Is Gomoelka s lente slechts de voorbode
van een nieuwe communistische winter?
NOG IS POLEN NIET VERLOREN.... (5)
Polio-inentingen
door huisartsen
'Brieven aan de redactie
SLOT DEFECT?
ZATERDAG,19 OKTOBER 1957
HAARLEMS DAGBLAD OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
11
Dwang der omstandigheden
kan sterker zijn dan tactische
manoeuvres der partij
Democratische zorgen
Gewapende vrede
Herstwandel toch ten
Tactische redenen
Radio-actief materiaal
in kikkersloot
UIT STAD EN STREEK
SUEZKANAAL GEREED
HOLLANDSCHE SOCIËTEIT
VAN LEVENSVERZEKERINGEN N.V.
Examens
Nieuw kleurtje voor vijftig
huizen van „Onze Woning"
Jubileum Vrouwen
Elektriciteitsvereniging
(Van onze reisredacteur)
WARSCHAU, oktober „Polen is
iotaal veranderd er is nauwelijks iets
veranderdGomoelka is geen commu
nist meerhij is nog steeds verwoed
communistde geheime politie is op
aeheven - - integendeel zij is zeer ac
tief... de kerk is thans vrijnee, de
kerk blijft gekluisterd de persvrijheid
groeit„Po Prostu" is verboden."
P Op zoek of er in het Polen van Go
moelka iets w e z e n 1 ij k s is veranderd,
blader ik mijn notities door en licht er
zonder moeite de tegenstrijdigste uit
spraken van Polen en buitenlanders uit.
Voeg bij die tegenstrijdigheden de on
begrensde massa van oncontroleerbare
geruchten, die door Warschau zoemen,
bedenk dat achter verklaringen van voor-
en tegenstanders steeds bijgedachten of
tactische beweegredenen schuilen, en het
besef daagt, dat men alleen met „het oor
te luisteren leggen" in Polen geen stap
verder komt. Want slechts de vraag of
men optimist of pessimist is, goedge
lovige of scepticus, beslist dan of men
juichend of weeklagend huiswaarts
keert. Nuttiger is de stapel oncontroleer
baar materiaal, persoonlijke uitleg en
alles wat naar wensdromen zweemt, van
de schrijftafel te vegen en op een be
perkt aantal concrete punten te toetsen,
in hoeverre Gomoelka's democratisering
werkelijk vaste voet heeft gekregen.
Waarbij men dan al ras opmerkt, dat de
„Poolse weg naar het socialisme", zoals
Gomoelka zijn beleid omschrijft, aller
minst een vastomlijnde politiek is, die
etappegewijs naar een duidelijk doel
voert, maar veeleer een nogal vage ge
dragslijn van geven en nemen, die zich
voortdurend aanpast aan de binnen- en
buitenlandse situatie.
Uit dat oogpunt gezien valt niet te ont
kennen dat na de periode van het „geven"
Gomoelka's regime in zekere mate aan
het „nemen" is gegaan. De aanvankelijk
voor een communistisch land ongekende
grote persvrijheid is gekortwiekt door het
verschijningsverbod dat „Po Prostu" in de
bus kreeg, het blad van jonge intellectuelen
en studenten, dat Gomoelka's regering mee
in het zadel hielp, maar haar sindsdien de
critiek niet gespaard heeft. Waar het ook
in andere volksdemocratieën juist die
jonge intellectuelen, met name de schrij
vers, zijn die het verst met hun hervor
mingsijver hebben willen en kunnen
gaan - het verzet krijgt zijn beste kansen
binnen de partij - moet men vaststellen
Voor cleze Poolse zusters heeft het
regime-Go moelka het godsdienstonder
wijs veel gemakkelijker gemaakt. Zal
het zo blijven? (links)
De Poolse leiders Gomoelka, Cyrankiewicz en Ochab met hun militaire commandanten op een luchtmacht schouw.
Het ziet er een beetje dreigend uit, maar onze reisredacteurkon zonder perskaart op hel terrein komen en zonder enige
moeilijkheden de grote mannen van luttele meters afstand fotograferen.
dat Gomoelka, op z'n zachtst gezegd, de
uiterste geleidelijkheid wil betrachten.
