Panda en het meesterwerk
Groen Co
Nettowinst Van Gelder ruim 4 miljoen
gedaald door gestegen kosten
Koud met hagel of sneeuw
Winst Koninklijke Shell in 1956
20 mln. pond sterling gestegen
opra
Dividend KonO/fg 25 pet
De radio geeft zaterdag
Wereldnieuws
Zcctf ió l\et zo
J
2
Koninklijke houdt grootste
deel van de winst in
het eigen bedrijf
Hoogovens 16 pet. dividend
op de gewone aandelen
Dividend Breedband 8 pet.
Frans disconto verhoogd
FUrMiHTl
Aardolieconcessie voor
N.A.M. sterk uitgebreid
SPORTHUIS SC HOLTE
DE KLOMPENCENTRALE
Ss
0
0
0
0
0
0
1
0
0
0
Centrale Verwarming
Pow-R-Matic Oliebranders
Dat is
de prijs van de
fijne zachte 300 veis
toiletrol
SUIKER-
ZIEKTE
K 1J D A G 12 APRIL 1957
DE RAAD VAN COMMISSARISSEN en de directeuren van de n.v. Koninklijke
Nederlandsche Petroleum Maatschappij hebben besloten, aan de op 29 mei 1957 te
houden algemene vergadering van aandeelhouders voor te stellen, over het boekjaar
1956 een dividend in contanten uit te betalen van in totaal f 5,00 per aandeel (van
twintig gulden). Hierin is begrepen een interimdividend van f 1.50. dat in januari 1957
betaalbaar werd gesteld. Het dividend komt overeen met 25 (v.j. 20) percent. In de
jaarverslagen over 1956 van de n.v. Koninklijke Nederlandse Petroleum Maatschappij
en The „Shell" Transport and Trading Company Limited, die de volgende maand
zullen verschijnen, worden evenals in vorige jaren de financiële overzichten
opgenomen van de maatschappijen behorende tot de Koninklijke Shell groep. Het
netto resultaat van de Koninklijke/Shell groep bedroeg voor 1956, na aftrek van
belastingen. 180 miljoen pond sterling, tegenover 160 miljoen pond sterling in 1955.
Dit betekent ten opzichte van 1955 een gemiddelde toeneming van 12 percent, in
hoofdzaak voortvloeiende uit een stijging in de verkoop van olie- en chemische
produkten, hogere prijzen voor sommige produkten, en een aanzienlijke uitbreiding
in de ruwe-olieproduktie van de groep.
De opbrengst van verkopen en andere
inkomsten steeg met 270 miljoen tot 2321
miljoen pond sterling. De stijging in de
vraag betrof voornamelijk zware olieën.
Van laatstgenoemd bedrag werd 486 mil
joen pond sterling aan omzetbelasting,
accijnzen en dergelijke heffingen door
groepsmaatschappijen geïncasseerd en aan
de overheid afgedragen. De kosten (exclu
sief omzetbelasting, enzovoorts) beliepen
1511 miljoen pond sterling tegenover 1313
miljoen pond sterling over 1955. Van dit
totaal waren de afschrijvingen, ad 197 mil-
(ADVERTENT1E)
BjAcf-xXAAiV Usu£f
kjulri^ 6+^ o&tJzötLd&lidj
AGRÉ-gola
60 g&cz+xt
N.V. PHILIPS-ROXANE AMSTERDAM
HILVERSUM I. 402 m
7.00 Nieuws. 7.10 Platen. 7.15 Gewijde muz.
7.45 Morgengebed en lit.kal. 8.00 Nieuws en
weerber. 8.15 Platen. 8.50 V. d. huivr. 10.00
V. d. kleuters. 10.15 Platen. 10.30 Ben je zes
tig. 11.00 V. d. zieken. 11.45 Platen. 12.00
Angelus. 12.03 Promenade-ork. en solist.
12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en kath.-
nieuws. 13.20 Lichte muz. 13.50 Idem. 14.00
V. d. jeugd. 14.20 Engelse les. 14.40 Boek-
bespr. 14.50 Amateursprogr. 15.10 Kron. v.
letteren en kunsten. 15.45 Amateurprogr.
16.00 V. d. jeugd. 16.50 Gregoriaanse zang.
17.20 Instr. trio. 17.40 Lichte muz. 17.55 Ge-
var. muz. 18.15 Journ. weekoverz. 18.25 Pla
ten. 18.30 Pari. overz. 18.40 Platen. 18.45 Re-
geringsuitz. 19.00 Nieuws. 19.10 Kamerork.
en soliste. 20.10 Lichtbaken, caus. 20.30 Act.
