Gomoelka's kansen bij Poolse
verkiezingen niet ongunstig
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Polen kiezen waarschijnlijk
van twee kwaden het minste
HET WEER
Algemene democratie is
een reactionaire eis
Arturo Toscanini overleden
Europese ontwerpverdragen
zijn bijna voltooid
ofttl MORRIS {jejjoieuouluu!
en
Eatóeland
Voornaamste vraagstuk levert weer
de landbouw op
Kadar tot Tsjoe En Lai:
„Nepszabadsag" noggeen
volkomen spreekbuis
Droog en vriezend
„Statendam" terug van
geslaagde proefvaart
De wereld verloor haar grootste dirigent"
Russische straaljagers in
Syrië aangekomen
UNO-commissie voor
Hongarije bijeen
Washington zou leiders uit
Nabije Oosten uitnodigen
Nasser vroeg opheldering
over A merika's plannen
Het woord is aan
Sultan van Marokko reist
naar Italië en Spanje
71e JAARGANG No 161
DONDERDAG 17 JANUARI 1957
302e JAARGANG No 9
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N., Soendaplein, TeL 12230.
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 55 ct., p. kwartaal 7.15,
fr. p.p. 7.65. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
Bij het begin van de verkiezings
campagne verklaarde Gomoelka
smalend, dat er in Polen natuurlijk
geen sprake kon zijn van een demo
cratie met „27 partijen". Daartegen
over kon hij evenmin vasthouden aan
een volksdemocratische eenheidslijst,
met het gevolg dat hij zijn toevlucht
nam tot een compromis, waarvoor
een echte democraat maar weinig
kan voelen. Er werden namelijk
slechts drie partijen toegelaten: de
communistische „Verenigde Arbei
derspartij", de „Verenigde Boeren
partij" en de meer burgerlijke en in
tellectuele „Democratische partij".
De candidaten werden door het pa
triottische front van deze partijen
opgesteld, dat wil zeggen: uit 60.000
sollicitanten werden 720 candidaten
gekozen voor de 459 zetels in het
parlement of Sejm. De kiesvrijheid
blijft dus beperkt, maar de kiezers
kunnen in alle geval 261 candidaten
afwijzen.
Toch heeft de communistische partij
reeds van tevoren de sterkste posities in
bezit genomen, want de helft van de can
didaten is communist, 25 percent behoort
tot de boerenpartij, 10 percent tot de demo
cratische en de rest is verdeeld onder
partijloze geleerden, kunstenaars, schrij
vers en technici. Bovendien heeft Gomoel
ka verklaard, dat de communistische partij
haar leidende positie nooit zal prijsgeven
- hoe de verkiezingen ook mogen uitvallen
- vervolgens, dat de kiesresultaten in die
kringen als ongeldig worden beschouwd,
waar minder dan 15 percent van de stem
gerechtigden aan de verkiezingen deel
neemt. Dat alles maakt nu niet een bepaald
democratische indruk. Gomoelka en zijn
aanhangers zijn namelijk niet zeer gerust,
nu zij gemerkt hebben dat de niet-commu-
nisten een sterkere propagandistische acti
viteit ontplooien dan de communisten zelf,
die dan ook door hun persorganen fel wor
den aangevallen. Na de teleurstellende ver
klaring van Tsoe En Lai leggen deze bla
den niet meer zo sterk de nadruk op het
nationale als wel op het humanitaire en
economische karakter van het communis
me in Polen. Men leest nu ook niet meer,
dat de vroegere Duitse gebieden gepoloni-
seerd moeten worden, daar men de Duitse
minderheid aldaar voor het gematigde
communistische systeem wil winnen. Al
deze stromingen komen dan ook in de can-
didatenlijsten tot uitdrukking, alleen de
oude stalinisten ontbraken, alsmede een
zuiver katholieke partij.
Gomoelka zit tussen twee vuren. Terwijl
hij enerzijds weet, dat hjj niet meer het
vertrouwen van Moskou geniet, wil hy het
Kremlin toch niet nodeloos prikkelen. An
derzijds echter kan hy geen al te scherpe
koers inslaan en gevaar lopen zyn prestige
in zijn eigen land te verliezen. De meeste
kiezers denken voorlopig alleen aan het
toekomstige parlement, dat gekozen moet
worden. Zy hebben slechts een beperkte
vryheid en velen van hen zullen daar ge
bruik van maken door van twee kwaden
het minste te kiezen. Zij hopen daardoor
een stap te kunnen doen in de richting van
een latere, iets grotere, vrijheid.
