Hoe werkt de beurs t
Partiële herziening IJmond-Noord
binnenkort aan de orde
„Nora seconda"
Omleggingsplan voor Velsen-Noord
van de baan
De naamloze
vennootschap
DE BEURS
van gisteren
Amsterdamse Beurs
STREEKPLANNEN IN DE PROVINCIE
Directeur „Hofgeest"
failliet verklaard
Onderzoek naar fraude
duurt voort
Geslaagde cabaret-avond
in concertgebouw
Harry Mulisch sprak over
Brecht en het toneel
Provinciale begroting en
internationale toestand
Notaris veroordeeld tot
ontzetting uit zijn ambt
„Stuclio"speelde vervolg
op „Een Poppenhuis"
Kort nieuws
Overzeese Rijksdelen
Wil België afzien van het
Rijn-Scheldekanaal?
Tandarts en arts te
Utrecht veroordeeld
DINSDAG 22 JANUARI 1957
Gedeputeerde Staten van Noordholland hebben in de memorie van antwoord op het
algemeen verslag der afdelingen van de Provinciale Staten uitvoerig geantwoord op
vragen over de streekplannen IJmond-Noord en Kennemerland-Zuid. Naar aan
leiding van het ontwerp van het streekplan voor Zuid-Kennemerland mag er, naai
de mening van Gedeputeerde Staten, niet geconcludeerd worden, dat voor de vast
stelling van zo'n streekplan op bedenkelijke wijze wordt vooruitgelopen op de ont
wikkeling van daar buiten gelegen gebieden. Wel is het zo, dat bij de voorbereiding
van elk streekplan aandacht moet worden besteed en ook wordt besteed niet alleen
aan de aansluiting op daarbuiten geldende of in verre staat van voorbereiding zijnde
ruimtelijke plannen, maar ook aan de wisselwerking tussen al deze plannen onderling.
De begrenzing van streekplannen wordt zo gekozen, dat daar binnen en in aan
sluiting bij vorige streekplannen een goed geheel wordt verkregen, maar dat daar
buiten nog ruimschoots bewegingsvrijheid overblijft.
De beslissing van de Kroon omtrent de vaststelling van het streekplan voor de
Zaanstreek kan spoedig tegemoet worden gezien
IJmond-Noord
Het streekplan van de IJmond-Noord is
nog niet goedgekeurd door de Kroon. Een
beslissing wordt bemoeilijkt door de ge
bleken grote verschillen van inzicht met
betrekking tot de spoorwegproblemen on
der Beverwijk en Velsen. Nu Gedeputeerde
Staten hun standpunt hebben bepaald, kan
het ontwerp van een desbetreffende par
tiële herziening van het streekplan zeer
binnenkort ter visie worden gelegd. De
Provinciale Staten zullen zich hierover
naar alle verwachting in de eerste helft
van 1957 kunnen uitspreken. Gedeputeer
de Staten verwachten, dat de Kroon zijn
beslissing over het streekplan en over de
beoogde partiële herziening daarvan tege
lijk zal willen nemen. In het ontwerp is
van de uitvoering van het „omleggings
plan", het zogenaamde plan C afgezien en
wordt een aanvaarding van het andere plan
(plan A) in iets verbeterde vorm vastge
steld.
Omtrent de ongeveer zesendertig hectare
duinterrein, in het streekplan IJmond-
Noord aangewezen voor „agrarisch bedrijf
c.a." en bedoeld voor verbetering tot
b.v. tuingrond, is de eigenaar met de
Koninklijke Nederlandse Hoogovens en
Staalfabrieken n.v. overeengekomen, dat
dit terrein, indien vervreemding ervan zou
worden overwogen, in de eerste plaats aan
de Hoogovens zal worden aangeboden.
Volgens inlichtingen is de eigenaar even
wel niet voornemens tot vervreemding over
te gaan. Ook indien overdracht aan de
Hoogovens zou plaats vinden, voordat de
verbetering zou zijn tot stand gebracht,
blijft de mogelijkheid aanwezig, dat deze
gronden in een ruilverkavelings- en ver
beteringsplan zullen worden opgenomen.
Gedupeerde agrariërs
In antwoord op een brief van Gedepu
teerde Staten om gedupeerde agrariërs tex
wille te zijn, heeft de minister van Finan
ciën geantwoord, dat het vraagstuk van
het beschikbaar stellen van domeingrond
aan boeren en tuinders, die tengevolge van
stadsuitbreiding en industrialisatie de bij
hen in exploitatie zijnde gronden moeten
verlaten, zijn bijzondere aandacht blijft
behouden, maar dat hij, daar het hier be
doelde verschijnsel zich op vele plaatsen
in het land voordoet, aan boeren en tuin
ders uit het gebied van de IJmond-Noord
geen prioriteit terzake kan verlenen,
nog daargelaten dat bij de toewijzing
van bedrijven op domeingronden met
vele belangen moet worden rekening ge
houden.
