OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT HET WEER „Geen verantwoordelijk minister kan kernwapens weren" ^"MORRIS é'efowj/o/i &u/! Proces te München tegen twee voormalige officieren der SS Mr. Van der Hoeven uit Haarlem secretaris van de Koningin Spaak tot W.E.U.-parlement: Het doel blijft: gecontroleerde vermindering der bewapening Dietrich en Lippert beschuldigd van moord op Röhm c.s. op 30 juni 1934 Italiaans kabinet volgens verwachting afgetreden President Gronchi houdt ontslag nog in beraad Nachtvorst KLM bereidt recordvlucht voor ter ere van Lindberg Een dode te Haarlem V erkeersongelukken DIT JAAR: 374 DODEN I Hatta aanvaardt invitatie van Chinese leiders Nieuwe secretaresse Nederlands-Duits overleg te Den Haag voortgezet Frans-Brits gesprek over de Europese vrijhandelszone Het woord is aan Na 23 jaar 71e JAARGANG No 252 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 12230. Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks DINSDAG 7 MEI 1957 Haarlems Dagblad 302e JAARGANG No 100 Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman Van een bijzondere correspondent) STRAATSBURG, maandag Het derde zittingsjaar van de parlementaire vergade ring der Westeuropese Unie is maandag ochtend begonnen. Volksvertegenwoordi gers uit zeven landen zijn nu bijeen in de zaal, waar vorige week dezelfde dames en heren in gezelschap van collega's uit acht andere landen van de Raadgevende Ver gadering van de Raad van Europa hebben vergaderd. De parlementsleden van de Ze ven houden zich in hoofdzaak met defensie- kwesties bezig. Onder presidium van haar nieuwe voorzitter sir James Hutchinson zijn de debatten gisteren al begonnen. De Belgische minister Spaak, op het ogenblik de voorzitter van de ministerraad der W.E.U. was in deze hem welbekende zaal gekomen om het jaarverslag van de W.E.U. aan te bieden. In de rede, die Spaak bij deze gelegen heid hield heeft hij vooral over de „waar schuwingen" van Rusland aan tal van Westelijke staten gesproken. Wat moet het antwoord zijn als de Russen zeggen „Schaf géén kernwapens aan, want dat zou on voorzichtig zijn"? Moeten wij dan, zo vroeg Spaak, zeggen: goed, wij beperken ons tot conventionele wapens, ofschoon die be paald onvoldoende zijn? Geen minister, die dat voor zijn verantwoording zou durven nemen. Bovendien zou men dan net zo goed terug kunnen keren tot slinger en voetboog. Het was een betoog, zo klemmend als men het verleden week in de conferentie van de NAVO te Bonn heeft kunnen horen Spaak begon en eindigde met de stelling, dat het doel van goed buitenlands beleid ADVERTENTIE BARTELlORlSSlR HAARLEM lil 1 3439 FERO B01STR. 48 A'OAM TEL /17Ï62 Dames pantalons in kleuren ROME (Reuter). De Italiaanse re gering is maandagavond afgetreden, zoals verwacht werd, nadat de leider van de sociaal-democratische partij, Saragat, zondag bekend gemaakt had, dat zijn par tij besloten had uit de regeringscoalitie te treden. President Gronchi heeft premier Segni verzocht in functie te blijven, terwijl hij zich het recht voorbehoudt om de ont slagaanvraag te aanvaarden. Het ontslag zal aanvaard worden als een kabinets formateur gevonden is. De socialisten van Saragat verwijten de regering, dat zij te weinig doet om tot hervormingen in het land te komen. Deze kabinetscrisis is de vierde in vier jaar. Zij komt aan de vooravond van het bezoek van president Coty van Frankrijk, het eerste Franse statiebezoek sedert 1904. Men verwacht, dat president Gronchi Segni zal vragen op basis van de ernstig geschokte centrumcoalitie een nieuwe re gering te vormen. Deze centrumcoalitie heeft Italië in de afgelopen negen jaar geregeerd. Als deze poging zou falen, zou de christen-democratische partij, de groot ste in Italië, wellicht bereid zijn een min derheidsregering