Zeer zacht weer duurt voort
Zoek ié het
zo
Problemen van gemeenten bij
de kapitaalvoorziening
Nieuwe werken van Willink
il
li
Panda en de Meesteavmagiër
Meer medewerking van rijk gevraagd
Rauio geeft woensdag
Wereldnieuws
r~
J
Een „droom" van een pijp
„Piqué Dame" door de
Nederlandse Opera
Kerkelijk Nieuws
A.N.W.B. keert zich tegen
ministeriële argumenten
Praktijken van bouw
bureaus
Exposities in Stedelijk Museum te Amsterdam
N oodlotsstemming
V.
Kannibalisme
DINSDAG 4 DECEMBER 1956
De Vereniging: van Nederlandse Gemeen
ten lieeft een brief gericht aan de ministers
van Financiën, van Binnenlandse Zaken,
Bezitsvorming en Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie en van Volkshuisvesting en
Bouwnijverheid, waarin opmerkingen wor
den gemaakt omtrent de kapitaalvoorzie
ning van de gemeenten. Er wordt op ge
wezen, dat het onmogelijk is om door mid
del van temporisering van de investeringen
op korte termijn de liquiditeit van de ge
meenten te verbeteren. De in uitvoering
zijnde werken kunnen niet worden stilge
legd. Zij zijn bij het bepalen van het beleid
op korte termijn een vaststaand uitgangs
punt.
Mede als gevolg daarvan zal het waar
schijnlijk zijn, dat de netto vlottende schuld
der gemeenten eind december 1956 meer
dan f 600 miljoen zal belopen.
Het voornaamste probleem, waarvoor de
gemeenten zijn gesteld, is dat het sluiten
van geldleningen met lange looptijd bij de
huidige structuur van de kapitaalmarkt na
genoeg uitgesloten is. Zelfs het emitteren
van obligatieleningen is momenteel on
mogelijk geworden.
De bereidheid van de regering, geen be
roep te doen op de openbare kapitaalmarkt
kan in de huidige omstandigheden op korte
termijn gezien nauwelijks als een steun
aan het gemeentelijke krediet worden aan
gemerkt. Een verdergaande hulp door het
rijk is onvermijdelijk, dat het verzekeren
van de liquiditeit van 's rijks kas zonder
tot geldschepping in de een of andere vorm
over te gaan, een probleem is, waarvan zij
alle aspecten niet kan overzien en dat het
verlenen van kredieten aan de gemeenten,
hetzij rechtstreeks, hetzij indirect, ten dele
een verschuiving van de moeilijkheden be
tekent. De kas van het rijk verkeert, ver
geleken met de gemeenten, op enkele pun
ten, afgezien van de mogelijkheden van
geldcreatie, in een gunstige positie.
Gemeentefonds
De reserve van het Gemeentefonds van
meer dan f 200 miljoen, is voor de liquidi
teit van het rijk van grote betekenis. Dit
bedrag is echter in wezen gevormd uit het
belastinggebied van de collectiviteit van de
gemeenten. Toch versterkt deze reserve
thans de liquiditeit van het rijk. Indien de
gemeenten over deze bedragen als finan
cieringsmiddel konden beschikken, zou een
aanmerkelijke verlichting van de gemeente
lijke liquiditeitsmoeilijkheden kunnen wor
den bereikt.
Pensioenfonds
In dit opzicht wordt ook de aandacht ge
vestigd op de belegging van het kapitaal
van het Algemeen Burgerlijk Pensioen
fonds. De betaling van deze premies heeft
voor het rijk geen enkel gevolg wat de li
quiditeit betreft, doordat zij tegen een ma
tige rentevergoeding in 's rijks kas kunnen
blijven. Voor de gemeenten vergt de be
taling van deze premies in december echter
een bedrag van rond f 100 miljoen, dat ten
laste van de liquiditeit komt.
De taak van het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds heeft echter voor een zeer
belangrijk deel betrekking op gemeente
ambtenaren. Het premie-inkomen van het
pensioenfonds wordt voor een belangrijk
deel verkregen van de gemeenten, terwijl
de beleggingen slechts in beperkte mate
naar deze gemeenten toevloeien. Uit een
oogpunt van liquiditeit moet worden vast
gesteld, dat het rijk wel een zeer gunstige
positie inneemt en zijn positie kan verster-
ADVERTENT1E
Alle eerste klas merken VULPENNEN
hebben wij in grote sortering voor
handen. Garantie op elke vulpen.
Ruilen toegestaan.
jlstraat 90 Haarlem Tei. 1116
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws, en S.O.S.-berichten. 7.10 Ge
wijde muziek. 7.45 Een woord voor de dag.
