Panda en het meesterwerk
Aanhoudend mooi weer
Bestedingsbeperkingsprogramma onvoldoende
om inflatoire middelen overbodig te maken
Franse regering besluit tot
ingrijpende bezuinigingen
Te hoge uitgaven van lagere overheid
Spelingen van monetair
systeem thans verbruikt
Radio geeft woensdag
Bijzonderheden onbekend, maar het
verluidt dat de discussies fel waren
Wereldnieuws
Toch ió het zo
JAARVERSLAG NEDERLANDSCHE BANK
't Wordt beslist mooi
BAKKER'BEHANG
Eerste Rijnwater naar
duinen bij Leiduin
Arme weduwe won in
voetbalpool 800.000
Grotere omzet en kleinere
winst bij Molyn
Mis van Haydn ontdekt
r
"O
d
s
i-e
I
O n
0
Maastrichtenaar bij brand
omgekomen
r
v
Ui NS DAG 23 APRIL 1957
(Van onze financiële medewerker)
HET VERSLAG VAN DE Nederlandsche Bank over 1956 bevat ook ditmaal weer
een breed uitgewerkte analyse van de financiële, economische en monetaire toestand
van ons land, zoals die zich in het afgelopen jaar heeft ontwikkeld. De conclusie
vindt men in feite reeds in de aanhef van het algemeen overzicht door de president:
1956 bracht niet een breuk in de conjunctuur, maar het evenwicht tussen nationale
bestedingen en nationale middelen werd in toenemende mate verstoord. Terwyl de
styging van het nominale inkomen zeven percent bedroeg, is het particuliere ver
bruik met tien percent toegenomen, gingen de overheidsbestedingen met 121/2
percent vooruit en was er een sty ging van de netto-investeringen in vaste activa,
de woningbouw inbegrepen, van 25 percent. Bovendien was er ook een toeneming
van de voorraadvorming met circa twintig percent, zodat het geen verwondering
kan wekken dat het nog vry aanzienlijke overschot, dat 1955 gaf te zien, in een
tekort omsloeg.
Als een belangrijk verschijnsel releveert
de president de verschuiving in de in
komensverdeling, hieruit blijkende dat bij
een stijging van het nationaal inkomen
met zeven percent het gemiddelde loon
per werknemer, inclusief sociale lasten,
met tien percent is vooruitgegaan en de
gemiddelde stijging van de loonkosten de
gemiddelde toeneming van het produktie-
volume per arbeider met niet minder dan
zeven tot acht percent heeft overtroffen.
Loonsverhoging tezamen met prijsstabili-
satie stimuleren uiteraard het verbruik en
waren oorzaak dat de invoer van con
sumptiegoederen met niet minder dan 25
percent steeg. Er was dus een overbeste-
ding, welke op de betalingsbalans een te
kort deed ontstaan van totaal 900 miljoen
gulden.
Inflatoire bronnen
De financiering van de overbesteding
moest uit twee bronnen worden gedekt,
welke beide van inflatoire aard zijn, name
lijk een beroep op de liquiditeitsreserves
en het beroep op geldcreatie. Bijna alle
sectoren van de nationale huishouding had
den een aandeel in het gebruik, dat van
inflatoire financieringsmiddelen werd ge
maakt Maar de president wijst met name
op de grote uitgaven van de lagere over
heidsorganen, gemeenten en provincies,
welker bruto-investeringen 1950 miljoen
gulden bedroegen tegen 1550 miljoen gul
den in 1955, waarvan 450 miljoen gulden
uit inflatoire bronnen werd verkregen.
Deze stijging is niet alleen in strijd met de
aan de overheid te stellen eis van een anti
cyclische conjunctuurpolitiek, maar heeft
de investeringsuitgaven bovendien op een
peil gebracht, waarvan, ook op langere
termijn, moeilijk valt in te zien, hoe het
uit de normalerwijze op de kapitaalmarkt
ter beschikking komende middelen zal
kunnen worden gefinancierd.
