Minister Hofstra motiveert
rem op bestedingen
Davitamon IO
Algemeen politiek debat
in de Eerste Kamer
RODENTP
Weer U tegen het weer!
Verhoog Uw weerstand!
Banksaldo's boven verplichte
gemiddelde kasreserve
Lasten zullen zoveel mogelijk
evenwichtig worden verdeeld
n
m
P. v. d. A. wil Nieuw-Guinea onder
internationaal beheer zien gesteld
Weekstaat Nederlandsche Bank
RAT en
MUIS
WOENSDAG 9 JANUARI 1957
5
Woningbouw
HOOFDPIJN?
WEG HOOFDPIJN!
Theo van der Bijl in de
hoofdstad gehuldigd
Nederlandse Spoorwegen
lenen 25 miljoen gulden
Afschaffing subsidies
Eén personenauto per
33 inwoners
Autopark in zes jaar
verdubbeld
„Prix Apollinaire" voor
Baron en Trolliet
Éfel El
*v. qJVMo
PTT-employé hield geld
achter voor studie
UIT ANDERE BLADEN
Prof. Hromadka billijkt het
optreden in Hongarije
Mr. d'Ailly directeur van
Nationale Handelsbank
Omzet van de A.K.U. steeg,
de winst daalde
Luchtverkeer Rotterdam
neemt snel toe
De regering zal er naar streven bij de uitwerking van het complex van maatregelen,
dat zij zich voorstelt te nemen om tot een bestedingsbeperking te komen, aan het
beginsel van een rechtvaardige en evenwichtige verdeling van de daaruit voort
vloeiende lasten zo veel mogelijk recht te doen wedervaren. De minister van
Financiën zegt dit in zijn Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer over de
algemene financiële beschouwingen.
De minister herinnert eraan dat de faciliteiten ter stimulering van de investeringen
in het bedrijfsleven werden ingevoerd in een tijd, dat de investeringen ten achter
dreigden te geraken bij het peil dat, op langere termijn gezien, voor de verschaffing
van werkgelegenheid voor onze groeiende bevolking noodzakelijk werd geacht. Uit
dit oogpunt bezien acht de regering deze politiek nog steeds juist.
Er moest echter in worden berust, dat
zij evenzeer zouden aanzetten tot investe
ringen, waaraan uit een oogpunt van struc
tureel beleid minder behoefte bestaat. Het
is dan ook niet om deze reden, dat de
regering thans een beperking van de fis
cale stimulans geboden acht. Wel ligt het
naar haar mening voor de hand in de
huidige economische situatie, waarin de
bestedingen in het algemeen te sterk wor
den opgevoerd, een uit de aard tijdelijke
correctie aan te brengen op het op de lange
termijn uitgezette beleid.
Het nemen van maatregelen ter bevor
dering van de besparingen, waardoor een
afremming van de consumptieve bestedin
gen van de gezinshuishoudingen zou kun
nen worden bereikt, verdient volgens de
minister grote aandacht. Wegens de ge
compliceerdheid van het vraagstuk mag
echter niet worden verwacht dat op korte
termijn langs deze weg zodanige resul
taten worden bereikt, dat andere onder
delen van het programma, dat de regering
zich voorstelt uit te voeren, achterwege
zouden kunnen blijven.
Minister Hofstra
monetair verant-
De regering kent aan investeringen in de
gemeentelijke sfeer voor woningbouw een
grote voorrang toe.
Bij de huidige toe
stand op de kapitaal
markt zullen de ge
meenten niet in staat
zijn, een investerings
programma van de
huidige omvang op de
kapitaalmarkt te fi
nancieren. Dit pro
gramma zal daarom
een beperking moe
ten ondergaan, wil
het mogelijk zijn, de
woningbouw en an
dere urgente kapi
taalsuitgaven op een
woorde wijze te financieren. Bij de rege
ring zijn maatregelen in voorbereiding, die
ten doel hebben een zoveel mogelijk onge
stoord verloop van de woningbouw en de
financiering daarvan te bevorderen. De
minister herinnert aan de lening die het
levensverzekeringswezen voor de financie
ring van de woningbouw beschikbaar zal
stellen. Besprekingen met andere institu
tionele beleggers zijn gaande.
