Eerste groep Hongaarse
vluchtelingen in ons land
Rapsodie in rood-wit-groen
„Hongaren in normale huizen"
VERKORT DAGBOEK UIT
DE SCHUILKELDERS
VAN BOEDAPEST
DONDERDAG 15 NOVEMBER 1956
5
ZEELAND ONTEVREDEN
EINDELIJK: RUST EN VRIJHEID
Geen zieken
Koningin begroet Hongaren
Nog twee foto's van de aankomst der
Hongaren in Utrecht:
Een Hongaars paar met zijn baby, een
meisje van zeven maanden, die evenals
de andere znigelingen met een wieg en
een complete babyuitzet bedacht werd.
In de jaarbeurshal konden de vermoei
de vluchtelingen in afwachting van
hun registratie een uurtje op
adem komen.
Deze Oostenrijkse diplomaat is in geheel
Hongarije bekend geworden. Men noemt
hem de held en weldoener van Boedapest.
Nadat alle plannen om op eigen gelegen
heid en verantwoording de ijzeren ring te
doorbreken op het veld van de eeuwige
discussies zijn gesneuveld, gaan wij des
avonds met een collega naar het gebouw
van de Russische stadscommandant in de
Gorki-allee. Het is donker en wij wuiven
met een wit blad papier. De Russen schie
ten niet, maar onze, in het Russisch ge
schreven boodschap, kunnen zij niet lezen.
Dan komt er een officier opdagen uit het
donker, die dit wel kan en die ons naar
de commandant brengt. Wij willen een
„propoesk", een document, hebben, dat ons
tot de Oostenrijkse grens vrijgeleide ver
schaft. Er wordt met een plompe soldaten-
hand. een stuk papier beschreven, maar
dan ontbreekt ineens het stempel.... het
is de bekende Russische uitvlucht, maar
we mogen morgen terugkomen.
9 november
Wij staan met alle buitenlandse journa
listen in de vestibule van de stadscom
mandant. Bij dag maakt alles een veel
minder angstverwekkende indruk dan bij
avond n slechte belichting. Wij worden
urenlang voor het lapje gehouden met
beloften, met verontschuldigingen en uit
vluchten. Wij zijn terecht gekomen in de
militaire bureaucratie van Rusland en
daarom hebben wij 's avonds nog geen
propoesk.
10 november
Ook nu weer de gehele dag het bekende
Russische spel van uitvluchten, zodat velen
de moed opgeven en geloven dat de Russen
wraak nemen op de correspondenten, die
de waarheid willen schrijven over datgene,
wat zich in Boedapest heeft afgespeeld en
nog afspeelt.
11 november
De Russen kennen geen zondagsrust en
met onverwachte voortvarendheid worden
de documenten uitgereikt. Jammer voor
hen, die de moed hebben opgegeven en
niet meer zijn verschenen. De officier, die
de autonummers en de namen der inzitten
den invult, lacht ons toe. Hij spreekt een
beetje Duits en wenst ieder van ons een
„ge-luk-like reiw-se" toe. Wij nemen af
scheid van de stad, waar een stank hangt
van lijken, puin, rook en verbrand hout.
De Hongaren, die rond onze auto staan,
hebben tranen in de ogen. Zij stoppen ons
briefjes toe en wuiven ons na. Arm
Hongarije
(Van een redacteur)
Om tien voor elf gisteravond is de
extratrein met het eerste transport
Hongaarse vluchtelingen uit Hon
garije op het station Utrecht aange
komen zeshonderdzeventig mannen,
vrouwen en kinderen, wie de ellende
der laatste dagen nog diep in de ver
moeide gezichten gegrift stond. Toch
maakten zij over het algemeen geen
indruk van doffe gelatenheid en in
veler ogen was zelfs een glimp van
vreugde toen de trein langs het over
volle eerste perron tot stilstand was
gekomen en de vluchtelingen zich
omstuwd zagen door een menigte van
hulpvaardige landgenoten, Rode
Kruismensen en autoriteiten, die zich
als om strijd beijverden om de men
sen op hun gemak te stellen. Slaap
dronken babies en kleintjes werden
door de geopende portierramen naar
buiten getild en door helpers in dikke
dekens gewikkeld en allerwegen ook
werden handen gereikt om de vluch
telingen van hun schamele bagage,
gonje zakken en kartonnen dozen, te
ontlasten. Velen echter hadden niets
anders kunnen redden dan de kleren
die zij aan hadden: verfomfaaide
jassen en bemodderde laarzen, waar
aan het slijk van hun verscheurde
vaderland nog vastkleefde.