8.00 Nieuws en weerbericht. 8.15 Platen.
8.30 Idem 9.00 Voor de zieken. 9.25 Voor de
vrouw. 9.30 Platen. 10.05 Platen. 10.30 Mor
gendienst. 11.00 Platen. 11.05 Mensen en
minuten, hoorspel. 12.05 Gevarieerde muziek.
12.30 Land- en tuinbouwmededelingen. 12.33
Zigeunerk'wintet. 12.53 Platen en actuali
teiten. 13.00 Nieuws 13.15 Met PIT op pad.
13.20 Metropole-orkest. 13.50 Platen. 15.00
Concert voor de jeugd. 15.45 Platen. 16.00 St.
Nicolaasfeest in de Jordaan. 17.30 Platen.
17.40 Koersen. 17.45 Platen. 18.00 Gemengd
koor. 18.20 Platen. 18.30 Viool, orgel, clave-
cimbel en cello. 18.45 Spectrum voor het
Christelijk organisatie- en Verenigingsleven.
19.00 Nieuws en weerbericht. 19.10 Orgelcon
cert. 19.30 Buitenlands overzicht. 19.50 Pla
ten. 20.00 Radiokrant. 20.20 Sinterklaaspro
gramma. 21.05 Barcelona Zandblad, hoor
spel. 21.50 Gevarieerd programma. 22.45
Avondoverdenking. 23.00 Nieuws. 23.15
24.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.10 Gymnastiek. 7.20 De Ont-
bijtclub. 8.00 Nieuws. 8.18 De Ontbijtclub.
8.50 Voor de vrouw. 10.00 Schoolradio. 10.20
Platen. 10.45 Idem. 11.30 Gevarieerd pro
gramma. 12.30 Land- en tuinbouwmedede
lingen. 12.33 Voor het platteland. 12.38 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Tentoonstellings
agenda. 13.18 Dansmuziek. 13.50 Medische
kroniek. 14.00 Platen. 14.30 Voor de jeugd.
16.00 Voor de zieken. 16.30 Platen. 17.10
Idem. 17.25 Lichte muziek. 17.50 Regerings
uitzending: Rijksdelen overzee: Jeugduit
zending. De brievenbus gaat open. Corres
pondentieclub o. 1. v. Regina Zwart. 18.00
Nieuws en commentaar. 18.20 Piano. 18.30
Causerie. 18.45 Bezoik aan een kindertehuis.
19.30 Voor de jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05
Platen 21.00 De legende van St. Nicolaas.
21.35 60 extra minuten voor boven de zestig.
22.35 Ritmisch strijkorkest. 23.00 Nieuws.
23.15 Platen. 23.50—24.00 Socialistisch nieuws
in Esperanto.
TELEVISIE (K.R.O., A.V.R.O.)
17.00 Voor de kinderen. 20.30 Filmpremiè
res en film-surprises. 21.00 Klokslag Negen,
thriller.
BRUSSEL, 324 M.
12.00 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.11 Klassieke muziek.
14.00 Schoolradio. 16.02 Platen. 16.15 Licht
orkest. 17.00 Nieuws. 17.10 Platen. 17.20
Voordracht. 17.45 Platen. 17.50 Boekbespre
king. 18.00 Causerie. 18.30 Voor de soldaten.
19.00 Nieuws. 19.10 Volkszang. 20.00 Hoor
spel. 21.00 Requiem. 22.00 Nieuws. 22.11
Klankbeeld. 22.5523.00 Nieuws.
ken met behulp van door de gemeenten
gestorte gelden.
De omstandigheid, dat na de oorlog de
financiering van de woningbouw geheel op
de schouders van de gemeenten is gelegd,
is naar de mening der vereniging een reden
te meer om te bepleiten, dat op korte ter
mijn ter versteviging van de gemeentelijke
liquiditeit maatregelen worden genomen.
Daarnaast gaan de gedachten uit naar het
verlenen van een liquiditeitsgarantie van
het rijk aan de n.v. Bank voor Nederlandse
Gemeenten, zoals ook in 1952 is geschied,
en het verstrekken van voorschotten uit
's rijks kas aan gemeenten, die in acute be
talingsmoeilijkheden verkeren. Voorts
wordt de aandacht gevraagd voor het in
disconto nemen van gemeentelijk krediet
papier door de Nederlandsche Bank. Deze
bank neemt hierbij een grens in acht van
15 pet. van de gewone jaarlijkse inkomsten
van de gemeente, waarbij de verrekenpos
ten buiten beschouwing worden gelaten.
Inkomsten, die in de ene gemeente over de
algemene dienst lopen, worden in een an
dere gemeente op een tak van dienst ge
administreerd. Een alleen formeel andere
administratie van bepaalde inkomsten zou
naar het het gevoelen der vereniging geen
invloed mogen uitoefenen op de omvang
van de door middel van discontering van
kredietpapier bij de Nederlandsche Bank te
verkrijgen geldmiddelen.
