Effecten -en
Geldmarkt
PANDA EN DE MEESTER-BRANDMEESTER
Verdeelde stemming over
Ren tespaar brie ven 1957
VOETBALSCHOENEN
Het gaat vriezen
abv.meijev
O.%.9oii(ui!ia
St. Nicolaas
bij Van Weert
üvcZWeeht
Wereldnieuw:
2
DE TWEEDE WONINGBOUWLENING
Verdere afroming van
de kapitaalmarkt
Veranderd jaarverslag van
Springstoffabrieken
SPORTHUIS SCHOLTE
Engelse beperking van de
bloembolleninvoer
gehandhaafd
De onderhandelingen over
het vrijhandelsgebied
GROTE CRON Jé-ACTIE
met ƒ10.000.-
AAN CADEAUX
Kort economisch nieuws
uit binnen- en buitenland
I!
Bevredigende resultaten
bij Simplex
Bankbiljettenchaos gaat
verdwijnen
GROTE HOUTSTRAAT 16
Peignoirs v.a. 15.95
Bedjassen v.a. 8.50
^oc U ió Aet zo
Vis zwemt
achteruit
VRIJDAG 29 NOVEMBER 1957
(Van onze financiële medewerker)
NADAT DE 6 PCT. WONINGBOUWLENING een paar weken geleden bijna 400
miljoen in het laatje heeft gebracht, komt de Bank voor Nederlandsche Gemeenten
thans met de reeds eerder aangekindigde Rentespaarbrieven 1957. Ook uit de voor
waarden van deze nieuwe Woningbouwlening blijkt wel dat de overheid haar rente-
gamma in feite heeft losgelaten en geen middelen onbeproefd laat om aan het geld
te komen dat zij voor de woningbouw meent nodig te hebben. Want ook deze rente
spaarbrieven zijn voor hun maximale looptijd van 13 jaar op een rentevoet van 6 pet.
gebaseerd, met rente op rente van 4 pet., op welke basis een kapitaal in 13 jaar
verdubbelt. Na 13 jaar immers worden de rentespaarbrieven tegen 200 pet. afgelost,
na 8 jaar is aflossing a 150 pet. en na 4 jaar en 8 maanden a 125 pet. mogelijk. In de
beide laatste gevallen heeft men dan respectivelijk 5>/s en 5 pet. van zijn geld gemaakt.
Uit een oogpunt van belegging hebben deze rentespaarbrieven dan ook hun aan
trekkelijkheid, hoewel er thans verschillende staatsobligaties zijn, welke, alle factoren
in aanmerking genomen, een nog hoger rendement bieden. Het feit dat de rentespaar
brieven in stukken van 500, 100 en 25 worden uitgegeven en bij de postkantoren
zelfs bouwzegels van 5 beschikbaar worden gesteld, welke dan per 5 of 10 stuks
in een rentespaarbrief kunnen worden verwisseld, duidt er op dat men met deze
rentespaarbrieven vooral de kleine man tot deelneming wil bewegen.
Of dit doel zal worden bereikt, staat voor
ns nog niet vast. Vooral de kleine spaar-
'er is wars van min of meer ingewikkel-
s transacties en berekeningen. Hij heeft
zich trouwens bij de eerste Woningbouw-
oning kunnen interesseren in de vorm van
100-coupures, welke voor vele spaarders
Ie aantrekkelijkheid hebben dat men de
-ente elk jaar kan ontvangen. Bovendien
hebben de 6 pets obligaties het voordeel
dat ze als ze voor 100 pet. zijn gekocht,
iltijd 6 pet. rendement opleveren, onver
schillig hoe lang men de stukken behoudt,
terwijl men bij de rentespaarbrieven al
leen 6 pet. rendement maakt als men de
stukken 13 jaar lang in zijn bezit houdt.
Vraagt men eerder aflossing of verkoopt
men ze ter beurze dan blijft het rende
ment beneden 6 pet.
Fiscale faciliteiten
Een rendementsvoordeel is er dus bij de
Rentespaarbrieven voor de kleine spaar
der niet, zelfs niet nu ook voor deze Ren
tespaarbrieven, evenals voor die van 1952
fiscale faciliteiten worden toegepast. Het
heeft terecht bevreemding gewekt dat hier
over in het prospectus niets wordt gezegd
en dit slechts na informatie op het depar
tement, werd medegedeeld. Het is wel
duidelijk dat, als men na een zeker aan
tal jaren aflossing van de rentespaarbrie
ven vraagt, van het rentebestanddeel in
komstenbelasting moet worden betaald.