Wat betreft het netto beroep op de kapi
taalmarkt door de lagere overheid bestaat
thans wel de indruk, dat een totaal van
1 miljard in 1956 niet is gehaald door de
moeilijkheden bij het aantrekken van mid
delen op lange termijn. De kortlopende
schuld van de gemeenten is dan ook sterk
gestegen. Een deel van die vlottende schuld
zal alsnog moeten worden geconsolideerd.
De collectieve besparingen, die voor de
eerstvolgende jaren worden voorzien, krij
gen voor een belangrijk deel reeds nu een
bestemming. De vlottende gemeenteschuld
beliep eind september 1956 640 miljoen
tegen 415 miljoen per eind september 1955,
uitsluitend door een toeneming van het
investeringsvolume. In beide sectoren -
publieke en particuliere - zullen dan ook
remmen moeten worden aangelegd.
ADVERTENTIE
Ter gelegenheid van de zeventigste ver
jaardag van de dirigent Theo van der Bijl
hebben de gezamenlijke koren van de ko
ninklijke christelijke oratoriumvereniging
„Excelsior" en het r.k. Hoofdstadkoor, bij
elkaar ruim vierhonderd zangeressen en
zangers, dinsdagavond in het Concertge
bouw een uitvoering gegeven van „De
Jaargetijden" van Haydn. Medewerking
verleende het versterkte Noordhollands
Philharmonisch Orkest. De solistenpartijen
werden gezongen door Heieen Verkleij, so
praan, Tom Brand, tenor, en Herman
Schey, bas. Het geheel stond onder leiding
van de jubilaris, die van beide koren di
recteur is. Na uitvoering van de eerste drie
delen van Haydns werk werd de dirigent
gehuldigd met twee grote kransen en werd
hem door de volle zaal een langdurig ap
plaus gebracht. Vervolgens betrad mr. Am.
J. d'Ailly, oud-burgemeester van Amster
dam, als lid van het erecomité het podium
om de zeventigjarige koorleider op gees
tige wijze toe te spreken. Mr. d'Ailly over
handigde Theo van der Bijl namens be-
wonderars en vrienden een geschenk on
der couvert.
Binnenkort is de uitgifte te verwachten
van een 4 3/4 percent 25-jarige obligatie
lening groot f 25.000.000,ten laste van
de n.v. Nederlandse Spoorwegen. De uit-
giftekoers zal 98 percent bedragen. De
lening is aflosbaar in de jaren 1963 tot en
met 1982; vervroegde aflossing zal niet zijn
toegestaan.
De minister beoordeelt de vooruitzichten
voor het rijk, voldoende kapitaalmarkt
middelen te kunnen aantrekken, allerminst
gunstig. Wanneer hij een zekere belasting
verhoging onontkoombaar acht, dan is dit
evenwel niet uitsluitend op die grond. Fis
cale maatregelen zullen een onderdeel
dienen te vormen A'an een meeromvattend
en uit een oogpunt van lastenverdeling
evenwichtig programma, dat er toe moet
strekken, onze nationale economie een
hechtere basis te hergeven.
Belastingverhoging beperkt de particu
liere bestedingen, hetzij door vermindering
van het beschikbare inkomen, hetzij als
gevolg van een door verhoging van kost-
prijsverhogende belastingen teweegge
brachte prijsstijging.
Tot herstel van het economisch even
wicht is het naar de mening van de mi
nister enerzijds noodzakelijk te besnoeien
op opzichzelf wenselijke overheidsuitgaven
en over te gaan tot vermindering van uit
gaven, die als tijdelijk bedoeld zijn geweest.
Voor een juiste lastenverdeling is aan een
verhoging van belastingen niet te ont
komen.
Het consumentensubsidie op suiker, dat
jaarlijks 10 miljoen vroeg, is op 1 januari
vervallen. Het thans nog bestaande con
sumentensubsidie op melk drukt op het
budget van het Landbouw-egalisatiefonds
met een jaarlijkse last van ruim 60 miljoen.
Afschaffing daarvan betekent dus een
overeenkomstige verlichting van de rijks
begroting. Omtrent de financiële conse
quenties van de door de landbouw geuite
verlangens kan de regering thans nog geen
definitieve mededelingen doen omdat het
overleg daarover nog gaande is.
