Imposante nieuwe MEKOG maakt op
basis van olie de boer gelukkig
De mens beheerst de natuurkrachten
met een druk op de knop
HOE WERKT DE BEURS
Districtsraad voor Den Haag
en omstreken voorgesteld
VEERTIG MILJOEN VOOR MEER MEST
Handel in lucht,
wandel in roet
Het ontstaan van de effectenbeurs
Het verband
Roet aangeboden
Kunstmest tenslotte
MÈÈÈÊÈm
IlillMII
BPI
m I IKfi -1 mm I
Aannemers weigerden in te
schrijven zonder opzetgeld
Porto voor nieuwsbladen
wordt niet verhoogd
Spookachtig alleen
Nieuw bestuursorgaan - met beperkte taak -
tussen gemeenteraad en Staten
Cinema du Midi zal
worden herbouwd
FOTO
Koersverschillen op de Amsterdamse
Beurs over de maand augustus
21VA
9H
m
mi
Aziatische «riep bij
militairen
Na val van steiger overleden
V R IJ D A G 6 SEPTEMBER 1957
b
WÉ i
(Van een onzer redacteuren
DANK ZIJ EEN INDRUKWEKKENDE UITBREIDING
van de IJmuidense MEKOG zullen in de naaste toekomst de
zakken kunstmest met een blozend Hollands melkmeisje als
handelsmerk in nog grotere hoeveelheden dan voorheen naar
de Amerikaanse exportmarkt schuiven en kunnen de Egyp-
tenaren er staat op maken, dat er in toenemende mate vol
daan kan worden aan hun grilligste wensen op het stuk der
kunstmestkleur. Ten koste van veertig miljoen gulden heeft
het stikstofbindingsbedrijf van Hoogovens zich namelijk een
nieuw bestaan aangemeten: een bestaan, dat dit bedrijf
deels op een vreemde, een nieuwe basis plaatst. Want was
voorheen de MEKOG de „Maatschappij tot Exploitatie van
Kooksovengassen", uit welken hoofde zij getrouwelijk het
gas van de kooksovens gebruikte als een der grondstoffen
voor de ammoniaksynthese en dus voor de vervaardiging
van kunstmest - sinds enige dagen staat die K in MEKOG
niet meer helemaal alleen. Er zou ergens een O in de letter
combinatie bij moeten - de O van Olie. En aangezien olie
geen bijprodukt van de Hoogovens genoemd kan worden,
heeft MEKOG zich met deze in wezen revolutionaire uit
breiding - een weinig eigenwijs - losgemaakt van de grote
voedstermoeder. Want de nieuwe fabriek, die voor de leek
maar met moeite te herkennen is in het gestaag wassende
silhouet van de K.N.H.S., zou best ergens anders kunnen
staan: olie is tenslotte vlot in de Jordaan of op de Mokerhei
te leveren. Niettemin is de kostbare uitbreiding op het vol
groeiende Hoogoventerrein verwezenlijkt en dat heeft zijn
reden: men bouwde haar zo listig in het bestaande complex
in, dat er overal draden naar de oude fabrieken lopen en
dat er aan de andere kant in die oude fabrieken telkens weer
voordelen en gevolgen blijken van de verregaande ver
nieuwingen erbuiten.
Het werk is klaar de afdeling Nieuwbouw heeft de stellingen verlaten en de
bedrijfsleiding heeft haar „stellingen" beklommen de arbeiders zijn heer en mees
ter in het reuzen-laboratorium geworden en de ovens, de compressoren en de was-
torens zijn aan hun nimmer aflatende lawaai begonnen. Er zijn kilometers buis bij
gekomen, torenhoge Installaties verrezeb en peperdure machines gaan draaien en
het gevolg zal zijn, dat de MEKOG straks 125.000 ton eindprodukt per jaar kan af
leveren, waarmee de binnenlandse behoefte zowel als de exportmarkt in niet geringe
mate gebaat zijn. Als tenminste de kleine aanloopmoeilijkheden, die grote zorgen-
rimpels kunnen verwekken, overwonnen zijn.