Evenals bij de rentespaarbrieven van
ADVERTENTIE
Als grote kindervriend heeft het Sint-
Nicolaas behaagd een persoonlijk be
zoek te brengen aan Van Weert in de
Anegang.
De bizonder gezellige zaak met de
grote sortering in Baby- en Kleuter
artikelen maakte op de Sint een over
weldigende indruk, en de zwarte Pie
ten kwamen handen te kort, de door
Sint uitgezochte artikelen te verza
melen.
Een prachtig overzicht in onze geva
rieerde etalage's Anegang, Gr. Hout
straat en KI. Houtstraat maakte het
de Sint gemakkelijk zijn keuze te doen
en bij de vele artikelen die wij U hier
niet alle kunnen noemen, is ook de
BOBABY, de niet nat wordende luier,
een practisch geschenk.
Veel notitie nam ook de Bisschop van
het beweegbare Zweedse speelgoed
merk BRIO, ontzettend leuk voor de
kleine peuters.
En ten slotte werd veel aandacht be
steed aan geschenken voor de a.s.
Moeder, de grote verscheidenheid in
gezellige cadeaux maakte het ook hier
de Sint niet moeilijk.
Komt ook U eens kijken, wij zijn
geopend tot 10 uur.
voor BABY en KLEUTER
ANEGANG 46
GR. HOUTSTRAAT 116
TEL. 14651
TEL. 13339
De Koninklijke Nederlandse Springstof
fenfabrieken n.v. te Amsterdam heeft een
gewijzigd verslag over 1956 samengesteld,
hetwelk in de plaats komt van de destijds
gepubliceerde jaarstukken. Nogmaals
wordt gezegd, dat de regering niet akkoord
:s gegaan met het voorgestelde ontwerp
van de overeenkomst tussen de staat en
de n.v. en dat enkele wijzigingen daarin
zijn voorgesteld. De directie hoopt, dat
binnenkort het overleg hierover zal aan
vangen.
De cijfers over 1956 hebben een veran
dering ondergaan ten opzichte van die van
het oude verslag. De exploitatierekening,
ia aftrek van belastingen, bedraagt thans
f 1.101.524 (in het eerder gepubliceerde
verslag bedroeg dit 1.018.524). De afschrij
vingsrekening is groot 344.649 167.629).
Na interestbetaling ad 519 (onv.) bedraagt
het saldo winst 756.355 500.375). Hier
van gaat naar de staat 335.540 162.753).
Voor aandeelhouders is beschikbaar
253.237 217.240). Naar het reservefonds
wordt overgebracht 75.636 50.038). De
tantièmes belopen 91.942 70.344).
Het bestuur handhaaft het oorspronke
lijk voorgestelde dividendpercentage en
stelt wederom 11 percent voor. De afschrij
vingsrekening op de balans per 31/12/1956
bedraagt thans 674.504 (op de eerder uit
gebrachte jaarstukken 1.247.962), de ver
nieuwingsrekening 1.100.000 1.450.000)
Op de debetzijde van de balans staat het
terrein te Muiden voor 1.820.981
2.309.489), de fabrieksgebouwen te
Nieuwer Amstel voor 1.399.528 1.661.497)
en diverse debiteuren 1.366.959
1.283.959).
1952, is bepaald dat het rentebestanddeel
desgevraagd minimaal met 20 en maxi
maal met 40 pet. zal worden belast en nu
deze regeling ook voor de nieuwe rente
spaarbrieven geldt, is dat uiteraard niet
in de eerste plaats voor de kleine beleg
ger, maar voor de grote belegger van be
lang, die over de top van zijn inkomen
meer dan 40 pet. I.B. betaalt. Eerlijk ge
zegd, houden wij niet erg van deze belas
tingfaciliteiten, want zij scheppen telkens
weer onbillijkheden. Waarom, zo kan men
vragen, moet een belegger, die gewone
obligaties koopt, van zijn rentebaten de
volle inkomstenbelasting betalen en ie
mand, die rentespaarbrieven koopt, niet?
Buitenissigheden
Een ander aspect van deze tweede wo
ningbouwlening is dat de zelfstandigheid
van de gemeenten, wat de financiering be-
treft, nagenoeg geheel wordt uitgescha
keld. De verkregen gelden worden door
de Bank voor Nederlandsche Gemeenten
onder de gemeenten verdeeld, hetgeen nog
wel enige moeilijkheden zal meebrengen.