In een brief aan de commissie-Hofstee,
die de regering adviseert over de toewij
zing van gronden, hebben Gedeputeerde
Staten opgemerkt, dat de beschikbaarstel
ling van gronden in de IJselmeerpolders
een belangrijke bijdrage zal kunnen op-
Vanmorgen is door de Haarlemse recht
bank het faillissement uitgesproken tegen
de directeur van het Velsense financie-
ringsbedrtff „Hofgeest" A. J. van Holten
uit Beverwijk.
Als curator is benoemd mr. J. C. Smit-
huysen uit Haarlem. De faillissementsaan
vraag is ingediend namens de „Auto
financier" in Groningen, die een vordering
van 20.000.op de gefailleerde had. Men
verwacht dat er weinig activa uit dit
faillissement zullen komen.
Het betreft hier het Velsense instituut
waar onlangs een omvangrijk politie
onderzoek op vermoeden van fraude werd
ingesteld waarbij een aantal dubbele fi
nancieringen en andere onregelmatigheden
aan het licht kwamen. De Velsense
recherche is nog steeds bezig met dit
onderzoek en er werden, zoals gemeld, al
onige arrestaties verricht onder garage
houders. Een employé van het bedrijf is
iveneens in verzekerde bewaring gesteld;
administratie werd in beslag genomen.
Spaartw o u derstraatvèrenigi ng
De winkeliersvereniging „Spaarnwou-
óerslraat" te Haarlem heeft maandagavond
>n de Gemeentelijke Concertzaal een aan
tal kleinkunstartiesten laten optreden, wier
verrichtingen de vele aanwezigen zeer op
Prijs stelden, gezien de talrijke ovaties. De
conferencier mister Doodle vermaakte het
Publiek met een zij het niet geheel nieuwe,
han toch wel origineel vertelde conférence.
Ook de muzikale clown „Fantasio" deed
m«t zijn grappige invallen en speelse grol
len de toeschouwers in lachen uitbarsten.
Het internationaal vermaarde duo „Diana
en Duranti" speelde ook weer uitstekend
Op de xylofoon werd een heel orkest na
gebootst. Voortreffelijk was hetgeen zij
wet een aantal met water gevulde glazen
Presteerden. Hierop wist dit tweetal een
fragment uit een opera te imiteren, waar
hij men zelfs de verschillende instrumen
tal duidelijk kon onderscheiden. De twee
i.Cavelü's" gaven voorts een accordeon-
show weg, waarbij de liedjes door de ge
hele zaal uit volle borst werden meegezon
gen,
leveren tot de oplossing van één van de
vele moeilijkheden, die een stagnatie in de
ontwikkeling van de IJmond dreigen te
veroorzaken en hoezeer een goede even
wichtige ontwikkeling aldaar mede als een
nationaal belang dient te worden gezien.
Een bepaalde toezegging is naar aanleiding
hiervan niet ontvangen.
Aangezien ook Gedeputeerde Staten de
totstandkoming van de ruilverkavelings-
en bevloeiingsplannen van de geestgronden
in Kennemerland ten noorden van het
Noordzeekanaal urgent achten, hebben zij
de Centrale Cultuurtechnische dienst ver
zocht aan de behandeling van de aan
vragen voor ruilverkaveling van deze gron
den, gepaard gaande met het uitvoeren
van werken tot beheersing van de water
stand, voorrang te verlenen.
De voorbereidende studie voor het streek
plan voor de IJmond-Noord is geëindigd.
Voor studenteti
Over Bertolt Brecht als vernieuwer van
het moderne toneel sprak maandagavond
de schrijver Harry Mulisch in de sociëteit
van het Haarlems Studenten Gildt te
Haarlem.
Harry Mulisch begon met te stellen, dat
naar zijn mening Brecht niet alleen tijde
lijke waarde heeft gehad als vertegen
woordiger van een kunst, die op scherpe,
cynische en onbarmhartige wijze met de
misstanden van de maatschappij probeerde
af te rekenen, maar dat de Duitse auteur
moet gelden als één van de drie of vier
mensen, die het toneel voor een lange toe
komst heeft bepaald. Spreker gaf een kort
overzicht van de levensloop van Brecht,
die in 1898 is geboren en vorig jaar in
Oost-Berlijn is overleden. Hij was voor hij
met zijn vernieuwingsplannen voor het to
neel begon, niet geheel vrij geweest van
het expressionisme. Het Berlijnse toneel
was in' de twintiger jaren, in tegenstelling
tot het toneel in Parijs bijvoorbeeld, po
litiek toneel. De grote man in die dagen
was Erwin Piscator, die tot een proleta
risch toneel wilde komen. Toen Brecht
begon met zijn toneelexperimenten zocht
hij contact met componisten, omdat zijn
eerste stappen in de richting gingen van
een op het epische theater berustende
opera. Het merkwaardige nu is, dat Brecht
steeds die componist tot samenwerking be
reid vond, die als het ware geknipt voor
hem was. In zijn eerste periode was dat
Kurt Weill, die onder meer de muziek voor
de „Driestuiversopera" schreef. Latei-
werkte Hanns Eisler mee in de tweede pe
riode van Brecht, die van zijn sterk com-
munistisch-getinte drama's. In zijn laatste
periode, die van de grote vernieuwing, was
het Paul Dessau, die de passende, moderne,
soms moelijke muziek componeerde.