Op een speelplaats in New York is
deze grote rioolbuis neergelegd, die
in alle eenvoxid een „droom" van een
stuk speelgoed vormt: Je kunt er op
klimmen, waardoor de pijp verandert
in een enorm hoge berg; je kunt er
met je fietsje doorrijden, waarbij de
driewieler omgetoverd ivordt in een
sneltrein, die door een tunnel raast, je
kunt er alles mee doen, wat je kinder
fantasie je ingeeft
Op 7 december geeft De Nederlandse
Opera in de Stadsschouwburg in Amsterdam
de eerste voorstelling van Tsjaikovsky's
Pique Dame. De uitvoering staat onder mu
zikale leiding van Alexander Smallens, de
mise-en-scène is van Wolf-Dieter Ludwig,
de décors zijn ontworpen door Hans van
Norden, de choreografie is van Frangoise
Adret. Als solisten treden op Johan van dei-
Zalm (Hermann), Uta Graf (Lisa), Michael
Rhodes, als gast, (vorst Jeletzky), Mimi
Aarden (de gravin). Paolo Gorin (graaf
Tomsky), Jan van Mantgem (Ssurin), Sie-
men Jongsma (Czekalinsky), Rudolf Kat
(Tschaplitzky). Cora Canne Meijer (Pau
line), Jo van de Meent (Gouvernante),
Jean Alofs (Narumoff), Willem Koopman
(Ceremoniemeester) en Corry van Beckum
(Chloë). Op achtereenvolgens 10, 13 en 17
december worden van Pique Dame voorstel
lingen gegeven in Utrecht. Den Haag en
Rotterdam.
Ned. Herv. kerk
Beroepen te Schoonhoven (2e pred.pl.)
J. H. Cirkel te Woudenberg.
Aangenomen naar Sneek (vac. H. Son-
dorp) H. v. d. Werf te 's-Heer-Abtskerke.
Bedankt voor St. Maartensdijk H. Har-
kema te Zeist.
Beroepen te Edam (voor bijz. werkzaam
heden) M. J. v. Wijck te Zonnemaire te
Papendrecht H. Roelofsen te Zeist te
Waddinxveen (vac. J. J. Moll) J. H. Cirkel
te Woudenberg te Terwispel-Tijnje J.
Rienstra te Beetsterzwaag.
Chr. Geref. kerken
Bedankt voor Emmen D. v. Wilsum te
Dedemsvaart.
Geref. kerken
Beroepen te Antwerpen D. W. Dondorp
te Marken.
Aangenomen naar Oostkapelle T. S. de
Groot, kand. te Minnertsga, die bedankte
voor Dussen, Hauwerzijl, Jutrijp-Hom-
merts en voor Krabbendijke.
Verhoging benzineprijs
De A.N.W.B. heeft ernstige bezwaren
tegen het wetsontwerp tot verhoging van
de belasting op benzine. De bond meent dat
het onaanvaardbaar is, een bepaalde groep
Nederlanders extra te laten betalen omdat
de staat in zijn geheel geld tekort komt.
In een publikatie hierover schrijft de bond
„dat de minister van Financiën zijn slacht
offers geheel willekeurig heeft gekozen".
„Als het inderdaad oirbaar is één groep
Nederlanders extra te belasten, dan vragen
wij ons toch wel af of het dan niet even
eens in de haak zou zijn om de Friezen of
de Limburgers, de Twentenaren of de Sche-
veningers, de Amsterdammers of alle Ne
derlanders die Jan heten, te laten op
draaien voor de tekorten op de staatsbe
groting", zo schrijft de bond.
De A.N.W.B. maakt bezwaar tegen de
mededeling van minister Hofstra in de
Tweede Kamer, dat het beroepsvervoer
niet op benzine doch op dieselolie of pro-
paangas rijds. De bond merkt op dat vol
gens de officiële statistiek van het vracht
autopark slechts 8.1 percent van de diesel
motoren is voorzien. Van de beroepsver
voerders reden er vorig jaar 20.12 percent
op dieselolie. De A.N.W.B. betreurt het
dat de minister zijn onjuiste mededelingen
niet heeft teruggenomen.
Het argument van de minister, dat de
benzine in Nederland nu even duur wordt
als in België snijdt volgens de A.N.W.B.
geen hout, omdat het gehele prijspeil in
België tientallen percenten boven het Ne
derlandse prijspeil ligt.