Aan dit project gingen natuurlijk jaren
van studie vooraf. Al in begin 1954 bleek
uit een gedegen rapport, dat olie in wezen
een betere grondstof voor de vervaardi
ging van stikstofmeststoffen was dan de
tot toen gebruikte kooksovengassen en het
kooks zelf. Op het moment, dat er dan
ook een Italiaans procédé werd ontwik
keld, dat via een gedeeltelijke verbranding
van deze olie tot het gewenste resultaat
leidde, beslisten Hoogovens hun MEKOG
aan de nieuwe ontwikkeling aan te pas
sen, niet wetend, dat hierachter, alweer
een nieuwe vondst zou opdoemen: de ver
branding onder hoge druk. Hetgeen niet
zeggen wil, dat in de nieuwe MEKOG, die
in de volgorde der uitbreidingen de roep
naam „MEKOG III" kreeg, op den duur
ook deze „drukverbranding" niet zal wor
den toegepast: het kan namelijk, als het
moet zonder al te veel rompslomp.
Wie geen verband ziet tussen de ruwe
olie, zoals ze uit moeder aarde opwelt en
het hoogwaardig eindprodukt dat kunst
mest heet of liever „kalkammonsalpe-
ter" is even dom als wij, toen wij dezer
dagen een bezoek aan de indrukwekkende
nieuwe MEKOG brachten. Daar hebben de
technici ons geprobeerd bitwijs te maken
een weinig aanlokkelijke taak overi
gens, omdat het gesprek zich diende te be
wegen rond katalysatoren, destillatiepro
cessen en luchtsplitsing. Dat wij niettemin
het verband nu wel enigszins begrijpen
mag een compliment heten aan het adres
van de gastheren of de uitleg ons jegens
de lezer evenzeer lukt is hierna zeer te
hopen.
Er ligt namelijk wel degelijk een ver
binding tussen drabbige olie en korrelige
kunstmest.
Zoals er al jaren een band heeft be
staan tussen kooksovengas en meststof.
Beide grondstoffen zijn namelijk te ont
doen van het gas, dat onontbeerlijk is voor
de vervaardiging van stikstof meststof: de
waterstof. Men heeft daarnaast stikstof
lodig, maar aangezien deze in onbeperkte
oeveelheden in de atmosfeer voorkomt,
It daar geen enkel probleem althans
'et bij de huidige stand der luchtsplit-
'ngstechniek voor industrieel gebruik,
luchtsplitsing, waarbij men uit de atmos-
'cer tegelijkertijd zuivere stikstof en zui
vere zuurstof haalt, die beide onontbeer
lijk zijn voor de kunstmestfabricage.
Waterstof is echter niet „zomaar" voor
handen en daar zorgt nu de olie voor, zij
het langs een ingewikkelde omweg.
Laat ons echter de gang van zaken in
Ie nieuwe fabriek schematisch nagaan. Bij
!e luchtsplitsing wordt dus de omringende
'ucht „uit elkaar gehaald": men krijgt -t
hoe doet er hier minder toe stikstof en
zuurstof. Deze zuurstof is direct al „mee
genomen", want om de olie te vergassen,
is zij hard nodig: samen met stoom zorgt
deze zuurstof er bij 1300 graden hitte voor,
Gat de oli? (niet geheel) verbrandt niet
gehéél, omdat er anders alleen maar kool
zuur en water zouden ontstaan en daar
heeft in dit stadium geen mens wat aan.
Goed: bij die onvolledige verbranding van
stookolie komt een gas vrij, dat in de eer
ste plaats een ongewenste hoeveelheid roet
bevat. Dat roet is er wel uit te halen, al
gaat het ten koste van een fabriekje-op-
zichzelf, die elke dag een mooi hoopje vet
tige drab oplevert, waarvoor wellicht de
noetspommade- of de drukinktindustrie op
den duur wel belangstelling zullen krijgen.
Bovendien echter bevat het gas kool-
nonoxyde én de zo heet begeerde water
stof plus een menigte andere zaken, die er
één voor één netjes uitgehaald moeten
worden. Waarbij wel eens een minder
Prettig geurtje loskomt, maar wie daar op
let behoort tot de kniesoren.