Men heeft getracht deze althans eniger
mate te voorkomen door de inschrijvers
in de gelegenheid te stellen een bepaalde
gemeente aan te wijzen, aan welke de
opbrengst van de inschrijving ten goede
moet komen. Maar ook dit achten wij niet
gelukkig en sociaal niet bepaald recht
vaardig, omdat gemeenten met veel goed-
gesitueerden of kapitaalkrachtige bedrij
ven hierdoor op anderen een voorsprong
kunnen krijgen. En zeker is het niet
juist dat ook de institutionele beleggers
van voorkeur kunnen doen blijken, want
de gelden, waarover zij beschikken, zijn
niet door een bepaalde gemeente, maar
door de gehele bevolking bijeengebracht.
Tot dergelijke buitenissigheden komt men
als de gebruikelijke methoden van finan
ciering worden losgelaten.
Overigens kan er terecht bezwaar te
gen worden gemaakt, dat de overheid
thans met deze tweede woningbouwlening,
evenals trouwens met de eerste, een po
ging doet alle beschikbare kapitaal voor
de woningbouw naar zich toe te trekken
door de inschrijving tot een onbeperkt be
drag open te stellen. Er is dan ook zeker
plaats voor de klacht van de Vereniging
van Bestuurders van Instellingen tot Ex
ploitatie van Onroerende Goederen dat
door dit afromen van de kapitaalmarkt
door de Bank voor Nederlandsche Ge
meenten voor de particuliere initiatiefne
mers tot de woningbouw nog nauwelijks
kapitaal beschikbaar blijft, met het ge
volg dat de particuliere bouw in 1958 ver
moedelijk ver bij de overheidsbouw ten
achter zal blijven.
Niet overal vreugde
Niet alleen trouwens de particuliere
bouw, ook het Nederlandse bedrijfsleven
zal bij de financiering van zijn investe
ringen de invloed van de woningbouwle
ningen ondervinden, evenals van de lenin
gen der provinciale electriciteitsbedrijven,
welke thans, de een na de ander, met 6
pets. obligaties aan de markt komen wel
ke uit een oogpunt van belegging zeker
aantrekkelijkheid hebben. De overheid,
met name de centrale overheid en de
overheidsbedrijven behoeven de hoge ren
te, welke zij voor opgenomen gelden be
talen, niet te „verdienen," zoals de par
ticuliere ondernemingen dat moeten doen.
De centrale overheid heeft haar belasting
apparaat en de overheidsbedrijven heb
ben hun tarieven, waarmee ze zich tegen
de hoge rente kunnen dekken. De parti
culiere bouwer en de particuliere onderne-
ADVERTENTIE
voor jongens v.a. 13.85
UNGARY 16.95 - 24.75
PUMA voetbal - hockey
handbalschoenen
Gierstraat 59 - Tel. 21346 - Haarlem
mingen hebben die middelen niet en het
zal daarom zeker niet in alle kringen
vreugde wekken als de uitgifte van de
woningbouwlening, evenals de eerste, een
groot succes wordt.
Het beursverloop
Overigens is het wel duidelijk dat de 6
pets. obligatie „het doet". De 6 pets. Wo
ningbouwlening noteert ongeveer IO2V2, de
6 pets. P.G.E.M. ongeveer 101 pet. en aan
het succes van de 6 pets. P.E.G.E.M. be
hoeft niet te worden getwijfeld. Voor de
oude staatsfondsen is echter van een her
stel nauwelijks sprake.
De Amsterdamse beurs heeft trouwens
over de gehele linie een hoogst onbelang
rijk verloop. Zij heeft wel in sterke mate
van haar onaandoenlijkheid blijk gegeven
door slechts met enkele percenten te rea
geren op de kwartaalcijfers van Konink
lijke en van Philips, vermoedelijk omdat
donderdag de New-Yorkse beurs gesloten
was en men liever eerst de gedragslijn van
Wallstreet wilde afwachten. Berichten
over ontslag van personeel bij Werkspoor
hebben de aandelen Vereen. Machinefa
brieken op een nieuw laagterecord ge
bracht (131 pet.), waarbij onder de invloed
van de apatische beursstemming verge
ten wordt dat Stork/Werkspoor een con
cern is, dat wel een stootje kan verdra
gen. Maar het psychologisch moment
voor een koersherstel op de aandelen
markt is nog altijd niet aanwezig.