Harry Mulisch belichtte de drie aspecten,
die de persoon Brecht hebben gevormd en
die richting gaven aan zijn gehele kunst
en kunstopvatting: zijn liefde voor het
epische theater, zijn toepassing van het
„Verfremdungseffekt" en zijn communisme.
Aan de hand van door Brecht zelf opge
tekende aanwijzingen gaf Harry Mulisch
een overzicht van het wezen van het epi
sche theater, dat aansluit bij het oude
Japanse en Chinese theater. Het epische
theater wekt de energie van de toeschou
wer op en dwingt hem tot het nemen van
beslissingen, het is gebaseerd op de ratio
en niet zoals het oude dramatische toneel
op het gevoel. Het „Verfremdungseffekt"
sluit hierbij aan: het bevordert de critische
houding van de toeschouwer ten opzichte
van het getoonde en wil het toneel van al
het „magische" zuiveren.
Tevoren had de heer F. Smit een inlei
ding over de „Driestuiversopera" gehouden.
Met grammofoonplaten (met de zanger
Ernst Busch) werden de betogen afgewis
seld.
In de afdelingsvergaderingen van de
Provinciale Staten van Noordholland is bij
de behandeling van de provinciale begro
tingen gesproken over de internationale
toestand en van de zijde der communisti
sche fractie zijn vragen gesteld aan Gede
puteerde Staten inzake hun aandeel in het
bevorderen van de vrede.
Gedeputeerde Staten hebben in de me
morie van antwoord meegedeeld, dat zij
menen zich ten aanzien van de beschou
wingen en vragen omtrent de internatio
nale situatie van het uitspreken van een
oordeel te moeten onthouden. Derhalve
kunnen zij evenmin ingaan op de ter zake
gestelde vragen, welke geheel buiten de
sfeer van de provinciale bemoeienis
vallen.
Notaris S. uit Valkenswaai'd, die op
7 januari voor het gerechtshof te 's Her
togenbosch terecht stond wegens verschil
lende verduisteringen en valse aangiften
voor de inkomstenbelasting, is door het
hof veroordeeld tot zes weken gevangenis
straf met aftrek van voorarrest en ont
zetting uit het recht tot het uitoefenen van
het notarisambt. De procureur-generaal
had tegen hem bevestiging geëist van het
vonnis van de rechtbank te 's Hertogen
bosch, die hem tot zeventien weken met
aftrek en ontzetting uit het notariaat had
veroordeeld.
De Toneelgroep Studio heeft het op zich
zelf prijzenswaardige initiatief genomen
bij het Nederlandse publiek een in Italië
(en door zijn filmscenario's ook daarbui
ten) zeer bekende schrijver te introduce
ren. Of men echter „Nora seconda" van
Cesare Giulio Viola zijn dertigste stuk,
als ik goed ben ingelicht een gelukkige
keuze mag noemen, is een andere vraag,
waarop het antwoord tengevolge van de
zwakte van de opvoering moeilijk te geven
is. Ik heb namelijk de indruk, dat zelfs met
dit allesbehalve imponerende spelersma
teriaal een beter resultaat bereikt had
kunnen worden indien een meer capabele
regisseur dan Joop van Hulzen zich over
dit werk had ontfermd. Daar komt dan nog
bij, dat de vertaling door mevrouw dr.
Eline Verkade-Cartier van Dissel hinderlijk
veel litteraire termen in plaats van nor
maliter gesproken woorden bevatte.
Deze laatste omstandigheid versterkte
het gevoel, dat de figuren voortdurend
bezig waren zinnen op te zeggen uit een
ander toneelstuk dan dat waarvan zij ver
ondersteld werden een levende werkelijk
heid te maken. Dat heeft zeker niet in de
bedoeling gelegen van de auteur, die zijn
werk als een zelfstandig vervolg op „Nora,
een poppenhuis" van Ibsen beschouwd wil
zien. In zijn toelichting zegt Viola, dat hij
Nora heeft opgevat als een historisch, bijna
mythologisch karakter, wier „geval" hij
opnieuw aan het oordeel van het publiek
meende te moeten onderwerpen. Het uit
gangspunt was de vraag: wat is er met
Nora gebeurd, nadat ze de deur van de
echtelijke woning in Oslo achter zich heeft
dichtgeslagen? Vervolgens deelt hij mede,
dat zijn antwoord is geboren „uit een bit
tere overpeinzing van de crisis, waardoor
de vrouwen van deze eeuw als erfgenamen
van Nora getroffen worden".