De waterstof blijft het belangrijkst,
"naar aangezien deze nog innig vermengd
s met koolmonoxyde, zal deze laatste er
':t moeten.
Hetgeen met „conversie" ofwel omzet-
ig gebeurt en wel door het koolmonoxy-
2 met water(damp) te behandelen in het
jzijn van een platina katalysator (een
of, die de reactie een handje helpt, maar
verder geheel zichzelf blijft), waardoor er
•ooldioxyde ontstaat en wat waterstof. De
"abriekspraktijk kent hier de peervormige
ovens, waarin de hel van 400 graden Cel
sius gloeit op een kostbaar gaas van plati
na en waar de gassen zich naar de wil van
de mens schikken, zoals zij dat de ganse
lange reis zonder uiterlijk-merkbaar te
genstribbelen doen.
Het koolmonoxyde is men hierna zo
goed als helemaal kwijt.
Daarvoor is echter dat kooldioxyde in
de plaats gekomen en dat moet ook weer
verdwijnen, want dit gas, dat ook wel
„koolzuur" heet, heeft verder geen waarde
voor de fabricage. Er wordt dan ook even
ferm gewassen met water, nog eens met
ammoniakwater en tenslotte zelfs met na
tronloog en helemaal aan het eind komt
het gas er doodmoe en ijskoud uit te voor-
De gaswassing van de nieuwe MEKOG
speelt zich af in een eigen stalen
wereldje van hoge wastorens, waarvan
deze foto een onderdeel laat zien.
schijn: het is in de gauwigheid ook nog
even afgekoeld tot minus 193 graden en in
dit barre stadium tot overmaat, van zui
verheid met vloeibare stikstof gewassen.
Maar dan is het tenminste brandschoon
waterstofgas.
Alsof het nog niet voldoende getergd is,
moet het nu weer worden samengeperst
tot 300 atmosfeer voor het tegelijk met dat
stikstof, dat b'j de luchtsplitsing van daar
net vrijkwam, in ammoniak wordt omge
zet omgewrongen zou eigenlijk een be
ter term zijn voor dit moeizame karwei,
dat neerkomt op een samenbrengen van
twee gassen, die niet te veel van elkaar
moeten hebben, maar toch tot ammoniak
dienen samen te vloeien. Chemisch-tech-
nisch bekeken heeft de nieuwe MEKOG
hier een triomfkreet nauwelijks mogen
onderdrukken, want het is gelukt dank zij
een vernuftig Italiaans systeem een ideale
temperatuurregeling te krijgen van dit
toch zo bijzonder kritieke proces en bo
vendien dank zij een toegepaste waterkoe
ling nog stoom te fabriceren ook
Er is nu echter nog steeds geen kunst
mest te voorschijn gekomen: men heeft na
ontzaglijke inspanningen en indrukwek
kende installaties nu „alleen nog maar"
ammoniak. Welaan deze ammoniak is
weer te verbranden tot stikstofmonoxyde
en verder tot stikstofdioxyde, dat met wa
ter het zo bekende (en zo gemene) sal
peterzuur oplevert. En dat salpeterzuur
VWÊW&*
m&êéi,gyp
'M jMafaMBpiMB - mmm
Ongeveer twintig aannemers, die gis
teren in het gemeentehuis van Westzaan
bijeen waren, hebben geweigerd hun in
schrijvingsbiljetten voor de bouw van een
gemeentelijke openbare kleuterschool te
deponeren. Bij monde van de heer J. H.
Keijzer uit Den Helder maakten zij be
zwaar tegen een clausule in de voorwaar
den, waarin de aannemer verklaart dat in
zijn inschrijvingssom geen bedrag is be
grepen dat aan anderen ten goede zou
komen. Het gemeentebestuur van West
zaan wenste zwart op wit te zien dat de
aannemers geen opzetgelden in hun aan-
bestedingsgelden zouden calculeren. Toen
burgemeester R. Bakker de bus opende
kwam er geen enkel biljet uit. Men zal
vermoedelijk tot een nieuwe aanbesteding
overgaan.
De posttarieven voor de verzending van
nieuwsbladen zullen niet verder worden
i verhoogd, nadat per 1 oktober de in april
reeds aangekondigde verhoging is inge
gaan.