Ook New York werkt er niet aan mee
het vertrouwen te doen terugkeren, nu
men daar de ene dag tien punten laat
vallen omdat Eisenhower is ingestort en
de andere dag tien punten oploopt omdat
de president weer wat ruimer kon adem
halen... Het is tragisch dat men zich
thans reeds met de vraag bezighoudt wat
de vice-president er eventueel van terecht
zal brengen, maar nuchtere waarnemers
realiseren zich dat de Amerikaanse econo
mie niet met de president staat of valt.
Al is de psychologische invloed van
Eisenhower in en buiten de V.S. onge
twijfeld groot geweest.
De Engelse minister van Handel, Sir
David Eccles, heeft donderdag geweigerd
de bestaande beperkingen op de invoer
van Nederlandse bloembollen op te heffen.
Deze invoer is op het ogenblik beperkt tot
een bedrag van 3,2 miljoen pond sterling
per jaar.
In antwoord op de vraag, of hij de ver
mindering van de handelsbelemmeringen
tussen Engeland en Europa wilde bespoe
digen, zei de minister, dat de politiek van
Engeland is, de nog bestaande invoercon
trole-maatregelen zo snel.als.de betalings
balans dit toelaat, af te schaffen. Hij be
treurde het, op het ogenblik de beperking
op de invoer van Nederlandse bloembollen
niet te kunnen afschaffen.
Een woordvoerder van de conferentie
der landen die zijn vertegenwoordigd in
de intergoevernementele commissie voor
het vrijhandelsgebied, heeft medegedeeld,
dat de ministers der zeventien landen
snelle vorderingen hebben gemaakt bij
hun onderhandelingen over enkele van de
vraagstukken, waaromtrent tussen hen,
met betrekking tot de oprichting van dit
vrijhandelsgebied, verschil van mening
bestaat. Verwacht wordt, dat de ministers,
die vergaderen onder leiding van de En
gelse paymaster-general, Reginal Maud-
ling, vandaag hun besprekingen zullen be
ëindigen. Zij zullen in januari weer bij
eenkomen voor het voeren van meer ge
detailleerde besprekingen.
De zes landen van de Europese Ge
meenschappelijke Markt drongen aan op
nauwe banden tussen de aangesloten lan
den, die verder zullen gaan dan een ge
meenschappelijke tariefpolitiek. Enge
land daarentegen zag in het Vrijhandels
gebied slechts een middel om handelsbe
lemmeringen uit de weg te ruimen.
Gedurende de ochtend heeft de intergoe
vernementele commissie het vraagstuk
van de onzichtbare in- en uitvoer bespro
ken, alsmede de plaats van kolen en staal
in het Vrijhandelsgebied. In de namiddag
werd overgegaan tot de behandeling van
het vraagstuk van de arbeidskrachten,
het verkeer en de harmonisering van de
politiek der aangesloten landen. Verschil
lende landen hopen, dat Maudling nog
voor het einde van het jaar opheldering
zal kunnen geven over de Engelse posi
tie ten opzichte van de landbouw in het
Vrijhandelsgebied in een uiteenzetting,
die aan alle belanghebbende regeringen
zal worden toegezonden. Zolang Engeland
de door de vertegenwoordigers van de ver
schillende landen van de O.E.E.S. ver
langde ophelderingen nog niet heeft ge
geven, hebben de werkzaamheden van de
intergoevernementele commissie een sterk
theoretische waarde.
ADVERTENTIE
Doet uw voordeel, koopt in de
CRONJéSTRAAT en het JULI AN AP ARK!
Handel van de Sovjet-Unie
De buitenlandse handel van de Sovjet-Unie
heeft naar TASS meldt in 1956 29 miljard roebel
bedragen of het vijfvoudige van 1946. De be
langrijkste handelspartner van de Sovjet-Unie
was volgens opgave van het ministerie van Bui
tenlandse Handel de Chinese Volksrepubliek,
welke 20,5 percent van de buitenlandse handel
der Sovjet-Ur.ie voor haar rekening nam, ge
volgd door Oost-Duitsland, Tsjecho-Slowakije en
Polen. Deze vier landen tezamen namen ruim de
helft van de buitenlandse handel der Sovjet-
Unie voor hun rekening. Het aandeel van alle
communistische landen tezamen bedroeg bijna 76
percent.