20.45 De gewone man. 20.50 De deur van het
veerhuis staat altijd wijd open. hoorsp. 22.05
Koorzang. 22.35 Wij luiden de zondag in.
Daarna: Avondgebed en lit.kal. 23.00 Nieuws.
23.15 Nieuws in Esperanto. 23.2224.00
Nieuwe platen.
HILVERSUM II. 298 m
7.00 Nieuws. 7.10 Gym. 7.20 Platen. 8.00
Nieuws. 8.18 De Ontbijtclub. 8.50 V. d.
vrouw. 10.00 Tijdelijk uitgeschakeld, caus.
10.05 Morgenwijding. 10.20 Amus. muz. 11.00
Buitenl. overz. 11.15 De familie Doorsnee.
11.45 Gitaarspel. 12.00 Platen. 12.30 Land- en
tuinb.meded. 12.33 Platen. 13.00 Nieuws. 13.15
VARA-Varia. 13.20 Harmonie-ork. 13.45
Sportpraatje. 14.00 V. d. jeugd. 14.35 Koor
zang. 14.50 Boekbespr. 15.05 Platen. 15.30
Van de wieg tot het graf. 15.45 Kamerork.
16.35 Is de maat vol? caus. 16.50 Licht muz.
17,15 Weekjourn. 17.45 Lichte muz. 18.00
Nieuws en comm. 18.20 Dansmuz. 18.45 Pla
ten. 19.00 Artistieke staalkaart. 1.30 Passe
partout, caus. 19.40 Het Evangelie van Jo
hannes. caus. 19.55 Deze week, caus. 20.00
Nieuws. 20.05 Gevar. progr. 22.00 Soc. com
mentaar. 22.15 Amateursprogr. 22.35 De on
beraden wedder, hoorsp. 23.15 Nieuws. 23.30
—24.00 Opsporing verzocht.
TELEVISIE (KRO, NTS en AVRO!
17.0017.30 V. d. kind. 20.00 Journ. en
weeroverz. 20.15 Weekend rendez-vous. 20.45
•Tazzcompetitie. 21.00 Studentencabaret. 21.30
—22.00 Vijf jaar Jos Cleber en zijn orkest.
BRUSSEL, 324 m
12.00 Platen. 12.30 Weerber. 12.35 Gespro
ken aperitief. 12.44 Platen. 13.00 Nieuws. 13.10
Radio-Almanak. 14.30 Journ. 15.00 Platen.
15.15 Accordeonmuz. 15.30 Platen. 15.45 Ac-
cordeonmuz. 16.00 Platen. 16.45 Eng. les.
17.00 Nieuws. 17.20 Liturgische gezangen.
17.30 Muz. v. miljoenen. 18.00 Jazzmuz. 18.30
V. d. sold. 19.00 Nieuws. 19.40 Platen. 20.00
Cabaret. 21.00 Vlaamse minneliederen. 22.00
Nieuws. 22.11 Verz.progr. 23.00 Nieuws. 23.05
—24.00 Platen.
joen pond sterling 26 miljoen pond sterling
hoger dan In het voorafgaande jaar. Deze
aanzienlijke stijging geeft een aanwijzing
van de hoge kapitaaluitgaven in de laatste
jaren.
In 1956 waren de kapitaal- en oxplora-
tieuitgaven 354 miljoen, tegenover 306 mil
joen pond sterling in 1955. Daarnaast be
liep het aandeel van de groep in deze uit
gaven ten behoeve van met haar verbon
den niet-geconsolideerde maatschappijen
34 miljoen ponden, in totaal dus 388 mil
joen pond sterling. Ruim de helft hiervan
werd besteed aan het verwerven van nieu
we concessies, de opsporing van nieuwe
olie-reserves en de ontwikkeling en uit
breiding van bestaande olievelden.
Ook andere onderdelen van het bedrijf,
met name de raffinaderijen, chemische fa
brieken en de tankervloot. ondergingen
grote uitbreiding. Nagenoeg het gehele be
drag aan kapitaaluitgaven over 1956 werd
verkregen uit niet-uitgekeerd inkomen en
voorzieningen voor afschrijvingen van
groepsmaatschappijen.