Van de zijde van de P.T.T. kon men op
dit ogenblik geen nadere mededelingen
doen over een eventuele verhoging van
het briefport van 10 tot 12 cent en van het
port voor briefkaarten van 7 tot 8 cent.
Alleen om het roet uit het ruwe gas te
halen, dat ontstaat na de gedeeltelijke
verbranding van de (thans toegepaste)
grondstof olie, was deze installatie no
dig De hoeveelheid zwartigheid, die
hierin per dag vrijkomt, zou desnoods
op een handkar kunnen, maar zij zou
anderzijds in het verdere proces een
heel „huis vol" narigheid kunnen
opleveren.
gaat tenslotte naar de kalkammonsalpe-
terzuurfabriek, om met mergel en andere
bijmengsels tot het eindprodukt - bijvoor
beeld kalkammonsalpeter - te worden ge
maakt.
Dit is de lange, lange weg.
Wie hem volgt van gebouw tot gebouw,
van oven tot oven, van geraas tot geraas
zal weinig mensen tegenkomen.
Sommige installaties staan bijna spook
achtig alleen en laten slechts middels hun
temperatuur of hun geur, hun gegrom of
een op-afstand-bediende-sluiter merken,
dat zij onder appèl van de mens staan.
Deze mens huist verderop - achter de
muur. Hij loopt daar langs de meterpane
len en de drukknoppen, die steeds meer
de industrie gaan beheersen en die zo
langzamerhand verschrikkelijk hoge per
centages van de totale investeringskos
ten gaan vergen. Hij doet vier maanden
lang wellicht niets dan opletten toekij
ken op het rebelleren der gassen tegen hun
opsluiting, hun samenpersing, hun on-
toombare afkoeling. Af en toe loopt hij
weg, om een afsluiter bij te regelen, een
kraan na te stellen. Tot opeens-een storing
een meter heftig doet uitslaan en op de
schouders van die éne denkende mens het
gewicht van een miljoeneninstallatie" rust-
van zijn reactie en zijn ingrijpen zal af
hangen, of dê fabrièk blijft draSi'én of
wellicht onherstelbare schade oploopt.
De lucht wordt door deze fabriek bij
honderdduizenden kubieke meters tegelijk
aangezogen, de olie stroomt binnen, het
gas wervelt door de leidingen en de reac
ties verlopen in ondenkbare snelheden en
vaak verzengende temperaturen. Niette
min beweegt er niet veel meer dan zo eens
een vliegwiel van een compressor, een zui
gerstang en een wijzer op het paneel.
Zo ooit de mens de natuur heeft onder
worpen aan zijn wil, dan is net hier, in
deze koelzakelijke zalen van de chemi-
ciens. Het produkt ruist ergens verderop
in papieren zakken of het wordt los ver
laden naar Amerika, waar er een „milk
maid" opstaat het gaat in de zo gewens
te hagelwitte toestand naar Egypte of in
de uitgemikte korrelgrootte naar Zweden,
waar anders de machines verstopt raken
en het lijkt niets meer van doen te heb
ben met dat labyrinth van buizen en ko
lommen.
Daar leven zuurstof en waterstof een
eigen leven en dat er aan het eind nog wat
van terecht gekomen is óók, lijkt de leek
een van die volstrekte raadselen, waar
mee de moderne wetenschap de industrie
tot de magiër van deze eeuw heeft verhe
ven.
Sinds mr. H. A. M. T. Kolfschoten zijn
intrede als burgemeester van Den Haag
maakte is er een geheel nieuwe en in veel
opzichten betere sfeer ontstaan in de be
trekkingen tussen de centrumgemeente
's Gravenhage en de omringende buurge
meenten. Dit is tot uitdrukking gekomen
in een gezamenlijke brief van de gemeen
tebesturen van Den Haag, Voorburg, Rijs
wijk, Leidschendam en Nootdorp aan
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.
In dit schrijven wordt een welgefun-
deerd voorstel gedaan om te komen tot het
vormen van een district met een eigen
districtsraad, die zich voorlopig zal moeten
bezig houden met het probleem van de
ruimtelijke ordening in het agglomeraat
's Gravenhage. Tevens wordt erin gesteld
dat het belang van' dit agglomeraat vor
dert, dat voor de stichting van een nieuwe
stad het plan „Wilsveen" en niet het plan
„Pijnacker" wordt verwezenlijkt.