Pools-Chinese verklaring
(Un. Press) Onder de nogal uiteen
lopende interpretaties van het Pools-Chi
nese communiqué, dat na het bezoek van
Tsjoe En Lai aan Warschau is uitgegeven,
is er ook een, die de correspondent van
U.P. in Warschau, Anthony Cavendish van
politieke waarnemers aldaar vernam, en
waarin Gomoelka 70 percent van de stem
men bij de verkiezingen van zondag wordt
toegezegd. Hun oordeel is gebaseerd op
twee feiten: Gomoelka heeft uit commu
nistisch China en van de R.K. kerk in
Polen vier dagen voor zijn „vrije verkiezin
gen", niet te veronachtzame steun gekre
gen.
De katholieke geestelijkheid heeft de
Polen opgeroepen de komende verkiezin
gen niet te boycotten en de meeste Polen
zijn rooms-katholiek, zodat dit verzoek
wel weerklank zal vinden.
In het communiqué, dat uitgegeven werd
aan het einde van het bezoek dat Tsjoe En
Lai aan Warschau heeft gebracht, heeft
men een overwinning gezien voor Gomoel
ka's onafhankelijkheidspolitiek. Want wel-
»XCO»CCOCCOCCCCCODCOXOXCOOCOCCCCOCOCOOOCOOOCCOCOOOO
VERWACHTING, medegedeeld door
het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van
donderdagavond tot vrijdagavond,
opgemaakt om 11.15 uur:
Weinig bewolking en droog
weer, plaatselijk mist. Aanvan
kelijk weinig wind, later zwakke
tot matige wind tussen oost en
zuidoost. Vannacht lichte vorst,
morgen overdag temperaturen
om het vriespunt.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
cocoooc<x:coooxooooc>oooocoxx>ccc>c»cxxxxx>oooooccocccioooóc
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN PAGINA'S
iswaar werd Rusland het hoofd van alle
socialistische landen genoemd, maar er
werd ook lovend gesproken over de Poolse
onafhankelijkheid, en de pogingen tot het
opbouwen van een socialistische staat.
Het is voor Gomoelka een belangrijk
punt in zijn voordeel dat Tsjoe En Lai
mede de stelling poneerde dat „de toestan
den in verschillende communistische lan
den in aanmerking moeten worden geno
men", en dat er geen scherpgestelde af
keuring werd uitgesproken over de Hon
gaarse revolutie.
Antisemitisme
Vijfentwintigduizend Joden hebben, naar
gemeld wordt, toestemming gevraagd Polen
te mogen verlaten. Dit is bijna de helft
van het joodse volksdeel. In regeringskrin
gen wordt gezegd, dat dit cijfer „sterk
overdreven" is, maar men geeft toe, dat er
veel Joden naar Israel gaan.
Volgens Joodse waarnemers zien de Joden
in Polen geen toekomst meer. Een lid van
de Poolse raad van state, prof. Oskar Lan
ge, heeft gezegd dat het antisemitisme de
kop weer opsteekt.
Vanochtend vroeg is het s.s. „Staten
dam", dat volgende week woensdag door
Prinses Beatrix gedoopt zal worden en dan
aan de vloot van de Holland-Amerika Lijn
zal worden toegevoegd, bij de werf „Wil-
ton-Fijenoord" te Schiedam na een proef
tocht, die ruimschoots aan alle verwach
tingen heeft voldaan, teruggekeerd. Men
heeft de machines 24 uur op volle kracht
beproefd, hetgeen tot volle tevredenheid
verlopen is. De proeftochtsnelheid heeft
21,9 mijl per uur bedragen.
Naar aanleiding van berichten in de En
gelse couranten betreffende de demagneti-
seringsuitrusting, die meer op die van een
oorlogs- dan van een passagiersschip zou
lijken, heeft de directie medegedeeld, dat
geen enkel deel van het schip speciaal voor
oorlogsdoeleinden is ingericht. De bouw
prijs van het schip kon niet worden mede
gedeeld, maar het is voor 55 miljoen gul
den verzekerd. In de zomermaanden zal de
„Statendam" passagiers tussen Amerika
en Europa vervoeren, maar in het winter
seizoen gedurende ongeveer vijf maanden
toeristenreizen maken. In het schip zijn
nieuwe constructies verwerkt.