Samenvattend kan worden gesteld dat
de analyse van de financieringsdisposities
der verschillende sectoren van de natio
nale huishouding tot de conclusie leidt dat
deze in 1956 per saldo 1,5 a 1,6 miljard
gulden van inflatoire financieringsmidde
len hebben gebruik gemaakt. De president
wijst er op dat het stellig niet verantwoord
is de financiering van deze investeringen
met behulp van inflatoire middelen voort
te zetten. Te weinig wordt beseft, zo waar
schuwt hij, dat de nationale besparingen
hoewel verhoudingsgewijs geenszins gering,
ADVERTENTIE
als u een keuze maakt uit de
400 dessins van
Hij staat u bovendien met raad en
daad terzijde
Gen. Cronjéstr. 135 - Haarl. - Tel. 11657
niettemin begrensd zijn en dat slechts een
deel daarvan beschikbaar komt in handen
van personen en lichamen, die geneigd
zijn deze middelen in de vorm van geld
vorderingen op lange termijn vast te
leggen.
Inflatoire lagere overheid
De president constateert voorts dat de
bestedingsbeperking, welke op advies van
de SER door de regering is aanvaard en
opgelegd, mits op jaarbasis bezien vol
doende zal zyn om het evenwicht in de
ryksfinanciën te herstellen en te verzeke
ren dat door de schatkist voor eigen be
hoeften, buiten de ryksfondsen, geen noe
menswaard beroep op de kapitaalmarkt zal
behoeven te worden gedaan. Maar, behou
dens een onverwacht sterke vermindering
van de kapitaalvraag van het bedrijfsleven,
acht hy dat programma vrywel zeker on
voldoende om de financieringsinspanningen
te doen verdwijnen en de daaruit voort
vloeiende aandrang tot het gebruik van
inflatoire financieringsmiddelen weg te
nemen. Dit laatste, zo zegt de president,
geldt vooral voor de sector van de lagere
overheid.
Geen speling meer
Het beeld van de financiële ontwikke
ling in 1956 doet duidelijk uitkomen ener
zijds dat de spanningen op de kapitaal
markt de natuurlijke weerslag vormen van
de omstandigheid dat de gedaalde natio
nale besparingen onvoldoende waren voor
de financiering van de sterk toegenomen
binnenlandse investeringen. In de eerste
fase van de bestedingsinflatie, welke thans
achter ons ligt, konden de behoeften aan
inflatoire financieringsmiddelen en het uit
de bestedingsinflatie voortvloeiende devie-
zenverlies (circa 900 miljoen gulden) vrij
wel geheel worden gefinancierd uit de in
het monetaire systeem aanwezige spelin
gen. Deze spelingen zijn thans grotendeels
verbruikt en tenslotte komt dan het ogen
blik, waarop slechts de Nederlandsche
Bank als bron van liquiditeitscreatie over
blijft. Onder deze omstandigheden is de
Centrale Bank niet slechts de hoedster,
maar ook de sleutelbewaarster van de de
viezenvoorraad. Zij dient bij haar krediet-
geving grote voorzichtigheid te betrachten
en zij kan niet verder gaan dan het ver-
HILVERSUM I, 402 m
7.00 Nieuws en SOS-ber. 7.10 Gewijde muz.
7.45 Een woord voor de dag. 8.00 Nieuws en
weerber. 8.15 Platen. 8.30 Idem. 9.00 V. d.
zieken. 9.25 V. d. wouw. 9.30 Platen. 9.40
Platen. 10.15 Idem. 10.30 Morgendienst. 11.00
Gedeeltelijke uitz. v. d. jaar ergadering v.
d. Chrsit. Hist Unie. 12.00 Pianorecital. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Platen. 12.53
Idem. 13.00 Nieuws. 13.15 Met PIT op pad.
13.20 Lichte muz. 13.45 Kamerork. en solist.
14 30 Platen. 15.30 Interscholaire jeugdtoer-
nooi. 16.00 V. d. jeugd. 17.20 Platen. 17.40
Beursber. 17.45 Platen. 18.00 Dubbel Man-
nenkwart. 18.20 Spectr. v. h. Chr. Organisa
tie en Verenigingsleven. 18.30 RVU. 19.00
Nieuws en weerber. 19.10 Orgelconc. 19.30
Buitenl.overz. 19.50 Platen. 20.00 Radiokrant.
20.20 Concertgebouwork. 21.05 „Werk in uit
voering", klankb. 21.35 Sopr., alt en piano
21.55 Filmbeschouwing. 22.05 Salonork. 22.35
„Wachtend op een betere toekomst", repor
tage. 22.45 Avondoverdenking. 23.00 Nieuws.