Wel stelt de regering voorop, dat een zo
groot mogelijk gedeelte van de daaruit
voortvloeiende lasten aan de consument in
rekening dient te worden gebracht. Voor
zover de tegemoetkoming aan de verlan
gens van de landbouw in 1957 dan nog een
extra last zal betekenen, zal daarvoor
door andere middelen, waarbij gedacht
wordt aan bijzondere belastingmaatregelen,
dekking dienen te worden gevonden.
Door een te zeer laten prevaleren van
het verlangen naar stabiele prijzen zou de
noodzakelijke bestedingsbeperking in het
gedrang komen. De minister heeft begrip
voor de bezwaren tegen afschaffing van
consumentensubsidies en verhoging van de
overheidstarieven. Hij acht deze maatrege
len echter onvermijdelijk. Deze subsidies
en te lage tarieven hebben ongunstige ge
volgen voor de betalingsbalans, de arbeids
markt, de kapitaalmarkt en voor de bin
nenlandse bestedingen in het algemeen,
waardoor het prijspeil van de zijde van de
vraag een extra opwaartse druk ontvangt.
Stijging met 33 percent in één jaar
Volgens de telling van het Centraal Bureau
voor de Statistiek bedroeg het aantal per
sonenauto's in Nederland op 1 augustus
327.466, hetgeen ten opzichte van 1 augustus
1955 een stijging betekent met bijna 60.000
o. 22 percent. Ons land lelt thans één per
sonenauto op elke drieëndertig inwoners.
De sterkste toeneming sinds 1955 trad op
in Limburg (stijging 29 percent). In Fries
land was de stijging het geringst (18 per
cent). Op 1 augustus 1956 bedroeg het aan
tal personenauto's per provincie: Groningen
14.478. Friesland 11.475, Drente 6.903, Over-
ijsel 19.521. Gelderland 29.980, Utrecht 20.334,
Noordholland 79.001, Zuid-Holland 85.738,
Zeeland 9.231, Noord-Brabant 31.851 en Lim
burg 18.949. In de grootste drie steden be
droeg het aantal personenauto's: Amsterdam
38.459, Rotterdam 25.485 en 's-Gravenhage
24.406. Ruim 50 percent van het huidge aan
tal in gebryik zijnde personenauto's dateert
ui de fabricagejaren 1953 en later. Voor de
afzonderlijke bouwjaren luiden de aantallen:
1953: 30.085; 1954: 42.893; 1955: 60.134 en 1956
(tot 1 augustus) 41.299.
Slechts 970 (vorig jaar 497) Nederlandse
personenauto's reden op 1 augustus 1956 niet
op benzine: 859 op dieselolie, 105 op gas
(voornamelijk taxi's) en 6 op petroleum.
Bouwslop houdt expansie
garagebedrijven tegen
De Nederlandse vereniging „De Rijwiel
en Automobielindustrie" zegt in haar jaar
verslag over 1956 dat in zes jaar de om
vang van het Nederlandse autopark is ver
dubbeld. Toch is er in ons land een achter
stand in het automobielgebruik vergeleken
bij de ons omringende landen.
Een onderzoek heeft uitgewezen, dat
meer dan 50 percent van de garagehouders
door de omstandigheden gedwongen is in
de openlucht te repareren, nu door de
bouwstop de natuurlijke expansie van het
automobiel- en garagebedrijf wordt be
lemmerd. Het jaarverslag noemt dit een
noodtoestand. Terwijl het aantal in ge
bruik zijnde auto's in de periode 1950
1956 verdubbelde, nam de beschikbare be-
drijfsoppervlakte toe met slechts 30 per
cent. Wil men in 1960 de evenwichts
toestand hersteld zien, dan zou per jaar
een nieuwe bedrijfsoppervlakte voor de
automobielreparatie-inrichtingen moeten
worden bijgebouwd van bijna 200.000 vier
kante meter.
Invoer
De invoer en de montage van personen
auto's in ons land is in 1956 met 15 percent
toegenomen, voor het merendeel lichte en
middelgrote typen. De meeste auto's wer
den verhandeld in de prijsklasse f 6000 tot
f 7000 (28.8 percent), gevolgd door de prijs
klasse f 5000 tot f 6000 (23,5 percent). Ruim
63 percent van de in 1956 verkochte auto
mobielen had een catalogusprijs van nog
geen f 7000. Het aandeel van de categorie
f 7000 tot f 10.000 was 23 percent. De klasse
van f 10.000 en hoger kwam tot slechts
14 percent.
