DE SAMENZWEERDER
Beurzen evenwichtig
ondanks spanning
Effecten- en
Geldmarkt
MERLIJN EN DE WONDERBESSEN
De waarde van de film
Gemeenschappelijke
stille dienst
NAAIMACHINES
4
KERKELIJK LEVEN
Vier jaar geëist tegen
inbreker
Kerkelijk Nieuws
Caféhoudster te Enschede
mishandeld en bestolen
Actie tegen de onder „vrije
vlag" varende vloten
VERVOLGVERHAAL
door Friedrich Bruegel
Examens
ZATERDAG 17 NOVEMBER 1956
Kerk en film zijn twee begrippen, die men,
zo is vele jaren lang geredeneerd, geschei
den moet houden. Ze verdragen elkaar
niet, was de algemeen gangbare mening.
De laatste tijd ziet men echter, dat de kerk
HET HEEFT er thans alle schijn van dat
het kritieke moment, waarop een derde
wereldoorlog zou kunnen uitbreken weer
achter de rug is en het „conflict" in het
Midden-Oosten zijn vervolg zal vinden in
hoe langer hoe meer van de film gebruik een zenuwenoorlog welke wij meer hebben
gaat maken.
Men moet over deze verandering van
zienswijze niet te licht denken en men
moet over de negatieve houding, die zo
lang tem aanzien van de film door de kerk
is ingenomen, niet te gemakkelijk oorde
len, Deze laatste sproot voort uit een vaak
bewogen verontrusting. Inmiddels werd de
fout gemaakt, dat men veel te veel gene
raliseerde en uit het feit, dat er inderdaad
heel wat films in bioscopen werden ge
draaid, waartegen de kerk terecht bezwa
ren had, werd ten onrechte geconcludeerd,
dat de film als zodanig verwerpelijk was.
Langzamerhand is een kentering tot
stand gekomen en is men gaan inzien, dat
de film in onze moderne samenleving een
plaats is gaan innemen, die zo belangrijk
is, dat het struisvogelpolitiek zou zijn er
aan voorbij te gaan. Er was hiernaast nog
iets anders dat een andere opvatting deed
groeien. Men is langzamerhand niet alleen
gaan inzien, dat men anders moet gaan
reageren „omdat het nu eenmaal wel
moet", maar men is er bovendien oog voor
gaan krijgen, dat de film belang kan heb
ben als bijbelse boodschap.
Van protestantse zijde wordt hieraan
steeds meer aandacht besteed. De rooms-
katholieken beschikken over een Interna
tionaal Katholiek Filmbureau, dat in
Brussel is gevestigd. In Engeland kregen
de protestanten het eerst besef van de po
sitieve mogelijkheden van de film. Thans
is het zo, dat zowel de Anglicaanse Kerk
als de vrije kerken bijzonder veel belang
stelling hebben voor de zogenaamde „reli
gious film" waarmee bedoeld wordt een
rolprent, die een uitgesproken godsdien
stig karakter draagt. In Engeland zijn vele
Bijbelse films gemaakt. Dat hier proble
men liggen behoeft wel geen betoog. Het
is heel goed te begrijpen, dat lang niet
iedereen deze films met gejuich begroet,
de bezwaren, die er tegen bestaan zijn ze
ker vaak steekhoudend. Ook in Engeland
is dit gebleken met als gevolg, dat men de
laatste tijd wat teruggekomen is van de
vervaardiging van deze films. Men legt nu
meer de nadruk op het maken van films,
die de betekenis van het christelijk geloof
in het leven van onze tijd doen uitkomen.
Inmiddels neemt de produktie van reli
gieuze en kerkelijke films in Engeland een
niet onbelangrijke plaats in. Slechts in de
Verenigde Staten worden er meer ver
vaardigd. In Frankrijk, waar de protestan
ten ver in de minderheid zijn, is de voor
naamste kerkelijke organisatie op filmge
bied de Service Cinématografique d'Evan-
gélisation. De laatste jaren werkt boven
dien in Frankrijk nog Film et Vie, een in
terkerkelijke, culturele organisatie, eigen
lijk een federatie van filmclubs, die nauw
samenwerkt met de Service Cinématogra
fique d'Evangélisation.
In Duitsland tracht men in de Duitse
Evangelische Kerk invloed te hebben bij
de filmkeuring, zodat men er vooral naar
streeft te bevorderen, dat de goede film in
de bioscoop wordt vertoond. Met heel veel
moeite is bereikt, dat de kerk haar stem
bij de filmkeuring kan laten horen. Men
heeft in Duitsland het Evangelische Film-
gilde in het leven geroepen. Door deze or
ganisatie worden bepaalde goede films als
„film van de maand" aangewezen, waarna
plaatselijke comité's de vertoning van der
gelijke rolprenten in de bioscopen trachten
te bevorderen, Met name in Zuid-Duits-
land bestaat hiervoor veel belangstelling.