Op vragen van het Tweede Kamerlid de
heer J. M. Peters aan de minister van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid over
praktijken, die sommige bouwbureaus toe
passen ten opzichte van gegadigden naar
de bouw van een woning, heeft de minis
ter geantwoord, dat hem over sommige bu
reaus klachten hebben bereikt. Indien bij
onderzoek daarvan het vermoeden rees,
dat strafbare handelingen werden gepleegd,
is proces verbaal opgemaakt, dat aan de
justitie is doorgezonden.
Deze bureaus, aldus de minister, plaat
sen meestal in plaatselijke of streekbladen
verlokkende advertenties. Gegadigden, die
hierop reflecteren, worden bewogen een
schriftelijke overeenkomst aan te gaan,
waarin de bureaus zich tot weinig of niets
verplichten. De gegadigden daarentegen
nemen op zich een bedrag als voorschot
soms enkele duizenden guldens te
storten. Later blijkt, dat de voorstelling
van zaken van de zijde van de bureaus
niet klopt met de werkelijkheid. In de re
gel komen de belanghebbenden tot de ont
dekking, dat aanzienlijke schade en teleur
stelling het gevolg van dergelijke contrac
ten zijn.
Behalve eventueel langs strafrechtelijke
weg bestaat geen mogelijkheid voor een
rechtstreeks optreden tegen deze beden
kelijke praktijken, aldus minister Witte.
Gegadigden kunnen zich vrijwaren voor
schade en teleurstelling als zij zich, alvo
rens op verlokkende aanbiedingen in te
gaan, inlichtingen vragen aan de hoofdin
genieur-directeur van de Volkshuisvesting
en de Bouwnijverheid in hun provincie.
Van de diverse tentoonstellingen in het
Stedelijk Museum te Amsterdam is die van
„Hedendaagse Oostenrijkse kunst" het
mooiste, omdat we daar het werk van Ko-
koschka weer ontmoeten. Als er één met
recht abstracte kunst kan afwijzen, is het
wel deze zo levendige schilder, die alle
schilderkunstige kwaliteiten bezit, voor een
ieder verstaanbaar is, veel te vertellen
heeft, als schilder een groot psycholoog, die
ook als hij minder aangename dingen te
vertellen heeft altijd menselijk blijft. Ik
kan me moeilijk voorstellen dat deze kun
stenaar nog een goed woord zou kunnen
overhebben voor de expositie van „Vrij
Beelden" en de „Groep 54" in de Nieuwe
Vleugel, waar met veel aplomb erg weinig
gezegd wordt, waar een Ongenae Mon-
driaans met stukjes eraf exposeerde, waar
blijkt dat- een Roéde, met zijn Franse
accent, van de abstracte schilderkunst
terug kwam en zich nu maar heel weinig
sterk toont, waar Constant me tegenviel,
omdat van zijn zin tot het getuigen, die
toch aan duidelijkheid niets te wensen liet,
nu in de verf is blijven steken en waar ik
echt niet kan geloven in (zoals schilders
dat zeggen) „lekker" gedane tekeningen en
aquarellen van verwoeste steden door 'e
toch begaafde. Diederen, of waar dan toch
nog Brands ontroeren kan met een zekere
niet gewilde stunteligheid naast veel, dat
van weten wat met verf te doen is getuigt,
maar bar weinig zegt. En dan is er nog
werk van Gras Heyen, wiens bizarre humor
ik toevallig ken en wel terug meen te vin
den in misschien ietwat te geforceerde
zaken, die echter met een grote gevoelig
heid geschilderd zijn.
Van deze door de liga „Nieuw Beelden"
georganiseerde tentoonstelling op de Oos
tenrijkers terugkomend, loopt men de kans
de reeds lang geleden afgedane zogenaamde
„Jugendstil" te bewonderen in het werk
van Gustav Klimt, die dan toch maar boeit
door een verfijnde kleur, door een
verfijnde materie en door een geloof
in het schone naast een zekere deca
dentie, dat ons terugbrengt in de sfeer van
een Arthur Schnitzler, waarbij ik toegeef
dat deze ook zeer wel anders geschilderd
zou kunnen zijn. Belangrijk is dan bij de
Oostenrijkers nog zeker het werk van Egon
Schiele, knap tekenaar vooral, met wiens
werk dat van onze Jan Sluijters in zijn be
gintijd vergeleken mag worden. De rest
van het hier geëxposeerde is wel een stuk
minder van belang. Zeker ontmoet men
enkele persoonlijkheden. Veel eigen gezicht
heeft volgens deze tentoonstelling de Oos
tenrijkse kunst niet. Sommige Oostenrijkers
konden het in Frankrijk nogal goed vinden
en dat is te begrijpen als men Wenen kent
en weet te waarderen. Van dit soort schil
ders zag ik niets. De beeldhouwer Wotruba
moet nogal veel te vertellen hebben. 'p
deze expositie valt dat echter niet zozeer
op. Deze opmerking pretendeert zeker geen
critiek te zijn.