Gewillig schuifelden zij in lange rijen
naar de achteruitgang van het station en
gewillig poseerden zij met hun kinderen
voor het leger van persfotografen en film
mensen. alvorens de mannen en vrouwen
van de Rode Kruiscolonnes hen met zachte
drang naar de autobussen leidden, die hen
naar het ontvangstcentrum in de Juliana-
hal van het jaarbeurscomplex brachten.
Daar, aan de lange witte tafels kwamen zij
even tot rust, terwijl helpers rondgingen
met hete koffie, koek en sigaretten. Veel
eetlust was er overigens na de vermoeiende
reis niet. Ook onderweg had men trouwens
op alle stations en vooral in Duitsland
zoveel gulheid en medeleven ondervonden,
dat het meegenomen proviand nauwelijks
hoefde te worden aangesproken. Waar de
trein stopte, kochten de Oostenrijkers en
Duitsers de stationsrestauraties leeg om de
vluchtelingen van snoeperij, rookwaren en
limonade te voorzien. Al die hartelijkheid
heeft hun veel goed gedaan.
Ook het vooruitzicht, in Holland een
gastvrij onderdak en werk te krijgen, was
velen een riem onder hart na alle doorge
stane ontberingen. De Piongaren zijn nog
niet vergeten hoe ons land jaren geleden
een groot aantal van hun noodlijdende kin
deren liefderijk opnam en verzorgde en zij
wensten niets liever dan in ons land onder
dak te krijgen. Twee jongens van veertien
jaar, vrienden, die zonder ouders of familie
leden op eigen gelegenheid de hel van
Hongarije ontvluchtten, drukten het als
volgt uit: ..We zijn zo verwend in al die
landen: we kregen chocola en andere din
gen, die bij ons al lang niet meer te krijgen
waren. En nu zijn we in Holland. We
zullen heel hard werken om het waard te
zijn."
De mensen maakten over het algemeen
een rustige, beheerste indruk, alsof zij zich
van de eerste schok der verschrikkelijke
gebeurtenissen reeds enigszins hersteld
hadden. Maar komt ge met hen te spreken
over de Russen en vooral over de gehate
geheime politie, dan vlamt de haat weer
op in hun donkere ogen. Niemand van deze
bijna zevenhonderd, die niet het een of
andere persoonlijke offer gebracht heeft in
de vrijheidsstrijd van zijn land of in de
gruwzame wraakactie. die erop volgde.
Boeren zagen hun hofsteden in vlammen
opgaan, arbeiders uit Boedapest en andere
steden verloren have en goed; talloze ge
zinnen zijn door de dood uiteengerukt. Een
tolk bracht ons in kennis met een 35-jarige
fabrieksmachinist uit Boedapest, een grote,
stuurse man. die ietwat teruggetrokken van
zijn landgenoten alleen in een hoekje zat.
het hoofd moedeloos in de handen. Een
week geleden was hij met drie van zijn vijf
jonge kinderen na een tocht vol ontberin
gen over de Oostenrijkse grens gekomen;
de twee anderen waren bij de gevechts
handelingen in Boedapest gedood, zijn
vrouw werd vermoord door de veiligheids
politie. „Maar zij hebben ervoor geboet."
vertelde de tolk ons. „want samen met een
vriend heeft deze man twaalf Russische
tanks geliquideerd."
„Geen leven meer"
Uit veler gesprekken werd het duidelijk,
dat zij in hun land geen leven meer hebben
en amper in hun bestaan konden voorzien.