Woensdagmiddag is de beroemde diri
gent Arturo Toscanini in zyn huis in
Riverdale nabij New York overleden. De
geniale dirigent, die over de gehele wereld
bewondering genoot, werd negenentachtig
jaar. Zijn gezondheid ging steeds meer
achteruit, nadat hij zich in 1954 uit het
openbare muziekleven had teruggetrokken.
Sinds het begin van dit jaar heeft hij ziek
te bed gelegen.
Het stoffelijk overschot van Toscanini
zal te Milaan in het familiegraf naast dat
van zijn in 1951 overleden echtgenote
worden bijgezet. Het orkest van de Scala
zal bij de plechtigheid enige van de meest-
geliefde symfonieën, die Toscanini placht
te dirigeren, ten gehore brengen. Ten
teken van rouw was het theater gister
avond gesloten. Bij het vernemen van het
overlijdensbericht werden alle lichten
gedoofd.
Talrijk zijn reeds de commentaren. Pre
sident Eisenhower zei: „Als mens en als
musicus verdiende hij de bewondering van
de wereld. Hij sprak in de universele taal
van de muziek, maar ook in de taal van
de vrije mens. Zijn muziek en zijn haat
tegen de tirannie maken een kostbaar deel
uit van de erfenis van onze tijd". Met deze
woorden doelde de Amerikaanse president
op Toscanini's fanatieke strijd tegen alle
vormen van 'fascisme, niet alleen in zijn
geliefde vaderland, maar ook in Duitsland
en Oostenrijk, waar hij tijdens de jaren
der nationaal-socialistische overheersing
weigerde op te treden.
Eduard van Beinum, die hem kort na de
bevrijding te Salzburg voor het eerst ont
moette, verklaarde in Los Angeles: „Ik ben
diep geschokt door het verscheiden van
zo'n groot man, die zo'n gezegende leeftijd
mocht bereiken. Hij leidde een hoogstaand
leven en gaf zeer veel aan zeer velen".
Pablo Casals meende, dat de technische
perfectie van het moderne orkest aan Tos
canini is te danken. „Ik heb een van mijn
beste vrienden verloren. De wereld ver
loor haar grootste dirigent!", aldus Pierre
Monteux.
WASHINGTON (AFP). - Het Ameri
kaanse departement van Buitenlandse Za
ken beschikt over inlichtingen volgens
welke vliegtuigen van Russische makelij in
Syrië zijn aangekomen, zo heeft een woord
voerder van het departement in Washing
ton bekend gemaakt, in antwoord op vragen
van verslaggevers om commentaar op een
bericht in de New York Times, dat in de
afgelopen weken tien Mig-17-straaljagers
aan Syrië geleverd zouden zijn. Hij voegde
hier nog aan toe, dat het departement nog
geen bevestiging van de inlichtingen heeft
ontvangen. Volgens de New York Times
zijn Russische piloten en deskundigen
waarschijnlijk reeds in Syrië, of zullen er
spoedig aankomen.
Volgens berichten in de Egyptische pers
van een week geleden zijn twaalf „Migs"
in Syrië aangekomen als mede een lading
tanks en wapens die Syrië had besteld.
Dimitri Metropoulos liet de uitvoering van
„Madame Butterfly" in de Metropolitan
Opera te New York gisteravond door de
vierde akte van „La Traviata" van Verdi,
de levenslang vurig vereerde leermeester
van Toscanini, voorafgaan. Het symfonie
orkest van de National Broadcasting Cor
poration te New York, dat onder leiding
van Toscanini vermaard is geworden, on
derbrak zijn repetitie voor het spelen te
zijner nagedachtenis van de „Jupiter"-
symfonie van Mozart, een der geliefdste
werken uit zijn repex-toire als dirigent.
Uit de gehele wereld bereiken ons soort
gelijke berichten van verslagenheid ge
mengd met dankbare herinnering aan een
der weinigen wie het gegeven was zoals
Sir Adrian Boult in Londen zei vijftig
jaar na zijn eerste concert nog te mogen
dirigeren. Wieland Wagner noemde Tosca
nini „de grootste man, die ooit in Bay-
reuth het rostrum betrad". De directeur
van de Scala in Milaan verklaarde: „Ik heb
nooit een man gezien, die de muziek van
de meesters met zulke religieuze gevoelens
benaderde". Toscanini heeft één keer in
Nederland gedirigeerd, namelijk in 1937.