(Va?i onze financiële medewerker)
Ter beurze trof men het met deze divi
dend-aankondiging ditmaal minder goed.
omdat juist Parijs het disconto van drie
tot vier percent had verhoogd en de Fran
se aankopen uitbleven. Daarna is de
koers van de Koninklijke echter weer tot
185,50 gulden (927 V2 percent) opgelopen,
zodat dividend en jaarcijfers blijkbaar niet
slecht worden beoordeeld. Het dividend
van 25 percent (vijf percent meer dan over
1955) is voor de Koninklijke nog altijd be
scheiden, want het betekent een rende
ment van niet meer dan 2r>i percent. Maar
er wordt bij de aandelen Koninklijke een
andere waarderingsnorm aangelegd en te
recht, want de cijfers van 1956 hebben
weer doen zien. dat de Koninklijke/Shell
haar bedrijf nog voortdurend uitbreidt en
haar verkopen van olie en chemische pro
dukten in 1956 weer aanmerkelijk groter
warén dan in 1955.
De kasmiddelen en kortlopende beleg
gingen zijn iets teruggegaan, maar het
netto-bedrijfskapitaal is nagenoeg gelijk
gebLeven, namelijk 525 miljoen pond. De
Koninklijke krijgt 60 percent van de netto
winst van het concern, hetgeen ruim 108
miljoen.- pond bedraagt tegen -96 miljoen
pond in 1955, of in guldens respectieve
lijk 1145 en 1027 miljoen. Dit bedrag maakt
94 (vorig jaar 84) percent van het kapitaal
uit (1216 miljoen gulden) en daar 25 per
cent op het kapitaal wordt uitgekeerd,
blijkt wel dat ook de Koninklijke het
leeuwedeel van de winst in het bedrijf
houdt. De intrinsieke waarde van de aan
delen Koninklijke stijgt dus van jaar tot
jaar. Dit geeft de koers van de aandelen
sterke steun, omdat men te zijner tijd een
waardevolle claim verwacht. Uit het ko
mende jaarverslag zal allicht blijken, of
het concern voor het eerst met zelffinan
ciering in zijn kapitaalbehoefte kan voor
zien, dan wel of het tot het aantrekken
van nieuw kapitaal moet overgaan.
In de donderdag gehouden vergadering
van de raad van commissarissen der Ko
ninklijke Nederlandse Hoogovens en Staal
fabrieken n.v. is op voorstel van de directie
besloten aan de algemene vergadering van
aandeelhouders, te houden op 11 mei, voor
te stellen over het boekjaar 1956 een divi
dend uit te keren van 4 percent op de
prioriteitsaandelen en van 16 percent op de
gewone aandelen, beide in contanten, (vorig
jaar over 9 maanden 10',2 percent).
Voor verdeling onder het personeel komt
7.3 percent beschikbaar.
In de vergadering van de raad van com
missarissen der Breedband n.v. is op voor
stel van de directie besloten aan de alge
mene vergadering van aandeelhouders, te
houden op 11 mei a.s., voor te stellen over
het boekjaar 1956 een dividend uil te keren
van acht percent.
Het officiële Franse discontotarief is ver
hoogd van 3 tot 4 percent. Het Franse dis
conlo werd het laatst gewyzigd in decem
ber 1954. Het werd toen verlaagd van
344 tot 3 percent. Het is gedurende twee
jaar een van de laagste in Europa geweest.
Aldus werd getracht investering in Frank
rijk te bevorderen.
De huidige discontoverhoging is de jong
ste maatregel, welke de Franse regering
heeft genomen als onderdeel van het ver
soberingsprogramma, dat ten doel heeft de
inflatie tot staan te brengen. Men is tot de
maatregel overgegaan wegens een enorme
stijging van het bedrag der disconteringen
en verstrekte kredieten, welke op haar
beurt weer is toe te schrijven aan een on
gekend sterke toeneming van de industriële
bedrijvigheid in Frankrijk in het afgelopen
jaar en het eerste kwartaal van 1957.
Daar een gedeelte van de aan het be
drijfsleven verstrekte kredieten bestemd is
voor investeringen, die in de onmiddellijke
toekomst nog geen vruchten zullen afwer
pen, of voor aankopen van industrieel ma
terieel in het buitenland, achten de autori
teiten een onbeperkte toeneming hiervan
niet verantwoord in een tijd, dat het land
met ernstige betalingsbalansmoeilijkheden
te kampen heeft. De Banque de France wil
de industriëlen ertoe brengen zich bij het
opnemen van kredieten te beperken tot een
minimum.