te vormen in afwachting van de algemene verkiezingen die volgend jaar gehouden zullen worden. Mar tin o exitP De nieuwe regering zal vermoedelijk de huidige buitenlandse politiek gebaseerd op de Atlantische gemeenschap en vriend schap met de Verenigde Staten voortzet ten. Men gelooft evenwel, dat de minister van Buitenlandse Zaken, Martino, gevaar loopt zijn functie te verliezen. Er is in de boezem van de christen-democratische partij nogal wat critiek geweest op zijn steun aan Groot-Brittannië en Frankrijk tijdens de Suezcrisis. ADVERTENTIE GAAT U VERHUIZEN? Loop niet onnodig risico, maar laat u goed verhuizen. Vraag ons eens inlichtingen F. DAMIAANS EN ZN., Zijlvest 41 Haarlem - Tel. 12456 - 14155 - 22279 ^ooooooocfecoooocraxMbóoooobpoooocxxxxxSoooooooqqröpósoo VERWACHTING, medegedeeld door het K.N.M.I. in De Bilt, geldig van dinsdagavond tot woensdagavond, opgemaakt om 11.15 uur: Veranderlijke bewolking en minder buiïg. Vannacht op vele plaatsen zware nachtvorstmor gen overdag dezelfde tempera turen als vandaag of iets hogere. Matige tot zwakke wind uit uit eenlopende richtingen. Volledige weerrapporten op pagina twee ÖMOOCOO&a^ - jjooooocxxoncxx* <x>ocooaccco3occccocxx<xco DIT NUMMER BESTAAT UIT VEERTIEN PAGINA'S moet blijven een wederzijds gecontroleerde vermindering van bewapening. Hij had al dus een zeker evenwicht in zijn rede ge bracht, hetgeen juist in dit Europese ge zelschap wel nodig was. In de discussie van gistermiddag kreeg men bijvoorbeeld de Duitse socialist Erler te horen, die van verdergaande bewapening niet wilde we ten. Daar stond een betoog van de Duitse christen-democraat Gerns tegenover, die sprak in gelijke geest als Spaak met wel licht nog iets meer nadruk op de nood zakelijkheid van gecontroleerde ontwape ning. Maar niettemin ook duidelijk genoeg stellend, wat nodig was voor het ver dedigen van Europa. De discussie ging eigenlijk over het door de Nederlandse thristen-democraat Fens ingeleide rapport, waarin werd uiteengezet, dat er in de beveiliging an Europa achter stand bestaat. In een bij dit ontwerp ge voegde aanbeveling wordt gesteld, welke beginselen de W.E.U. zal moeten volgen. De inhoud daarvan is elders in dit blad weergegeven. De discussie hierover zou vandaag worden voortgezet. Motie van afkeuring In de loop van de dag heeft de Engelse minister Ormsby Gore de nieuwe Engelse defensiepolitiek nog eens uiteengezet. Hij somde op wat voor bijdragen Engeland levert tot de verdediging van Europa, waarbij hij uiteraard vooral ook wees op de Engelse atoomwapens. Intussen was in de vergadering al Iets gebleken van de verontrusting over de vermindering der Engelse troepen op het continent. Enge land was hiertoe overgegaan, nadat vol gens formele regelen van de kunst de ministerraad van de W E U. er zijn goed keuring aan had gehecht. Dat de ministerraad dit had gedaan, en wel zonder de parlementaire vergadering te raadplegen, had ontstemming gewekt bij een aantal afgevaardigden, die een motie van afkeuring van dit deel van het beleid van de ministerraad indienden. De Franse christen-democraat Teitgen is de eerste ondertekenaar van deze motie. Verder staan er namen onder van christen-demo craten uit Italië. Luxemburg en Neder land. onafhankelijken en een ex-gaullist uit Frankrijk, socialisten uit België en Ne derland. De Nederlandse ondertekenaars zijn de christen-democraat (in Den Haag K.V.P.