Opvallend is de voortdurend stijgende
import via de automontagebedrijven in
België. Ruim de helft van de compleet ge-
importeerde personenauto's komt langs
deze weg ons land binnen. Wat de auto
merken betreft is het aandeel van de
Duitse (47,1 percent), Franse (17,1 percent)
en Italiaanse (5,9 percent) de laatste jaren
toegenomen. Het aandeel van de Ameri
kaanse (9,8 percent) en de Engelse (18,2
percent) is afgenomen.
PARIJS (U.P.). De letterkundige
„Prix Apollinaire"-voor 1957 is dinsdag
avond toegekend aan de dichters Jacques
Baron en Gilbert Trolliet.
ADVERTENTIE
Eén enkele dragée Davi-
tamon 10 per dag heft
vitaminetekorten radicaal
op. Flacons van 50, 100
en 500 dragées
O.
mm.
*.v.
sa
H
OH
10 5;
Een 10 voor gezondheid
hoge vitaminewaarde
ORGKNON OSS
Voor de rechtbank te Rotterdam is de
zaak voortgezet tegen de 23-jarige voor
malig employé bij de P.T.T., A. B. uit Rot
terdam-Pernis, die ongeveer drie maanden
geleden terecht gestaan heeft, omdat hij
ongeveer 20.000 zou hebben achterge
houden om theologie te kunnen studeren.
De zaak tegen hem werd aangehouden,
omdat de rechtbank het nodig achtte een
psychiatrisch rapport over hem te laten
opmaken. In dit rapport wordt B. vermin
derd toerekeningsvatbaar geacht.
Op de vorige zitting had de officier van
Justitie reeds een jaar gevangenisstraf met
aftrek geëist, waarvan vier maanden voor
waardelijk met drie jaar proeftijd. De
raadsman, mr. H. Bavinck, bepleitte thans
een voorwaardelijke straf. De rechtbank
deed meteen uitspraak en veroordeeide A.
B. conform de eis van de officier.
(Van onze Kamerverslaggever)
BIJ DE ALGEMENE POLITIEKE beschouwingen naar aanleiding van de rijks
begroting voor 1957 heeft de Eerste Kamer gisteren ook weer nagepraat over de
langdurige kabinetsformatie. Prof. Anema (A.R.) noemde het nieuwe kabinet een
noodkabinet, omdat een andere basis niet mogelijk bleek. De heer Kropman (K.V.P.)
zag in het kabinet geen afspiegeling van het resultaat der verkiezingen en betreurde
het, dat de V.V.D. er niet in vertegenwoordigd is. Volgens de heer In 't Veld (P.v.d.A.)
heeft de kabinetsformatie de democratie geen goed gedaan en volgens prof. Mole
naar (V.V.D.) is er in het volk een gevoel van onbehagen ontstaan. Het is vreemd,
als de P.v.d.A. en de K.V.P. weer samen in een kabinet gaan zitten als zij elkaar
eerst fel hebben bestreden in de verkiezingsstrijd. Ook de heer Kolff (C.H.U.) was
niet tevreden over de gang van zaken bij de kabinetsformatie.
De Eerste Kamer-fractie van de P.v.d.A.
veroordeelt eensgezind het optreden van
Engeland en Frankrijk in Egypte, ver
klaarde de heer I n 't V e 1 d. Door geweld
jaagt de westelijke wereld de gekleurde
volken tegen zich in het harnas. Hun mis
kenning door de blanken heeft toch al ge
leid tot een minderwaardigheidscomplex,
dat zich thans uit in een vaak overdreven
haat. En bij de afkeer van het kolonialisme
verbleekt de vrees voor het communisme.
In dit licht ook moet men Nieuw Guinea
zien als een internationaal probleem. Voor
de P.v.d. A. kan de oplossing slechts zijn
Nieuw Guinea onder een of andere vorm
van internationaal beheer te brengen.