ADVERTENTIE
(ADVERTENTIE)
NIEUWE DESSINS
AMERIKAANSE ROKSTOFFEN
Gen. Cronjéstr. 39 - Haarlem - Tel. 17215
In de Staatscourant van 11 april 1957, no.
72, is opgenomen een Koninklijk Besluit
van 20 maart 1957, waarbij aan de N.V.
Nederlandse Aardolie Maatschappij te
's Gravenhage concessie is verleend voor de
ontginning van aardolie en aardgas over
een oppervlakte van 189.850 hectaren in
de provincie Zuid-Holland. Hierdoor wordt
het mijnveld „Rijswijk", waarvoor bij K.B.
van 3 januari 1955 concessie werd verleend,
belangrijk uitgebreid. Het concessiegebied
omvat thans 98 gemeenten.
ADVERTENTIE
DE WERELDBEKENDE
SPRING- of SPRINTSPIKES
verkrijgbaar bij:
Gierstraat 59 - Tel. 21346 - Haarlem
Niettegenstaande de volledige bezetting van het produklie-apparaat, zijn de resul
taten over 1956 van de Koninklijke Papierfabrieken Van Gelder Zonen n.v. bij die
over 1955 niet onaanzienlijk ten achter gebleven. Ten dele is dit het gevolg van de
verdere stijging der exploitatiekosten geweest, waardoor de winstmarges opnieuw
lager waren. In belangrijke mate werd de winstdaling echter veroorzaakt, aldus het
jaarverslag, door het volstrekt onvoldoende rendement, behaald met de produktie
van krantenpapier, daar de door de minister van Economische Zaken in december
1955 afgekondigde prijsstop vrijwel het gehele jaar gehandhaafd bleef. Door de prijs-
stop was het zelfs niet mogelijk de prijsstijging der buitenlandse grondstoffen, die
een belangrijk deel van de kostprijs uitmaken, door te berekenen.
Het bruto exploitatie-saldo daalde van
f 40.049.707 tot 30.681.622. Na afschrijvin
gen ad 13.680.313 (v.j. 13.166.584) en na
aftrek van 7.400.000 voor belastingen (v.j.
13.600.000), bedraagt de nettowinst
9.593.934. Hieraan wordt 1.500.000 toe
gevoegd, aangezien over vorige jaren te
veel was gereserveerd voor belastingen.
De totale nettowinst is dus 11.093.934 (v.j.
13.776.238). Voor de reserve diverse be
langen zal 2.500.000 (v.j. 7 miljoen)
worden gereserveerd, waarna resteert
8.593.934. Wegens de aanzienlijke eisen,
die aan de kasmiddelen worden gesteld,
waarin door de minder bevredigende re
sultaten over 1956 slechts voor een gering
gedeelte kan worden voorzien door winst
inhouding, wordt voorgesteld, zoals gemeld,
12 percent dividend zowel op de preferente
als op de gewone aandelen (onveranderd)
waarvan 10 pet. in nieuwe gewone aan
delen. Het kapitaal nam toe van ƒ42.195.000
tot 47.090,000.
In geheel West-Europa is nu koude en temperatuur van het Noordzeewater zullen
onstabiele lucht uit de poolstreken binnen- ook het komende etmaal nog buien land-
gestroomd. Tijdens opklaringen daalden de inwaarts drijven die soms met hagel en
temperaturen hierin als gevolg van de natte sneeuw gepaard gaan.
sterke uitstraling tot om het vriespunt.
De laagste temperatuur werd uit
WEERRAPPORTEN
ADVERTENTIE
Beukengelakte RONDE TAFEL 69.—
Bijpassende STOELEN met
gekleurde plastic zitting 23.50
Een paar EETSERVIEZEN
voor zéér lage prijzen
Dr. Leiidsstr. 10 - Haarlem - Tel. 11784
vorst opgetreden. De koude noordelijke
luchtstroming, die in stand gehouden wordt
13 april
Zon op 5.51 uur, onder 19.36 uur.
Maan op 18.43 uur, onder 5.01 uur.
Maanstanden
14 april
22 april
30 april
13.09 uur
00.00 uur
00.54 uur
volle maan.
laatste kwartier,
nieuwe maan.
Hoog en laag water in IJmuiden
Vrijdag 12 april
Hoog water: 1.52 en 14.13 uur.