Per slot van rekening moet een schrijver
het zelf maar weten, als hij van alle kan
ten de aanmerking wil uitlokken dat hij
geen Ibsen is, dat hij niet over diens for
midabele talent beschikt. Het verder ont
wikkelen van de levensloop van bekende
figuren uit de wereldlitteratuur is een
drukbeoefende liefhebberij, die naar mijn
mening echter alleen in veilige handen is
bij mensen met een speelse geest. Viola
evenwel heeft de stelling van Ibsen willen
bestrijden met zijn bewijs uit het onge
rijmde, dat gescheiden vrouwen noodge
dwongen ongelukkig zijn. Enfin, ook dat
is zijn goed recht. Tot op zekere hoogte
is „Nora" een stuk met een tendens en
daarop kon een reactie niet uitblijven.
Viola verplaatste de handeling in ruim
te en tijd. Men maakt opnieuw kennis met
Nora Helmer, die twintig jaar na haar
vlucht uit Noorwegen op het eiland Capri
door de verkoop van beschilderde halsdoe
ken in haar onderhoud voorziet. In het
stuk herhaalt haar geschiedenis zich: zij
wordt geconfronteerd met haar dochter,
die haar man (die maar „niet begreep")
heeft verlaten. Deze Emmy Helmer zegt
ergens: „Mijn leven hoort mij toe, ik kan
er mee doen wat ik wil!" Maar zij is niet
gelukkig. Zij ontdekt onvoldoende te hou
den van de vrachtbootkapitein, die haar
heeft ontvoerd en vlucht in het avontuur
met een soort Napolitaanse gigolo. Nora
weet haar dochter ervan te overtuigen, dat
zij er het verstandigst aan doet naar Oslo
terug te keren en te proberen zich in het
compromis van het huwelijk te schikken.
Men ziet het: in plaats van de innerlijke
wet van Ibsen is de norm van de katho
lieke kerk gekomen. Uit het oogpunt van
dramatiek is dit wel een ingrijpende
waardevermindering. „Nora seconda" is
dan ook een sentimenteel, melodramatisch
tractaat in drie bedrijven.
Met de rolbezetting was men niet geluk
kig, waardoor de bezwaren tegen het stuk
verdubbeld werden. Vera Bondam verbrak
alle associaties met de Nora van Ibsen en
was een intelligente vrouw, die blijkbaar
maar één stuk van deze Noorse schrijver
„Een Poppenhuis" namelijk heeft ge
lezen en daaruit de hele avond liep te ci
teren. De anderen ontbrak het of aan spel-
mogelijkheden of aan voldoende geschoold
talent om er iets overtuigends of althans
belangwekkends van te maken. Han Surink
bij voorbeeld bracht in plaats van een
bloemrijke Italiaanse verleider een slecht-
gemanierde „nozem" ten tonele. Frans Zui-
dinga liet het als de keurige kapitein An
dersen in de larmoyante dronkemansscène
zelfs helemaal afweten, zoals dat heet. Hoe
wel geenszins het gewenste type bewoog
Ingeborg Uyt den Bogaard de toeschou
wer soms tot enige bewondering, vooral in
het laatste bedrijf.
En nu is het wachten op het tweede ver
volg. „Nora grootmoeder" lijkt mij een aar
dige titel. Een andere mogelijkheid is:
„Emmy zet haar schouders eronder". En
dan mogen we ook de voorgeschiedenis niet
vergeten: „Leeuwerikje verloofd" zou dat
stuk immers moeten heten, want zo noem
de Helmer zijn meisje immers
.4
Nog één opmerking tot slot. „Studio"
heeft grote plannen, waarover wij de lezer
reeds hebben ingelicht. Men wil een per
manent domicilie in Amsterdam en een
spreidingsgezelschap. In de hoofdstad hoopt
men dan ook als een soort proefstation
voor jonge auteurs te kunnen fungeren.
Eduard Verkade, die de voorstelling van
gisteravond in gebouw Amicitia in Den
Haag bijwoonde, heeft in een gesprek met
een verslaggever van het A.N.P. verklaard,
dat hij hoopt dat deze toneelgroep „na een
om commerciële redenen nu eenmaal nood
zakelijke overgangsperiode de gelegenheid
zal krijgen experimenteel werk te doen".