Openlijke critiek in de pers, die aan de
grondbeginselen van het marxisme tornt,
wordt zeker niet toegestaan. Daar staat
nochtans een regelmatige uitwisseling van
Poolse en westelijke journalisten tegen
over. Ik sprak een Poolse collega, die een
maand bij de „Manchester Guardian" ging
werken.
Ook op het gebied van de aanvankelijk
sterk verbeterde rechtszekerheid bestaat
weer reden tot bezorgdheid. De U.B. (ge
heime staatspolitie) is als zelfstandig or
gaan afgeschaft en vele duizenden van
haar agenten en verklikkers zijn de laan
uitgestuurd. Maar hoewel de U.B. niet
meer eigenmachtig mensen doet verdwij
nen, blijft zij ijverig inlichtingen verzame
len en is vooral actief in Krakau, de
„hoofdstad van het Poolse rooms-katholi-
cisme". Een rechter uit een van Polens
hoogste gerechtshoven, wiens openhartige
en felle critiek op de communistische
rechtsbedeling weer een gunstig teken was,
zei tegen mij, dat die activiteit bij vele
Polen de beduchtheid wekt, dat hetgeen
men vandaag gerust mag zeggen, morgen
wel eens kwade gevolgen zou kunnen heb
ben. Dat er tegen een aantal voormalige
U.B.-leiders, waaronder de beruchte
Roznanski, een proces wegens wreedheden
wordt gevoerd, is een plus-punt. Dat het
achter gesloten deuren geschiedt, is weer
minder opwekkend. De democratisering
blijft ook haperen op het stuk van de met
veel ophef aangekondigde „arbeidersraden"
die de democratie in de bedrijven zou
moeten garanderen. Zij hadden de moge
lijkheid tot decentraliserende invloed op
de staatsalmacht in economische en poli
tieke zin, maar maken een ontmoedigde
indruk, omdat zij geen grote verbeteringen
in de levensomstandigheden der arbeiders
hebben kunnen afdwingen en omdat hun
bevoegdheden vaag blijven.
Een wezenlijke, uiterst belangrijke stap
vooruit is daarentegen de afschaffing van
het dodelijk wapen der politieke boycot op
de arbeidsmarkt. Ook in top-functies geven
bekwaamheden nu de doorslag boven par
tij-lidmaatschap. Het feit valt niet te loo
chenen, dat men een Poolse „wing-com-
mander" met een borst vol Britse onder
scheidingen na negen jaar politieke gevan
genschap weer in de Poolse luchtmacht op
neemt en hem zelfs in staat stelt een film
te maken over het aandeel der Poolse
piloten in de slag om Engeland.
Een scherpe toetssteen van de Poolse
democratisering ligt in de betrekkingen
tussen kerk en staat, c.q. partij. Hoewel
zelfs in de stalinistische periode de party
nooit heeft kunnen verhinderen dat twaalf
miljoen Polen, waaronder vele van haar
eigen leden, de zondagsmis bijwoonden,
heeft de rooms-kathoHcke kerk aan scherpe
vervolging bloot gestaan, zowel onder het
primaatschap van kardinaal Hlond, die
iedere samenwerking met de communis-
Culturele liberalisatie: interesse voor
het aanplakbiljet van een Amerikaanse
„musical". Want „Daj btizi Kate" be
tekent „Kiss me Kate" en de Poolse
jeugd heeft voor die activiteit dezelfde
levendige belangstelling als de jeugd
elders (rechts).
Voor zaterdag 26 en zondag 27 oktober
heeft het bestuur van de afdeling Noord
holland van de Nederlandse Wandelsport
hond weer een herfstwandeltocht georga
niseerd. Aan dit wandelfestijn kan een
ieder deelnemen, die de leeftijd van tien
jaar heeft bereikt. De start zal plaatsvin
den bij gebouw „Domi" aan het Zand-
voorterpad in Overveen. Voor zaterdag
zijn parcoursen van 10 en 15 km uitge
schreven; voor zondag van 10, 15 en 25 km.