Ook voor de revolutie waren de levens
middelen uiterst schaars en duur, zodat de
vrouwen wel moeten meewerken en een
normaal gezinsleven onmogelijk is. Daarom,
en om de voortdurende angst, als saboteur
of anti-communist verraden en opgesloten
te worden, hebben de Hongaren geprobeerd
een einde te maken aan het rode terreur-
regiem, en daarom ook vechten zij zich
liever dood dan te capituleren. Wat voor al
deze mensen, boeren, industrie-arbeiders,
kantoorberienden, studenten en middel
baar-scholieren, die vrijwel allen hebben
deelgenomen aan de vrijheidsstrijd, een
verschrikkelijke teleurstelling werd, is dat
actieve hulp van de vrije wereld, al was
het maar in de vorm van wapens en muni
tie, is uitgebleven.
Stil en gelaten lieten zij in de Jaarbeurs
hal alle bewijzen van medeleven en goede
zorgen over zich heengaan. Vrouwen en
meisjes streelden ontroerd de bosjes herfst-
asters die U.V.V.'ers op de tafels hadden
neergezet en talrijken luisterden met tra
nen in de ogen naar de welkomstwoorden
die ds. Tüski uit Vinkeveen, de Hongaarse
priester dr. Réhy uit België en de com
mandant van het Rode Kruis Utrecht, dr.
A. Vrijlandt hun toespraken. „Wij in Ne
derland weten, wat oorlogsellende be
tekent", zei laatstgenoemde, „maar over
uw leed kunnen we alleen maar ontroerd
zwijgen." Plij maakte voorts zijn veront
schuldiging voor het geïmproviseerde on
derkomen dat men de vluchtelingen de
twee eerste dagen bieden moet in de Jaar
beurshallen. Maar deze Hongaren, hunke
rend naar een beetje licht, warmte en lief
de. waren er best mee tevreden: voorlopig
is alles wat zij verlangen rust, om een
beetje tot zichzelf te kunnen komen. Daar
om ook besloot men, de reeds begonnen
registratie van deze mensen tot vandaag
uit te stellen. Velen werd namelijk het
wachten op een kaart, na alle doorgestane
zorgen en narigheid teveel en toen er zelfs
enkelen flauw vielen, werd dit werk direct
gestaakt.
Trieste verhalen
Van de jongeren, die het leeuwendeel
van dit eerste contingent vluchtelingen uit
maakten, hebben we nog talloze trieste
verhalen gehoord over de situatie in Hon
garije: twee meisjes van ongeveer twintig
jaar, beiden kantoorbedienden uit Sopron,
die onmiddellijk van hun werk gevlucht
waren toen zij hoorden dat de Russen in
aantocht waren. Zij hadden niet eens de
tijd gehad, afscheid te nemen van hun
broers en zusters. „Wij wisten wat ons te
wachten gestaan had, als we gebleven
waren." zeiden zij veelbetekenend. Een
gezin van vijf personen, man, vrouw, twee
jonge kinderen en een grootmoeder van 75,
dat te voet de lange lijdensweg van Boeda
pest naar de vrije wereld aflegde in zes
dagen van onbeschrijfelijke angsten en ont
beringen. Drie jonge bankwerkers, ook uit
de Hongaarse hoofdstad, die tot zaterdag
in de verzetsbeweging hadden gevochten en
de hopeloze strijd alleen-opgaven, omdat er
geen munitie meer was. Zij en vele andere
vaklieden zullen stellig gemakkelijk aan
werk geholpen kunnen worden, maar voor
de ouderen, de ongeschoolden en de boeren
ligt de zaak moeilijker. Toch wanhopen de
overheid en de particuliere vluchtelingen
organisaties er niet aan, dat zij voor alle
1300 Hongaren die ons land zal opnemen,
op korte termijn een thuis en een beschei
den bestaan kunnen scheppen. Als zaterdag
het tweede en laatste transport refugiés
van 650 mensen aankomt, zullen hun voor
gangers reeds ondergebracht zijn in enkele
woonoorden, waar men hun wat meer com
fort, wat meer huiselijke beslotenheid en
ook de zo broodnodige recreatie zal kunnen
verschaffen. De vrijgevigheid van ons volk
is enorm, zo vertelde een van de organisa
toren ons. „van alle kanten stromen geld,
Hongaarse en Duitse lectuur, sigaretten,
snoep en ook vele benodigdheden voor
sport en spel toe. Toch zal ook het verblijf
in de woonoorden naar men hoopt van
korte duur zijn; zodra er ergens geschikt
werk voor een vluchteling of een gezin
gevonden is, zullen deze hun intrek kunnen
nemen bij particulieren die zich, zoals men
weet, in grote aantallen hebben opgegeven
voor de huisvesting van de vluchtelingen.