Europa moet tot het pijnlijke besef komen,
dat zijn machtspositie is verzwakt. Inplaats
van geweld te gebruiken zal het vertrou
wen moeten stellen in de gekleurde volken
en hulp moeten verlenen. Het besef zal
dan rijpen, dat de volken elkaar nodig
hebben en daardoor zullen ook de ver
houdingen in de Verenigde Naties beter
worden.
In dit opzicht pleitte ook de heer
Kropman voor hulp aan de onder
ontwikkelde gebieden in de wereld. Hij
betreurde het, dat er onder ons volk zo
weinig over de nood in die gebieden be-
De verkorte balans van de Nederlandsche
Bank over de eerste week van 1957 toont
aan. dat de banken er in geslaagd zijn circa
75 miljoen gulden boven de verplichte ge
middelde kasreséi-ve uit te komen. Het doet
merkwaardig aan. dat desondanks dure voor
schotten zijn opgenomen tot een bedrag van
35 miljoen. De veronderstelling wordt in
geldkringen echter geuit, dat deze voor
schotten niet ten behoeve voor de banken,
maar voor geldbehoevende instellingen zijn
verstrekt. Aan de desbetreffende post op de
actiefzijde van de balans, die een stijging
vertoont van 252,9 miljoen tot 287,1 mil
joen, is dit echter zonder meer niet te zien.
Naast die der banken vertoont ook de po
sitie van de schatkist een verbetering, zulks
in weerwil van het feit dat het rijk per 1
januari behoorlijke bedragen heeft moeten
vrijnxakexi voor couponbctalingen en voor
vervallen schatkistpapier. De stijging van het
saldo der schatkist met ruim 40 miljoen valt
dan ook vermoedelijk toe te schrijven aan
vertraagde belastingbetalingen.
Dat de bankbiljettencirculatie een daling
zou ondergaan viel te verwachten. Na rond
'de jaarwisseling tot boven de 4 miljard te
zijn opgelopen, is nu voor 118 miljoen aan
biljetten naar de bank teruggevloeid, waar
mee de chartale geldsomloop beland is op
3955 miljoen gulden. In geldkringen wordt
verwacht, dat in de lopende week en wellicht
ook nog wel in de week daarna een verdere
vermindering van de circulatie mag ver
wacht worden. Het huidige niveau ligt nog wordt uiteraard geen geld gegeven.
een stuk boven de omloop van vlak vöör
kerstmis, voordat de grote uitkeringen be
gonnen. Er zou nog. om dat vorige niveau te
bereiken, circa 70 miljoen aan biljetten uit
de circulatie moeten verdwijnen.
De andere saldo's zijn met 9 miljoen op
gelopen. De aard hiervan valt zonder meer
niet vast te stellen, maar kennelijk zijn op de
ze rekening flinke bedragen ontvangen, wel
licht uit hoofde van storting op onderhandse
leningen.
Terwijl de goudvoorraad ditmaal onver
anderd bleef, is weer voor een bedrag van
18 miljoen van de netto deviezenresex-ve
afgeknabbeld, daarmee is de stand van goud
en deviezen tezamen nu gekomen op 3936
miljoen tegen 7410 miljoen op de weekstaat
die betrekking had op de eerste week van
1956. Het door de bank gekochte schatkist
papier uit hoofde van tijdelijke overneming,
ter verlichting van de liquiditeitspositie der
banken, vertoont een vermindering van 165
miljoen tot 103 miljoen. Zoals bekend, be
draagt de maximumtermijn waarbinnen de
ze affaires moeten worden afgewikkeld 15
dagen. Eerdere terugkoop van het papier is
echter altijd mogelijk.
Op de geldmarkt trad een heel lichte ont
spanning in. Althans viel op te merken, dat
weer enig geld te krijgen was. Het tarief va
rieert naar gelang van het noodgeval. Men
betaalt 3 tot 3!; percent en soms meer. Voor
het officiële daggeld tarief van lVs percent I
u/nrHt ultpraarri i?ppn ffplri ffpepvpn.
kend is en hij vroeg of de regering daar
iets aan kan doen. In het algemeen con
stateerde de heer Kropman een toenemen
de verzwaring van het sociale accent in
het- gemeeenschapsleven, een zich ont
worstelen aan dictatuur, waartegenover
staat een vrijwillige binding aan sociale
vormen, zoals in ons land de P.B.O. Daar
om betreurde hij de opheffing van een
apart departement voor de P.B.O.