Laag water: 9.42 en 22.16 uur.
Zaterdag 13 april
Hoog water: 2.37 en 14.59 uur.
Laag water: 10.31 en 22.59 uur.
Temperaturen:
buiten-
oo
ra A
land maxima van giste
M
ren. Binnenland: heden
•o z
"3 -
7 uur. Neerslag: laatste
24 uur.
'i. Z
Stockholm
onbewolkt
nw
i
Oslo
onbewolkt
n
3
Kopenhagen
sneeuw
wnw
2
0,1
Aberdeen
half bew.
nw
8
2
Dublin
zwaar bew.
wnw
8
Londen
onbewolkt
wnw
10
0,1
Amsterdam
onbewolkt
nnw
8
0,2
Brussel
zwaar bew.
w
9
2
Parijs
onbewolkt
windst.
11
0,1
Bordeaux
onbewolkt
nno
14
0
Grenoble
regen
nw
7
5
Nice
zwaar bew.
nnw
15
Berlijn
zwaar bew.
n
6
Frankfort
onbewolkt
windst.
11
0,6
München
geheel bew.
w
5
2
Zürich
mist
windst.
6
4
Genève
half bew.
windst.
11
Locarno
geheel bew. ozo
11
5
Wenen
geheel bew.
n
9
3
Rome
regen
wzw
17
15
Den Helder
licht bew.
nnw
4
1
Ypenburg
hagelbui
nw
4
2
Vlissingen
licht bew.
nnw
4
Eelde
nrsL op afst.
w
1
0.4
De Bilt
mist
nw
0,1
Twente
half bew.
windst.
1
Eindhoven
onbewolkt
wnw
1
Vlv. Z. Limb.
mist
w
1
1
r
ADVERTENTIE
I' *^f «/VI «.O OUU-OVK 11/I.C.l. UI
stemming te zijn voor een babbeltje. Zon-
BLOEMENDAAL
40. Pat en Panda keken vreemd op, toen
de eigenzinnige conducteur niemand an
ders bleek te. zijn dan Joris met een valse
snor. Als goed speurder begreep Pat O'No-
zel direct, dat Joris hier een of andere
bedoeling mee had. Maar voor hij vragen
kon stellen, was Joris al opgesprongen,
snelde lichtvoetig over de wagons, tot hij
de laatste bereikte en liet zich snel om
laag zakken. „Hela! Wacht eens even!",
riep Panda. Maar Joris scheen niet. in een
der zelfs ook maar op te kijken, verdween
hij door het deurtje van de achterste wa
gon. En toen even later Pat en Panda langs
dezelfde weg weer in de trein kwamen,
was er geen spoor meer van hem te be
kennen. „Dit is nu al de tweede keer, dat
hij zich vermomd had om ons legen te
werken", merkte Panda op. „Waarom zou
hij Tonio en Mario steeds tegen ons hel
pen? „Ik vind het echt gemeen!" „Boevens
helpen boevens", antwoordde Pat O'Nozel
bitier„Maar vervolgde hij, zich meer
en meer opwindend, „dit is het laatste keer
geweest, dat hij oris met zijn vermommin-
gens kan bedotten. Voortaan vertrouw ik
geen snorrens en baardens meer! Iedereen
met harens op de kakens is verdacht!" Bij
die laatste woorden plantte hij zich vier
kant voor een heertje, dat nogal veel haar
op kin en wangen had gekweekt. „Ver
dacht!", herhaalde de grote detective
scherp, terwijl hij de onthutste reiziger
doordringend aankeek.
Door het inhouden van de grote vraag
naar de produkten waren alle papier
machines doorlopend in vol bedrijf. De
papierproduktie bedroeg 208.700 ton (in
1955: 208.200 ton). De nieuwe krantenpapier
machine te Velsen heeft nog slechts in be
perkte mate tot de produktie bijgedragen.
De verlenging der vakanties van de werk
nemers had tengevolge, dat ongeveer 1500
ton papier minder geproduceerd werd.
De grondstoffenaanvoer vond wederom
regelmatig plaats. Het prijspeil van papier
hout was opnieuw hoger dan in 1955. De
experimentele eerste fase is begonnen van
de overeenkomst met het land Suriname,
waarbij door proefaanplantingen zal wor
den onderzocht, of een economisch te ex
ploiteren bosbedrijf mogelijk zal zijn. De
directie verwacht, dat nog circa 5 tot 10
jaren moeten verlopen, voordat kan wor
den vastgesteld, of hiertoe kan worden
overgegaan.