Kinderen van tien tot en met dertien jaar
lopen maximaal 10 km; van veertien tot
en met vijftien jaar maximaal 15 km en
van zestien jaar af 25 km. De starttijden
zijn op zaterdagmiddag gesteld tussen'
hvee en drie uur en zondagmorgen tusser
tien uur en half een.
tische regering afwees, aangezien hij ervan
overtuigd was, dat het Westen het rode
regime in Polen van de kaart zou vegen,
als onder dat van kardinaal Wyszyinski,
die met de regering-Bieroet pacteerde,
maar nochtans zyn vrijheid verloor. Thans
bestaat formeel volledige godsdienstvrij
heid, maar hoewel Gomoelka en Wyszynski
het persoonlijk met elkaar lijken te kunnen
vinden, bestaat tussen kerk en partij op
z'n best een gewapende vrede.
De kerk heeft haar beloftes loyaal ver
vuld, de staat is echter achter gebleven,
volledig hetzelfde te doen, bijvoorbeeld ten
aanzien van de toelating van godsdienst
onderwijs op alle scholen, waar de meer
derheid van de ouders zulks wenste. Kan
men dit nog op praktische moeilijkheden
terugbrengen, veel groter achterdocht
heerst bij de Poolse rooms-katholieken
over de stille steun, die de „rooms-katho-
lieke" Pax-beweging van Boleslav Piasècki
nog van regeringswege krijgt. Piasècki, een
voormalige fascist, poogt al sinds jaren via
zijn Pax-beweging - voornamelijk ten
voordele van zijn eigen portemonnaie -
onder het nogal versleten motto, dat
Christus ook communist was, de roomse
kerk met het communistisch regime gelijk
te schakelen, zoals dat in Tsjechoslowakije
trouwens aardig gelukt is. Deze geweten
loze opportunist houdt zich thans vrij
koest, maar de vijf of zes winstgevende
ondernemingen, die Pax-„act.iviteiten" fi
nancieren, zijn hem nog niet ontnomen.
Houdt men hem voor later in reserve?
Aan deze lijst van twijfelpunten kan men
andere zonder tal toevoegen. Wordt de
formele vrijheid van reizen naar het bui
tenland werkelijk geremd door deviezen-
schaarste of wordt die slechts als voor
wendsel gebruikt? Is de ontbinding van de
communistische jeugdbeweging en het
plan het reeds met honderdduizend gedaal
de ledental van de partij van 1.300.000 tot
een half miljoen terug te brengen, iets
anders dan een poging om de rijen te slui
ten en een harde kern van door de wol-
geverfde communisten te vormen? Laat
men het door te veel dressuur aan het stei
geren geslagen paard slechts een tijd lang
de vrije teugel om het straks weer op de
totalitaire stang te rijden?
Daar ligt in feite de kernvraag. Zijn
de Poolse communisten, onder de dwang
der omstandigheden wijs geworden, werke
lijk bereid een andere, sociaal-democra
tische weg in te slaan, of doen zij - om
louter tactische redenen - zulks slechts
tijdelijk voorkomen? Beide visies zijn met
sterke argumenten en praktische voorbeel
den te verdedigen. De toekomst - en moge
lijk de verkiezing van het nieuwe centrale
comité in december, waarbij Gomoelka -
naar men zegt - zal proberen de partij
leiding te zuiveren van „ezels, schurken en
stalinisten", kan slechts uitwijzen welke
de juiste is.
Persoonlijk neig ik naar de theorie der
tactische beweegredenen. Echter onder
dubbel voorbehoud. Ik ben voorshands be
reid te geloven, dat Gomoelka en zijn,
overigens niet zo talrijke, overtuigde aan
hangers in de leiding, die in 1948 wegens
„bourgeoise en nationalistische afwijkin
gen" uit de partij, en later in de gevangenis
werden gesmeten, inderdaad tot liberaler
en patriottischer inzichten zijn geraakt.
Maar belangrijker nog: het is zeker moge
lijk dat de dwang der omstandigheden in
Polen blijvend sterker zal blijken dan de
totalitaire neigingen van die Poolse com
munisten, die ze uit tactische overwegingen
tijdelijk op de vliering van hun somp
tueuze partijgebouw hebben geborgen.