Bestedingsbeperking
Over de bestedingsbeperking kon prof.
Anema niets zeggen omdat het kabinet
nog steeds de desbetreffende nota niet
heeft ingediend. Omdat deze kwestie zo
nauw verweven is met de begrotingen van
Economische Zaken, Sociale Zaken en
Landbouw, drong hij, evenals prof. Mole
naar, aan op een apart financieel en so
ciaal-economisch debat in de Eerste Kamer,
waarbij met de minister-president dan ook
de ministers Hofstra, Suurhoff, Zijlstra en
Mansholt aanwezig zouden moeten zijn.
De heer In 't Ve 1 d waarschuwde met de
bestedingsbeperking niet te ver te gaan,
want dan zou werkloosheid optreden. De
verlangens van de landbouw vervullen
hem met enige bezorgdheid. De P.v.d.A.
heeft de indruk, dat er nog te veel kleine
landbouwbedrijfjes zijn. Er mag voor in
grijpende maatregelen op het gebied van
de bedrijfsvoering en de grondpolitiek niet
worden teruggeschrokken. Als de arbeiders
zich moeten beperken, gaat het er niet in
als de boeren meer steun krijgen.
Daarentegen was prof. Molenaar
van mening, dat de huidige garantieprij
zen in de landbouw onvoldoende zijn om
de eigengeërfde boerenstand te handhaven.
Het financieel-economische beleid van het
vorige kabinet is er schuldig aan, dat ons
volk te lang op te grote voet heeft geleefd.
Boeren, huiseigenaren en de middengroe
pen worden het kind van de rekening.
Hoe denkt de regering nu te bezuinigen
op haar administratieve appax-aat?, vroeg
prof. Molenaaar, die ertegen protesteerde
dat bij Koninklijk Besluit van juni 1956 de
ministers en staatssecretarissen vakantie
geld krijgen alsof zij ambtenaren zijn in
plaats van bewindslieden.
Overigens constateerde prof. Molenaar,
dat de fractieleiders in de Eerste Kamer
de grote tegenstellingen in de binnenlandse
politiek (huurverhoging, bezitsvorming) in
het politieke debat hadden ontweken. Zij
hebben ieder als een kat om de hete brij
heengelopen en daarom heeft de heer In
't Veld van de P.v.d.A. voornamelijk over
de buitenlandse politiek gesproken en de
heer Kropman van de K.V.P. over de
onderontwikkelde gebieden.
Wat baat bezitsvorming, vroeg de heer
Smits (S.G.P.), wanneer de gulden steeds
in waarde daalt? Het leven wordt steeds
duurder. Waar zal het eind zijn van de
prijsverhogingen?
De communisten dienden een motie in
om het besluit in te trekken tot opheffing
van het consumenten-subsidie op suiker.
Minister-president dr. Drees zal vandaag
antwoorden.
Enigszins verkort en gewijzigd volgt
hieronder een bericht uit het Amsterdam-
se dagblad „Het Parool":
De Praagse hoogleraar Hromadka, de
meest vooraanstaande oecumenische fi
guur uit de kei-ken in Oost-Europa, heeft
in een verklaring, door de Zwitserse
Evangelische Persdienst verspi-eid, het
Russische optreden in Hongarije gebillijkt.
En daai-mee lijken de naar Austi-alië uit
geweken Tsjechen, die tijdens een bijeen
komst van de Wereldraad van Kerken te
Melbourne tegen Hx-omadka demonstreer
den, gelijk te krijgen.
Naar Amerika
De thans 67-jarige Hx-omadka was pre
dikant bij de Evangelische Kerk der
Tsjechische Bx-oeders, waarin het natio-
naal-Tsjechische, anti-rooms-katholieke
protestantisme van Johannes Huss be
lichaamd is. Later werd hij hoogleraar aan
de naar Huss genoemde Praagse theolo
gische faculteit. Als theoloog staat hij on
der invloed van Karl Barth. die in 1938
aan zijn leerling de befaamde brief over
de Tsjechische soldaat richtte, die, tegen
Hitier strijdend, daarmee vóór Jezus
Christus streed (een militant standpunt,
waarvan sommigen het betx-euren, dat
Karl Barth het wel tegenover het natio-
naal-socialisme, doch niet tegenover het
communisme heeft ingenomen).