Men rekent erop. dat alle 1300 betrokkenen
in ongeveer twee maanden tijds op deze
manier definitief „bezorgd" kunnen zijn.
Hoewel, definitiefDat is het grote
vraagstuk: hoe lang gaat dit alles duren,
vele maanden, jaren misschien?
Een 25-jarige arts, pas afgestudeerd na
twee jaar in een ziekenhuis gewerkt te
hebben, vertelde dat de Russen dit zieken
huis, dat duidelijk gekenmerkt was met het
rode kruis, bij hun tweede aanval op Boe
dapest gebombardeerd hadden. Tweehon
derd leden van de staf en patiënten werden
daarbij gedood. Vluchtelingen uit het noor
den onthulden, dat de Tsjechen thans zij
aan zij met de Russen tegen de Hongaarse
verzetslieden strijden. Anderen hebben
vele jaren in Siberië gevangen gezeten en
doen gruwelijke verhalen over de wreed
heid in die strafkampen.
Slechts een heel enkele van de vluchte
lingen met wie wij gesproken hebben,
rekent erop, voorgoed in Holland te blijven
en hier een nieuw leven te kunnen begin
nen en voleinden. De overgrote meerder
heid hoopt nu reeds vurig, binnen niet al
te lange tijd naar het vaderland terug te
kunnen keren, naar een vrij vaderland,
wel te verstaan. Hoe dat zou kunnen ge
beuren, daar weet niemand een antwoord
op. „We hopen maar op een klein wonder,"
zei ons een mager, tandeloos vrouwtje uit
Szégéd in diepe ernst. En daarbij sloeg zij
devoot een kruisje.
1 november
De mensen kunnen niet zoals andere
jaren naar de kerkhoven gaan om bloemen
neer te leggen op de graven van hun
dierbaren, want er rijden nog steeds geen
trams of autobussen. De zon schijnt, maar
in de binnenstad kan zij niet doordringen,
zo dicht zijn de wolken stof en rook. Op
muren en stukgeschoten tramwagens staal
met krijt geschreven: „Ruskik Menjetek
Haza" (Russen gaat naar huis). Recht
tegenover de Franciscus kerk zie ik een
kleine grafheuvel onder honderden bloe
men bedolven. Het is een graf van een
veertienjarige jongen. Een paar straten
verder heeft men twee zusjes van vijftien
en zestien jaar op een binnenplaats be
graven. Ze hadden de studenten bij het
verzet geholpen en kwamen hierbij om
het leven. Het is de vooravond van Aller
zielen, de treurigste, die ik ooit heb mee
gemaakt. Achter de ramen hebben de
meeste mensen kaarsjes aangestoken.
2 november
Gelukkig schijnt de zon weer. Een paar
oude mensen voeren de duiven op het
Marchus-plein en kinderen spelen op een
kapotgeschoten tram. De inwoners hebben
het gevoel, dat de revolutie het pleit heeft
gewonnen. Dertig zware Russische tanks
die in een rij voor het parlement stonden
ratelen weg.
Op het Vrijheidsplein heeft men een
Russisch monument onder handen geno
men. De Sovjet-ster is verdwenen alsmede
het embleem van de sikkel en hamer. Een
Hongaarse vriend geeft toe, dat zijn land
genoten daarmee de Russen provoceren.
De Oostenrijkers zijn volgens hem
veel handiger diplomaten geweest in hun
verhouding tot de Russen.
De persconferentie in het eenvoudige,
beschadigde paleis van kardinaal Mind-
szenty zal mij altijd onvergetelijk blijven.
De kerkvorst met zijn kleine postuur liet
zich eerst geduldig fotograferen, toen legde
hij in foutloos Duits een verklaring af dat
het Westen moest helpen.