En tenslotte is er in het Stedelijk Museum
dan Willinks werk te zien. Persoonlijk acht
ik een objectief oordeel in zake kunsc on
mogelijk. Men wil zoveel mogelijk objec
tiviteit betrachten misschien. Als ik Wil
link opnieuw waardeer, meer dan enkele
jaren geleden, dan ben ik mij bewust dat
een zekere reactie op (laat ik gemakshalve
maar weer zeggen) abstract en experimen-
In de algemene luchtdrukverdeling komt tot woensdagavond zeer gering, daar de
boven west- en noord-Europa en het noor- oceaanstoringen nog op grote afstand van
delijk deel van de Atlantische Oceaan wei- ons land blijven. De gemiddelde tempera-
nig verandering. Verschillende storingen tuur blijft ver boven normaal,
trekken van het zeegebied ten zuiden van
New Foundland in noordoostelijke richting
naar de omgeving van IJsland en vervol
gens over midden-Scandinavië naar de
omgeving van inland.
Een hogedrukgebied, dat maar heel lang
zaam in betekenis afneemt blijft zich uit
strekken van het Alpengebied over Frank
rijk en de Golf van Biscaye tot bij de
Azoren.
Tussen de depressies en het hogedrukge- Aberdeen
bied voeren krachtige zuidwestelijke tot Uucmn
westelijke winden zachte en vochtige lucht Eonden
naar West-Europa. Hierin komen tempera- Hrussel
turen voor van omstreeks 10 graden. Parijs
In het algemeen komt in deze lucht veel Bordeaux
bewolking voor waaruit plaatselijk wat re- Grenoble
gen of motregen valt, maar er bevinden
zich ook enkele gebieden met opklaringen
in. De kans op regen of motregen is echter
WEERRAPrORTEN
(De temperatuur is van
hedenmorgen 7 uur. de
neerslag van de laatste
24 uur.)
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
5 december
Zon op 8.33 uur, onder 16.32 uur.
Maan op 10.42 uur, onder 19.42 uur.
Maanstanden
10 dec. 12.51 uur eerste kwartier.
17 dec. 20.06 uur volle maan.
24 dec. 11.10 uur laatste kwartier
1 jan. 2.13 uur nieuwe maan.
Hoog en laag water in IJmuiden
Dinsdag 4 december
Hoog water: 4.50 en 17.02 uur.
Laag water 0.28 en 12.48 uur.
Woensdag 5 december
Hoog water: 5.26 en 17.38 uur.
Laag water: 1.06 en 13.21 uur.
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
Mallorca
Amsterdam
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
De Bilt
Twente
Eindhoven
onbewolkt
nw
-1
sneeuw
no
0
regen
zw
2
geheel bew.
zzw
12
geheel bew.
wzw
9
geheel bew.
w
8
geheel bew.
w
10
geheel bew.
w
9
geheel bew. windst.
7
nevel
O
-2
onbewolkt
nnw
9
regen
zw
4
geheel bew. zw
9
regen
w
5
regen
ozo
2
nevel
zo
-2
half bew.
O
13
regen
nw
5
motregen
w
1
onbewolkt
O
3
onbewolkt
windst.
4
geheel bew wzw 9
onbewolkt w 8
geheel bew. w 9
geheel bew. wzw 8
geheel bew. w 9
geheel bew. w 10
motregen w 9
motregen w 9
Vlv. Z.-Limb. motregen wzw 9
is
0,1
0,1
2
0,1
0
1
0
0
0
0
1
0
4
1
0
0
5
4
0
0
1
0,5
0,6
0,3
0,2
2
2
2
3
74. Vreemd genoeg gaf de scooterberijd
ster geen enkel teken van schrik of ver
bazing, toen Plutanus en Panda zomaar
pardoes achter op haar voertuigje neer
daalden. Met onverminderde snelheid
bleef zij doorrijden. Panda daarentegen
was danig in de war door de snel opeen
volgende gebeurtenissen. „M-maar meneer
Plutanus", bracht hij er eindelijk uit, „wat
doen we hier op een scooter? Ik dacht,
dat u ons naar Joris Goedbloed wilde
brengen!" „Wat kijkt ge weer oppervlak
kig, jeugdige uiterling", antwoordde de
magiër, „ziet ge dan niet, dat gids Goed
bloed voor u zit, gehuld in gebloemde
doeken?" „Zeer juist gezien, heer Pluta
nus", zei Joris - want die was het inder
daad - „het magisch oog laat zich niet
bedotten". En bij zichzelf voegde hij hier
zachtjes aan toe: „Ik hoop, dat het oog
van de politie minder scherp is, want dat
zou onder de gegeven omstandigheden
ernstige moeilijkheden kunnen geven".