Filmcentrum
De diverse initiatieven in de landen
staan sedert vorig jaar niet meer los van
elkaar. In oktober 1955 werd opgericht het
Internationaal Oecumenisch Filmcentrum
en vooral sedert het enkele maanden ge
leden in Wenen gehouden congres van dit
centrum mag gesproken worden van een
vrijwel volledige representatie van het
filmwerk van de kerken in Europa. Het is
duidelijk, dat nog lang niet alle problemen
zijn opgelost, maar in ieder geval kan
worden vastgesteld, dat er steeds meer
naar wordt gestreefd de film te betrekken
bij het werk van de kerk, of, zoals bijvoor
beeld in Duitsland invloed uit te oefenen
op de gang van zaken bij de filmkeuring.
De drie minuten stilte op de vorige
woensdag is voor ontelbaren in den lande
een onvergetelijke beleving geweest. Velen,
vooral in de steden, zullen zich dit blijven
herinneren. Uiterlijk gebeurde er weinig,
maar het bond ons volk samen. De halfstok
waaiende vlaggen waren er een treffende
voorbereiding en begeleiding van.
Toch kan men niet zeggen, dat het ge
meenschappelijk in acht nemen van een
openbare stilte iets nieuws was. Er zijn
immers overal al vele doden- en helden-
herdenkingen meegemaakt, in het hijzonder
na de laatste wereldoorlog. Daarom vraagt
men zich af, waarom zo'n gezamenlijke
zwijgende daad niettemin telkens zo'n
unieke betekenis krijgt en die ook behoudt,
nadat de ontroerende bloemen-offers weer
zijn verwelkt en opgeruimd.
Sommigen, die de eerste wereldoorlog
hebben beleefd, zullen hier denken aan het
begin van het oproepen tot zulk een stilte
in het openbare leven.
In verband hiermee moge hier de aan
dacht gevestigd worden op de korte alge
mene stille diensten, waarmee hier in Haar
lem sedert de zomer 'n-begin is gemaakt. In
de laatste maanden zijn in de Grote- of St.
Bavokerk, voordat deze openging voor de
predikdienst op zondagmorgen stille bij
eenkomsten gehouden. Dit gebeurde op
initiatief van mensen uit onderscheidon
godsdienstige kring, zowel kerkelijk als
buitenkerkelijk. Men zocht in de ongerepte
ochtendtijd een kwartier lang versterking
van het innerlijk leven. Juist in de drukte
en het lawaai van het stadsverkeer door de
week is deze rustige samenkomst een wel
dadige verademing gebleken. Allen, die er
aan deelnamen, waren er dankbaar voor.
Nu het koudere seizoen is begonnen, werd
gastvriiheid gevonden in het verwarmde
schuil-kerkgebouw der Verenigde dooos-
gezinde gemeente. Voorlopig hebben daar
die algemene Stille Diensten plaats, van
9.159.30 uur, waar ieder, van welke ge
zindte ook, welkom is. Dit kan een waar
devolle bijdrage worden voor ernstiger
samenwerking in oecumenische geest en in
de onrust van deze tijd een ruime gelegen
heid voor inkeer en nieuwe levensaanvaar
ding.
gekend, maar die ditmaal zijn voorgan
gers in hevigheid verre overtreft. Als men
zich realiseert aan welke gevaren de we
reld heeft bloot gestaan en nog bloot
staat kan men zich slechts verbazen
over de betrekkelijke evenwichtigheid,
welke de effectenbeurzen, d.w.z. de fond
senhouders gedurende de spanningen van
de laatste weken aan de dag hebben ge
legd. De New Yorkse beurs is per saldo
boven het dieptepunt van dit jaar gebleven
en de Amsterdamse beurs kwam met een
indexcijfer van 196 slechts enkele punten
beneden het laagtepunt van februari j.l.
(204.17). De internationale fondsen, welke
doorgaans de toon aangeven, zijn wel ge
voelig gedaald, maar van een ruïneuze
koersdaling is geen sprake geweest. Deze
opvallende weerstand tegen de enerveren
de invloed van de gebeurtenissen in Hon
garije en het Midden-Oosten zal, behalve
aan het feit dat de beurzen sinds begin
1956 reeds een koersdaling achter de rug
hadden, voornamelijk moeten worden toe
geschreven aan de gezonde positie waarin
de beurzen verkeren, zowel als gevolg van
de sinds de laatste tijd genomen maatrege
len tot beperking van de kredieten, als
althans wat Amsterdam betreft aan de
nagenoeg algehele afwezigheid van z.g.
prolongatietransacties, welke bij vroegere
crises dikwijls tot een „sauve qui peut"
aanleiding gaven en de koersen in snel
tempo deden tuimelen. Het maakt uiter
aard een groot verschil of men een bedrag
effecten heeft dat „gekocht en betaald" is,
dan wel of men deze voor een groter of
kleiner deel met geleend geld heeft ge
kocht, in welk geval men niet zelden door
de geldgever wordt gedwongen tot realisa
tie over te gaan. Hetgeen dan slechts te
gen afbraakkoersen mogelijk is, omdat de
kopers weten, dat zij met gedwongen ver
kopen te doen hebben.