Het verslag vermeldt, dat voor de pen
sioenvoorzieningen een nieuwe basis is ge
schapen. De herziene pensioenen zullen,
met inbegrip van de wettelijke uitkeringen,
in een zeer redelijke verhouding staan tol
het tijdens het dienstverband genoten sala
ris of loon. Tevens zijn de meeste reeds
ingegane pensioenen verhoogd.
Omtrent de vooruitzichten zegt het ver
slag: de stand van de orderportefeuille is
bevredigend. Ook in 1957 mag gerekend
worden op een gunstige bezetting van het
vergrote produktie-apparaat. De papier
produktie zal in het eerste kwartaal onge
veer 60.000 ton bedragen. In welke mate
de hogere produktie een winststijging zal
meebrengen, is thans nog niet te beoor
delen. Enerzijds stemt het tot voldoening,
dat de minister van Economische Zaken
een verdere prijsverhoging voor kranten
papier per 1 april heeft goedgekeurd.
Een redelijke rendabiliteit, aldus de
directie, kan op den duur slechts bereikt
worden, wanneer het zeer kostbare pro
duktie-apparaat continu werkt, zonder
stilstand in het weekeinde. Deze produktie-
wijze zou door invoering van het vier-
ploegenstelsel gepaard gaan met een ver
korting van de wekelijkse werktijd voor
het hierbij betrokken personeel. Óp deze
ontwikkeling blijft de bijzondere aandacht
van de directie gevestigd.
(Voor de beursberichten zie pag. 19)
Europadam. Naar het voorbeeld van het
Haagse Madurodam zal er aan de Wör-
tersee in Karinthië (Oostenrijk) een
Europese miniatuurstad worden ge
bouwd, waarin op schaal van 1 op 25
allerlei bekende bouwwerken, zoals de
Weense Stephansdom, de scheve toren
van Pisa en de Parijse Are de Triomphe
te zien zullen zijn. Men hoopt het stadje
in drie jaar voltooid te hebben.
Bijtijds. De Franse politie heeft op last
van de minister van Binnenlandse
Zaken het nummer van de volgende
week van het linkse weekblad „France-
Observateur" in beslag genomen. In dit
nummer was een artikel over het op
treden van het Franse leger in Algerije
opgenomen.
Verdacht. De Hongaarse autoriteiten heb
ben nabij Szekesfehervar een inter
neringskamp voor „verdachte elemen
ten" van twaalf tot. achttien jaar inge
richt. waar thans 250 jongeren zijn op
gesloten, die aan de opstand van oktober
van het vorige jaar hebben deelgeno
men, zo meldt het Weense blad „Neuer
Kurier".
Uitgewezen. De assistent militaire attaché
van de Amerikaanse legatie in Boeda
pest, kapitein Gleason, die wegens
„spionage" uit Hongarije gewezen is, is
met zijn vrouw en drie kinderen de
Oostenrijks-Hongaarse grens gepasseerd.
Koning Haakon. De gezondheidstoestand
van de 84-jarige koning Haakon van
Noorwegen lijkt wat minder goed te zijn
geworden. De bloedsomloopstoornis, die
vooral in de benen optreedt, is ernstiger
geworden. De koning lijdt thans ook
aan staar.
Overlevenden. De reddingsploeg, die zich
naar de plaats heeft begeven waar het
Braziliaanse verkeerstoestel op het
eiland Anchieta was neergestort, heeft
vier overlevenden (er waren 29 inzit
tenden) aangetroffen en per hefschroef-
vliegtuig naar Rio de Janeiro overge
bracht.
Straf. In Belfast (Noord-Ierland) hebben
vijftien personen terecht gestaan wegens
het verboden bezit van explosieven,
Tien verdachten kregen acht jaar ge
vangenisstraf. De anderen kregen straf
fen variërend van zes tot één jaar.
Wraak. De Parijse gemeenteraad heeft be
sloten op een der pleinen van de Franse
hoofdstad een standbeeld te doen plaat
sen van Ferdinand de Lesseps, de
Fransman, onder wiens leiding in de
vorige eeuw het Suezkanaal werd ge
graven. Het standbeeld van De Lesseps
aan de ingang van het Suezkanaal is
door de Egyptenaren vernield.