Mij dunkt dat men reeds volop met expe
rimenteel werk bezig is, namelijk: toneel
spelen zonder de daartoe vereiste vakken
nis. Nog meer experimenteren lijkt mij een
gevaarlijke, zelfs onverantwoordelijke en
in ieder geval onvruchtbare bezigheid. Laat
men liever alles in het werk stellen om
over redelijk voor de uitoefening van het
vak van toneelspelen bekwame krachten
te beschikken.
David Koning
Benoeming. Bij beschikking van de mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen zijn voor 1957 benoemd in de
rijkscommissie van advies inzake subsi
diëring van tijdschriften op het gebied der
kunsten tot lid en voorzitter: G. P. M. Knu-
velder in Eindhoven, tot lid: prof. dr. G.
Kuiper in Amsterdam, H. C. J. A. baron
van Lamsweerde in Bussum. E. Lefèbvre
in Haarlem en A van der Veen te Den
Haag.
Pietro Gerni. Woensdagavond zal op
Schiphol aankomen de Italiaanse acteur en
filmregisseur Pietro Gerni. Hij zal vrij
dagavond (in de Amsterdamse bioscoop
„City") de Nederlandse première bijwonen
van zijn film „De Machinist".
Over een nieuwe minister is nog
niets beslist
(Van onze parlementaire redacteur)
Hier en daar zijn berichten verschenen,
die er op zouden wijzen, dat binnen de
ministerraad een politieke strijd gaande
is over de vraag, wie men zou uitnodigen
deel te gaan uitmaken van het kabinet,
ten einde de thans door minister Staf tijde
lijke beheerde portefeuille van Overzeese
Rijksdelen over te nemen. Op grond van
hetgeen mij in parlementaire kring is ver
teld, komt het mij geenszins gewaagd voor
te durven stellen, dat deze verhalen veel
weg hebben van verzinsels. De minister
raad moet namelijk eerst nog uitmaken,
of er inderdaad behoefte, dan wel reden
bestaat de benoeming van een nieuwe,
speciaal met dat departement te belasten,
minister te bevorderen. Vóór alles gaat het
om de zakelijke kant van deze aangelegen
heid en daaromtrent is nog geen beslissing
gevallen. Of men reeds de volgende week
maandag dan wel nog een week later in
staat zal zijn omtrent die zakelijke kwestie
tot een besluit te komen, na zich ter dege
van het zakelijke vóór en tegen rekenschap
te hebben gegeven, is niet te voorspellen.
Zolang men echter aan een dergelijke be
slissing niet toe is, houden de leden van
het kabinet zich in elk geval niet bezig met
een politieke vechtpartij over het probleem
wie de nieuwe minister zou moeten zijn.
Bezitsvorming. De bevordering van de
bezitsvorming is onderwerp van bespreking
geweest in de raadsvergadering van de ge
meente Beesel. Men besloot over te gaan tot
invoering van een spaarregeling en een rege
ling tot bevordering van eigen woningbezit
voor ambtenaren.
De Nederlandse Nieuw Guinea lucht
vaartmaatschappij n.v. „De Kroonduij"
heeft drie Twin-Pioneers besteld, die
omstreeks april van dit jaar zullen
worden afgeleverd. Op de foto een van
de machines die, uitgerust met twee
motoren van 540 pk elk, bij een be
lasting van 1350 tot 1500 kg een kruis
snelheid van 200 km per uur hebben.
xjocco^ccocooco^ooccoccoococa^c^cocaxicccoooocoocca
Van heden af zal, om in een gebleken
behoefte te voorzien, de financieel-
economische berichtgeving in ons blad
enigszins worden uitgebreid. Onze lezers
zullen voortaan dagelijks een overzicht f
van het verloop der koersen zowel van
de Amsterdamse als van de New York- j:
se Beurs aantreffen. Bovendien maken t
wij vandaag een begin met een serie h
instructieve uiteenzettingen over de 2
techniek van de Beurs, onder de titel l
„Hoe werkt de Beurs?", geschreven door p
onze financiële medewerker. Deze ar-
tikelen zullen zoveel mogelijk wekelijks
worden opgenomen.
^COCOOOOCOCOIC-CCOOCOOOOOCCOCOOCOCCCCCOCOIODCCOSOOCCOO^C
(Van onze parlementaire redacteur)
Enige weken geleden heeft de Neder
landse minister van Buitenlandse Zaken,
ter schriftelijke bevestiging van het door
hem tijdens de Algemene Vergadering van
de UNO in New York met zijn Belgische
ambtgenoot Spaak gevoerd gesprek over
het Nederlands-Belgische waterwegen-
vraagstuk, het Nederlandse standpunt
dienomtrent uiteengezet. Het betreft hier
vooral het door Nederland gekoesterde
verlangen om, met het oog op voorzie
ningen die men ten behoeve van de water
staatsbelangen van westelijke Noord-Bra
bant wil treffen, thans zekerheid te krijgen,
dat België bereid is af te zien van de aan
leg van een Rijn-Scheldekanaal, zoals dat
in het bekende rapport Van Cauwelaert-
Steenberghe overwogen was.