Deze situatie, welke voorheen veelal tot
een algehele ineenstorting van de aande
lenmarkt leidde, heeft zich ditmaal niet
voorgedaan. In het algemeen is men ten
onzent, zoals wel uit de omzetcijfers blijkt,
rustig op zijn. fondsen blijven zitten en
ook heeft men zich merendeels gehouden
aan de oude wijsheid dat men in de stroom
niet van paarden moet verwisselen. „Blijf
zitten waar je zit, en verroer je niet" was
het parool van de meeste fondsenhouders.
De ontwikkeling van de markt is tot dusver
zo dat. men verkochte fondsen tegen lage
re koersen kan terugkopen, maar in de
regel gaat men tot terugkoop niet over
voordat cle toestand aanmerkelijk. rustiger
is geworden en dan zijn de koersen intus
sen al weer gestegen. Bovendien is het
koerspeil thans zïódanig dat ér slechts
weinig nodig is om op de aandelenmarkt
een hoger koerspeil te verwachten.
Want algemeen gesproken is de economi
sche toestand, zowel in de V.S., als in Euro
pa zeker niet onbevredigend en ook al zal
de min of meer chaotische toestand in het
Midden-Oosten, met name de olievoorzie
ning van daaruit, op de ontwikkeling van
het bedrijfsleven van invloed zijn, dit wil
nog niet zeggen dat zij een scherpe, on
gunstige wending zal teweegbrengen. De
ervaring heeft geleerd dat de wereld zich
vrij snel bij nieuwe verhoudingen weet
aan te passen, hetgeen thans te gemakkelij
ker is omdat het bedrijfsleven in de V.S.
en in ons werelddeel een tijdperk van gro
te voorspoed achter de rug heeft en over
een vrij grote mate van weerstand be
schikt. Waar dan nog bijkomt en dit
geldt met name voor Nederland dat de
aandelenmarkt reeds op de verminderde
prosperiteit is vooruitgelopen en tal van
fondsen op basis van het dividend over
1955 een rendement opleveren dat aan
zienlijk hoger is dan een of twee jaar
geleden.
DE TIJDELIJKE STREMMING van het
Suezkanaal en de stagnatie in de olietrans
porten uit het Midden-Oosten brengen
voor Europa zonder twijfel moeilijkheden
met zich. zoals in ons land reeds blijkt uit
de voorbereidingen tot distributie van
aardolieprodukten. wat de olievoorziening
betreft worden echter reeds maatregelen
getroffen om de aanvoer uit de V.S. en
Venezuela te vergroten, waartoe deze lan
den ruimschoots in staat zijn, zodat het
hier een kwestie van dollars wordt, waar
voor ongetwijfeld wel weer een oplossing
zal worden gevonden. Men zal moeten af
wachten hoe zich de situatie In het Mid
den-Oosten ontwikkelt en of men daar
de olie-exporten naar Europa door het op
blazen van, pijpleidingen verder zal ver
minderen, het feit dat men zich hiermee
in eigne vlees snijdt zal vermoedelijk wel
tot enige bezinning op dit punt nopen. De
Arabische staafjes Kuwait, Saoedi-Arabië,
Irak en Quatar trekken uit hun olie-expor
ten respectievelijk 90, 50, 33 en 90 percent
van hun nationaal inkomen en zij zullen
spoedig ervaren dat zij die hulpbronnen
niet kunnen missen. Dat kan dus nog wel
wat meevallen.
In, elk geval blijven de olie-importeren
de landen niet bij de pakken zitten en het
heeft er alle schijn van, dat de grote Ame
rikaanse oliemaatschappijen per saldo bij
de nieuwe situatie zijde zullen spinnen.
Reeds is door de Amerikaanse regering
een deel van de z.g. motballenvloot in de
vaart gebracht en hebben de scheepsbouw
maatschappijen voor de bouw van grotere
tankschepen nieuwe orders ontvangen. Er
zal rekening mee moeten worden gehou
den dat een en ander, gelijk van meet af
bij de stagnatie in het Suezkanaal was te
voorzien, een stijging van vracht- en goe
deren,prijzen tengevolge heeft, gelijk reeds
gebleken is uit de verhoogde vrachtprijzen
en de sinds het eind van oktober ingetre
den prijsstijging voor tin, koper, zink, rub
ber en cacao, al blijft deze prijsstijging tot
dusver vrij bescheiden.