Het voorgestelde orgaan, het district,
zou men als een nieuwe territoriale pu
bliekrechtelijke rechtspersoon in ons
staatsrecht willen zien geïntroduceerd. Bij
de wet zou er een eigen, beperkte maar
voor een doeltreffende taakvervulling toe
reikende bestuursopdracht aan moeten
worden vei'leend, eventueel met bij de wet
te bepalen overdracht van een deel van
de bestuurstaak der afzonderlijke gemeen
ten.
Men stelt zicht voor, het bestuur van
het district te doen bestaan uit een
districtsraad, een college van gecommit
teerde raden en een districtscommissaris.
De districtsraad zou bijvoorbeeld dertig
leden kunnen tellen, alsmede een advi
serend lid (de burgemeester) van elke ge-
i meente. De leden zouden in de aanloop
periode kunnen worden gekozen door de
betrokken gemeenteraden, naar het voor
beeld van de verkiezing der Eerste Kamer
leden door de Provinciale Staten.
Het college van gecommiteerde raden
kan bestaan uit een districtscommissaris
en tenminste drie gecomitteerde raden.
Hun aantal wordt door de districtsraad,
onder goedkeuring van Gedeputeerde Sta
ten, bepaald. De districtscommissaris
wordt door de Kroon benoemd.
In de districtsraad, die hij eveneens
voorzit, heeft hij een adviserende stem.
Het district - dat onder andere tot taak
zal krijgen de stichting van een nieuwe
stad - blijft deel uitmaken van de provin
cie en de besluiten van het districtsbe-
stuur zijn aan de goedkeuring van Gede
puteerde Staten onderworpen, evenals de
besluiten der gemeentebesturen.
Bezwaren van Wassenaar
en Zoetermee
B. en W. van Wassenaar, die volkomen
vrijblijvend aan het overleg der gemeen
tebesturen deelnamen, vinden dat aan de
medewerking van de gemeente Wassenaar,
gelet op haar eigen karakter, overwegende
bezwaren zijn verbonden. De gemeente is
echter tot voortgezet contact gaarne be
reid.
B. en W. van Zoetermeer kunnen niet
a priori instemmen met de aanhangige
plannen, omdat voor de realisering van
het plan „Wilsveen" op ongeveer een derde
gedeelte van het grondgebied van de ge-
meeente Zoetermeer beslag zal worden
gelegd. Zij wensen hun definitief oordeel
over deze zaak op te schorten tot zij de
gelegenheid hebben gehad met Gedepu
teerde Staten besprekingen te voeren.
De Cinema „Du Midi" in Amsterdam,
die in de nacht van maandag op dinsdag
door brand werd verwoest, zal binnen de
kortst mogelijke tijd worden herbouwd.
Men vermoedt dat de herbouw ongeveer
een jaar zal duren. Afgewacht moet ech
ter worden, wanneer ermee begonnen kan
worden. In het aangrenzende Apollopavil-
joen, dat ernstige waterschade opliep, zijn
alle afdelingen weer in bedrijf. De schade,
die vooral aan het dak aanzienlijk was, is
in twee dagen hersteld.
Bij het onderzoek naar de oorzaak van
de brand is gebleken, dat de hevige ont
ploffing, die zich tijdens de brand heeft
voorgedaan, veroorzaakt is door een op
eenhoping van gas ten gevolge van het
smelten van een gasleiding.
Nu wij in de voorgaande artikelen de in
de loop der jaren ontstane soorten effec
ten hebben behandeld, wordt het tijd ons
eens te begeven naar de plaats, waar men
ze kan kopen en verkopen, dus naar de
beurs. Het ontstaan van de beurs is der
mate interessant, dat wij, alvorens over
te gaan tot de beschrijving van de wijze
waarop de handel in effecten geschiedt en
een verklaring te geven van beurstermen,
eerst even een duik in de historie willen
nemen.