Door de verwezenlijking van het Delta
plan, dus door de afsluiting van de zee
gaten, zou er voor België geen reden meer
bestaan nog langer op zulk een kanaal
prijs te stellen. Aldus de door de heren
in Den Haag gekoesterde zienswijze. Zou
een dergelijk kanaal achterwege blijven,
dan heeft men daarmee ook rekening te
houden bij het treffen van de voor weste
lijk Noord-Brabant nodige of gewenste
voorzieningen. In Brussel zou er reeds vrij
geruime tijd weinig neiging meer hebben
bestaan, wanneer het Deltaplan inderdaad
doorgaat en het geen nadelen voor de
Schelde zou opleveren (volgens Neder
landse deskundigen behoeft hiervoor geens
zins gevreesd te worden) van een dergelijk
kanaal te doen aanleggen. Intussen wil
Den Haag thans weten waar het aan toe
is. En vandaar, dat het van Brussel zou
willen vernemen, dat men daar niet langer
een dusdanig kanaal eist.
Nu bestaat er reden om aan te nemen,
dat het in België niet ontbreekt aan de
opvatting, dat het nog iets heel anders
zou zijn voorlopig een aandringen op een
dergelijke verbindingsweg te laten varen
dan nu meteen voorgoed daarvan af te zien.
Het is echter niet uitgesloten, dat er zich
in dit opzicht nog enig misverstand tussen
Brussel en Den Haag voordoet. En wel in
deze zin, dat Den Haag niet vergt, dat
België thans zal verklaren nooit of te nim
mer meer op het toch tot stand brengen
van enigerlei kanaal te zullen aandringen,
maar dat men van Nederlandse zijde al
leen op dit ogenblik de zekerheid zou wil
len krijgen, dat er in de toekomst niet meer
sprake zal zijn van een Belgische eis om
toch een „kanaal Van Cauwelaert-Steen-
berghe" tot stand gebracht te zien. Mocht
het hier door mij geuite vermoeden juist
zijn, dan zou dus België, ook al zou het
thans verklaren geen enkele aanspraak
meer te zullen maken op een „kanaal Van
Cauwelaert-Steenberghe", daarmee nog
helemaal niet voor goed het „recht" ver
spelen om, wanneer mettertijd toch zou
blijken, dat er met het oog op gerecht
vaardigde Belgische belangen, behoefte
bestaat aan het maken van een nieuwe
verbinding tussen Rijn en Schelde, daarop
aan te dringen. Met andere woorden: er
wordt door Den Haag van België slechts
gevraagd het „kanaal Van Cauwelaert-
Steenberghe" van zijn verlanglijstje te
schrappen, maar niet meer dan dat!
De Utrechtse rechtbank deed uitspraak
in de zaak. waarbij de 59-jarige arts J. B.
te Utrecht en de 37-jarige tandarts A. P
S. uit Rotterdam ervan werden beschul
digd verbonden te zijn aan een tandtech
nische inrichting te Utrecht zonder te be
schikken over de daartoe vereiste goed
keuring van de inspecteur van de volksge
zondheid.
In eerste instantie was de Rotterdamse
tandarts er ook van beschuldigd zelf de
narcose te hebben toegediend. Daarvan
werd hij evenwel vrijgesproken. Voor het
hem ten eerste ten laste gelegde werd hij
veroordeeld tot tweehonderd gulden boe
te, subsidiair een maand hechtenis.
De Utrechtse arts werd veroordeeld tot
zeshonderd gulden boete, subsidiair een
maand. De 18-jarige tandtechniker J. Z.
uit Schiedam, die er van werd beschuldigd
gips- en wasafdrukken te hebben gemaakt
zonder daarvoor de bevoegdheid te bezit
ten, werd veroordeeld tot honderd gulden
boete of een maand hechtenis.
(Van onze financiële medewerker)
Ten aanzien van de begrippen, die be
trekking hebben op de geld- en effecten
handel bestaat in het algemeen bij „het ge-
eerde publiek" een opvallende onwetend
heid en ook dikwijls wanbegrip. En waar
lijk niet alleen bij de minder ontwikkel
den, maar evenzeer in intellectuele krin
gen, namelijk bij hen, wier studie en ont
wikkeling in een geheel andere richting
ligt. Uit vragen, die ons als reactie op onze
wekelijkse beschouwingen bereiken, blijkt
zulks telkens weer.