Maar de politie keek wel degelijk uit zijn
ogen. „Kijk! Daar rijdt de voortvluchtige
goochelaar met zijn trawanten!", riep een
motoragent, „er achter aan, mannen!" En
met loeiende sirenes werd de achtervol
ging ingezet
teel werk daarbij geldt. De knapheid in
Willinks werk, begrijpelijkerwijze door
velen daarin gezien, acht ik persoonlijk niet
zo overtuigend en zeker niet 't belangrijkste
van deze persoonlijkheid. Tot op bepaalde
hoogte is Willinks copiëren van de natuur,
soms via middelen als de fotografie, een
kwestie van geduld. Maar dit geduld kon
ons wijzen op een bezetenheid, die Willink
gekend heeft en nu toch dan maar weer
vertoont. Willink was deze een tijd lang
toch enigermate kwijt. Deze kunstenaar
leek me vermoeid en nog zijn er schilde
rijen die die, naar mijn mening; vermoeid
heid vertonen. Hoezeer is echter deze ver
moeidheid te begrijpen. Willink was de
schilder van de angst voor de oorlog, van
de angst voor de brute dommekracht van
voor waanideeën in beweging gebrachte
massa's en heeft het moeten meemaken
zelf uitgemaakt te worden voor fascist in
dezelfde krant, waarin hij nu wel eens op
zo te waarderen wijze schrijft.Want
hoe koud zijn werk soms ook moge zijn,
hoe wreed analyserend en daarmee ver
schrikkelijk waar en oprecht zijn portret
ten, tot die van zijn charmante levendige
vrouw aan toe, Willink is geen haatdragend
mens. Hij is pessimist. Hij erkent boven
dien zijn beperkingen en heeft zich gewor
pen, vastgebeten in de grootste inspanning,
die van hem met zijn vermogens verlangd
kon worden.
Willink heeft de noodlotsstemming voor
de laatste wereldoorlog geschilderd. Hij
heeft dit op overtuigende wijze gedaan. Er
zijn mensen, die spreken van een Willink-
lucht, van een Willink-sfeer. Het kan zijn
dat de waarde van Willinks getuigen een
tijdelijke blijkt te zijn. Zoals een „Jobs
tijding" van hem ons kon waarschuwen,
doen sommigen van zijn soms toch wel te
zeer typische Artisdieren in landschappen
van wat na de katastrofe overbleef het
naar mijn gevoel niet. Maar er is een wil
tot getuigen in Willink, die duidelijk blijkt.
Voor de laatste oorlog was het gevaar meer
te overzien dan nu. Waar we met de
atoombom aan toe zijn, weten we niet. Is
het dus verwonderlijk dat Willink na de
laatste oorlog het ook niet precies meer
wist en zoekende werd of op oude ervarin
gen door dreef? Hij heeft getracht zich in
de landschappen van die prachtige Franse
buitens, zoals Versailles of dat in het hart
van Parijs, de Tuilerieën te vermeien. Ik
geloof dat hij oprecht op zoek was naar
schoonheid en liefheid ook. Maar ik zie het
niet. In de Tuilerieën spelen kinderen met
booties in de bassins, in Versailles picknickt
de Franse familie, die een dagje uit is. En
aan het genieten daarvan komt deze voor
zich zelf meedogenloze, in menselijkheid
benerkte figuur niet toe.
Toch heeft Willink zich weer op de mens
geworpen. In de tijd van de ..Jobstijding"
wilde hij al ziin landschappen ontvolken.
Eerlijk erkende hij dat die noodlotsstem
ming, die hij wenste te schilderen, door
hem nog niet voldoende te realiseren was.
Om het schilderij interessant te maken had
hij die mensfiguurtjes nodig. Nadien is het
hem gelukt het zonder te doen. Eerst met
beelden, later met niets of althans heel
weinig van wat des mensen was. Maar de
mens Willink kan niet zonder de andere
mensen en vindt nu zijn kracht in por
tretten. Er moet veel boeiends van zijn
persoonlijkheid -uitgaan.-als blijkt.dgt men
zich zó durft te laten schilderen als Willink
dat doet. Want het is verre van leuk om
op de operatietafel te liggen en dat doet
het model bij hem. Willink pakt. ondanks
mogeliike beperktheden naar miin smaak,
ons bij de kraag. Natuurlijk stel ik Ko-
koschka hoger. Maar Willink volgt op hem
in deze exposities.. Hij is zo betrouwbaar!
De door hem geschilderde wereld kon mor
bide zijn. Ik zie dat toch liever in zijn op
vatting dan het werk van een Armando,
die zijn doeken „criminele schilderiien"
noemt en echt bedoelt „misdadige". Voor
Armando (bij „Vrij Beelden") vind ik dat
nog jammer ook, want eerder had ik al
een bepaalde gevoeligheid en poëzie van
werkelijk niet criminele aard bij deze jonge
schilder mogen constateren.