Wij weten uit de Bijbel dat men in het
oude Israel en daarbuiten elkaar met goe
deren maar ook reeds met geld betaalde
en liet betalen. In Babyion, Griekenland
en Rome, ziet' men dat van het geldwis-
selen en het betalen van in den vreemde
gekochte en verkoèhte goederen een be
roep is gemaakt. De bakermat van de
geld- en goederenmarkt ligt toch in Italië,
waar in de twaalfde eeuw de Italianen als
bankiers optraden. Ons woord bank is
dan ook afgeleid van het Italiaanse woord
„banco", de tafel waarop de Italiaanse
geldwisselaars hun geldkisten pleegden
neer te zetten. Zij beperkten zich niet tot
hun eigen land, maar men zag ze in vele
Europese steden verschijnen om hun be
drijf uit te oefenen.
Zo ook in de stad Brugge, waar een be
kende familie Van den Burse woonde,
wier huis „De Burse" heette en naar welk
huis waarschijnlijk ook het plein genoemd
'werd, waaraan het huis stond. In dit huis
en op dit plein oefenden later de Italianen
hun bedrijf uit en als men geldzaken te
doen had begaf men zich dus naar „De
Burse", een benaming die alras niet meer
het huis en het plein, maar meer het be
drijf betrof. Deze naam ging met het be
drijf naar andere landen over, waarmede
dan het ontstaan van het woord beurs
verklaard zou zijn. Op dergelijke plaatsen
werd niet alleen gehandeld in wissels en
dergelijke, maar ook in goederen. In 1531
ging men in Antwerpen over tot de op
richting van een publieke beurs, later ook
in andere steden van Europa. In 1611
kwam in Amsterdam de beurs tot stand.
In Nederland gevoelde men het eerst
de behoefte aan wat wij nu noemen de ef
fectenbeurs. Effecten bestonden reeds
eerder in het buitenland. De omstreeks
1160 opgerichte Bank van Venetië en de
latere Bank van Genua, die van 1407 da
teert, hadden reeds aandelen uitgegeven.
Maar in Nederland kwam omstreeks 1600
mèt de mogelijkheid tot deelneming in de
Oost-Indische Compagnie, later ook de
West-Indische Compagnie, de behoefte
boven aan een plaats waar kopers en ver
kopers van deze „aktiën" zoals men ze
noemde, elkaar konden vinden.
De Vereenigde Oost-Indische Compag
nie, in 1602 opgericht, had als voorlopers
allerlei compagnieën voor de handel op
Oost-Indië, die door bemoeienis van Jo-
han van Oldenbarnevelt werden gebun
deld in de Vereenigde Oost-Indische Com-
ADVERTENTIE
Voor
Vrijdag 30 augustus 1957
Laagste
Hoogste
Laatste
K oersversehil
koers
koers
tijdvak
t.o.v.
31 juli
194
175&
3%
207
199
187%
1%
Kon Ned. Hoogovens
305
290
5%
292
265
5
295%
460%
411
25
Wijton-Fijenoord
245
224
s
2
220,50
204,80
16,95
Holiand-Amerika Lijn
178
162
7%
153
140%
5
151 Vz
165
153&
4 H
256
241V2
5%
Amsterdam Rubber
73%
67
119%
115
0
Ver. Deli Maatschappijen
76
85
80%
3%
843/i6
81»/u
2»/l8
3°/o Invesl .-ert Nederland
85
89'/s2
1S/32
89%
88732
Z3/32
pagnie. Iedereen kon daarin deelnemen, in
tegenstelling met de vroegere compag
nieën, die door bepaalde personen of groe
pen van personen werden gefinancierd.
Men schreef bij de kantoren der O.I.C. in
voor een bepaald bedrag; daar de in
schrijving uiteraard beperkt was, ont
stond aldra de handel in „aktiën", die
vaak ontaardde in wilde speculaties,
waarmede grote bedragen gemoeid waren.