Een ander gevolg van de verwikkelingen
in het Midden-Oosten is de vergroting van
de kapitaalnood, omdat met de financiering
van voorraden en de bouw van grotere
tankschepen enorme kapitalen gemoeid
zijn. Mede hierdoor is de kans op een da
ling van de rentestand door de gebeurte
nissen van de laatste tijd kleiner.
EEN SPREKEND SYMPTOOM van de
hogere rentestand is de jongste transactie
tussen de Maatschappij tot Financiering
van Bedrijfspanden, destijds door de Am-
sterdamsche Bank opgericht, en de Shell
Tankers N.V., dochtermaatschappij van de
Koninklijke Shell, waarbij de aanschaffing
van 10 tankers met een tonnage van 32.500
elk zal worden gefinancierd. De Shell Tan
kers N.V. ontvangt deze tankers in huur
koop en de Maatschappij tot Financiering
van Bedrijfspanden krijgt het benodigde
kapitaal (f 250 miljoen) van de institu
tionele beleggers met een looptijd van 20
jaar en tegen een rente, welke, inclusief
provisie, op 5V* percent neerkomt. De Ko
ninklijke Shell behoeft dus geen middelen
voor de uitbreiding van haar tankvloot
aan te trekken, maar betaalt deze gelei
delijk uit haar winsten, waarbij zij het
voordeel heeft dat de te betalen rente als
bedrijfskosten kan worden geboekt en dus
een fiscale aftrek betekent, terwijl de in
stitutionele beleggers zich voor een lange
tijd van een hoog rendement op een beleg
ging van f 250 miljoen verzekeren.
Het spreekt echter vanzelf dat de beleg
gingsmogelijkheden in andere richting bij
de institutionele beleggers door genoem
de transactie worden beperkt en derhalve
het aanbod van kapitaal op lange termijn
in ons land zal verminderen. Dit is voor
ons land de schaduwzijde van deze trans
actie, nu toch reeds het geringe aanbod
van kapitaal een van de problemen is,
welke de laatste tijd op de voorgrond zijn
getreden. Het is wel zeker dat er bij vele
bedrijven in ons land nog altijd behoefte
aan nieuw kapitaal bestaat, hetgeen ook
wel is gebleken uit de cijfers per ultimo
september 1956 van de banken, welke in de
eerste negen maanden van dit jaar hun
debiteuren,vorderingen met f 317 miljoen
hebben zien stijgen, terwijl aan de andere
kant de saldi van crediteuren met f 363
miljoen zijn gedaald. Ook in de maand
september is deze ontwikkeling blijven
aanhouden en het is daarom geen wonder
dat de banken af en toe genoopt zijn een
ferm beroep op de Nederlandsche Bank te
doen. Overigens duiden deze cijfers er op
dat de banken van de verhoogde rente
stand vermoedelijk geen nadeel zullen
hebben, gelijk uit de koersdaling van bank
aandelen sinds de -laatste maanden zou
moeten worden afgeleid.
VOOR HET RIJK en de lagere over
heidsorganen wordt het ni' nog moeilijker
de kapitaalbehoeften op de open markt te
dekken, vooral omdat het rentegamma van
414 percent tot dusver wordt gehandhaafd.
De procureur-generaal bij het Arnhemse
Gerechtshof heeft vier jaar gevangenis
straf en terbeschikkingstelling van de
regering geëist tegen de 32-jarige Nijme-
genaar H. J. van den B., die door de Arn
hemse rechtbank tot twee en een half jaar
gevangenisstraf en terbeschikkingstelling
van de regering was veroordeeld. De ver
dachte had een groot aantal inbraken ge
pleegd, voornamelijk in Nijmegen en om
geving. Hij was al tien keer veroordeeld.
Reeds op zijn twaalfde jaar was hij met
inbreken begonnen.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Anlo (toez.) A. J. Hollander te
Deinum.
Aangenomen naar Ede (vac. J. van Slie-
drecht) P. Bouw te Ridderkerk naar Lon-
gerhouw en Schettens W. Hoogendoorn, kan.
didaat te Woerden de ben. tot vic. te Wie-
ringerwerf H. J. Zoethout, vic. te Gassel-
ternijveen.
Geref. Gemeenten
Tweetal te Dordrecht H. van Gilst te
Dirksland en W. Hage te Nunspeet.
Aangenomen naar Scheveningen J. W.
Kersten te Genemuiden.
Het werd avond. Merlijn at zijn avondbrood, en toen was het tijd geworden om naar
bed te gaan. Toen de eerste sterren aan de hemel begonnen te pinkelen, borg hij
het toverboek in een kast; en toen ging hij naar bed.