Japanse herstelbetalingen
Na afloop van het bezoek van de Japanse pre
mier Nobusuke Kishi aan Djakarta is een ge
meenschappelijk communiqué uitgegeven, waar
in werd medegedeeld, dat de Indonesische pre
mier Djunada en zijn Japanse collega Kishi in
beginsel overeenstemming hebben bereikt over
de kwestie der Japanse herstelbetalingen aan
Indonesië.
In de luchtdrukverdeling zijn boven
Noord-Europa belangrijke wijzigingen ge
komen. Achter een depressie, welke over
Zweden en Polen naar Rusland trok,
steeg de luchtdruk in Scandinavië name
lijk aanzienlijk. Vrijdagmorgen bevond
zich een nieuw nog in betekenis toenemend
hogedruk gebied van 1036 millibar boven
Midden-Zweden. Tussen de depressie bo
ven Rusland en het hogedrukgebied trans
porteren krachtige noordoostelijke winden
koude lucht naar het zuidwesten. De vorst
breidde zich reeds uit over Denemarken.
De begrenzing van de koude lucht bereik
te vrijdagmorgen het noord-oosten van ons
land. Verwacht mag worden, dat deze
koude lucht vóór zaterdagmorgen Neder-
lang geheel zal hebben overstroomd.
De temperaturen „uilen daarbij komen
de nacht in het oosten van het land reeds
tot enkele graden beneden het vriespunt
dalen. Gedurende het weekeinde zullen de
temperaturen waarschijnlijk een verdere
daling ondergaan, waarbij des nachts de
temperatuur tot omstreeks 5 graden be
neden het vriespunt kan dalen.
Overdag komt de temperatuur vermoe
delijk nauwelijks boven nul. Op de oceaan
houdt de depressie-activiteit aan, maar de
verschillende kernen bewegen op grote af-
Zaterdag 30 november
Zon op 8.26 uur, onder 16.35 uur.
Maan op 13.27 uur, onder 0.57 uur.
Maanstanden
29 nov. 07.57 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Zaterdag 30 november
Hoog water: 9.52 en 22.27 uur.
Laag water: 5.01 en 17.31 uur.
stand van West-Europa in ongeveer noor
delijke richting naar het zeegebied tussen
IJsland en Groenland.
WEERRAPPORTEN
Temperaturen, buiten
en binnenlandheden
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
i'E
- S
2-
5 gc
Stockholm
Helsinki
Oslo
Kopenhagen
Aberdeen
Londen
Amsterdam
Brussel
Luxemburg
Parijs
Bordeaux
Grenoble
Nice
Berlijn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
Ajaccio
Mallorca
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
Twente
De Bilt
Eindhoven
Vlv. Z.-Limb.
zwaar bew.
geheel bew.
onbewolkt
licht bew.
zwaar bew.
zwaar bew
motregen
half bew.
mist
geheel bew.
geheel bew.
geheel bew.
onbewolkt
zwaar bew.
geheel bew.
regen
geheel bew.
motregen
licht bew.
regen
zwaar bew.
onbewolkt
half bew.
onbewolkt
-10
-4
-5
-2
11
7
10
8
5
7
-0
3
nno
nno
n
n
windst.
wnw
nw
windst.
wzw
windst.
o
windst.
n 8
nw 7
zzw 8
wzw 4
o 3
nno 4
windst. -0
wnw 7
wnw 2
ono 6
ono 7
windst. 6
0,6
0,1
2
0
1
0,1
0,2
0,4
0
0
0
0
0
1
0
3
0
0,1
0
1
0
0
0
0
lichte regen nnw
zwaar bew. wnw
half bew. nw
geheel bew. no
motregen nnw
zwaar bew. w
geheel bew. wnw
geheel bew. w
ADVERTENTIE
Zijlstraat 90 Haarlem Tel. 11161
KALENDERS
Zwitserse en Kunstkalenders
59. Toen Panda wat later brandpost 1
naderde, werd zijn oor getroffen door een
verschrikkelijk rumoer, dat daarbinnen
heerste. Er klonken doffe klappen en pijn
lijke kreten en boven dat alles uit de stem
van de brandmeester, die aanwijzingen
riep „TSJONG De brandmeester is zijn
astenten ar iet oefenen", dacht Panda
mei een pijnlijke herinnering aan zijn
eigen opleiding. Zo was het ook. Binnen
was de brandmeester bezig om zijn nieuw
bakken assistenten de reglementen in het
hoofd te stampen. Maar zijn leerlingen
maakten niet de indruk, dat zij er hele
maal met hun hoofd bij waren. Zij zaten
glazig om de glijpaal heen en hoorden
nauwelijks meer hoe de brandmeester hen
keer op keer toebulderde: „In de voor
schriften staat: HALSOVERKOP! EN
DAAR HOUD IK MIJ AAN!" Panda vond
het beter om maar weer weg te gaan.