Er is een nieuw blad onder de titel
„Szabad Szo" (Het vrije woord) verschenen
in plaats van het vroegere communistische
orgaan. Het blad eist het terugtrekken van
de Russische troepen en vrije verkiezingen.
Op de straten wemelt het van de mensen
en hele massa's vullen de markthallen,
die binnen twee uur volledig zijn uitver
kocht. Een dertigtal tanks met ver
zetsstrijders ratelt langs de Museumstraat.
Het lijkt een soort parade en de menigte
wuif', de soldaten toe, maar de stemming
is mat. Enkele soldaten dragen de oude
Hongaarse kepi's. Op verschillende punten
begint men de glasscherven op te ruimen.
De staking duurt voort, maar de publieke
werken zorgen voor de licht-, gas- en wa
tervoorziening, maar alleen voor de bur
gerbevolking. Fabrieken en grote bedrijven
blijven zonder stroom. Er wordt nergens
geplunderd. Op de tanks hebben de sol
daten met krijt het oude Hongaarse wapen
getekend en in een oogwenk ziet men dit
embleem op vrijwel alle huisdeuren en
achter de ramen.
4 november
De listige en onberekenbare Russen drin
gen Boedapest opnieuw binnen. Het is
vijf uur in de morgen. Alle buitenlanders
zoeken bescherming in de verschillende
gezantschappen. Daar de bruggen over de
Donau door de Russen bezet zijn, kunnen
wij de Nederlandse legatie aan de over
kant niet meer bereiken. Met andere jour
nalisten vinden wij onderdak in het Franse
gezantschap, dat in de onmiddellijke na
bijheid van de Russische ambassade ligt.
Daaromheen staat nu een tiental zware
Russische tanks. Er zijn gevechten uitge
broken in de achtste en negende wijk en
vooral opnieuw in de deerlijk gehavende
Uelloei-Ut en rondom de Kilian-kazerne.
De verzetsstrijders hebben een munitie
opslagplaats geplunderd. Wij worden door
onze Franse gastheren vriendelijk ontvan
gen, maar zij hebben vrijwel niets te eten
en slapen op de grond onder onze over
jassen.
5 november
Daar het 's morgens rustig schijnt, be
zoeken wij een ziekenhuis in de buurt en
spreken met de directeur, dr. Dolleschall.
De hospitalen hebben vooral gebrek aan
penicilline, anti-biotica, gamma-globu-
line en narcotica. In de Andrassy-Ut zien
wij een paar dode soldaten in een voortuin
liggen. In de Brigitta-straat worden wij
door geweer- en kanonvuur verrast. Wij
blijven in een portiek staan en zien vrou
wen en kinderen in de kelders vluchten,
De mensen zijn zo uit het lood geslagen,
dat zij de hele dag in de kelder willen
blijven. Ook ons trachten zij er toe over
te halen de eerste uren niet op straat te
komen. Maar in een korte gevechtspauze
gaan wij er vandoor, achter elkaar slui
pend, plat tegen de muren van de ver
schrikkelijk toegetakelde huizen.
6 november
De Franse militaire attaché verbiedt ons
het huis te verlaten, omdat er nu in de
Tendvay-Utca geschoten wordt. Wij mo
gen niet met het vuur spelen. Partisanen
schijnen het op de Russische ambassade
te hebben gemunt. Een villa tegenover
ons krijgt een voltreffer uit een Russische
tank. Öok bij ons is een aantal ramen
door de luchtdruk verbrijzeld. Wij zijn
bijna de gehele dag in de kelder, die wij
ook voor de nacht hebben ingericht. Wij
krijgen per dag een sneetje brood, een
bord dunne soep en een driehoekje kaas.
Wij denken aan de bevolking, die eveneens
honger lijdt, maar die de zekerheid niet
heeft, zoals wij, dat zij ooit aan deze hel
zal kunnen ontkomen.
7 november
Er worden in onze groep van journalis
ten plannen gesmeed om op illegale wijze
naar Oostenrijk te gaan en een doorbraak
te wagen. Anderen zijn voorzichtiger.