Merlijn had een lange dag gehad en de lange tocht door het bos naar de stad en
terug had hem een beetje moe gemaakt. Daardoor duurde het niet lang, of hij lag
in een diepe slaap.
Maar buiten het huisje stond nog altijd Morabix, die zijn tijd had afgewacht.
79-80
ADVERTENTIE
I. J OP O OU o O vOou /^n
0/ 3PCv/yt
I C 1/A BK 1
v iy foji sft i
3 )m§
Zó boeiend is nu PANORAMA
Twee gemaskerde mannen hebben een
overval gepleegd op de 67-jarige alleen
wonende caféhoudster de weduwe G. J. ter
RietLansink aan de Lipperkerkstraat te
Enschedé, in het centrum van de stad.
De mannen waren door verbreking
van een ruit aan de achterzijde van
het perceel binnengekomen en hebben, na
enige tijd te hebben rondgescharreld in een
café waar zij niets van hun gading konden
aantreffen, zich begeven naar de slaapkamer
Op hun weg ontmoetten zij drie gegren
delde deuren; zij trapten de panelen in.
Toen zij op de slaapkamer van de weduwe
waren aangekomen, sloegen zij haar op het
hoofd en verdwenen met medeneming van
een hedrag van f 1200, dat in een porte
feuille op de wastafel lag.
Op twee andere plaatsen in dezelfde straat
zijn inbraken gepleegd bij kruidenierswin
kels. In een daarvan werden de dieven ge
stoord en bij een andere zijn zij er in ge
slaagd een hoeveelheid levensmiddelen, on
der andere dertig pond koffie, mede te
nemen.
ADVERTENTIE
van Dr. Jos de Cock
uitgegeven, noteren dan ook reeds beneden
pari en ook de staatsobligaties zijn tot een
zodanig peil gezakt dat het rendement in
vele gevallen meer dan 414 percent be
draagt. Reden temeer om de kapiaalsuitga-
ven bij de overheidslichamen zoveel mo
gelijk te beperken, hetgeen volgens de mi
nister van Financiën dan ook de bedoeling
is. Er zijn deze week intussen reeds twee
obligatieleningen met een rente van 5 per
cent aangekondigd, zij het dan door parti-
De meeste 414 gemeenteleningen, onlangs culiere ondernemingen.
„Sociale en economische positie
van de zeevarenden onzeker
Op een in Amsterdam gehouden pers
conferentie heeft de heer P. de Vries,
voorzitter van de Centrale van Zeevaren
den ter Koopvaardij en Visserij, namens
de Internationale Transportwerkers Fede
ratie, waarbij ook aangesloten is de Neder
landse Bond van Vervoerspersoneel, mede
deling gedaan van een onlangs door een
speciale commissie van de I.T.F. genomen
besluit inzake de zogenaamde „Panlibhon-
co" vloten, de schepen die varen onder de
vlag van Panama, Liberia, Honduras en
Costa Rica.
Besloten is namelijk „aandacht te gaan
vragen van de regeringen der traditionele
maritieme landen voor de grote gevaren
van de registraties der Panlibhonco vloten
voor hun economieën en, ter afwending
van deze gevaren, de actieve medewerking
in te roepen van handel en industrie door
bij het vervoer van goederen over zee geen
gebruik te maken van schepen onder deze
vlaggen en de campagne ter beveiliging
van de sociale en economische positie der
zeevarenden door de I.T.F. tegen deze ont
wikkeling op te voeren".
In een toelichting "'ordt gezegd, dat de
„zeevarenden van de vrije wereld, ver
enigd door hun organisaties in de I.T.F.,
op de eerste plaats bezwaar hebben tegen
het bestaan van de Panlibhonco vloten,
omdat het ontbreken van enigerlei regle
mentering, zowel van de zijde der over
heid, als van die der industrie zelve, een
potentiële bedreiging vormt voor de ar
beidsvoorwaarden en de veiligheidsmaat
regelen, welke deze zeevarenden door de
jaren heen zelf hebben opgebouwd".