23.15 Sportuitsl. 23.20—24.00 Platen.
HILVERSUM n, 298 m
7.00 Nieuws. 7.10 Gym. 7.20 Platen. 7.23 De
ontbijtclub. 8.00 Nieuws. 8.18 De ontbijtclub
8.50 V. d. vrouw. 10.00 Boekbespr. 10.05 Mor
genwijding. 10.20 Platen. 10.50 Idem. 11.35
Metropole-ork., kinderkoor en meisjeskoor
12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33 V. h. plat
teland. 12.38 Lichte muz. 13.00 Nieuws. 13.15
Tentoonstellingsagenda. 13.18 Lichte muz
13.50 Medische kron. 14.00 Platen. 14.30 V. d
jeugd. 16.00 V. d. zieken. 16.30 Platen. 17.00
Pianoduo 17.20 Lichte muz. 17.50 Regerings-
uitz. 18.00 Nieuws en comm. 18.20 Instr.-
kwart. 18.40 Act. 18.50 Pianospel. 19.00 V. d
jeugd. 19.10 Toespr. 19.25 VARA-Varia. 19.30
V. d. jeugd. 20.00 Nieuws. 20.05 Tussen de
regels door, comm. 20.15 Met eervol ontslag,
hoorsp. 21.35 Ritmisch strijkork. en soliste.
22.00 Tussen mens en nevelvlek, caus. 22.15
Pianorecital. 22.30 Kinderen van de rekening,
klankb. 22 50 Platen. 23.00 Nieuws. 23.15
Platen. 23.50—24.00 Soc.nievws in Esperanto.
TELEVISIE (KRO en AVRO)
17.00—18.00 V. d. kind. 20.00 Televizier.
20.15—22.00 De spiegel, toneelstuk.
BRUSSEL, 324 m
12.00 Platen. 12.15 Pianorecital. 12.30
Weerber. 12.34 Pianorecital. 13.00 Nieuws.
13.11 Platen. 14.00 Gevar.progr. 15.00 Ork-
conc. 16.05 Koersen. 16.07 Platen. 16.30 Ka-
mermuz. 17.00 Nieuws. 17.10 Zang en piano.
17.50 Boekbespr. 18.00 Lekenmoraal en -filo
sofie. 18.30 V. d. sold. 19.00 Nieuws. 19.40 en
19.45 Platen. 20.00 Hoorsp. 21.15 Platen. 22.00
Nieuws. 22.11 Vioolrecital. 22.45 Platen. 22.55
—23.00 Nieuws.
lenen van slechts tijdelijke krediethulp.
Nimmer mag zij zelf een bron van duur
zame inflatie worden.
Financiële uitkomsten
Wat de financiële uitkomsten van de Ne
derlandsche Bank betreft, moge worden
volstaan met te vermelden dat de totale
ontvangsten van 37,9 miljoen gulden in
1955 tot 49,7 miljoen gulden zijn gestegen,
voornamelijk door grotere baten uit rente
en buitenlandse valuta. De netto-winst
heeft 25,9 miljoen gulden bedragen tegen
15,8 miljoen gulden in 1955, waarvan 8
miljoen gulden (vorig jaar 5 miljoen gul
den) wordt gereserveerd en 17,9 miljoen
gulden (vorig jaar 10,8 miljoen gulden) aan
de staat komt.
ADVERTENTIE
Uitsluitend verkrijgbaar bi) H.Hapothakere. drogllton. kappen en de ipeclealbrenehe.
PARIJS (Reuter). Het Franse kabi
net is het eens geworden over maatrege
len ter besnoeiing van de regeringsuitga
ven met 250 miljard francs wegens de
economische moeilijkheden van het land.
Een woordvoerder van de regering weiger-
te delen. Deze betreffen zowel de burger
lijke als militaire uitgaven in een begro
ting van in totaal ongeveer 4.000 miljard
francs.
De huidige bezuiniging was door de mi
nister van Financiën, Paul Ramadier, ge-
eist als minimum in zijn soberheidspro
gram, dat tot doel heeft de franc te ver-
Het zuidelijk deel van de transportleiding
van Jutphaas naar Leiduin, nodig om het
aan het Lekkanaal onttrokken Rijnwater
naar de duinwaterwinplaatsen van Am
sterdam te vervoeren, is thans volledig ge
legd. In 1952 werd voor dit doel door de
provincie Noordholiand en de gemeente
Amsterdam opgericht de n.v. Watertrans-
portmaatschappij Rijn-Kennemerland. De
nieuwe leiding is 53 km. lang. Er zijn ne
genduizend buizen elk wegende negendui
zend kg. in verwerkt. De buizen hebben
een inwendige diameter van anderhalve
meter.