Urenlange discussies volgen tussen „moe
digen" en „verstandigen". De Franse atta
ché prijst het moreel van de Nederlandse
digt. het verbod uit, dat niet meer dan
twee personen bij elkaar op straat mogen
lopen. Toch staan er honderden in de rij
voor de levensmiddelenwinkels en de Rus
sen schieten niet. Een vrouw met een baby
op de arm laat mij een leeg melkkannetje
zien. Zij heeft „haron orat" (drie uur) in de
rij gestaan en niets gekregen voor haar
kind
De nieuwe verwoestingen in de stad zijn
onbeschrijfelijk en onvoorstelbaar. De ver
zetsstrijders vechten met geweren of lichte
mitrailleurs, de Russen met de zware ka
nonnen van een tank, die niet alleen een
klein verzets-centrum verwoestte, maar
tevens gehele huizen.
S november
Het wordt rustiger in onze buurt, maar
nu zijn er nieuwe gevechten ontbrand
rondom de burcht en de citadel. Onze
voorraad levensmiddelen is uitgeput, zodat
wij de laatste chocolade verdelen als nood
rantsoen. 's Middags echter laat de Oosten
rijkse gezant ons levensmiddelen brengen.
Hij heeft ze zelf met levensgevaar over de
Donaubrug gebracht, ons bediend en ver
volgens het Britse gezantschap, ofschoon
dit laatste verleden zondag geweigerd had
niet-Britse staatsburgers op te nemen.
De aankomst van de vluchtelingentrein
heeft een nieuwe stimulans gegeven aan
velen, om met milde hand de nood der
Hongaren te helpen lenigen: Nijmegen zal
een blok van twintig huizen voor hen be
schikbaar stellen; Vlissingen wil hetzelfde
doen en Zeeuwse particulieren bieden
tevens aan, alle vluchtelingen van meubels
en nieuwe kleding te voorzien. Overigens
is er in Zeeland ontstemming over de voor
genomen huisvesting der vluchtelingen in
woonoorden, met name in de DAW-kampen
bij Bruinisse en Biggenkerke, waar het gros
van de vluchtelingen waarschijnlijk tijde
lijk onderdak zullen krijgen, terwijl het
particulier initiatief in Zeeland al vele wo
ningen had aangeboden.
De Commissaris der Koningin jhr. mr.
A. F. C. de Casembroot, heeft gistermiddag
tijdens een persgesprek aan dit ongenoegen
uiting gegeven. De commissaris had er alle
begrip voor, dat de Hongaarse vluchte
lingen in eerste instantie op een centrale
plaats medisch en zonodig politiek worden
onderzocht, maar hij kon niet begrijpen,,
dat daartoe huisvesting in kampen als op
Schouwen-Duiveland, die geïsoleerd lig
gen, nodig is.
yyx<xxyz>yyyyyyyy:c<yyttyy:cc&yyyyyy:cccccccoyxyxccccccr'
De gezondheidstoestand van de 670
Hongaarse vluchtelingen, zoals hij 3
zich gisteravond liet aanzien, is over 8
het algemeen uitstekend. Vandaag zul- 8
o len zij overigens medisch gekeurd wor- 5
p den, maar afgezien van een paar flauw- x
■i gevallen oververmoeiden, schenen zij :3
g allen in een redelijke conditie te zijn. Een 8
8 kind werd direct na aankomst geïso-
8 leerd toen bleek dat het waterpokken g
0 had. Vanmorgen, na een goede nacht-
rust, zagen velen er al weer wat opge- 8
8 wekter uit en het stevige ontbijt werd g
0 dan ook - vooral door de jongelui - 0
1 duchtig eer aangedaan. Enkele ouderen 8
H zullen ongetwijfeld een'tijdje rust moe- 8
8 ten hebben om weer geheel op hun ver-
0 haal te komen, maar er is gegronde
-3 hoop dat de overgrote meerderheid de
8 geestelijke en lichamelijke beproevin-
0 gen, waaraan zij de laatste weken bloot-
gesteld waren, spoedig geheel te boven
8 zal komen.