Van ongeveer 750.000 brt vlak voor de
laatste wereldoorlog is het totale bruto
register tonnage van de Panlibhonco vlo
ten thans opgelopen tot meer dan tien
miljoen, dat wil zeggen dat met tien per
cent van de totale wereldscheepstonnage
goederen getransporteerd worden in de on
geordende en zo goed als belastingvrije
varende vloten van Panama, Liberia, Hon
duras en Costa Rica en de hoeveelheid
van deze tonnage neemt nog steeds toe. j
ADVERTENTIE
Alle merken, dus ruime keuze
ENGEL, Gr. Houtstr. 181. Tel. 14444
"N
0 1 Hij wreef met zijn hand over zijn voorhoofd, sloot de
01 ogen en dacht er over na, hoe zijn bekentenis moest
luiden. Het moest een korte bekentenis zijn. Hoe korter
zij zou zijn, hoe minder gelegenheid men zou hebben de
bekentenis te vervalsen. Antonin moet in iedere zin ge
noemd worden, zodat hef niet mogelijk zou zijn uit de
bekentenis Antonins naam te verwijderen. Het was niet
noodzakelijk, meende hij, om Jarmila te noemen, terwijl
hij Jablonsky en de leden van zijn groep op de een of
andere manier moest zuiveren. Dat moest met overleg
gedaan worden, want zij zouden alléén maar verschoond
kunnen worden door hen niet te noemen. Door zo te
handelen, kon hij ontkomen aan de aanklacht, de schuld
van de gehele groep op zich genomen te hebben. Als zij
hem daarvoor zouden aanklagen, zou het betreffende
deel van zijn bekentenis verder buiten beschouwing wor
den gelaten. Het zou ook beter zijn om maar te doen,
alsof hij de tekst van het communiqué niet kende, zodat
geen onderzoek ingesteld zou worden naar de bewakers.
Hij nam de pen op en schreef in hoofdletters: BEKEN
TENIS. Toen ging hij tegen de wand van zijn cel leunen
en staarde naar het plafond. Door het raam, hoog in de
muur aangebracht, zag hij nog juist een klein wolkje
voorbij drijven in de blauwe aprillucht.
Hij begon te schrijven, aan één stuk door:
Ik beken, dat drie mannen, Pavel Svec, Mirko Rybar
en ondergetekende, Jan Horak, gecomplotteerd hebben
om het Hoofd van de Geheime Afdeling van het Minis
terie van Binnenlandse Zaken, Robert Semal, van het
leven te beroven. Genoemde Pavel Svec, functionaris
bij de Geheime Afdeling, duidde ons de ligging aan van
Semals kantoor en hij gaf Rybar en Horak opdracht om
dit bureau gedurende een veertiental dagen onder obser
vatie te houden, opdat nagegaan kon worden op welk uur
Semal gewoonlijk vertrok. Op de 10e april liet Svec
weten, dat op 12 april geen wacht in de hal zou staan en
dat de omstandigheden voor een aanslag op Semals leven
om 7 uur gunstig zouden zijn. Horak en Rybar betraden
op 12 april om 6.58 uur Palacky Straat no. 11 en wacht
ten daar ongeveer twee minuten, totdat Semal van de
eerste verdiepig naar beneden was gelopen en hij hen
zou passeren. Hij keek pas op, toen Horak en Rybar hem
de weg versperden. Beiden vuurden ogenblikkelijk, bei
den tweemaal. Eén kogel trof Semal achter de linker
slaap. Hij viel. Horak en Rybar verlieten daarna het
bureau en gingen ieder huns weegs. Niemand droeg enige
kennis van deze moordaanslag, behalve de hierboven ge
noemden, dat wil zeggen: Pavel Svec, Jan Horak en
Mirko Rybar. Het is onze uitsluitende handeling en daad.
Ik heb besloten om te bekennen, omdat ik tot de over
tuiging ben gekomen, dat Svec er in geslaagd is het land
te verlaten volgens een vooruitgemaakt plan en omdat
Rybar niet meer leeft.
Jan las nog eens over, wat hij geschreven had. Ik heb
er alles in gezegd, maar ben er toch niet tevreden mee.
Ik moet er aan toevoegen, dat ik alles mondeling wil
bevestigen en dat ik, als men dat wenst, nader op ieder
punt wil ingaan. Ook moet ik zeggen, waarom wij hem
gedood hebben.
Hij greep de pen dus weer en voegde aan zijn be
kentenis nog toe: Mirko Rybar, Pavel Svec en Jan Horak
hebben Robert Semal vermoord, omdat hij verantwoor
delijk is voor onwettige arrestaties, martelingen en de
dood van vele burgers. Voor het geval, dat de rechter
van instructie nadere uitleg wil hebben, zal ik dat mon
deling geven. Ik heb deze bekentenis uit eigen vrije wil
opgemaakt, zonder dat er druk op mij werd uitgeoefend.
Om later niet meer te kunnen aarzelen en om te voor
komen, dat hij er nog iets aan toe zou voegen, tekende
en dateerde hij het document, er zorg voor dragend dat
vlak onder de laatste regel te doen, zodat er onmogelijk
nog iets aan toegevoegd kon worden, noch iets kon wor
den geschrapt.
Toen las hij wat hij geschreven had nog eens over.
De laatste alinea bevredigde hem echter niet. Hij had
een heel boek kunnen schrijven, waarom hij Semal ver
moord had.