-er) Fens en de socialisten Goedhart en Van der Goes van Naters. Het is voor het eerst dat in een Europese vergadering een motie van afkeuring wordt ingediend Voorgeschreven is, dat zij op zijn vroegst 24 uur na de indiening in stemming mag komen. Voor aanvaarding is een meerder heid van het aantal leden nodig (dat wil zeggen de meerderheid van 89). Wordt de motie aangenomen, dan is de vraag wat de ministerraad er mee zal doen. Zii kan haar naast zich neerleggen. De verhouding van de ministerraad en de parlementaire ver gadering is hiermee in het geding, maar ook het prestige van de parlementaire vergadering. De K.L.M. treft voorbereidingen voor een vlucht zonder tussenlandingen van „Lind- bergfield". het vliegveld van San Diego in Californië, naar Le Bourget, het vliegveld van Parijs. De afstand van 10.000 kilome ter kan in ongeveer 23 uur worden afge legd. Deze vlucht, welke tevens de afleve- ringsvlucht is van de vierde DC-7C „Zwar te Zee" van de K.L.M.is tegelijkertijd bedoeld om het pionierswerk van Charles Lindberg, die dertig jaar geleden, 20 mei 1927, alleen in een eenmotorig vliegtuigje vertrok voor de oversteek van de oceaan van New York naar Parijs, te eren. Jan Stroeve, de gezagvoerder, die op 22 mei de vierde DC-7C „Zwarte Zee" non stop van San Diego naar Parijs zal over vliegen, is 42 jaar oud en sedert 1 maart 1937 in dienst van de K.L.M. Vijf jaar na zijn indiensttreding bij de maatschappij werd hij als gezagvoerder aangesteld. Op het kerkhof te Groesbeek, waar 2500 Canadese militairen hun laatste rustplaats vinden, is maandag de jaar lijkse herdenking gehouden. Kinderen legden bloemen op de graven van de soldaten, die hun leven gaven voor de vrijheid van Nederland. Beschermheer. Prins Bernhard heeft van het curatorium van het Reactorcentrum Nederland de uitnodiging ontvangen om te willen optreden als beschermheer van het Reactorcentrum Nederland. De Prins heeft deze uitnodiging aanvaard. De 65-jarige C. van der Molen uit de "Vin- kenstraat in Haarlem is vanmorgen by een ongeval op de Schoterweg om het leven ge komen. De heer Van der Molen fietste van morgen omstreeks half tien op de Schoter weg te Haarlem in zuidelijke richting en sloeg plotseling zonder richting aan te geven links af, kennelyk met de bedoeling de Dr. Leydsstraat in te rijden. Een autobus kon de man niet meer ontwijken. De heer Van der Molen werd zeer ernstig gev/ond en overleed kort na aankomst in het zie kenhuis St. Joannes de Deo. De heer Van der Molen, die in decem ber 1956 werd gepensioneerd als voorman bij de afdeling maalderij bij Droste's Ca cao en Chocoladefabrieken n.v., na 52 jaar bij het bedrijf werkzaam te zijn geweest, zou naar men ons meedeelde van plan zijn geweest binnenkort een reis te onderne men naar Australië, waar een van zijn kinderen woont. Op de Elspeterweg in de buurtschap Staverden is een militaire auto, komende uit de richting Elspeet, met volle vaart tegen een boom gereden. Ernstig gewond werd de 20-jarige dienstplichtige soldaat eerste klasse P. W. Truchei uit Goor, be horende tot 176 ziekenautocompagnie uit de legerplaats Nunspeet. Hij is opgenomen in het militair hospitaal Oog in Al te Utrecht. Licht gewond werd de 19-jarige dienstplichtige soldaat C. van der Velde uit Leeuwarden, behorende tot hetzelfde on derdeel. Hij wordt verpleegd in het zieken- verblijf van de legerplaats Nunspeet. Tengevolge van verkeersonge- j lukken in ons land zijn in 1957 om het leven gekomen 374 personen, van wie 75 kinderen. MÜNCHEN (Reuter/DPA) Te Mün chen is maandag de openbare behandeling begonnen van een strafproces tegen twee hoge officieren van de voormalige SS, de 64-jarige Sepp Dietrich en de 59-jarige Michael Lippert, die worden beschuldigd van deelneming aan moorden in „de nacht van de lange messen" op 30 juni 1934, toen meer dan tweehonderd mensen het leven zouden hebben gelaten, onder wie de vroegere rijkskanselier generaal Schlei cher en diens vrouw. Dietrich, vroeger een vooraanstaand generaal van de zwart- hemdcn en thans een zakenman, zou heb ben deelgenomen aan zes moorden. Lip pert, een vroegere kolonel bij de SS, die thans een wassery heeft, wordt ervan be