Koningin Juliana zal heden, donderdag
avond, voor de radio een woord van be
groeting tot de Hongaarse vluchtelingen
in ons land richten. De toespraak zal om
acht uur over Hilversum 1 en Hilversum 2
worden uitgezonden. Haar woorden zullen
daarna in de Hongaarse taal worden her
haald.
De stand van giro 777 van het Nederland
se Rode Kruis was gistermorgen
f 1.074.027.35.
(Van onze correspondent in Wenen)
BOEDAPEST, 30 oktober
Overal ligt glas op de straten, de mensen
staren voor zich uit zonder een glans in
hun ogen. Wanneer zij bemerken, dat wij
buitenlanders zijn, bestormen zij ons met
vragen over de hulp uit het westen. Ik
bezoek een gezin in de Rakoczi-straat. De
kamers aan de voorkant zijn onbewoon
baar. Alle ruiten zijn stuk, de gordijnen
aan flarden, spiegels en schilderijen aan
splinters. Een gezin van acht personen
woont nu in een smalle achterkamer, twee
kinderen slapen in de keuken, en een
meisje van achttien in de badkamer. Plot
seling horen wij schieten. In paniek vliegen
vrouwen en kinderen de trappen af en
rennen naar de kelder, waar zij de vorige
dagen en nachten hebben doorgebracht.
Zij zijn volkomen overstuur. Wij blijven
boven en gaan de trap af, wanneer het
schieten ophoudt. Een paar verzetsstrijders
hebben jacht gemaakt op een lid van de
gehate geheime staatspolitie (A.V.H.). De
man wordt neergeschoten en met ontbloot
bovenlichaam aan een boom opgehangen,
met het hoofd naar omlaag.
Hier ontlaadde zich de jaren lang op
gekropte haat tegen de volksverraders en
het ergste gebeurde op het plein, links van
het parlement. Daar hoorde men onder het
plaveisel klopsignalen. Leden van de AVH
zaten hier in een bunker opgesloten en
konden niet ontvluchten, omdat de deur
klem zat. Men trachtte het puin voor de
deur weg te graven, maar honderden om
standers brulden: „Zet er ue waterkraan
op of gooi er benzine in en steek ze alle
maal in brand". Er wordt nog de hele
nacht fel gevochten en geschoten in de
omgeving van de Kilian-kazerne, vanwaar
de commandant, luitenant-kolonel Maleter,
wapens geleverd heeft aan de verzets
strijders. (In het tweede korte kabinet-
Nagy is Maleter minister van Defensie
geweest en hij schijnt nu gevlucht te zijn.)
31 oktober
Er wordt nog steeds gestaakt en men
ziet nog weinig mensen op straat. Alleen
voor de bakkerswinkels staan lange rijen.
Slechts de eerst aangekomenen hebben
geluk. Kleine jongens delen kranten uit
onder de titel „Igazsak" (waarheid); een
blad van de revolutionaire jeugd. Het ver
klaart dat de studenten en jonge arbeiders
de strijd blijven voortzetten totdat de
laatste soldaat het land heeft verlaten.
„Wij zullen dapper vechten, of zo nodig
sterven". De meesten van hen zijn inder
daad voor het vaderland gevallen, 's Mid
dags daverden Russische tanks langs de
Donau. De bevolking kijkt hen na. Uit
alle vlaggen is de Russische ster wegge
knipt, daarnaast hangt uit de meeste hui
zen een rouwvaan. Alle mannen, die wij
spreken, vragen telkens: „Waar blijft de
UNO-hulp en waarom komt Hammar-
.skjoeld niet naar Boedapest?" Men is te
leurgesteld en verbitterd over het optreden
van Frankrijk en Groot-Brittannië in
Egypte. De jeugd hoopt nog altijd op mili
taire interventie uit het Westen en be
roept zich daarvoor op de beloften van
„radio Vrij Europa". Terwijl wij Neder
landers, en ook de Oostenrijkers, door de
bevolking worden begroet, en zelfs om
helsd, voor de verleende hulp in de vorm
van levensmiddelen en medicamenten,
schamen wij ons over de houding van het
Westen.
