G. Rang.
BADHOEVEDORP. Ned. Herv. Kerk. Im
manuëlkerk 10 en 7: Ds. C. J. Meilink. Ka
pel Rehoboth 10: H. van Kampen, Hilver
sum. Geref. Kerk 10 en 5: Ds. P. Warmen-
hoven. Ned. Prot. Bond 10.30: Mej. Da.
T. Mayer.
SANTPOORT. Ned. Herv. Kerk. Dorps
kerk. 10.30: Ds. J. H. Klein Wassink, Alk
maar. 19: Ds. D. ter Steege. „De Toorts". 9:
Ds. G. Koch, Haarlem-Nrd. Doopsgez. Ge
meente - Remonstrantse Gemeente, gebouw
Wüstelaan 75. 10.30: Drs. J. A. Schreuder.
Chr. Geref. Kerk. Pniëlkapel, Pastorieweg.
10 en 4: Ds. D. H. Biesma, H. Avondmaal en
Dankzegging.
SPAARNDAM. Ned. Herv. Kerk. Oost.
Oude Kerk. 10: Ds. Poort.
ZANDVOORT. Ned. Herv. Kerk. Kerk
plein. 10.30: Ds. R. H. Oldeman. 19: Ds. F.
L. van Duykeren, Pred. te Amsterdam West
Jeugddienst. Ned. Prot. Bond, Brugstraat 15.
10.30: Prof. Dr. F. Jansma, van Leiden. Geref.
Kerk, Julianaweg. 10: Ds. A. de Ruiter
H. Doop. 17: Ds. E. Zijlstra. van Aerdenhout
Kapel „Het huis in de duinen" 19.30: Ds. A.
de Ruiter. Ned. Chr. Gemeenschapsbond.
Dinsdag 3: Samenkomst in pension Dijkhoffz
Brederodestraat 43. Spreker de heer H.
Veldkamp, evangelist te den Haag.
LISSE. Ned. Herv. Kerk. 9 en 10.30: Prof.
Rasker, van Leiden. 5: Ds. C. Jongeboer.
Woensdag 7.30: Ds. J. Th. van Veenen, van
Utrecht. Ned. Prot. Bond 10: Dhr. P. J.
Hulsbos, van Abbenes. Geref. Kerk 10 en 5:
Ds. K. Schouten. Geref. Kerk art. 31. 10 en
4.30: Ds. J. J. Verleur. Chr. Geref. Kerk 10
en 4: Ds. H. W. Eerland. Geref. Gemeente.
10 en 4: Ds. L. Kieboom. Oud-Geref. Ge
meente 9.30 en 3: Leesdienst. Donderdag:
Leesdienst.