Het is naar aanleiding hiervan dat wij
op verzoek van de redactie een serie korte
artikeltjes zullen wijden aan allerlei be
grippen en termen uit de wereld van de
geld- en effectenhandel. In het kader van
de toegestane ruimte zullen de aangesne
den onderwerpen slechts in grote trekken
kunnen worden behandeld, zodat wij dus
geenszins aanspraak maken op volledig
heid. Het is de bedoeling op eenvoudige,
populaire wijze de hierboven bedoelde le
zers enigermate vertrouwd te maken met
hetgeen nodig is om zich van de beurs en
de beurshandel een betere voorstelling te
kunnen maken.
Onder de verzamelnaam effecten treft
men een bont gezelschap aan: aandelen,
obligaties, pandbrieven, depotfractiebe-
wijzen, winstbewijzen, oprichtersbewijzen,
optiebewijzen en soortgelijke waardepa
pieren, inschrijvingen in schuld- en aan-
delenregisters en soortgelijke rechten, cer
tificaten van waarden als hiervoor zijn ge
noemd; recepissen van hier genoemde
waarden, uitgegeven ter latere verwisse
ling in definitieve stukken (omschrijving
Beschikking Beursverkeer 1947).
Hierbij vallen dan nog weer verschillen
de soorten aandelen en obligaties te onder
scheiden, terwijl voorts onder „soortgelijke
waardepapieren" vallen de restantbewij-
zen („lappen"), amortisatiebewijzen en wat
dies meer zij.
Er zijn in ons land verschillende onder
nemingsvormen, waaronder de vennoot
schapsvorm een zeer belangrijke plaats
inneemt. Men kent de vennootschap onder
firma, veelal familiebedrijven met familie
kapitaal, al of niet aangevuld met gelden
van derden, voorts de commanditaire ven
nootschap met beherende vennoten en ka-
pitaalverstrekkende vennoten. Uiteraard
zijn de kapitalen, waarmee deze vennoot
schappen werken beperkt, al kunnen zij
soms in de loop der jaren door reservering
van de winsten zeer belangrijk worden.
De meest voorkomende vorm, waarmee
men op de effectenbeurs te maken heeft,
is echter de naamloze vennootschap. Zoals
de benaming reeds aanduidt, behoeven de
namen van de vennoten niet bekend te
zijn. Ook behoeft de naam van de vennoot
schap geen verband te houden met de aard
van het bedrijf; wel moet zij de toevoeging
„naamloze vennootschap", meestal afge
kort n.v. hebben, te plaatsen voor of ach
ter de naam.
Een vennootschap heeft een maatschap
pelijk kapitaal, waarvan veelal slechts een
bepaald bedrag uitgegeven is, wat men
dan het geplaatste kapitaal noemt Dit ka
pitaal is onderverdeeld in kleine stukken
(coupures),- zodat een groot aantal per
sonen tezamen eigenaar van het bedrijf
kan worden. In ons land zijn de aandelen
meestal f 1000 groot, terwijl ook stukken
van f 500, f 250, f 100 en zelfs van f 20
voorkomen. De laatste bij de Koninklijke
Petroleum, die haar aandelen onlangs van
f 1000 in stukken van f 20 heeft gesplitst,
waarop wij later mogelijk nog terug zullen
komen. Deze bedragen stellen dan de no
minale waarde van de aandelen voor.
Een aandeel is dus een deelneming in
een naamloze vennootschap om bij deze
vorm te blijven zodat men alle lusten
en lasten van de onderneming tot een be
perkt bedrag meedraagt. Een aandeel kan
op naam staan, of aan toonder luiden; de
laatste zijn ver in de meerderheid en het
gemakkelijkst verhandelbaar. Ook kan het
aandeel gedeeltelijk volgestort zijn, zoals
bij hypotheekbanken en levensverzeke
ringsmaatschappen meestal het geval is.
doch ook dit soort is in de minderheid
Wat men dagelijks in de bladen ziet, zijn
in hoofdzaak aandelen aan toonder, die
zonder vijven en zessen dagelijks van de
ene in de andere hand kunnen overgaan,
dat wil zeggen via de effectenbeurs. Bui
ten de beurs om mogen geen fondsen wor
den verhandeld.
Ook het familiebedrijf kent de naamloze
vennootschapsvorm. Het laat zich ver
staan dat, zolang een bedrijf beheerd
wordt door één persoon, of door vader en
een of meer zoons, er geen moeilijkheden
behoeven te zijn. Anders wordt het bij
verdere vertakking van de familie, in welk
geval vaak moeilijkheden bij vererving of
overdracht ontstaan. De naamloze ven
nootschapsvorm biedt dan met de onder
verdeling van het kapitaal in aandelen
uitkomst, waarbij wij de fiscale kant van
de zaak uiteraard laten rusten. Brengt men
de aandelen van een familievennootschap
om de een of andere reden, bijvoorbeeld
om meer kapitaal te kunnen aantrekken,
naar de beurs, dan zegt men dat zulk een
vennootschap wordt „opengemaakt".