In het Concertgebouw te Amsterdam
heeft Marius Flothuis gisteren enkele
woorden ter herdenking van Toscanini ge
sproken, waarna het orkest het concert
onder leiding van Eugene Ormandy met
de treurmars uit de „Eroica" van Beetho
ven begon. (Zie ook pagina 5)
Het let, en in de streek van Gaza gaat
rustig door hoewel wel veranderingen
zijn uitgevoerd als gevolg van de
Israëlische bezetting. Op de foto ziet
men een armoedig Arabisch meisje
met een distributiekaart in de ene
en een kan frisse melk in de andere
hand uit de drukte rond het distribu
tiecentrum van de „Care" organisatie
komenDeze organisatie distribueert
wekelijks melk voor ongeveer dertig
duizend vluchteling et j es.
NEW YORK (United Press) De door
de Algemene Vergadering der UNO inge
stelde speciale commissie voor onderzoek
van de situatie in Hongarije zal vandaag
haar eerste bijeenkomst houden.
De vijf leden van de commissie verte
genwoordigers van Tunesië, Uruguay,
Ceylon, Denemarken en Australië zul
len in besloten zitting hun werkzaamhe
den beginnen.
Vier Indiase studentenorganisaties heb
ben opgeroepen tot een boycot van het ko
mende jeugdfestival in Moskou en verbre
king van alle culturele en sociale uitwisse
ling met Russische jeugd- en studentenor
ganisaties uit protest tegen het Russische
optreden in Hongarije.
WASHINGTON (Reuter) De Ameri
kaanse regering zal „Arabische en Afri
kaanse leiders uit het Nabije en het Mid
den-Oosten" uitnodigen voor een bezoek
aan de Verenigde Staten als onderdeel van
de politiek om de vestiging van een vijan
dige, door de Russen gesteunde as in dat
gebied tegen te gaan, zo verluidt in
Washington. Er zijn al voorbereidingen
getroffen voor een bespreking met koning
Ibn Saoed van Saoedi-Arabië, met kroon
prins Emir Abdoel Ilah van Irak en met
de Libanese minister van Buitenlandse
Zaken Malik. Naar verluidt wil de Ameri
kaanse regering spreken over algemene
beginselen en zich niet begeven in inge
wikkelde onderhandelingen over bepaalde
kwesties. Vooral bezoeken van leiders van
de nieuwe naties in Noord-Afrika, zoals
Soedan, Libië en de Goudkust, zouden
wenselijk worden geacht.
President Nasser heeft in een vraagge
sprek met de hoofdredacteur van het
Atheense blad „Ethnos" meegedeeld, dat de
Egyptische regering het plan van president
Eisenhower voor het Nabije en Midden-
Oosten heeft bestudeerd en dat zij
Washington om „opheldering over de vage
gedeelten" heeft gevraagd. Dit is de eerste
maal, dat Nasser zich over het Ameri
kaanse plan uitlaat. Hij ontving de Griek
se hoofdredacteur ter gelegenheid van zijn
39ste verjaardag.
Volgens het persbureau voor het Midden-
Oosten zal de „Egyptianisering" van bui
tenlandse banken en verzekeringsmaat
schappijen buitenlandse beleggingen niet
aantasten. De Egyptische wetten bevorde
ren juist dergelijke investeringen, aldus dit
persbureau. Een woordvoerder van het
Egyptische ministerie van Financiën heeft
verklaard, dat „Egyptianisering" niet neer
komt op „nationalisering". Handelsonder
nemingen mogen haar bedrijf niet staken
zonder toestemming van het Egyptische
ministerie van Sociale Zaken.
In Franse regeringskringen is verklaard,
dat Frankrijk het Egyptische besluit tot
„nationalisatie" van Franse bankei en ver
zekeringsmaatschappijen in Egypte niet zal
erkennen. Er is overleg gepleegd met Groot
Brittannië, dat eveneens door het Egypti
sche besluit wordt getroffen. Het besluit is
volgens Frankrijk in strijd met internatio
nale verplichtingen.
Henry David Thoreau:
Een grote stad is een verzamelplaats
van eenzamen.