Zaterdag is het eerste rivierwater door
de leiding getransporteerd en in het Am
sterdamse duingebied aangekomen. Men
verwacht dat het noordelijke deel van de
leiding van Leiduin naar Castricum in de
loop van dit jaar zal worden voltooid. Het
gehele project zal vijfenveertig miljoen gul
den kosten.
Een arme weduwe van 32 jaar heeft
maandag 132.068.216 lire (ruim 800.000 gul
den) gewonnen in de Italiaanse voetbal
pool. Zy beantwoordde als enige de uit
slagen van de dertien gespeelde wedstry-
den goed.
De winnares, mevrouw Marietta Gheza,
die met haar moeder, eveneens een we
duwe, van een maandelijks inkomen van
25.000 lire (ruim 150 gulden) moet leven,
en bovendien een dochter van acht jaar
heeft, woont in Noord-Brescia. Zij ver
diende haar inkomen als hulp in de huis
houding.
De Koninklijke Lak-, Vernis- en Verf-
fabriek Molyn en Co. n.v. te Rotterdam
boekte in 1956 een hogere omzet dan in het
vorig jaar. Deze omzetvermeerdering
strekte zich vrijwel gelijk uit over de
afzet in binnen- en buitenland. Niettemin
bleven de resultaten iets beneden die van
1955. Dit komt geheel voor rekening van
het prijsstabilisatiebeleid van de overheid
en van de 3 percent welvaartsuitkering
aan het personeel. Zowel de prijzen der
grondstoffen als de bedrijfskosten gaven
een voortgaande stijging te zien, die niet
volledig kon worden gecompenseerd door
produktiviteitsverbeteringen.
Het voordelig saldo, na reservering voor
belastingen, daalde van f 713.023 tot
659.400. Na afschrijvingen resteert een
voordelig saldo van f 444.539 (v. i.
f 544.757).
Voorgesteld wordt 10 percent dividend
in contanten en 10 percent in contanten
of. in aandelen, delend in de winst van 1
januari 1957 af, ter keuze van houder, met
dien verstande dat de termijn voor inwisse
ling sluit op 1 december 1957. Dit dividend-
voorstel is gelijk aan dat van het vorig
jaar. Het kapitaal nam toe van f 475.000
tot f 522.000.
de bijzonderheden over de bezuiniging mee
dedigen en de financiële stabiliteit te
handhaven.
Volgens kringen, die in nauw contact
staan met de regering, gaf de verdeling der
bezuinigingen aanleiding tot heftige discus
sies tussen premier Mollet en zijn mi
nisters. De voornaamste moeilijkheden de
den zich voor ten aanzien van de voor
stellen ter vermindering van de militaire
uitgaven, de investeringen en de uitgaven
voor openbare werken.
De minister van Defensie, Maurice Bour-
gès-Maunoury, verzette zich hevig tegen
de voorgestelde vermindering van de de
fensie-uitgaven en drong er op aan, dat
er niets zou worden gedaan, wat Frank-
rijks militaire inspanning in Algerije zou
kunnen belemmeren of de Franse strijd
krachten in Tunesië en Marokko zou ver
minderen, alsdus genoemde kringen.
De woordvoerder van de regering zei,
dat enige bijzonderheden van de besnoeiin
gen nog moeten worden geregeld. Mollet of
Ramadier zal, naar verwachting, spoedig
een volledige verklaring afleggen.
(Voor de beursberichten zie pag 13)
Naar het tijdschrift voor muziek „Sym-
phonia" meedeelt is een reeds lang vermist
werk van Joseph Haydn ontdekt in een
Oostenrijks klooster in Goettweig. De com
positie, een mis die de naam draagt „Ro-
rate Coeli Desuper" zal binnenkort worden
gepubliceerd. In hetzelfde klooster heeft
de Amerikaanse musicoloog H. C. Robbins
Landon de componist ondekt van een werk,
dat tot dusver hoewel met twijfel aan
Ludwig van Beethoven werd toegeschre
ven. Het betreft de „Jeniier Symphonie",
die in .1909. door-.xie Beclijnse, aausicol.Qog
Fritz Stein in de archieven van de stad
Jena gevonden werd. Robbinsr Landon
meent thans het bewijs te künnèn leveren,
dat deze symfonie niet gecomponeerd werd
door Beethoven maar 'oor Friedrich Witt,
een componist die in 1837 in Würzburg
overleed.