Zwijnenstal. Zeventien jaar heeft de Por
tugees Ramiro Saraiva gedwongen in
een zwijnenstal te Corga in de provincie
Beira Alta doorgebracht, voordat de
politie de ongelukkige vond, die het
spreken verleerd had. Ramiro, die bezit
tingen in de Verenigde Staten had, zou
door zijn broeder Manuel opgesloten zijn
gehouden om de schijn te wekken dat
hij overleden was.
Hoger. In de maand februari zijn in West-
Duitgland 735 mensen bij verkeersonge
lukken om het leven gekomen. Dat is 72
percent meer dan in februari 1956.
ADVFPTFNTIE
VRAAG BIJ UW BOODSCHAPPEN
OOK EEN ROL POPLA
HET JAAR 1922 wordt met gulden let
ters geschreven in de geschiedenis over de
suikerziekte, omdat in dat jaar de Canadese
fysioloog en farmacoloog Banting met zijn
medewerkers MacLeod, Best en Collip er
in slaagde een extract uit de alvleesklier
te bereiden, waardoor de behandeling van
suikerzieken een geweldige sprong vooruit
maakte. Hiervoor ontvingen Banting en
MacLeod het volgend jaar dan
ook prompt de Nobelprijs en f
zij waren sportief genoeg deze
broederlijk met de twee andere
medewerkers te delen.
Natuurlijk is hier het een en
ander aan vooraf gegaan, want
het verband tussen een te hoog V
suikergehalte in het bloed en
de bestrijding daarvan door insuline-injec-
ties ligt niet zó voor de hand, dat dit door
enkele jongelui in een paar jaar tijds kan
worden opgelost.
Het begon dan ook al in 1728, toen de
Engelse geneesheer Cowle er de aandacht
op vestigde dat een van zijn diabetes
patiënten, zoals de sectie had uitgewezen,
een ernstige aandoening van de alvlees
klier had gehad. Deze observatie van
Cowle werd door anderen bevestigd en
spoedig daarna stond hel vast, dat suiker
ziekte gepaard gaat met aandoeningen van
de alvleesklier, ook pancreas genaamd.
(Helemaal juist is deze generalisering niet,
maar voor de meeste gevallen gaat zij toch
op).
Het ging nu nog slechts om de vraag of
de pancreasaandoening gevolg, of oorzaak
van de suikerziekte was. Zo erg gemakke
lijk was hier geen antwoord op te geven,
omdat hel pancreas een lange klier is, die
in de darm dicht bij de maag uitmondt en
zich diep in de buikholte uitstrekt, zodat
bij operaties, die op dieren werden ver
richt, gemakkelijk een deel kon blijven
zitten. Dit zal dan ook wel de reden zijn (Nadruk verboden)
geweest, waarom de gevallen, waarin men
getracht heeft het pancreas operatief te
verwijderen, zonder duidelijk antwoord
bleven. Het definitieve antwoord op de
vraag werd eerst in 1889 gegeven, toen bij
honden het pancreas geheel kon worden
weggenomen waarna de dieren in enkele
weken stierven met alle verschijnselen van
suikerziekte.
Erg veel verder was men
hiermee nog niet gekomen,
want het bleek al spoedig,
dat de functie van het pan
creas onafhankelijk is van
de afscheiding die deze klier
in de darm loost. Immers,
wanneer men de uitlozings-
buis van het pancreas volko
men afbindt, zodat geen druppel pancreas-
sap meer in de darm komt, krijgt het
proefdier geen suikerziekte. Hieruit volgt,
dat het pancreas naast de uitwendige af
scheiding van sappen ook een inwendige
secretie heeft, waardoor rechtstreeks aan
het bloed sap wordt afgegeven, dat invloed
uiloefent op de „suikerspiegel" in het
bloed.
Deze veronderstelling, die door proeven
werden bevestigd, werden bovendien ge
steund door een ontdekking die al in 1866
door Langerhans was gedaan, maar sedert
dien ten dele in vergetelheid was geraakt.
Langerhans had namelijk gezien dat het
pancreas uit twee soorten weefsel bestaat,
waarvan kliercelletjes die groepsgewijs als
eilandjes te midden van het overige klier-
weefsel verspreid liggen en thans als de
„eilandjes van Langerhans" bekend staan,
het belangrijkst zijn, omdat deze de insu
line (insula eiland) leveren.
Daarover morgen nog eéns.
H. Fétillon