Willinks tentoonstelling sluit 7 december,
die van de Oostenrijkers 16 december, die
van Nieuw Beelden is reeds verdwenen. Ik
kan over het laatste niet treuren.
Bob Bui/s
Lichtmatroos verdronken. De rivier
politie te Rotterdam heeft in de Nieuwe
Maas het stoffelijk overschot aangetroffen
van de 23-jarige Engelse lichtmatroos R. B..
opvarende van het Britse s.s. „Cochrane"
dat in de Maashaven ligt.
Uitkomst. De Franse regering heeft een
voorlopige benzinetoewijzing voor auto
rijdende toeristen ingevoerd. Iedere
toerist kan benzinebonnen krijgen bij
de eerste prefectuur, de Franse provin
ciale griffie, over de grens. Wie van Ne
derland naar Parijs rijdt kan le
Laon of Rijssel terecht op een afstand
van respectievelijk 120 en 20 km. van de
grens. Eenvoudiger systeem zal, naar
verwacht wordt, voor de Kerstdagen in
werking treden, aangezien dan een
grote stroom vreemdelingen in Frank
rijk wordt verwacht.
Gesloten. Het marmeren mausoleum op het
Rode plein in Moskou waar de stoffe
lijke overschotten van Lenin en Stalin
tentoongesteld worden, is tot nader or
der gesloten. Een reden wordt niet op
gegeven.
Voorloper. De „Compass Island", de „voor
loper van een vloot voor het lanceren
van bestuurbare atoomprojectielen naar
welk punt van de aarde ook", is bij de
Amerikaanse marine in dienst genomen,
Het is een verbouwd vrachtschip waar
mee gegevens verzameld zullen worden
voor het beproeven van het projectiel
Jupiter", dat een actieradius van 2400
kilometer heeft.
Vergelding. De Westduitse regering heeft
de bewegingsvrijheid van de Russische
ambassadeur Andrei Smirnov en zijn
staf beperkt tot een afstand van veertig
kilometer van de Sovjet-ambassade.
Het gaat om een tegenmaatregel in ant
woord op een soortgelijke bepaling van
Moskou voor de Westduitse ambassa
deur in de Sovjet-Unie.
Relaties. President Tubman van Liberia
heeft in zijn jaarlijkse boodschap tot
het Liberiaanse Congres de volksverte
genwoordigers verzocht het aanknopen
van diplomatieke betrekkingen met de
Sovjet-Unie, Egypte, nationalistisch
China, communistisch China en de
Goudkust goed te keuren.
Kenau's. Een gerechtshof in Nicosia heeft
twee meisjes van zeventien jaar veroor
deeld tot respectievelijk twee en zeven
jaar gevangenisstraf wegens het vervoe
ren van bommen voor de Grieks-Cypri
sche verzetsbeweging EOKA. Dit is de
eerst maal dat Cyprische vrouwen voor
dergelijk verzetswerk veroordeeld zijn
Bewijs. Om te bewijzen dat de Britse ar
beider nog steeds „de beste ter wereld"
is hebben veertig bouwvakarbeiders in
„Birmingham in twaalf uur tijds een
huis met 5 kamers gebouwd, 's Morgens
om 7 uur werd de eerste steen gelegd,
's avonds om 8 uur was het huis kant
en klaar, geschilderd en behangen en
voorzien van gas, water en elektriciteit.
Kind van de rekening. De begrotingscom
missie van de UNO Assemblée heeft
secretaris-generaal Hammarskjoeld ge
machtigd ter dekking van de onkosten
van het politieleger in Egypte uit spe
ciale fondsen, onder meer het kinder
noodfonds (UNICEF), te putten. De
gelden zullen op deze rekeningen wor
den teruggestort zodra er bijdragen van
de UNO-leden zijn ontvangen.
Vergoeding. „Egypte zal de tolgelden in het
Suezkanaal niet verhogen om de onkos
ten door de agressie veroorzaakt te be
strijden", aldus heeft president Nasser
van Egypte tegenover een Italiaanse
verslaggever verklaard. Nasser zei dnt
de agressors een schade van vijftig mil
joen Egyptische ponden moeten ver
goeden.
Aanbod,je. Britse oliemaatschappijen heb
ben commerciële olie-aanbiedingen van
de Sovjet-Unie ontvangen en aanvaard,
zo heeft Dodds-Parker onderstaats
secretaris bij het Britse ministerie van
Buitenlandse Zaken, medegedeeld in
antwoord op een vraag in het Lager
huis. Hij voegde hieraan toe, dat er
kleine hoeveelheden zijn aangeboden.