Gedurende de Paasdagen heeft het weer
onder invloed gestaan van een gebied van
hoge luchtdruk dat zich zaterdag boven
Scandinavië ontwikkelde. Daardoor waai
den er oostelijke winden waarmee droge
lucht uit Duitsland werd aangevoerd. De
zonneschijn werd gisteren vooral in het
westen geruime tijd getemperd door ijle
ontstond. Het ziet er niet naar uit dat dit
lagedrukgebied veel invloed op het weer
in ons land zal uitoefenen. De regenkansen
WEERRAPPORTEN
blijven waaien.
24 april
Zon op 5.27 uur, onder 19.54 uur.
Maan op 3.04 uur, onder 14.13 uur.
30 april
Maanstanden
00.54 uur nieuwe maan.
Hoog en laag water in IJmuiden
Dinsdag 23 april
Hoog water: 10.36 en 23.19 uur.
Laag water: 5.37 en 18.30 uur.
Woensdag 24 april
Hoog water: 11.55 en uur.
Laag water: 6.56 en 19.54 uur.
Temperaturen: buiten
u>
■2 f!
land maxima
van giste-
ren. Binnenland: heden
w 5
7 uur. Neerslag: laatsie
o O
24 uur.
c S
Stockholm
geheel bew.
no
10
Oslo
JJicht bew.
nno
14
0
Kopenhagen
regen
ono
10
0,1
Aberdeen
mist
windst.
11
0
Dublin
licht bew.
wnw
12
0
Londen
licht bew.
nno
14
0
Amsterdam
half bew.
ono
17
0
Brussel
onbewolkt
ozo
18
0
Parijs
zwaar bew.
nno
21
0
Bordeaux
geheel bew. wzw
23
2
Grenoble
onbewolkt
windst.
23
0
Nice
onbewolkt
nw
19
0
Berlijn
mist
no
12
0
Frankfort
onbewolkt
ono
17
0
München
onbewolkt
6
14
0
Zürich
onbewolkt
nw
17
0
Genève
half bew.
windst.
20
0
Locarno
half bew.
windst.
19
0
Rome
licht bew.
windst.
22
0
Wenen
zwaar bew.
nnw
9
0
Innsbruck
nevel
windst.
19
0
Mallorca
onbewolkt
n
22
0
Den Helder
licht bew.
ozo
7
0
Ypenburg
licht bew.
O
5
0
Vlissingen
licht bew.
O
8
0
Eelde
licht bew.
O
4
0
De Bilt
licht bew.
6
0
Twente
licht bew.
ozo
6
0
Eindhoven
licht bew.
O
7
0
Vlv. Z.-Limb. licht bew.
O
9
0
Op eerste Paasdag is de 67-jarige heer
F. Hitz in Maastricht bij een binnenbrand
in zijn woning aan de Parallelweg over
leden. De brand werd door buurtbewoners
ontdekt en geblust. Vermoedelijk heeft de
heer Hitz iets met benzine willen schoon
maken in de nabijheid van een brandend
gascomfoor.
Kaarsje viel om
In Rotterdam is in de nacht van zaterdag
op zondag brand uitgebroken in een hut
van het Rijnpassagiersschip „Lorelei" dat
aan de Oosterkade lag. In de hut bevond
zich een bejaard Engels echtpaar, dat lichte
brandwonden opliep. Aan boord van dit
Nederlandse schip, dat voor Rijnreizen
wordt gebruikt, bevonden zich negentien
Engelse passagiers en acht bemannings
leden. Het vuur kon spoedig geblust
worden.
Het. Engelse echtpaar, waarvan de man
82 en de vrouw 80 jaar is, was gewend bij
een lichtje te slapen. Daar het elektrische
licht hun te fel was, hadden zij een kaarsje
op een schoteltje op de vloer gezet. Zij
hebben echter geen rekening gehouden
met het schommelen van het schip, waar
door het brandende kaarsje is omgevallen.