Hij begon door zijn cel te ijsberen, maar ging even
later weer zitten om de bekentenis voor Josef op een
klein stukje papier over te schrijven. Hii voegde er dit
nog aan toe: Ik scheid hiermee mijn activiteiten met die
van jullie. Laat mij je mening horen en eventuele voor
stellen. Ik alleen ben verantwoordelijk en niet als lid
van de groep. Ik ben de enige, die Antonin kende.
Maar ook hiermede was hij niet tevreden. Als ik maar
vijf miuten met hem zou kunnen praten, zou het in orde
zijn. Ik moet maar hopen, dat hij mijn woorden goed
interpreteert en dat hii dienovereenkomstig handelt.
Maar ik móét iets van hem horen. Hij stak het briefje
voor Josef in een zak van zijn jasje, zodat hij het bij de
hand zou hebben, als de bewaker weer terug zou komen.
De bekentenis zelf, die dus voor Formanek bestemd was,
schoof hij onder het schrijfpapier. Hij ging op zijn brits
zitten en begon er over na te denken, wat het goede
moment zou zijn om Foi-manek te laten weten, dat hij
een bekentenis had geschreven.
Als hij nu Formanek zou laten inlichten en hem de
bekentenis zou overhandigen, zou hij dat als een per
soonlijk succes beschouwen. Hij zou het dossier van de
gezamenlijke aanklacht tegen Jablonsky nog niet gereed
hebben, en het zou hem gemakkelijk vallen de kwestie
van de moord op Semal er uit te lichten. Maar dan zou
Jablonsky geen gelegenheid hebben om op de boodschap
te antwoorden, die Jan hem zou sturen. Toen hij door
Antonin om de tuin was geleid, had hij zijn vrienden en
de groep voor een voldongen feit geplaatst. Dat mocht
hij niet voor een tweede keer doen; hij moest Jablonsky
gelegenheid geven „ja" of „nee" te zeggen.
Maar stel nu eens voor, dat Formanek zijn hele dossier
reeds gereed had. Zou hii dan, in het licht van Jans be
kentenis, nog een goede zaak tegen hem allen kunnen
opbouwen? Nee. Hoe de zaken er ook voorstonden, hij
moest de zaak van Jan Horak scheiden van die van de
anderen. Er zou geen openbaar proces zijn. Men kon niet
riskeren, dat de aangeklaagde zou opstaan en zou getui
gen: Ik ben het slachtoffer van een agent-provocateur,
die in werkelijkheid een topfunctionaris is van de Ge
heime Afdeling. Formanek moest hem wel uit de geza
menlijke aanklacht laten. En daar hij dus niet voorge
bracht kon worden, restte hem slechts de dood, die Jar
mila gevonden had. Het Hikt er op, alsof ik zelfmoord
pleeg, zo besloot hij zijn overpeinzingen, maar in feite
word ik vermoord door Antonin, precies zoals hij en niet
ik Semal vermoordde....
Het was niet belangrijk, op welke wijze hij zijn einde
zou vinden. Er was slechts één dood. Morgen omstreeks
het middaguur zal ik mij bij Formanek melden. Dat geeft
Jablonsky genoeg tijd.
Op de gang was intussen weer lawaai ontstaan: het
eten was in aantocht. Jan begon te aarzelen. Als ik blijf
ontkennen, kom ik er misschien met een lichte straf van
af. Misschien
De deur van zijn cel werd geopend en een hand werd
naar binnen gestoken: zijn eten.
(Wordt vervolgd).
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Be
vorderd tot arts: mej. M. S. Vogel en de
heren H. S. Menco, R. Meijer. E. Bosch, Tan
Tjie Sien. allen te Amsterdam; H. G. Post.
Edam. Artsexamen le ged.: P. H. M. Dürr,
L. Deen. G. H. Smals en E. Mulder, allen te
Amsterdam.
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Kan
didaatsexamen rechten: mej. V. W. P. His-
sink, Amsterdam; B. J. van Hemel, Hilver
sum. Kandidaatsexamen Spaans: R. E
Robles de Medina, Haarlem. Doctoraal
examen politieke en sociale wetenschappen:
J. P. Prins. Amsterdam.
Delft. Tot doctor in de technische weten
schap zijn gepromoveerd ir. H. L. Beckers
en W. J. Taat.
Amsterdam. Gemeente Universiteit. Be
vorderd tot doctor in de gereeskunde op
proefschrift getiteld: „Onderzoek naar de
resultaten van menuverbetering door voor
lichting of extra melkvoeding bij school
kinderen" de heer P. B. Ornee, geboren te
Bussum. Doctoraal examen rechten: B. P.
Dik en A. Roovers, beiden te Amsterdam.
Rotterdam. Geslaagd voor het doctoraal
examen economie: J. Carrière, Rotterdam,
J. M. Hillenius, Rotterdam, J. Broertjes,
Leidschendam; J. K. Lootens, Den Haag, A.