(Van onze correspondent in Brussel)
Vandaag beginnen op Val Duchesse, het
kasteel naby Brussel, de laatste bespre
kingen van de gouvernementele delegaties
bij de Europese conferentie, waarop de
laatste hand zal worden gelegd aan de
ontwerp-verdragen van de gemeenschap
pelijke markt der zes landen van de Euro
pese Gemeenschap voor Kolen en Staal en
van de Euratom. Dit ter voorbereiding van
de bijeenkomst van de zes ministers van
Buitenlandse Zaken op 26 en 27 januari telBritse Gemenebest thans genieten, de ban-
99
WENEN Reuter/AFP/United Press).
De Hongaarse premier Janos Kadar heeft
in een door radio-Boedapest uitgezonden
rede, die hij woensdagavond in tegenwoor
digheid van de Chinese premier Tsjoe En
Lai op een communistische partijvergade
ring in Boedapest hield, verklaard dat alle
burgerlijke elementen uitgesloten moeten
worden van machtsuitoefening in Hon
garije. Hij zei: „De eis tot invoering van
een democratie op algemene basis kan
slechts een eis van de contra-revolutionai
ren worden genoemd. De dictatuur van het
proletariaat beoogt uitbreiding van de rech
ten van de arbeiders en beperking van de
rechten van de burgerlijke elementen. De
vernietiging van deze elementen kan slechts
verzekerd worden door versterking van de
partij en van de staatsdiscipline".
„Men moet de massa ontwikkelen met de
wapens van het marxisme en leninisme en
met geduld te werk gaan", heeft volgens
radio-Boedapest Kadar verklaard. Hij
oefende scherpe critiek op de Hongaarse
pers. Hij achtte de wijze waarop het partij
orgaan „Nepszabadsag" de regeringsverkla
ringen beknot, ontoelaatbaar. Ook het ver
melden van moorden onder grote kop en
de manier waarop berichten uit het westen
worden gegeven, keurde hij af. „Er bestaat
toch een socialistisch nieuwsbureau", zei
hij.
Tsjoe zei in een korte toespraak dat de
„westelijke imperialisten hadden getracht
het kapitalisme in Hongarije te herstellen,
maar hun doel was het gehele socialistische
kamp uiteen te doen vallen".
De premier eindigde volgens personen
die bij de aankomst tegenwoordig waren,
met de woorden: „lang leve de communis
tische eenheid onder leiding van de Sovjet-
Unie".
Reeds vóór de aankomst van Tsjoe en
zijn gezelschap in Boedapest hadden zijn
verklaringen in Moskou en Warschau reeds
de hoop der Hongaren op de een of andere
vorm van Chinees-Indiase bemiddeling bij
premier Kadar, om zijn politiek van de
harde hand te wijzigen, de bodem ingesla
gen. Onder meer verklaarde Tsjoe En Lai,
dat het Russische leger gelijk had toen het
de Hongaarse opstand verpletterde,
voorts, dat Hongarije in de toekomst moet
vertrouwen op de Russische vriendschap en
dat de Hongaarse regering er voor zal zor
gen het volk tegen „de activiteiten van
contra-revolutionairen" te beschermen.
Tsjoe En Lai wordt vandaag al weer in
de Russische hoofdstad verwacht, zo heeft
een woordvoerder van het Russische mi
nisterie van Buitenlandse Zaken meege
deeld.
Andere toon
Waarnemers is het verschil in toon opge
vallen tussen Tsjoe's woorden in War
schau en die in Boedapest. In de Hongaar
se hoofdstad beschuldigde hij president
Eisenhower van inmenging in Hongaarse
interne zaken. Maar in het Chinees-Poolse
communiqué werd niet van westerse in
menging in Hongaarse zaken gerept. En in
het te Warschau uitgegeven communiqué
werd over de Hongaarse opstandelingen
evenmin gesproken als „contra-revolutio
nairen". Dit werd kennelijk nagelaten uit
consideratie voor de Poolse houding ten
aanzien van Hongarije. De Polen hebben
blijk gegeven van sympathie voor de Hon
gaarse opstand en op zeker ogenblik ver
hieven zij zelfs hun stem tegen het gebruik
van Russische troepen om de opstand te
onderdrukken.