schuldigd deel te hebben genomen aan de moord op Röhm, leider van de bruinhem- den van de SA. In de nacht van 30 juni heeft Hitier door Röhm en zyn aanhangers uit de weg te laten ruimen de absolute macht verworven. Dietrich en Lippert hebben reeds ge vangenisstraffen wegens oorlogsmisdaden ondergaan. Dietrich wegens de massa moord op 142 Amerikanen in 1944 te Mal- medy en Lippert wegens de moord op zes tien burgers in Nederland. Dietrich zei tot de rechters, dat Hitier hem onmiddellijk zou hebben laten dood schieten, indien hij geweigerd zou hebben de zes SA-leiders te doen doden, die zich aan hoogverraad schuldig hadden ge maakt. Dietrich zei zich niet te hebben kunnen voorstellen, dat de „führer", een onrechtvaardig bevel zou geven. Lippert zei geen van de drie schoten te hebben gelost, die op Röhm zijn afgevuurd in zijn cel in de gevangenis Stadelheim te München. Lippert zei, dat zijn superieur Eicke, toen commandant van het concen tratiekamp Dachau, in Röhms cel een re volver had neergelegd en de gevangene had bevolen zich binnen tien of vijftien minuten van het leven te beroven. Lippert zei, toen hij Röhm dood op de vloer zag liggen, geloofd te hebben, dat Röhm zich van het leven had beroofd. Lippert zei geen schoten te hebben gehoord en tijdens de schoten niet bij de celdeur te hebben gestaan. Lippert zei de Duitse strijdkrachten te hebben gecommandeerd, die de Britse luchtlandingstroepen in 1944 bij Arnhem hebben verslagen. Met een lach zei hij, dat toen de Britten hem later als krijgsge vangene over de slag bij Arnhem verhoor den, zij niet konden begrijpen hoe hij met 3.000 man 17.000 man had kunnen ver slaan. Dietrich verklaarde dat, toen de ge allieerden in 1944 in Normandië landden, hij geweigerd had een order van maar schalk Rommel op te volgen krachtig stand te houden, in plaats daarvan was hij vijf kilometer teruggetrokken. Dr. Robert Koch, die in 1934 directeur van de gevangenis van Stadelheim is ge weest, zei, dat Lippert en Eicke, volgens een cipier, elk een schot op Röhm hadden gelost, nadat zij hem tien minuten met het pistool alleen gelaten hadden. Generaal Seidl heeft aan het gerechts hof gevraagd als getuigen décharge te laten verschijnen: Hess, die in de gevange nis van Spandau straf uitzit voor oorlogs misdaden, generaal Speidel, commandant van de NAVO-troepen in Europa en Karl Oberg, een hoge voormalige officier van de SS. De rechtbank heeft vastgesteld dat over het verzoek van Seidl zal worden beslist, nadat alle getuigen zullen zijn ge hoord. Seidl voerde aan, dat Hess kon bewijzen dat de door de SA beraamde staatsgreep een direct gevaar had ingehouden voor het voortbestaan van het derde rijk. Hij zou eveneens kunnen bewijzen dat de zes lei ders tot de doodstraf werden veroordeeld op een bijeenkomst achter gesloten deuren in het „bruine huis" en dat president Von Hindenburg een noodtoestand had afge kondigd. Prins Josius zu Waldeck und Pyrmont, een vroegere officier van de SS, heeft schriftelijk aan het hof meegedeeld, dat hij de SS-leider Himmler en anderen had horen zeggen dat Röhm een staatsgreep organiseerde. Naar wij vernemen heeft Koningin Juliana mr. J. van der Hoeven uit Haarlem met ingang van 1 september aan staande tot haar particulier secretaris be noemd. Mr. Van der Hoeven volgt in die functie jhr. mr. E. W. Röell op, die de laatste maanden tijdelijk als particulier secretaris van de Koningin optrad. De nieuwbenoemde secretaris werd op 27 december 1912 in Amsterdam geboren. Hij studeerde rechten aan de Rijksuniver siteit t< Leiden en werd op 12 mei 1936 door de Haarlemse rechtbank als advocaat en procureur beëdigd. Mr. Van der Hoeven maakt deel uit van het advocatenkantoor van mrs. F. van der Goot, J. van der Hoe ven en J. C. Smithuysen en is sinds 1954 lid