„Daar heb ik mijn deel van binnen!", dacht
hij„En nu de brandmeester bovendien
drie assistenten heeft gekregen, zal hij MIJ
wel niet meer missen!
EINDE
Ofschoon de totale uitkomsten van de
n.v. Simplex Machine- en Ry wiclfabrie-
ken te Amsterdam over het per 31 augus
tus 1957 afgesloten boekjaar minder gun
stig zyn dan van het vorige boekjaar,
meent de directie toch over een bevredi
gend resultaat te kunnen spreken. Het sal
do exploitatierekening bedraagt 960.763
(v.j. 1.139.504). Na afschrijving, inte
restbetaling en reservering beloopt de ver-
deelbare winst 266.667 350.000). Er
wordt een onveranderd dividend voorge
steld van 8 percent. Aan de dividendre
serve wordt niets toegevoegd (v.j.
50.000) en aan de statutaire reserve
25.000 37.500).
Het verslag wijst op de grote betekenis
van de weersomstandigheden, hetgeen
duidelijk aan het licht is getreden. Na de
zachte winter en een mooi voorjaar waren
de omzetten tot eind april evenals die van
de dochtermaatschappij „De Locomotief",
zeer bevredigend. Daarna kwam een
scherpe achteruitgang door het slechte
weer in mei, waarbij de actie voor beste
dingsbeperking de daling van de omzet
ten sterk accentueerde. In het volgende
kwartaal herstelde de verkoop zich, zo
dat de achteruitgang kon worden inge
haald. Dit betrof de verkoop van rijwie
len. De omzet van bromfietsen gaf min
der reden tot tevredenheid.
De opgelegde beperking van de snel
heid en de verzwaring van de verkoop op
afbetaling hadden een bijzonder ongunsti
ge uitwerking op de verkoop. Simplex
heeft onmiddellijk gereageerd door het
brengen van een bromfiets in lichtere uit
voering en in een Goedkopere prijsklasse.
Het resultaat daarvan is niet onmiddel
lijk tastbaar, aangezien de introduktie
van een nieuw model enkele jaren vraagt.
Over de verkoop er van heeft Simplex
niet te klagen, aldus het verslag.
Over de vooruitzichten voor het nieu
we boekjaar valt weinig te voorspellen.
De herhaalde mededelingen van over
heidswege, dat prijsverlagingen in de
lucht hangen, werken niet bemoedigend
op de kooplust. De directie is zich be
wust, dat het laaghouden van de prijzen
der vervoermiddelen vooi de massa in de
verkooppolitiek ligt, maar zij ziet niet goed
in hoe tot prijsverlagingen kan worden
overgegaan, zo lang de kosten en de prij
zen voor diensten blijven stijgen.
Het formaat van onze bankbiljetten geeft
aanleiding tot vele klachten. Het voor
naamste bezwaar is, dat er geen bepaald
verband bestaat tussen het formaat van de
biljetten en de waarde die zij vertegen
woordigen. Zo is bijvoorbeeld een biljet
van duizend gulden belangrijk kleiner dan
een van honderd gulden. Een „bankje" van
25 gulden is weer groter dan een biljet van
50 gulden. Bovendien zijn voor eenzelfde
coupure verschillende biljetten van uit
eenlopend formaat in omloop. Voor kas
siers en bankiers betekent dit moei
lijkheden bij de sortering van de
bankbiljetten. Ook het publiek ondervindt
hiervan ongemak", aldus heeft de Kamer
van Koophandel voor Groningen onlangs
in een brief aan de Nederlandsche Bank
meegedeeld.
In haar antwoord zegt de Nederlandsche
Bank, dat een en ander het gevolg is van
de na-oorlogse omstandigheden, toen het
niet aanstonds mogelijks was die modellen
in omloop te brengen, die aan de eisen
van doelmatigheid voldeden.
De laatste jaren zijn echter verschillende
oude modellen uit de circulatie genomen.