A. van der Donk, Gorinchem en J. W. Doorn
bos, Den Haag.
Rotterdam. Stichting Klinisch Hoger On
derwijs. Semi-artsexamen: mej. A. Fenijn,
Rotterdam: J. E. van Jaarsveld, Gouda; W.
J. van Putten, Apeldoorn; S. Newhouse,
New York; J. Wildschut, Utrecht; J. A. En.
sing, Rotterdam. Artsexamen: mej. A. W. E.
Staal, Groningen; A. J. van den Hoorn, Dor
drecht: C. Stoepker, Texel.
Leiden. Gepromoveerd tot doctor in de
geneeskunde op proefschrift getiteld „Phae-
nomenologie van ziekte en ziek-zijn". de
heer J. W. Smeets, geboren te Sitoebondo
(Ind.) en thans wonende te Naarden. Docto
raal examen geschiedenis: J. L. van der
Gouw, Voorschoten.
Leiden. Geslaagd voor het doctoraal
examen Nederlands recht: L. H. W. van San-
dick te De Bilt; J. B. Egelie te Rotterdam
en J. R. van Hessen te Amsterdam.
ADVERTENTIE
N.V. MIJ. „HOLSTER"- OVERVEEN
Tel K 2500 - 15597 en 19057
Centrale verwarming
Airconditioning
Aut. oliestook
Agenda voor
Haarlem
ZATERDAG 17 NOVEMBER
Minerva: „Fortune Carree", 14 jaar, 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „Alexander de Grote",
14 jaar, 6.30 en 9.15 uur. Frans Hals: „Jubal".
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Alexander de
Grote", 14 jaar, 6.30 en 9.15 uur. Roxy: „De
laatste der Navajo's", 14 jaar, 7 en 9.15 uur.
Lido: „De 6e juni", 18 jaar, 7 en 9.15 uur.
Studio: ..Invitation to the dance", alle leeft.,
7 en 9.15 uur. Cinema Palace: „Charlie's
Tante", 18 jaar, 7 en 9.15 uur. Stadsschouw
burg: De Nederlandse Comedie met „De
ware David", 8 uur.
ZONDAG 18 NOVEMBER
Minerva: „Onder moeder's vleugels", alle
leeft., 2 en 4.15 uur. „Fortune Carree", 14
jaar, 7 en 9.15 uur. Rembrandt: „Het grote
avontuur", alle leeft., 11 uur. „Alexander
de Grote", 14 jaar, 2, 6.30 en 9.15 uur. Luxor:
„Alexander de Grote", 14 jaar, 2, 6.30 en
9.15 uur. Roxy: „De laatste der Navajo's", 14
jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Lido: „Concerto",
alle leeft., 11 uur. „De 6e juni", 18 jaar, 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Jubal", 14
jaar 2, 4.30, 7 en 9.15 uur. Studio: „De levens
roman van Richard Tauber", alle leeft., 11
uur. „Invitation to the dance", alle leeft., 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. Cinema Palace: „Char
lie's tante", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Ned. Herv. Kerk, Heemstede: Prof. dr. E. L.
Smelik over: „Uiteenstrevende en samen
bindende factoren in het huwelijk", 7 uur.
Stadsschouwburg: De Nederlandse Comedie
met „De ware David", 8 uur. Aerdenhouts
Kindertoneel met „Assepoester", 2 uur. Zui
derkapel: J. Sevensma, 10 en 5 uur. Jeugd-
samenkomst, 8 uur
MAANDAG 19 NOVEMBER
Minerva: „Als de dauw komt hangt er
regen", 18 jaar, 8.15 uur. Rembrandt:
„Alexander de Grote", 14 jaar, 2, 6.30 en
9.15 uur. Luxor: „Alexander de Grote", 14
jaar, 2, 6.30 en 9.15 uur. Frans Hals: „Jubal".
14 jaar, 2.30 en 8 uur. Roxy: „Lavastroom
over Java", 14 jaar, 2.30, 7 en 9.15 uur. Lido:
„De 6e juni", 18 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Studio: „Invitation to the dance", alle leeft.,
2.15, 7 en 9.15 uur. Cinema Palace: „Char
lie's tante", 18 jaar, 2. 4.15, 7 en 9.15 uur.
Stadsschouwburg: De Nederlandse Comedie
met „De ware David", 8 uur. Frans Hals
museum: mevr. dra. M. M. Boldingh spreekt
voor de volksuniversiteit over: „Thomas
Mann", 8 uur. Concertgebouw: Muziekavond
firma Hogenbijl, 8 uur. Begijnhofkapel: In
terkerkelijk Evangelisatiecomité, 8 uur.
Zangdienst van 7.30 uur af.