De Hongaren voelen zich door de Tsje-
choslowaken en Roemenen verraden, om
dat de zenders Praag en Boekarest leugens
over de opstand omroepen. Men is vol
vertrouwen en wil ook een einde maken
aan de willekeurige wraakneming. De ver
raders van de A.V.H. moeten normaal
voor de rechtbank verschijnen om ver
oordeeld en gestraft te worden. Men is
niet meer in Rusland maar in een be
schaafde staat! Boedapest is langs de
lucht van de buitenwereld afgesneden, om
dat Russische tanks rondom de twee vlieg
velden staan opgesteld. De gebouwen zijn
door verzetsstrijders bezet. Nagy heeft
het volle vertrouwen van alle bevolkings
groepen. Hij protesteert herhaaldelijk
tegen het binnenrukken van nieuwe Rus
sische troepen, maar de Sovjet-Unie ant
woordt niet. Zijn toespraak tot het volk
van het bordes van het parlement af is
verward. Men voelt dat zijn omgeving hem
steeds meer in een zuiver democratisch-
parlementaire richting dringt. Men krijgt
de indruk dat hij door de nationale be
weging is overrompeld en wordt meege
sleept en daarom tegen zijn oorspronkelijke
bedoelingen in het pact van Warschau
opzegt. Men hoort geruchten dat de
Russische troepen zijn blijven staan en
dat zij weer op weg naar Boedapest zijn.
Verschillende buitenlanders nemen de wijk
naar Oostenrijk.
•3 november
De Russen zijn niet gekomen en men
voelt zich opgelucht. In Boedapest begint
men hier en daar al te werken, ofschoon
Nagy het volk pas heeft opgeroepen hier
mee tot maandag te wachten. In de ver
schillende ministeries en bedrijven worden
de vroegere communistische ambtenaren
en bedrijfsleiders uitgezuiverd en men
smeedt weer nieuwe plannen voor een
betere en solidere wederopbouw. De la
gere ambtenaren blijven op hun posten.
Ze zwaaien met iedere koersverandering
mee, onder meer ook mevrouw Erdely, die
in het ministerie van Buitenlandse Zaken
met de perszaken is belast en nu opvallend
vriendelijk is geworden. Er zijn beslist
vele vroegere communisten, wier ogen zijn
opengegaan voor het afschuwelijke op
treden van de Sovjet-Unie.
's Avonds heb ik de luguberste pers
conferentie van mijn leven meegemaakt.
Nagy zou de international pers te woord
staan, maar hij liet zich door de socialist
Tildy en de communistische staatsminister
Losonszy verontschuldigen. Met wie onder
handelt hij op het ogenblik? Tildy komt
telkens weer terug op de eis tot vrije
verkiezingen, meer partijen en het terug
trekken van de Russen, maar op het einde
maakt hij toch een zwakke en vertwijfelde
indruk door te verklaren, dat Hongarije
ondanks alles wat er gebeurd is, toch als
goede nabuur met de Sovjet-Unie wil
samenleven en zelfs de vriendschappelijke
betrekkingen wil handhaven, op voor
waarde dat de onafhankelijkheid van het
land wordt erkend en geëei'biedigd. Als
wij weggaan brandt er in dé lange en
holle gangen van het parlement slechts
hier en daar een zwakke lamp. Er hangt
een onheilspellende stemming. In een hoek
zie ik" hoe een dame van een heer af
scheid neemt. Zij valt hem om de hals
en heeft tranen in de ogen. Het is de
vrouw van Imre Nagy, die afscheiJ neemt
van diens secretaris. Als wij op straat
komen is het doodstil. In het de stilte voor
de storm?
Foto hiernaast: Bij de aankomst van
de vluchtelingentrein in Venlo luister
den de Hongaren, staande in hun
coupés naar hun volkslied, een tref
fende hulde, hun bereid door het
muziekcorps van het regiment Lim
burgse Jagers. Op de perrons waren
duizenden getuige van deze ontroeren
de gebeurtenis. Limburgers overlaad
den daarna de kleintjes in de trein -
twaalf babies onder de twintig maan
den, 25 kleuters van twee tot vijf, en
achttien kinderen van vijf tot tien jaar
- met rammelaars, snoepgoed, poppen
en andere verrassingen.