Het streven is erop gericht, in de nabije
toekomst voor iedere waarde slechts één
formaat bankbiljet in omloop te hebben.
De daartoe gekozen biljetten zijn reeds in
omloop. Hierbij wordt nog gevoegd een
biljet van duizend gulden, dat thans in een
vergevorderd stadium van ontwikkeling
verkeert. Uit de afmetingen, van deze bil
jetten komt duidelijk het verband met de
waarde naar voren. De afmetingen der an
dere nog in circulatie zijnde biljetten pas
sen niet in de nieuwe formatenreeks. Deze
zullen dus eerlang worden ingetrokken.
De Nederlandsche Bank zegt voorts dat
het publiek in het algemeen prijs stelt op
afmstingsverschillen als door de bank
reeds zeer lang worden toegepast.
Grote verschillen zoals bijvoorbeeld
in Italië en Frankrijk worden toegepast
die leiden tot zeer grote biljetten van de
hogere waarden, acht de bank niet doel
matig.
Breuk. Chili heeft donderdag de betrek-
kingen met Venezuela verbroken. E~r
bestaat een geschil tussen beide 'lan.
den over het vasthouden van een lid
van de Chileense ambassade in Cara-
cas.
Verkocht. Van het kasteel Windsor zijn
waardevolle meubelen verdwenen, die
per vergissing gevoegd zouden zijn bij
een partij meubelen van het personeel
welke onlangs verkocht is. De kostbare
collectie was voor het merendeel door
koning George IV gekocht.
Drooglegging. Dr. Edward Teller, de „va.
der van de waterstofbom", heeft voor
de subcommissie voor paraatheid van
de Amerikaanse Senaat verklaard, dat
de mogelijkheid niet is uitgesloten', dat
de Russen binnen tien jaar in staat
zijn, de regenval in de V.S. zo te be
heersen, dat zij daar droogte kunnen
veroorzaken.
Afscheid. De ambassadeur van Nederland
in Madrid, mr. W. C. graaf van Rech-
teren Limpurg, heeft donderdagavond
op de ambassade een afscheidsrecep-
tie gegeven. Sinds februari 1951, toen
Nederland nog met een gezantschap in
Madrid was vertegenwoordigd, is de
graaf van Rechteren Limpurg in de
Spaanse hoofdstad werkzaam geweest
Meer kaviaar. De Russen zeggen, dat zij
de produktie van kaviaar opvoeren door
middel van radio-activiteit. Radio-Mos
kou, zei in een uitzending, die hier
vandaag werd opgevangen, dat „vast
gesteld is, dat door het aanwenden van
radio-actieve isothopen van fosforus de
kunstmatige voortplanting buitenge
woon effectief kan geschieden. Kaviaar
is de kuit van vrouwelijke steuren.
Jong geleerd. De Britse sterrenkundige
dr. Richard Wolley, die een paar da
gen geleden van een reis door de
Sovjet-Unie in Groot-Brittannië is te
ruggekeerd, heeft woensdag in een le
zing te Hastings meegedeeld, dat Rus
sische kinderen reeds op vijfjarige
leeftijd het eerste onderwijs in natuur
kunde ontvangen. Volgens dr. Wolley
moeten de wetenschappelijke succes
sen van de Russen worden toegeschre
ven aan hun onderwijsstelsel.
Klok. Radio-Moskou heeft donderdag
avond bericht, dat de meest accurate
chronometer ter wereld in Rusland
staat. Het uurwerk is gebaseerd op het
principe van hoogfrequentie elektro
magnetische impulsen, en loopt in de
tijd van een jaar niet meer dan een
tienmiljoenste seconde achter.
Veranderd. „Nepakarat", het dagblad
van de Hongaarse vakbonden, meldt
dat de „tegenrevolutionair" Istvan
Szoertsey ter dood is veroordeeld en
terechtgesteld. Szoertsey was aanvan
kelijk wegens zijn aandeel in de Hon
gaarse opstand van verleden jaar, tot
levenslange gevangenisstraf veroor
deeld, welke straf later echter in een
doodvonnis werd veranderd.
Spreeuwen. Deense vissers hebben mee
gedeeld dat honderden spreeuwen in de
laatste tijd in de Noordzee, op onge
veer zeventig mijl uit de westkust van
Jutland, zijn verdronken, omdat zij
zich klaarblijkelijk bij de wintertrek
van Denemarken naar de Britse eilan
den hadden vergist. Het geschiedde
herhaaldelijk dat zwermen uitgeputte
spreeuwen op Deense vissersvaartuigen
neerstreken en meevoeren tot een ha
ven was bereikt. Vele spreeuwen vie
len ook ten prooi aan meeuwen.