In hetzelfde jaar 1938 week Hromadka
met hulp van Zwitserse vrienden naar
Amerika uit. De toenmalige vriend van
Benesj kreeg in Amerika een theologische
leeropdracht aan het Princeton College.
Hij was toen, zomin als Benesj, die hij in
1943 in Engeland bezocht en die hij van
uit Amerika veelvuldig van advies diende,
communist.
Na de oorlog aarzelde hij lang: zou hij
in Amerika blijven of naar zijn land
terugkeren? Mede op aandrang van de
communistenleider Gottwald besloot hij in
1947 tot het laatste.
Reeds in datzelfde jaar behoorde hij tot
de uitgelezen Tsjechen, die als gast de
feesten ter gelegenheid der Russische re
volutie te Moskou meemaakten. Hij
schreef daar toen enthousiast over.
Hromadka overleefde de communis
tische staatsgreep van 1948. Hij werd lid
van het centrale actiecomité, dat de x-e-
gering adviseerde en dat bij die machts
overneming en bij de uitschakeling van
zijn vriend Benesj een rol speelde. Tege
lijkertijd wist hij zijn positie in de oecu
menische beweging op te bouwen en te
handhaven: deze positie was, en is, vol
gens sommigen, zelfs sterker dan de po
sitie, die hij in het kerkelijke leven van
zijn eigen land inneemt.
In elk geval: de Tsjechische regering
gaf hem,- terzelfder tijd dat zij rooms-
katholieke bisschoppen en priesters mas
saal gevangen zetten, verlof tot zijn ker
kelijke reizen naar de vergaderingen van
de Wereldraad in Amsterdam, Lund,
Evanston, Melbourne en Galatöy en naar
de kerken van China en West-Duitsland.
„Meer gehoord
Tijdens de Assemblée van de Wereld
raad van kerken in Amsterdam (1948)
stonden Hromadka en Foster Dulles (toen
nog geen minister van Buitenlandse Za
ken, doch afgevaardigde van zijn Pres
byteriaanse kerk) fel tegenover elkaar.
De Amerikanen vroegen hem ronduit,
hoe hij zijn lidmaatschap met zijn kerke
lijk ambt kon verenigen.
Hromadka zei toen: „Om erger te voor
komen".
Niettemin, in Evanston (1954). lieten de
Verenigde Staten Hromadka toe en de
Wereldraad, die daarop uitdrukkelijk had
aangedrongen, beschermde de Tsjech te
gen de aanvallen, die Mclntire (van de met
de Wereldraad concurrerende, Intex-natio-
nale x-aad van christelijke kerken (ICCC)
tegen de man uit Praag richtte.
„Niet zonder aarzeling" heeft Hromadka
zich thans over de Hongaarse gebeurte-
nissen geuit. Aan het Zwitserse pers-
bux-eau deelde hij mede, dat hij „van nie
mand opdracht" had gekregen om dit te
doen.
Het Westen de schuld
Hromadka beschuldigt niet Rusland
maar het Westen. Het Westen heeft naar
zijn zeggen naar een plaats en gelegen
heid gezocht om in Oost-Europa met alle
middelen die groepen te ondersteunen, die
daar vanwege de „koude oorlog" gereed
werden gehoudenIn Hongarije zelf
kon men van het begin af aan ook leuzen
horen, die zelfs een fascistisch-nationale
kleur hadden en dieuitdrukten wat er
als een overblijfsel van het in 1945 ver
dwenen Hongax-ije verder gistte..— Er
verschenen afgezanten van de Hongaarse
emigratie op Hongaarse bodem; de weste
lijke grens werd veel te snel geopend
Het ging (aldus nog altijd prof. Hromadka)
niet meer uitsluitend om de strijd van het
Hongaarse volk om de vrijheid, neen. het
land was getuige van vreselijke contra
revolutionaire hartstochten, waarbij niet
In de heden gehouden algemene ver
gadering van aandeelhouders der Nationale
Handelsbank n.v. is de heer mr. Arn. J.
d'Ailly benoemd tot directeur.