De Compagnie trachtte de speculatie te
gen te gaan door geen aandelen aan toon
der af te geven, maar uitsluitend aan
delen op naam, waardoor de handel werd
bemoeilijkt. Maar daar werd spoedig iets
op gevonden: men ging ertoe over alleen
de koersverschillen te verrekenen, waar
door het zogenaamde rescontresysteem
ontstond later in onbruik geraakt
welk systeem de speculatie weer verge
makkelijkte. Later, toen de handel in de
aktiën V.O.C. te grote bedragen ging eisen,
ging men over tot het creëren van klei
nere stukken, de zogenaamde ducatons,
zodat ook de man met de smalle beurs
duchtig mee kon speculeren en dit dan
ook ijverig deed. Hierbij maakte men ge
bruik van een tussenpersoon, die tegen
betaling van provisie de aan- en verkopen
verzorgde, de voorloper van de huidige
commissionair dus.
Naast de bovenomschreven aktiën ken
de men toendertijd ook reeds de obligatie
aam toonder,,namelijk schuldbrieven van
hogere en lagere overheden, voornamelijk
ter belegging en consolidering van be
haalde winsten.
Uit deze tijd dateert waarschijnlijk ook
de (overgeërfde) tegenzin van velen tegen
„de beurs", waar zij slechts een apparaat
in zien voor lieden die op de snelste en
meest gemakkelijke wijze rijk trachten te
worden ten koste van wie of wat dan ook.
Het is juist, dat de toen door de tijdsom
standigheden nog niet controleerbare han
del in effecten excessen te zien gaf en
soms diep afkeurenswaardig was. Maar
men vergete daarbij niet dat de handel
in die tijd veel riskanter was dan thans,
dat toen scheepsrampen, muiterij en zee
roverij aan de orde van de dag waren.
Bovendien waren de communicatie- en
publikatiemiddelen beperkt en primitief,
zodat men veelal op geruchten moest af
gaan, met het gevolg dat de koersen van
de aktiën van dag tot dag ook grote
schommelingen te zien gaven. Dat dit fas
cinerend werkte op avontuurlijke, specu
latief aangelegde of geldzuchtige lieden,
kan niemand verwonderen. Hetzelfde kan
men immers waarnemen, zij het in be
schaafdere vorm, in onze tijd, nu men
voor allerlei commerciële en zelfs lief
dadige doeleinden meer en meer de toe
vlucht neemt tot kansspel, waarbij soms
behooi-lijke grote prijzen en sommen de
inzet vormen.
Gezonde speculatie kan men in het be
drijfsleven en op de beurs echter niet
missen. Hoe zouden onze grote en kleine
bedrijven aan middelen zijn gekomen en
komen, als niet een aantal mensen bereid
was geweest en bereid is er geld in te
steken? Natuurlijk niet met de hoop dit
te verliezen, integendeel, om er mee te
verdienen, maar de verlieskansen waren
vooral in het begin minstens zo groot als
de winstkansen. Men denke slechts aan
de Koninklijke Petroleum Maatschappij,
die in 1890 met een kapitaal van f 1.3 mil
joen begon. Het nemen van een aandeel
was voor ieder een sprong in het duister
en toch was het noodzakelijk dat die
sprong gedaan werd. Men doet er dus wel
zeer verkeerd aan elke vorm van specu
latie te veroordelen; integendeel, zij is in
veel gevallen economisch noodzakelijk.
Sinds de oprichting van de Vereeniging
voor den Effectenhandel in 1876 en reeds
ten tijde van haar voorlopers, is de beurs
handel in veel kalmer en betrouwbaarder
vaarwater gekomen. Daarover in een vol
gend artikel.
In de afgelopen weken hebben zich op
negentien plaatsen in militaire kazernes
en kampementen gevallen van Aziatische
griep voorgedaan. De ziekte verloopt goed
aardig. In de week van 27 augustus tot
2 september waren er 863 gevallen.
De 21-jarige monteur F. C. Backhuis uit
Stein, in dienst van een elektro-technische
firma, is tijdens werkzaamheden in de Ko
ninklijke Nederlandse Papierfabriek te
Maastricht van een vier meter hoge steiger
gevallen. In bewusteloze toestand werd de
jongeman naar het ziekenhuis overge
bracht, waar hij later is overleden. Het on
geval gebeurde, doordat de steiger begon
te schuiven. Een tweede monteur viel van
de steiger boven op zijn collega, maar
kreeg geen letsel.