I-Iet bestuur van de Plaatselijke Huis
artsen Vereniging te Haarlem, welke ver
eniging de volgende plaatsen omvat: Haar
lem, Heemstede, Bloemendaal, Overveen,
Aerdenhout, Bennebroek, Hillegom, Voge
lenzang, Zandvoort, Santpoort en Spaarn-
dam, verzoekt plaatsing van het volgende:
1. Nu in de afgelopen week in- iedere
gemeente een aantal kinderen voor de
eerste maal is ingeënt tegen kinderver
lamming, blijkt dat zich in vele gezinnen
de volgende vraag voordoet:
Kunnen kinderen, die op het ogenblik
nog niet in aanmerking komen, om via een
overheidsdienst te worden gevaccineerd,
langs een andere weg toch nu al worden
behandeld met het poliomyelitisvaccin?
2. Het antwoord op deze vraag kan be
vestigend luiden. Namelyk ten gevolge
van volledige medewerking van de in bo
vengenoemde plaatsen gevestigde apothe
ken is het mogelyk dat via de huisartsen
uit die plaatsen voldoende vaccinvoorraad
beschikbaar is, om te voldoen aan even
tuele vraag ten behoeve van kinderen, die
op het ogenblik nog niet door de overheid
worden ingeënt.
3. Gezien dat de volledige inenting be
staat uit drie injecties (waarvan de laatste
inspuiting plaats vindt zeven maanden na
de eerste), waarbij nagenoeg volledige be
scherming tegen de gevolgen van kinder
verlamming eerst optreedt enkele weken
na deze derde injectie, is het sterk aan te
raden reeds nu zich tot de eigen huisarts te
v/enden om de in punt 1 genoemde vraag
te bespreken. Wacht men tot een later tijd
stip, dan bereikt rticn niet meer vóór de
zomer van 1958 de maximale onvatbaar-
making van zyn kind.
4. De onkosten, die voor de gezinnen
vootrvloeien uit het laten inenten via de
huisarts, moeten onvermijdelijk hoger
liggen, dan wanneer een kind wordt inge
ënt via een overheidsinstantie.
Daar echter gebleken is, dat er vele ge
zinnen zijn, die over dit bezwaar heenstap
pen willen, acht het bestuur van de Huis
artsenvereniging het gerechtvaardigd, het
bovenstaande ter algemene kennis te
brengen.
op desbetreffende vragen van het Twee
de Kamerlid de heer Lamberts heeft de
minister van Sociale Zaken en Volksge
zondheid medegedeeld, dat inderdaad ra
dio-actief materiaal, afkomstig van kern
splitsing, in een sloot te Amsterdam wordt
geloosd. Het is echter bij een enige malen
ingesteld onderzoek niet gebleken dat hier
bij de internationaal aanvaarde normen
zijn overschreden.
De minister erkent dat misvormingen bij
in de sloot levende kikkers zijn geconsta
teerd. Of in dit geval al dan niet een oor
zakelijk verband met de lozing van radio
actief materiaal bestaat, is bij de huidige
stand der wetenschap nog niet met zeker
heid uit te maken.
De minister bereidt thans algemene
maatregelen voor tot regeling van de af
voer van radio-actieve produkten.
ADVERTENTIE
Nu kunt U rustig slapen!
Al wacht U morgen nog zo n be
langrijke afspraak - 'n KIENZLE-
wekker wekt U (welluidend)
op de minuut' Miljoenen in
de gehele wereld vertrouwen
(slapend) op
Moderne, elegante wekkers met
onbreekbaar glaa vanaf f 12.75
Met de nieuwe Piano Forto
Tweeklank v.af 14.25
Vader Tijd vertrouwt op Kienzlel
Nieuws in het kort
Jubileum. Op 28 oktober hoopt de
heer H. Zwaanswijk, werkzaam als boek
drukker op de afdeling boekdrukkerij B.
van Joh. Enschedé en Zonen Grafische In
richting n.v. te Haarlem de dag te her
denken waarop hij 50 jaar geleden bij deze
vennootschap in dienst trad.