ADVERTENTIE
BARÏELIORISSTR HAARLEM - TEL 13439
FERO. B0LSTR. 48 A DAM - TEL 717162
Suède Dames - Heren - Kinderjasjes
RABAT (U.P.). Sultan Mohammed V
van Marokko is, vergezeld van elf advi
seurs, uit Casablanca vertrokken voor een
reis van drie weken naar Italië en Spanje
met het Italiaanse s.s. Conté Biancamano.
Hij zal via Cannes, Genua, Florence, Mi
laan en Napels naar Madrid reizen.
Brussel. De Nederlandse delegatie staat
1 onder leiding van dr. Linthorst Homan van
het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Uit de jongste besprekingen van minis
ter Spaak te Londen, waar hij de Britse
ministers ontmoette, en ook de nieuwe pre
mier MacMillan, een vriend van hem uit
de Europese beweging, blijkt dat de land
bouw, evenals in de Benelux-Unie, het
grote struikelblok zal zijn van de Europese
douaneunie der zes landen en van de nog
grotere vrijhandelszone, welke de douane
unie der zes landen en Groot-Brittannië zal
omvatten. De reis van Spaak naar Londen
heeft duidelijk doen blijken, dat Groot-
Brittannië in een vrijhandelszone met con
tinentaal Europa slechts kan samenwerken,
indien de voorkeursrechten van de Nieuw-
zeelandse, Australische, Canadese en Zuid-
afrikaanse landbouw bij de import in
Groot-Brittannië behouden blijven. De Ne
derlandse en Italiaanse landbouw zou hier
door worden benadeeld. Nederland en Ita-
tië zouden hun grenzen moeten openzetten
voor de Britse industriële produkten, maar
de Britse tegen-prestatie zou gering zijn.
De deskundigen van de douane-unie van de
zes landen zullen zich tot maandag met dit
vraagstuk bezighouden.
Benelux voorbeeld
Wij vernemen, dat er voor Europa wordt
gedacht aan een stelsel van minimum
prijzen en van preferentiële contracten
voor bepaalde landbouwprodukten, zoals
er bestaan voor boter en enkele andere
agrarische produkten in het kader van de
Benelux-unie. Dit systeem zou in grote
lijnen de beginselen van het Benelux land-
bouwprotocol van 1947 volgen. Het ont
staan van een markt van 160 miljoen klan
ten zal voor de landbouw export-landen,
zoals Frankrijk, Nederland en Italië, die
vruchten, wijnen, zuivelprodukten en
groenten exporteren, het nadeel van het
systeem van minimum-prijzen bij de in
voer opheffen hetgeen op de kleine Bene-
lux-markt niet altijd mogelijk is. De land-
bouwlanden zouden in de douane-unie der
zes landen een grotere export kunnen ont
wikkelen.
Het is een van de meest ingewikkelde
vraagstukken van de hedendaagse econo
mie, aldus zei een expert. Hoe steviger wij
echter in de zes landen de voorgenomen
douane-unie uitbouwen, hoe eerder Groot-
Brittannië tot onderhandelingen bereid zal
zijn. De grote Britse export-industrieën
kunnen niet lijdelijk toezien, dat de West-
duitse industrie, en voornamelijk de auto
mobielindustrie, zich meester zal maken
van de eenheidsmarkt in continentaal
Europa. Het eiland-complex en de supe
rioriteitscomplexen doen het Britse zaken
leven niet vergeten, dat een officieel on
derzoek heeft uitgewezen, dat de expansie
van de Britse export in de eerstkomende
tien jaren in de richting zal gaan van con
tinentaal Europa, en niet naar het Gemene
best dat nochtans de helft van de Britse
export afneemt. Ook Groot-Brittannië heeft
onmiddellijke voordelen by de Europese
eenheidsmarkt, waarvoor Spaak zo voort
varend pleit.
De verdragen tussen de Benelux-landen,
Frankrijk, Duitsland en Italië tot vorming
van een gemeenschappelijke markt en een
gemeenschap voor kernenergie (Euratom)
naderen hun voltooiing. Vandaag zijn in
Brussel de slotbesprekingen tussen de hoof
den dc zes nationale delegaties begonnen
en eind volgende week zullen ministers
uit de deelnemende landen bijeenkomen om
over de bereikte resultaten van gedachten
te wisselen.