van de Algemene Raad van de Neder landse Orde van advocaten. Op maatschappelijk gebied is mr. Van der Hoeven een bekende figuur. Hij is sedert jaren bestuurslid van de Christe lijke vereniging tot verpleging van lijders aan vallende ziekte („Meer en Bosch") te Haarlem en was een der oprichters en tot voor kort voorzitter van de stichting „Club- en buurthuizen", welke na de oor log het werk onder de ongeorganiseerde Haarlemse arbeidersjeugd ter hand nam. Ook is hij lid van het dagelijks bestuur van de Nutsspaarbank te Haarlem. Mr. Van der Hoeven, die. gehuwd is en vijf kinderen heeft, verwierf met drie Mr. J. van der Hoeven boeken ook bekendheid als auteur: „Juich, aarde, juich", „De g 'e verdrukking" en „Scheel engeltje". Het tweede daarvan is een roman, het eerste en derde werk zijn boeken welke getuigenis afleggen van een diep religieus gevoel, dat, boven alle theologische begrenzingen uit, zijn grond slag vindt in een ootmoedig godsvertrou wen. Dat laatste past uiteraard bij de doopsgezinde overtuiging van de heer Van der Hoeven, een overtuiging welke echter tevens verbreed wordt door een zeer na drukkelijke oecumenische belangstelling. De laatste zal zeker mede bevorderd zijn door de omstandigheid, dat de grootvader van moederszijde van de nieuwe secretaris van de Koningin doopsgezind, die van vaderszijde Nederlands hervormd was. Daarom ook was het voor mr. Van der Hoeven geen beletsel in de eerste jaren van zijn maatschappelijke arbeid secreta ris te zijn van de toen toch overwegend hervormd georiënteerde vereniging „Kin- derzorg". Politiek is dé heer Van der Hoe ven. zoals hij het zelf noemt, „blanco" „Ik kan niet tegen verdeeldheid" het geen hem voor zijn toekomstige functie slechts een voordeel lijkt. Zijn ervaringen als advocaat zijn daar wellicht ook niet vreemd aan: „Als advocaat wordt men er immers keer op keer weer van doordron gen, dat alles zijn voo; en tegen heeft" en dat het „g lijk" vaak door alle partij- scheidslijnen heenloopt".' Overigens heeft mr. Van der Hoeven in twee grote proces sen het „gelijk" ondubbelzinnig aan zijn zijde gekregen: in het jongste voor de DJAKARTA (ANP) Volgens be trouwbare kringen, heeft de voormalige vice-president dr. Mohammad Hatta een uitnodiging ontvangen en aanvaard om een bezoek te brengen aan de Chinese volks republiek. Vermoedelijk zal Hatta in sep tember aanstaande naar China vertrekken. Haarlemse rechtbank gevoerde geding van de erfgenamen tegen de Teylerstichting, welker belangen hij met grote nauwkeu righeid en scherpzinnigheid verdedigde, maar vooral ook in strafzaken voor het Amsterdamse Huf tegen de V.E.M. over de maaswijdteverordeningen. Zijn vasthou dendheid in die aangelegenheid betekende een onschatbare dienst aan do belangen van de Nederlandse trawlvisserij. Uit ziin werkzaamheid op maatschappe lijk gebied blijkt ook een intensieve be langstelling voor het jeugdwerk: inder daad kan men de heer Van der Hoeven vaak ontmoeten op die plaatsen, waar het er om gaat de jeugd te beschermen tegen de funeste invloeden van geestelijke en materie1» aard welke aan dit tijdsgewricht Qigen zijn. Hoe li zijn nieuwe taak ziet? Natuurlijk heeft de n: uwe secretaris, die zich ook metterwoon in Soestdijk zal vestigen, daar op dit ogenblik nog geen scherpe voorstel ling van. Zoveel is wel zeker, dat hij „oog en oor" zal moeten ziin van de vorstin, op dat deze steeds goed geïnformeerd zal wezen -wer wat er in de bevolking leeft en groeit aan economische. s< 'ale en cultu rele in: janningen. En natuurlijk zal de be handeling van de omvangrijke dagelijkse post aan TIare Majesteit een belangrijk deel van zijn werkzaamheid vormen. De Koningin ontvangt talrijke brieven, die eigenlijk alleen het regeringsbeleid tot onderw-rp hebben. Het is d< taak van de