Heidebrand
Zondagmiddag is door nog onbekende oor
zaak een heidebrand ontstaan tussen Vee-
nendaal en Amerongen. Ongeveer acht
hectare heide is in vlammen opgegaan. De
brandweren uit Leersum, Veenendaal
Amerongen en Rhenen hebben het vuur
bestreden.
Pension uitgebrand
Zaterdagavond is het pension „De Kloek"
te Beekbergen afgebrand. De inventaris en
de bezittingen van de veertien in het pen
sion logerende gasten, gingen verloren.
Hout in vlammen
Zondagmiddag heeft in Nijmegen een
felle brand gewoed op het opslagterrein
van het houtbewerkingsbedrijf van de ge
broeders Van Swaay. De brandweer van
Nijmegen had de grootste moeite de brand
in de met creosoot bewerkte balkente
'bÏÏiss'cn'. Het vuur''verspreidde' een' grote
hitte en er ontwikkelde zich een dikke
zwarte rook. die-op-, veie.kilometers afstand
zichtbaar was.
Het vuur werd met achttien stralen be
streden, niet alleen door de beroeps- en
vrijwillige brandweer van Nijmegen, maar
ook door een brandweerploeg van de Ko
ninklijke Luchtmacht.
De schade wordt op enkele tonnen ge
schat.
Vader redde zoontje
In de houten opslagplaatsen van het ex
peditiebedrijf van de fa. Verhoeven in het
Wilhelminapark te Tilburg is maandag
middag brand uitgebroken toen drie kin
deren in de loodsen speelden. Een van hen,
de achtjarige Robert Hettema, werd door
zijn vader gered, die met gevaar voor eigen
leven dwars door de vlammen het kind
naar buiten bracht. De andere kinderen
hadden zelf al een goed heenkomen ge
zocht. De kleine Robert die ernstige brand
wonden opliep, werd naar een ziekenhuis
vervoerd. Zijn vader werd daar ook heen
gebracht, maar kon na behandeld te zijn,
naar huis teruggaan.
Opgeheven. De Egyptische minister van
Financiën zal per 4 mei het door het
militaire gezag uitgevaardigde besluit
intrekken, dat voorziet in beslagneming
of onderbeheerstelling van joodse
eigendommen in Egypte. Tevens wordt
de bepaling opgeheven, dat joden in
huis moeten blijven en onder politie
toezicht staan. De onderbeheerstelling
van Britse en Franse bezittingen blijft
echter van kracht.
Vooruit. Van het New England Baptist
Hospital in Boston is vernomen, dat
Sir Anthony Eden „bevredigend" voor
uit gaat en in staat is in zijn kamer te
lopen. Volgens dr. Cattel, de chirurg
die Eden heeft geopereerd, is het nog
te vroeg om te zeggen of de operatie
het gewenste gevolg zal hebben.
Minister. Sture Hartvig Henriksson, de
veertigjarige Zweedse minister van
Verbindingen, heeft zich maandag in
zijn woning bij Stockholm van het le
ven beroofd. Henriksson werd ver
leden maand tot minister benoemd. Hij
laat een vrouw en twee kinderen na.
Overleden. Te Londen is zaterdag op 72-
jarige leeftijd overleden de voormalige
hoofdredacteur van de Times W Casey.
Hij kwam in 1913 bij het Londense blad
en was er gedurende zijn gehele jour
nalistieke loopbaan aan verbonden. Hij
was hoofdredacteur van 1948 tot 1952.
De baas. De Russische partij-secretaris,
Kroesjtsjev, heeft gezegd, dat de Sov
jet-Unie zich de tweede plaats in de
wereld op het gebied der industriële
produktie heeft veroverd maar nog niet
in elk opzicht de gevorderde kapitalis
tische landen heeft ingehaald. „Onze
voornaamste economische taak is, hen
in de produktie per hoofd de baas te
worden en dat zullen wij", aldus
Kroesjtsjev.
Jarig. Koningin Elizabeth II van Groot-
Brittannië heeft zondag met de familie
kring op het kasteel Windsor haar 31ste
verjaardag gevierd. Officieel wordt
haar verjaardag gevierd op 13 juni.