N.C.V.B. Bloemendaal. De afdeling
Blo.emendaal van de Nederlandse Christen
Vrouwenbond houdt donderdagavond 24
oktober haaar maandelijkse ledenvergade
ring in het Jeugdhuis aan de Donkerelaan,
waar de heer C. Eenhoorn, arts te Bloe
mendaal, zal spreken over „Opvoedings
problemen en de verhouding tussen jon
gens en meisjes".
Geen voorrang verleend. Doordat een
wielrijder een vijfenvijftigjarige onder
wijzer uit Haarlem, die uit de Floresstraat
kwam, geen voorrang verleende aan een
automobilist, die op de Rijksstraatweg reed,
had er een botsing plaats. De wielrijder liep
een schedelbasisfractuur op en werd naar
de Deo vervoerd. De verkeerspolitie ver
zoekt getuigen zich te melden.
Hersenschudding. Op de Rijksstraat
weg, ter hoogte van de Vergierdeweg, in
Haarlem, had donderdagavond een botsing
plaats tussen een zestienjarige brom
fietser en een achtentwintigjarige wiel-
rijdster. Dit ongeluk werd volgens de po
litie veroorzaakt doordat de wielrijdster
geen voorrang verleende Zij liep een her
senschudding en een kniefractuur op en is
overgebracht naar de Mariastichting. De
bromfietser bleef ongedeerd.
Dodelijke val. Een 50-jarige beton
werker is van het 52 meter hoge dak van
het in aanbouw zijnde Dijkzichtziekenhuis
te Rotterdam gevallen. Hij was op slag
dood. Hij laat een vrouw en een kind
achter.
ADVERTENTIE
Poort naar het verre Oosten
PARIJS. October 1869. De opening van
het Suezkanaal zal op 17 November a s. in
tegenwoordigheid van de Groten dezer
aarde plaats vinden.
Tal van voorzeggingen omtrent de toe
komst van dit kanaal doen thans de ronde.
De algemene verwachting is dat vooral de
Middellandse-zcehavens van deze nieuwe
waterweg groot voordeel zullen hebben.
Men waagt zelfs de voorspelling dat deze
havens in de wereldhandel op de eerste
rang zullen worden gesteld
Daarentegen vrezen de handelssteden aan
de Atlantische Europese kust na de open
stelling een vermindering van hun han
delsverkeer. Geheel in overeenstemming
daarmee hebben noch Engeland, noch
Duitsland zelfs een aandeel genomen.
Als een land er naar veler overtuiging
voordeel van zal
hebben, zal dat
Egypte zijn. De
onderkoning
Said Pasja is in
het bezit gesteld
van een kwart
der aandelen.
In 1S69 werd bij den voortduur de aan
dacht van het bestuur der Hollandsche So
ciëteit van Levensverzekeringen gevraagd
voor een procedure, veroorzaakt doordat
een barer verzekerden bij een treinongeval
om het leven was gekomen. De uitspraak
van de Hoge Raad, bracht een pijnlijke la
cune in het Wetboek van Koophandel aan
het licht, zodat dit ijlings moest worden
gewijzigd.
Anderhalve Eeuw Levensverzekering
HERENGRACHT 475 - AMSTERDAM-C. - TELEFOON 49100
(Verkort weergegeven
ADVERTENTIE
DE SLEUTELSPECIALIST"
ANGE VEERSTRAAT 10 - TEL. 11493
'Amsterdam. (Gem. Universiteit). Geslaagd
or het kandidaatsexamen wis- en natuurkun-
R. Wientjes, Amsterdam en J. G. Raaphorst,
aarlem en met lof M. H. J. J. Ernst, Amster-
am; voor het kandidaatsexamen politieke en
ociale wetenschappen mej. A. G. Kunst en voor
et doctoraalexamen mej. E. M. Dekker en H.
h. Posthumus Meyjes, Amsterdam. Bevorderd
accountant J. W. Tolman. Amsterdam.
Lelden. Kandidaatsexamen Engelse taal- en
letterkunde: mej. M. Dijkstra. Den Haag; mej.