Het wel en wee van de vennootschap re
sulteert in het dividend, waarover een
volgend maal, waarbij dan ook het ver
schil tussen aandeel en obligatie ter
sprake komt.
AMSTERDAM
De Amsterdamse beurs stond maandag
sterk onder invloed van het flauwe slot van
Wallstreet op vrijdag j.l., waarop in het te
lefonisch verkeer al sterk is gereageerd.
Olies waren maandag dan ook ruim drie
gulden lager rondom f 158, maar in de
hoek ging erg weinig, ja vrijwel niets om.
Alle aandacht viel meer op de Philips-
waarden, die zowel voor de aandelen als
de claims een daling lieten zien. De inzet
van de claim viel erg mee, op f 16.40, maar
toen kwam het aanbod pas goed los en wat
vorige week al gevreesd was, werd nu
werkelijkheid. Woensdag zullen Philips in
Parijs exclaim verhandeld worden, maar
het bleek dat Franse houders in groot aan
tal reeds nu de voorkeur er aan geven mei
hun claims aan de markt te komen. Onder
het grote aanbod liep de prijs achteruit
eerst tot f 15.60, daarna tot f 15.20, waarop
enige bodem in de markt ontstond. Een eu
ander ging met grote levendigheid in de
hoek gepaard. Ook de aandelen waren vrij
sterk aangeboden en kwamen.op. 222'/j,
hetgeèn een verlies van 6 punten beteken
de. Men schreef dit vooral toe aan ruilin
gen van aandelen in claims. AKU kon zich
ook thans moeilijk handhaven, maar het
verlies bleef tot anderhalve punt beperkt.
Unilever lag zeer zwak in de markt en liep
terug tot 342V». De scheepvaarthoek wist
zich aanvankelijk te handhaven maar kon
later niet aan afbrokkeling ontkomen. Cul
tures waren ongeanimeerd en nauwelijks
prijshoudend. Maandag was de introduc
tie van f 5.000.000 3pet 40-jarige obliga-
tiën van de provincie Noordholland, voort
gekomen uit omzetting van een onderhand
se geldlening. Nederlandse Staatsfondsen
konden zich moeilijk handhaven. Prolonga
tie 3-kj pet.
NEW YORK
Laat in de beurs trad maandag te New
York een scherp herstel in nadat vele aan
delen aanvankelijk twee of meer dollar
waren gezakt tijdens een voortzetting van
de hevige reactie van vrijdag. Ondanks de
late activiteit, waardoor op de verliezen
van sommige fondsen een dollar of meer
werd ingelopen en enkele zelfs hoger slo
ten dan de openingskoers, waren de slot-
koersen overwegend lager en het algemeen
gemiddelde was sinds 30 november niet zo
laag; Spoorwegen zakten zelfs tot een
koers, die sinds 18 oktober niet meer was
bereikt. Alle fondsen deelden in de daling,
die bovendien werd versterkt door het
nieuws over uitstel in de uitbreidingsplan
nen van General Motors en General Elec
tric en de verwachting over verdere daling
van opdrachten aan staalfabrieken.
Tijdens het tweede beursuur kwam er
een zeer levendige handel op de gedaalde
koersen. Er werden 2.740.000 aandelen ver
handeld tegen 2.400.000 op vrijdag. Het her
stel van laatbeurs duidt er volgens com
mentators op dat men met de verkopen te
ver is gegaan angezien het industriële ge
middelde in 11 van de 14 beursdagen van
januari is gezakt.
Slotkoers
Heden
gisteren
13.45 uur
3-315 Nederl.'47
84
83%
3 Nedl. 1962/64
89"'ia
89%
A. K. U
194%
194
Calvé Delft
299
298
Van Gelder Zonen
195)4
195
K. N Hoogovens
265
265
Nederl Ford
311
307
N. Kabelfabriek
268
268
gew.Philips Gloeil
224
229
pref Philips Gloeil
140
140
Unilever
344)4
343)4
Wilton Fijenoord
219%
218
Dordtsche Petrol
790
795
Konkl. Petroleum
f 158,00
158,70
A'dam Rubber
79%
79
Holl. Amer Lijn
180%
180)4
N. Scheepv. Unie
168)4
169)4
Phs. van Ommeren
268
255
H. V. A
95)4
96
Verg. Deli Mijen
100)4
100
Amsterd. Bank
224
'224
Ned Handel Mij
165
165
Rotterd Bank
185%
185%
Twentsche Bank
189%
189)4
Anaconda Copper
68%
68%
Sethlehem Steel
183%
183
U. S. Steel
659/ie
65
General Motors..
41
41
Shell Union
82%
81%
Tidewater
36%
36%
Claims Philips 15,50