secretaris deze brieven naar de comneten- te autoriteiten "te leiden. Het is wel dui delijk. dat een dergelijke taak een grote mate aan tact vereist en de vervuiler daar van veel discretie oplegt. Degenen die hem kennen zullen to' d- veronderstelling ge neigd zijn. dat het nu juist deze eigen schappen ziin welke mr. Van der Hoeven zonder dat hij daarnaar heeft gestreefd, een introductie ten paleize bezorgden. „Natuurlijk betekent een dergelijke benoe ming een kleine revolutie in je leven en natuurlijk besef je. dat het om een moei lijke taak gaat. maar aan de andere kant zal elke burger het als eer. eer beschouwen deze Kcningin en dit Vorstenhuis te die nen. En wanneer de Koningin een van haar ondc'-daneo tot een taak roept, dan moeten er wel heel gewichtige redenen in het spel zijn. wil men zich daaraan onttrekken", zo zegt mr. Van der Hoeven. De talloze Haarlemmers en anderen, die tot mr. Van der Hoeven in een of andere functie in be trekking staan, zullen het ongetwijfeld betreuren, dat deze relaties thans verbro ken zullen worden, maar zii zullen zich én om zijn persoon én om zijn bekwaamheden, van harte verheugen in deze eervolle be noeming. De Koningin heeft met ingang van 1 september ook een nieuwe particuliere se cretaresse benoemd, namelijk jonkvrouwe C. E. 3. Röell, hofdame van Hare Maje steit. Jonkv ouwe Röell is sedert 1945 werk zaam aan de afdeling sociale zorg van het hoofdbestuur van het Nederlandse Rode Kruis, waarvoor zij nog enige werkzaam heden zal blijven verrichten. De Nederlands-Duitse besprekingen, die begin vorige maand in Bonn ziin begon nen, zyn vanochtend op het ministerie van Buitenlandse Zaken voortgezet. Voor Nederland worden deze besprekin gen gevoerd door oud-minister nr. Beijen en West-Duitsland wordt vertegenwoor digd door prof. E. Kaufmann. die gister middag in Den Haag is aangekomen. Het zwaartepunt in dit stadium van de besprekingen ligt op financiële kwestie- en zoals gemeld zullen Nederlandse en West- duitse financiële deskundigen waar nodig aan het gesprek deelnemen. Verwacht wordt dat het overleg tussen mr. Beijen en prof. Kaufmann de rest van deze week zal duren. (Van onze correspondent in Londen) De Franse onder-minister van Buiten landse Zaken, Faure, heeft gisteren be sprekingen gevoerd met de Britse kanse lier van de schatkist. Peter Thornevcroft en de minister van Handel. Sir David Ec- cles, over de Europese Economische Ge meenschap. Faure, vergezeld van Franse deskundigen, kwam naar Londen op uit nodiging van Thorneycroft, die twee maanden geleden als voorzitter van de O.E.E.S., belast werd met de onderhande lingen inzake de door Groot-Brittannië voorgestelde vrijhandelszone. Deze zijn tot nu 'toe traag verlopen wegens de moeilijk heden over de kwestie van de landbouw- produkten. Albert Einstein: De wereld wordt bedreigd door een crisis, waarvan de omvang schijnt te ontgaan aan degenen die de macht be zitten. Een 65-jarige kantoorbediende van een houthandelaar in het kleine plaatsje Lud- wigsburg in Württemberg staat thans te München terecht, beschuldigd van „mede plichtigheid aan doodslag". Voor dezelfde rechter, en wegens hetzelfde delict, moet de 60-jarige eigenaar van een wasserij in Wuppertal zich verantwoorden. Het zijn dus twee gewone Duitse burgermannetjes, die daar in de zaal van het gerechtshof te München worden ondervraagd. Vadertjes Doorsnee op enigszins gevorderde leeftijd. En toch is het nog maar ruim twaalf jaar geleden, dat deze twee burgermannetjes hele Pieten waren. De obscure kantoorbe diende van nu werd toen - door velen slechts rillend en bevend van ontzag - aangesproken als „Herr General" en „Füh rer der Leibstandarte Adolf Hitler": de ander, naar wie de Wuppertalers nu hun vuile was brengen, was toen een indruk wekkende „Herr