De algemene vergadering van de Natio
nale Handelsbank heeft mr. d'Ailly tegelij
kertijd op de meest eervolle wijze ontslag
verleent uit zijn functie als commissaris
van de bank.
Tijdens een nieuwjaarsreceptie van de
directie der Algemene Kunstzijde Unie
N.V. heeft de president-dix-ecteur, ir. A.
J. Engel, verklaard, dat de internationale
beroeringen geen merkbare invloed op de
gang van zaken bij de A.K.U. hebben uit
geoefend.
De winstcijfers zijn bij die van 1955
achtex-gebleven als gevolg van de stijging
der kosten en het gelijkblijven of achter
uitlopen der opbx-engsten. Alles bijeenge
nomen constateerde ir. Engel een kleine
vermindering van de geldomzet, een stij
ging in de omzet bij de textielgarens en
een vermindering bij de bandengarens. De
afzet van akulon heeft zich verder uitge
breid.
De sponsenfabriek werkte op verhoogde
produktie en de fabriek van strocellulose
werkte financieel met gunstiger resultaat.
Na een uiteenzetting over de verande
ringen in de verhouding tussen lonen en
prijzen stelde ir. Engel vast, dat de netto
winst uit de bedrijven enige miljoenen
guldens lager zal zijn dan in 1955. De
inkomsten uit de deelnemingen bleven
daarentegen vrijwel onveranderd. Het per
soneelstekort baart nog steeds zorg.
Ir. Engel was verheugd dat de S.E.R. een
duidelijk en eenstemmig advies heeft uit
gebracht over de beperking der bestedin
gen. Voor de A.K.U. is het zeer belangrijk
dat lonen en prijzen in de hand worden
gehouden, omdat zij meer dan de helft
van haar produktie moet exporteren. In
de zeven fabrieken werken thans 13.000
werknemers. De omzet bedraagt het zes
voudige van die van 1939.
Het komende voorjaar hoopt „Marton
Air Services Limited", welk luchtvaart-
bedrijf met twee diensten per dag de ver
binding Rotterdam-Londen onderhoudt,
viermotorige De Havilland Heron toestel
len in gebruik te nemen, die plaats bieden
aan zeventien passagiers. De maatschappij
wil dan tevens de diensten tot drie maal
per dag uitbreiden. De toestellen die thans
worden gebruikt kunnen zeven passagiers
vervoeren.
Deze Engelse luchtvaartmaatschappij
vliegt op Rotterdam sinds 17 oktober en
het aantal vervoerde passagiers is maan
delijks met tien percent toegenomen. Op
het Rotterdamse vliegveld zijn tot nu toe
96 machines binnengekomen met aan
boord in totaal 911 stuks slachtvee voor de
Nederlandse markt.
ADVERTENTIE
38k
uitgeroeid met
alleen duizenden communisten, maar Jo
den en andere burgers omkwamen
Ook de Hongax*en, wie het er werkelijk om
te doen was bepaalde fouten, zonden en
vex-gissingen goed te maken, geven vol
gens hem thans toe, dat het ingiijpen van
het Sovjet-leger op 4 november de Hon-
gax-en niet slechts voor een nog vreselijker
bloedvergieten behoedde, maar hen ook
van de nationale chauvinistische reactie
bevrijdde
Waarna Hromadka niet slechts de „zo
genaamde vrijheid" van anti-Joodse po
groms en reactionaire herstelpogingen be
ticht, maar beweert, dat „de Hongaarse
tragedie" laat zien, welke gevolgen de
„anti-Sovjet-hysterie" van het Westen
heeft. De verontwaardiging van het Wes
ten ontbreekt het zijns inziens aan „de
ware zedelijke wijding".
Men weet het nu
Wat de toestand der Hongaarse prote
stantse kerken betreft (waar de volksop
stand de meelopers van hun hervormde en
lutherse bisschopszetels verjoeg) gelooft
Hromadka niet, (al was „blijkbaar niet al
les in orde") dat de vrijheid der kerken
„door verschuiving op de bisschopszetels
gewaarborgd wordt".
Opzettelijk, naar zijn zeggen, onthoudt
Hromadka zich tenslotte ervan iets over
kardinaal Mindszenty te zeggen, „die begin
november het symbool van de Europese
reactie werd".