Eisen. Ongeveer 70.000 Italiaanse studen
ten zullen vrijdag en zaterdag hun uni
versiteit niet bezoeken ter ondersteu
ning van hun eisen tot vergroting van
het aantal regeringsbeurzen en tot ver
hoging van de financiële steun van de
regering aan de universiteiten. Deze
staking wordt door professoren ge
steund, die er echter niet aan deelne
men.
Gerommel. De vul! aan Etna op Sicilië
heeft donderdagavond hete as uitgesto
ten als gevolg van een groot aantal ont
ploffingen in de berg. Vulkanologen
deelden mee, dat donderdagavond een
paar uur achtereen elke minuut 10 ont
ploffingen zijn geteld. Er bestaat op
het ogenblik geen gevaar voor een uit
barsting, zo zeiden deze deskundigen.
ADVERTENTIE
DE VRAAG, of er vissen zijn die achter
uit zwemmen, zal door vrijwel iedereen
xiolmondig met „ja" worden beantwoord,
want we zijn er allen wel eens getuige
van geweest, dat een vis zich in het water
wat naar achteren verplaatste. Maar dat
is toch het ware niet. Het komt me voor,
dat een beetje „opschikken naar achteren"
ook door een menselijke zwem-
mer kan worden volbracht, f
Dat is natuurlijk heel wat an
ders dan royaal achteruit
zwemmen.
De enige vis die dat kan is
de gymnarchus niloticus, die
in West-Afrika voorkomt. Deze V
vis kan zowel voor- als ach-
teruit zwemmen en werd daarom het stu
dieobject van verschillende onderzoekers.
Waarom nu juist deze vis met dit bijzon
dere vermogen is uitgerust, kon nog niet
worden vastgesteld. Wel zijn bij dit dier
verschillende andere bijzonderheden on
derzocht, waarvan enkele tot een bevredi
gende verklaring konden worden gevoerd.
Het achteruit zwemmen werpt uiteraard
allerlei vraagstukken op. Niet voor de vis,
want die zal er zich niet voor interesseren,
maar voor de mens, die tracht enig inzicht
te krijgen in de dierenwereld. Het is dui
delijk, dat de ogen bij het zwemmen in
voorwaartse richting het belangrijkste
oriëntatie-zintuig bij normale vissen vor
menMaar wanneer de gymnarchus niloti
cus achteruit zwemt, moet hij zich even
eens kunnen oriënteren, anders beschadigt
hij op zin minst zijn staart. Zou de vis in
het bezit zijn van een paar uitpuilende,
bolle ogen, waarmee hij langs zijn lichaam
zou kunnen zien, dan zou het vraagstuk
voor een belangrijk deel reeds opgelost
zijn geweest, zij het dan, dat vlak achter
het dier steeds een dode hoek zou over
blijven die buiten het gezichtsveld «alt
Maar dergelijke bolle ogen bezit de gym
narchus niloticus niet, zodat de vis nog
over een ander orgaan moet beschikken om
zich achterwaarts te kunnen
oriënteren. Dit vermoeien
dook al veel eerder op bij
drL issmann, die belang
rijke onderzoekingen bij dM
vis verrichtte. Hij plaatste een
paar elektroden in een a qua-
rium, waarin een gymnarchus
rondzwomen verbond die
met 'n kathodestraaloscïllograaf. Hierdoor
kon hij aantonen, dat de gymnarchus elek
trische impulsen uitzendt, die we als een
soort radar zouden kunnen beschouwen.
Werden in het aquarium kunstmatige elek
trische prikkels verwekt, dan deinsde de
vis steeds voor die punten terug. Maar
werden zijn eigen impulsen via het appa
raat in het aquarium teruggevoerd, dan
schrok de vis hiervan niet. Waaruit volgt-
dat de gymnarchus gewend is aan de elek
trische echo, door hemzelf veroorzaakt, en
uiterst gevoelig is voor vreemde elektri
sche prikkels. M.a.w. zijn radar laat ziek
niet door storingszenders van de kook
brengen.
En nu nog iets over het ruimte-idee bH
de mossel.
Daarover een volgende keer.
II Pétillon
(Nadruk verboden)