Intussen heeft het Franse parlement de
laatste dagen al uitvoerig over deze jongste
plannen op het gebied van de Europese
eenmaking gedebatteerd en het West-
duitse kabinet heeft er reeds zijn goed
keuring aan gehecht. De voorzitter van de
commissie, die de verdragen opstelt, mi
nister Spaak, heeft de deelneming van
Engeland aan een rondom de gemeenschap
pelijke markt te vormen vrij handelsgebied
met de nieuwe Britse premier en leden
van diens regering besproken. Er zit dus
wel beweging in de zaak, méér beweging
dan er sedert Frankrijk's verwerping van
de Europese Defensie-Gemeenschap in
enige andere kwestie van Europese inte
gratie heeft gezeten.
Wij moeten ons echter hoeden voor de
illusie, dat wij nu op de drempel van het
Verenigd Europa staan. Want de twee ver
dragsteksten, waaraan in Brussel nu bijna
een half jaar is gedokterd, rammelen nog
van de onopgeloste vraagstukken. Die
vraagstukken liggen, wat de gemeenschap
pelijke markt betreft, op het gebied van
de landbouw, het vervoer, de overzeese
gebieden, het kapitaalverkeer, de vrijheid
van arbeidersmigratie binnen de gemeen
schap, de investeringen, het gemeenschap
pelijke buitentarief, en de instellingen van
de gemeenschap. Dat zijn bijna alle ge
bieden, waarmee het verdrag te maken
heeft. En ook inzake het verdrag voor
Euratom is er nog niet op alle punten over
eenstemming bereikt.
De landbouw-kwestie dat wil zeggen
de eventuele afschaffing van invoerrechten
en andere beschermende maatregelen voor
agrarische produkten die binnen het
kader van de ontworpen gemeenschappe
lijke markt al moeilijkheden genoeg heeft
opgeleverd, is door de Britse bezwaren nog
moeilijker gemaakt. Londen staat voor het
probleem dat opheffing van de voorkeurs
positie, die de landbouwprodukten uit hef
den tussen Engeland en zijn mede-leden
van het Gemenebest nog losser zou maken
dan ze door de na-oorlogse politieke ont
wikkelingen al zijn geworden. Maar aan de
andere kant wil Engeland zich toch ook
weer niet geheel en al op het Gemenebest
blijven instellen, vooral niet als het daar
door de kans zou gaan lopen, op het Euro
pese vasteland geconfronteerd te worden
met de concurrentie-mogelijkheden van een
economisch-aaneengesloten gebied met
meer inwoners dan de Verenigde Staten.
Engeland wil dus, om het populair uit te
drukken, van twee walletjes eten: het wil
de voordelen, zowel van het Gemenebest
als van de Europese eenwording, mee
genieten, maar het wenst niet dat daar ook
maar een enkel nadeel tegenover komt te
staan. Een begrijpelijke nationale politiek,
die elke regering van elk land wel zou wil
len voeren, maar die onverwezenlijkbaar is
in een nu eenmaal op geven en nemen
ingestelde wereld.
Met alle waardering voor het feit, dat
het nieuwe Britse kabinet een meer pro-
Europese houding schijnt te willen aan
nemen dan het vorige, kunnen we het
gebaar, dat MacMillan in de richting van
de Europese markt heeft gemaakt, dan ook
niet bepaald „gul" noemen. We zouden het
eerder als een minimum-aanbod willen
beschouwen, als een bewijs van versterkt
Europees begrip en bewustzijn van de
Engelsen, waartegenover het vasteland een
tegemoetkomende houding dient aan te
nemen om voortzetting van de Britse poli
tiek in deze richting aan te moedigen.
Maar het vasteland moet daarbij wel de
nodige voorzichtigheid met betrekking tot
zijn eigen plannen betrachten: met andere
woorden, het mag zich bij het maken van
die plannen geen onnodige beperkingen
opleggen, alleen ten gerieve van Engeland.
Want deze plannen vertegenwoordigen
toch reeds het minimum van wat er op
het gebied van Europese economische aan
eensluiting dringend verwezenlijkt moet
worden.
Het is dan ook te hopen, dat er niet
wordt ingegaan op de vérgaande concessies,
die de Britse regering zou hebben ge
vraagd, vooral wat betreft de mogelijkheid
tot wijziging van het verdrag ook nadat
het eenmaal is ondertekend op verzoek
van niet-deelnemers aan de gemeenschap
pelijke markt. Datgene wat nu, na zoveel
tijd en moeite, op het punt staat te worden
bereikt, mag niet weer op losse schroeven
worden gezet.
Simon Koster