General-Major". De misdaad, waarvoor zij zich thans te verantwoorden hebben, is al bijna 23 jaar geleden gepleegd. Maar hun enige misdaad was het niet. want intussen is de één al tot levenslang veroordeeld geweest wegens medeplichtigheid aan moord op 142 onge wapende Amerikanen, terwijl zijn kame raad 20 jaar heeft „gehad" wegens het be velen van moord op 16 Nederlanders. Het is een van die droevige spelingen van de internationale politiek, dat beide zware jongens zijn vrijgelaten lang voor hun straftijd om was. Bij „gewone" moordenaars gaat dat niet zo vlot. Maar er bestaat nu eenmaal, helaas, een hemelsbreed verschil tussen de behandeling van „gewone" en van „ongewone" moorde naars. En toch is er tussen hun daden dikwijls maar heel weinig verschil. Het is dan ook een uiterst pijnlijke vraag, waar om iemand, die 142 mensenlevens op zijn geweten heeft, slechts 9 jaar van zijn levenslange gevangenisstraf heeft behoe ven uit te zitten, en waarom iemand, die 16 mensen heeft laten doden, na 7 van zijn 20 jaar is vrijgelaten. Laten we maar aan nemen dat het gebeurde omdat er in Duits land zo'n gebrek aan wasserijen en aan kantoorpersoneel was. De moord, waarvoor de twee mannen nu te recht staan, was eveneens een massamoord. Het was een van de eerste massamoorden in het Duitsland van Adolf Hitler. Er wa ren in juni 1934 weliswaar al talloze socia listen. vakverenigingsleiders en communis ten uit de weg geruimd, maar dat waren moorden geweest, die óf niet tot de open baarheid doordrongen, óf verontschuldi gend werden toegeschreven aan de zoge naamde „volkswoede". Hitier en zijn naas te medewerkers wasten daarbij tegenover het publiek hun handen in onschuld. Bij de massamoord op Röhm en diens mede-leiders van de S.A lagen de zaken echter heel anders. Deze misdaad was in koelen bloede beraamd door Hitier zelf en op diens in even koelen bloede gegeven bevel uitgevoerd door zijn handlangers, van wie er nu enkele terecht staan. Drie entwintig jaar na de daad is het voor ons niet meer belangrijk, wie nu precies Röhm heeft doodgeschoten en wie diens collega's. Het waren, in elk geval mannen die, zoals kantoorbediende Dietrich het gisteren heeft uitgedrukt, „niet konden aannemen dat een rijkskanselier een misdadig bevel kon geven": mannen, die er zo over dachten omdat zij zelf óf te misdadig van natuur of te dom waren om te beseffen dat in een rechtsstaat zélfs een rijkskanselier niet de bevoegdheid heeft, mensen in 't holst van de nacht uit een gevangeni. (waarin ze zonder vorm van proces waren opgesloten) te laten weghalen en te laten doodschieten. Belangrijk is echter wél, ook nog na 23 jaar en juist omdat er intussen een nieuwe generatie is opgegroeid die deze dingen niet heeft meegemaakt, dat we er door dit pro ces nog eens aan worden herinnerd dat dit alles mogelijk is geweest. Niet alleen, dat de regeringsleider van een modern West- Europees land dergelijke misdaden kon ple gen en kon laten plegen, maar ook dat hij zich daarna (hoewel iedereen in en buiten Duitsland wist wat er was gebeurd en wie de hoofdschuldige was) nog als regerings leider kon handhaven. Dèt hij zich als zo danig kon handhaven, ook in het verkeer met de regeringen van andere volken, waarover hij toen nog geen schrikbewind voerde, vormt een schandvlek op de ge schiedenis van de internationale diplomatie. Want op 30 juni 1934 heeft Hitier zich tegenover de hele wereld schaamteloos ontpopt als een koelbloedige massa-moor denaar, die zijn medeplichtigen zelfs be loonde door hen ten aanschouwe van die zelfde wereld tot „generaal" en „kolonel" te bevorderen. De wereld had zichzelf stromen van bloed en tranen kunnen besparen door daarop naar behoren te reageren. Simon Koster

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1957 | | pagina 1