Hittegolf. Sinds zondag woeden er in ver
scheidene Amerikaanse staten grote
bosbranden, die worden aangewakkerd
door een krachtige wind. In New
Hampshire en Massachusetts zijn hon
derden hectare bos en heide in vlam
men opgegaan. In New Hampshire wer
den ook meer dan 25 boerderijen ver
woest. In de oostelijke staten heerst een
hittegolf. In Wisconsin zijn vrijdag zes
mensen bij een wolkbreuk om het leven
gekomen.
Botsing. Bij een botsing van twee onder
grondse treinen in New York zijn vrij
dag 77 mensen gewond, van wie twee
ernstig.
Ontploffing. Vier arbeiders zijn zaterdag
om het leven gekomen bij een ontplof
fing in een grote staalfabriek nabij
Dortmund.
Schennis. Op een kerkhof bij Salzgitter
nabij Brunswijk zijn op de dag dat
Hitier 68 jaar geleden werd geboren
tachtig graven van joden en een ge
denkteken door grafschenners bescha
digd. Men had een hakenkruis aange
bracht en er op geschreven: „Duitsland,
ontwaak, dood aan Israel".
Redenloos. Het Sovjet-staatscircus, dat in
verscheidene Westduitse steden voor
stellingen zou geven, heeft van de
Westduitse overheid geen inreisvisum
kunnen krijgen. De reden van de wei
gering werd niet medegedeeld.
Zeldzaam. Een 32-jarige Amerikaanse
passagier van een vliegtuig van de Air
France is zaterdagavond, toen het toe
stel op zesduizend meter hoogte boven
de woestijn van Noord-Irak vloog, uit
de drukcabine van het toestel gezogen
doordat een dubbele ruit brak. Zijn
stoffelijke resten zijn ten zuiden van
Kirkoek gevonden. Het toestel kwam,
met de 44 andere passagiers en de be
manning van zeven, veilig in Istanboel.
Vluchtelingen. Acht Hongaarse vluchte
lingen zijn zondag gearresteerd na een
gevecht met de politie in een hotel in
Krusaa, aan de Deens-Duitse grens.
Twee gewonde politiemannen werden
naar het ziekenhuis vervoerd. De aan
leiding tot het gevecht was een weige
ring der Hongaren om het hotel na
sluitingstijd te verlaten. Enige Hon
garen zijn na het gevecht naar een na
bijgelegen bos ontsnapt.
47. Vóór Pat, Panda en de boeven goed
en wel begrepen, wat er eigenlijk gebeur
de, waren zij allen in dekens gerold en mei
touwen omwonden. Zo zaten zij daar en
staarden met grote ogen naar de geheim
zinnige dokter, op wiens aanwijzingen deze
verpakking was geschied. Deze zond de
conducteurs heen met een dankwoord en
een fooitje en nam toen glimlachend tegen
over hen plaats. Zachtjes neuriënd keek hij
naar buiten, als was hij zich niet bewust
v>an de boze, vragende blikken, die op hem
werden geworpen, „Dokter", begon Panda
eindelijk benepen, „waarom is dit eigen
lijk?" Dit maakte ook de tongen van de
anderen los. „Ja, wat zijn dit voor flauwe
grappens?!", barstte Pat los, „maak ons
los, bekorrah!" Ook Tonio en Mario eisten
onmiddellijke vrijlating. In sappige termen
scholden zij op doktoren in het algemeen
en op deze in het bijzonder en het werd
een wild geschreeuw en geroep. Maar
smeekbeden, dreigementen, scheldwoorden,
niets hielp. De dokter staarde hen aan met
een blik vol mededogen, die hen onbeha
gelijk maakte. „Arme neuroosjes", sprak
hij warm, „reageer uw overkropte zenuw-
tjes maar af, scheld maar op het doktertje,
dat is altijd een goede therapie. En als ge
wat opgelucht zijt, zullen wij eens nader
op deze zaak ingaan". Dit maakte het vier
tal stil. Want zij wilden natuurlijk nu wel
eens weten, wat die rare dokter met hen
voorhad.