Zonder gas. Acht grote Italiaanse steften,
waaronder de hoofdstad Rome, zitten de
komende twee dagen zonder gas. Alle
Italiaanse vakbonden hebben een sta
king afgekondigd bij de particuliere
gasfabrieken die Rome, Milaan, Vene
tië, Florence, Napels, Bari en Turijn
van gas voorzien. Een staking bij de ge
meentelijke gasfabrieken, waardoor het
gehele land van gas verstoken zou zijn
geweest, werd afgelast.
WE SPREKEN in onze tijd wel eens
van de geweldige revoluties die zich in
onze samenleving voltrekken of voltrokken
hebben, hetzij door de invoering van de
machine, door de uitvinding van de boek
drukkunst, of door het vrij maken van
energie uit atoomkernen, maar zien daarbij
vaak over het hoofd, dat het in vroeger
tijden evenmin aan revoluties heeft ont
broken.
Tot een van de grootste omwentelingen
in de ontwikkeling van de menselijke be
schaving moet zeker gerekend
worden de overgang van het
onzekere bestaan van de ja
gers en verzamelaars naar de
veiliger positie van akkerbou
wers, We doelen hier niet zo
zeer op de economische gevol
gen die dit had, als wel op
een verandering in denken die
hieruit voortsproot. Want de eenvoudige
religie, die het leven van jagers en noma
den kenmerkt, liep hier gevaar in magie
ten onder te gaan.
Immers, de oude geesten die volgens de
jagers het universum bevolkten, werden
in de samenleving van akkerbouwers als
ontoereikend aangemerkt. De vruchtbaar
heid der velden hangt immers van geheel
andere factoren af dan de omstandigheden
die een gunstige jacht bepalen. Een goede
oogst vereist de medewerking van de zon,
de regen en vooral van de vruchtbaarheid
van de aarde zelf. Al dergelijke denkbeel
den over vruchtbaarheid, over de aarde
en de doden - die tot de aarde behoren -
kunnen nu omslaan in vreemdsoortige
riten en in toverij. Kan de jager één xvor-
den met het totemdier, de landbouwers
kunnen zich indentificeren met de plan
ten; aldus kan uit de voorstelling van de
vrucht die door de aarde verslonden wordt
en toch voortleeft, de gedachte van hel
menseneten ontspruiten.
Dit lijkt een gezochte veronderstelling
en een wellicht wat geforceerde afleiding
van het kannibalisme, maar het is een
feit, dat kannibalisme, koppensnellen,
massale mensenoffers en al dergelijke ver-
schijnselen nergens in zo grote mate voor
komen. als juist bij volken die op de eer
ste trappen van de akkerbouw staan. Kan
nibalisme wordt dan niet bedreven wegens
de honger, of omdat mensenvlees ee\ lek
kernij zoxi zijn, maar om het leven - door
de dood heen - te verzekeren. Primitieve
Australiërs leveren hiervan het bewijs,
door de dood van oxide bloedverwanten
niet af te wachten, maar ze zelf naar de
andere wereld te helpen en dan op te eten.
De oxide mensen worden - naar men meent
- voor hun eigen bestwil ge
dood, vóór hun levenskracht is
uitgeput en door dit vlees te
eten (en ook hun namen over
te nemendenkt men het leven
van deze doden te verzekeren.
Volgens dezelfde gedach
ten pang voltrekt zich het
koppensnellen in Azië en
Afrika, waarbij de hoofden worden op
gevat als tastbare krachtcentra, die hetzij
de groei der veldxnuchten bevorderen,
hetzij de levenskracht, of de xiruchtbaar-
heid van de koppensneller zal verhogen.
Een uitloper hiervan is de uit jongens
boeken beroemd gexvorden Indianenscalp.
Het rituele karakter van het kanniba-
lism.e trad duidelijk aan de dag op de
Fidji eilanden, waar mensenvlees uitslui
tend genuttigd mocht worden door pries
ters en hoofdlieden, die het slechts met
speciale xxorken mochten aanpakken.
Rij xxolken zoals de Mangbetoe's, op de
grens van de Congo en de Soedan, en de
Zuid-Amerikaanse Indianen, die het
kannibalisme uit genotzucht bedrpven, is
de oorspronkelijke vrnchtbaarheidsgedach-
te die aan dit -$erschrikkelijk bedrijf ten
grondslag lag, teloor gegaan.
Slechts in ver verwijderd verband hier
mee staat het antwoord dat we geven op
de xxraag van een lezer, die xoil weten
waarom op prehistorische grotwanden ver
minkte vingerafdrukken voorkommen.
Daarover morgen.
(Nadruk verboden)
H. Pétillon
I