E. Brouwer, Oegstgeest.
Vorig jaar juni stelde de Haarlemse ge
meenteraad aan de woningbouwvereniging
„Onze Woning" f 57.500 beschikbaar voor
het uitvoeren van achterstallige onder
houdswerken aan vijftig huizen in de Bel-
lamystraat, de Hofdijkstraat en de Kinker
straat. Thans zal andermaal een bedrag
beschikbaar moeten worden gesteld, en wel
voor het buitenverfwerk en een gedeelte
van het binnenverfwerk. Deze onderhouds
werken vragen een bedrag van f 14.220,
Daar het onderhoudsfonds van genoemde
woningbouwvereniging een nadelig saldo
vertoont, stellen B. en W. de raad voor het
voor het verfwerk aan de vijftig woningen
benodigde bedrag aan „Onze Woning" be
schikbaar te stellen.
Autor ij instructeurs. Met dit ingezonden
schrijven wil ondergetekende, uit naam
van bona fide rijschoolhouders als FNOP.
KNAC, BBN en ABAN en Bovag (die in
contact staan met het CBR in Den Haag)
het publiek er van in kennisstellen dal
deze bovengenoemde bona fide rijscholen
niets uitstaande hebben met de in H.D.
van 15 oktober genoemde BEA. Voor de
veiligheid van de leerling, die morgen
automobilist(e) is en voor bestrijding van
de beunhazerij in het algemeen juichen
wij een te verwachten regeling door het
Rijk ingesteld zeer zeker toe, als bona
fide rijschoolhouders FNOP, de BBN, de
ABAN en de Bovag.
G. W. J. O., INSTRUCTEUR
KNAC-FNOP TE HAARLEM
(Naschrift: Wij moeten hierbij ten over
vloede aantekenen dat geen enkele orga
nisatie aan aspirant-rijschoolhouders het
vestigingsrecht en de erkenning als zo
danig kan verlenen, aangezien dit een
rijksaangelegenheid is en het Rijk daar
toe nog geen regeling heeft vastgesteld.
Red.).
Split. Met grote verwachtingen hebben
wij de opening en ingebruikneming van de
„Velser tunnel" tegemoet gezien en deze
zijn vervuld. Echter, er schijnt altijd aan
het genoegen iets te ontbreken, wel niet
aan de tunnel zelf, maar wel aan één van
de toegangswegen. Het ,is toch een rare
gewaarwording als men van Haarlem
komende langs Santpoort tot de tunnel een
mooie vlakke asfaltweg berijdt en in de
tunnel een betonweg, dan in de richting
Uitgeest op een „splitweg" terecht komt.
Dit nu is met de moderne uitvoering van
de tunnel volkomen in tegenspraak. Im
mers, het doet haast komisch aan dat drie
weken na de opening van de tunnel langs
genoemde weg om de paar honderd meter
nog steeds bordjes staan met „veilige snel
heid 15 km per uur". Dit is een onredelijke
eis. Het wegdek is volkomen ondeugdelijk
en dit systeem moet nergens in ons land
meer toepassing vinden.
D. KILJAN.
Een aantal leden van de afdeling Haar
lem van de Nederlandse Vrouwen Elektri
citeitsvereniging heeft donderdag de vie
ring van het vijfentwintigjarig bestaan
van de vereniging in Tivoli te Utrecht bij
gewoond. De landelijke presidente, me
vrouw A. Th. Vos-Warnecke, heeft een
historisch overzicht gegeven van de ver
eniging. Op het ogenblik telt zij vierdui
zend leden, die in twintig afdelingen zijn
ondergebracht. In navolging van Electrical
Association for women is de Nederlandse
vereniging op 7 september 1932 opgericht.
Het doel is de huisvrouw voor te lichten
hoe zij door gebruik van elektrische appa
raten haar huishoudelijk werk kan verge
makkelijken. Hulde werd gebracht aan de
secretaresse van het hoofdbestuur, me
juffrouw dr. B. J. Bellaar Spruyt, die vijf
entwintig jaar deel uitmaakt van het
hoofdbestuur.
Een groot aantal afgevaardigden bood
het hoofdbestuur gelukwensen aan.