CHINA IS en blijft het land van het
porselein; daar zullen we werkelijk niet
aan tornen. Maar de opvatting, dat daar
te lande reeds lang vóór het begin van
onze jaartelling porselein zou zijn vervaar
digd, moeten we toch tegenspreken. Het
porselein heeft ook in China een lange
ontwikkelingsgang gehad, en hoewel daar
reeds vroeg hard en dicht aardewerk werd
vervaardigd, mag dat toch niet worden
aangezien voor het porselein dat wij thans
kennen, en dat een volkomen
dichte, witte en - bij niet te
grote wanddikte - doorschij
nende scherf bezit, die op de
breuk hard en glasachtig is. I OrSClClfl
Om tot een dergelijk produkt
te komen, hebben ook de Chi
nezen vele eeuwen nodig gehad
en hun werkelijke porselein
stamt dan ook hetzij uit de Soengdynastie
(960-1259), hetzij uit de Mingdynastie (1368-
1643).
De belangstelling die men in de 17de en
18de eeuw in Europa kreeg voor Japans
en Chinees porselein, zette de uitvinders
er toe aan al experimenterend te zoeken
naar betere kleimengsels dan tot dusver
voor aardewerk werd gebruikt, maar óók
naar beter glazuur en betere, liefst niet
te kostbare, decoratiemiddelen. En zo zou
dan, volgens de verhalen, Johann Friedrich
Böttger (ook: Böttcher, of Böttiger) in 1709
als eerste het Europese porselein hebben
uitgevonden. Hij was eerst apotheker te
Berlijn, maar moest de stad verlaten we
gens alchemistische proefnemingen, waar
na hij tenslotte aan het koninklijk hof te
Dresden belandde, waar hem werd toege
staan zijn alchemistische proeven voort te
zetten. Het bleek echter, dat zijn roem
ruchte kunst niets te betekenen had, want
noch de goudtinctuur, noch de steen der
wijzen traden uit de alchemistische dam
pen aan het daglicht. Het gelukte hem
echter wèl porselein te vervaardigen en
zo werd in 1710 de Albrechtsburcht te
Meissen ingericht tot een grote porselein
fabriek, die een produkt maakte, dat tot
in onze tijd befaamd is gebleven
Desondanks is Böttger niet de eerste
vervaardiger van het Europese porselein,
maar hij was ontegenzeggelijk wèl
hoogst onbetrouwbaar. Om deze laatste
roddelpraat te rechtvaardigen, moeten we
er op wijzen, dat hij zijn proeven in het
paleis te Dresden mocht verrichten, op
voorwaarde dat de vruchten daarvan ten
goede zouden komen aan de koning van
Saksen, die veel geld voor zijn weelderige
hofhouding en zijn niet minder kostbare
oorlogen nodig had en in de veronderstel
ling verkeerde dat de alchemist Böttger
wel het nodige goud voor hem zou kunnen
maken. Toen nu Böttger porselein vervaar
digde, wat een winstgevende
aangelegenheid mocht heten,
voelde hij zich na enige jaren
niet in het minst gebonden aan
de koninklijke voorwaarde,
maar trachtte hij het fabrieks
geheim aan anderen te verko-
pen, zodat hij in de gevangenis
werd gedeponeerd.
De onbetrouwbaarheid van Böttger moe
ten we in het oog houden, nu het om de
uitvinding van het porselein gaat. Want
Von Tschirnhaus was de eigenlijke uitvin
der, die in 1687 reeds kleine hoeveelheden
porselein maakte uit zuivere kaolien, zoals
hij in 1694 aan Leibnitz schreef. Zijn por
selein bracht in 1701 heel Parijs in op
schudding. Op voorstel van Von Tschirn
haus liet de koning van Pruisen dan ook
een fabriek in Berlijn bouwen, die het be
roemde Berlijnse porselein vervaardigde,.
Böttger heeft destijds met Von Tschirn
haus samengewerkt en het behoeft ons dan
ook niets te verbazen, dat deze alchemist,
toen het maken van goud en aanverwante
artikelen niet erg wilde vlotten, tot de
„ontdekking" kwam dat porselein van
kaolien kon worden vervaardigd. Zo heel
erg makkelijk was deze navolging van Von
Tschirnhaus overigens niet, want pas in
1709 slaagde Böttger er in een behoorlijk
produkt te voorschijn te brengen. Dal was
22 jaar nadat Von Tschirnhaus zijn eerste
porselein had gemaakt! Desondanks her"
Böttger het zo weten te draaien, dat de
geschiedenis hèm als uitvinder heeft aan
gewezen.
Overigens moet de alchemie niet uitshn
lend als charletannerie worden beschouwd
Daarover morgen.
H. Póf ill-
(Nadruk verboden)
