Horen en zien
("bumbel en de wenshoorn
EEN WOELIGE TIJD
Agenda voor
Haarlem
Cato Engelen-Sewing temidden
van haar oude collega's
Kort en bondig
4
radio televisie
AANKONDIGINGEN EN
NABESCHOUWINGEN
Jan Fabricius in Laren:
waardig en treffend
De radio geeft woensdag
T elevisieprogramma
De eens zo gevierde operazangeres
Erepenning
Brokopondo-akkoord
ondertekend
Kerkelijk Nieuws
Broodoorlog in Amersfoort
Hengelo hielp Pools kind
Danskampioenschappen in
de Haagse Dierentuin
Vrouw en vier kinderen uit
brandend huis gered
ONS VERVOLGVERHAAL
DOOR WERNER STEINBERG
Plaquette voor Pieter de
Hoogh in Delft onthuld
DiNSDAG 28 JANUARI 19 5 8
Maandagavond heeft op het podium
van de fraaie concertzaal in het Singermu-
seum te Laren een hoogbejaarde, zwaar
gebouwde man met een donkere bril in
het licht der schijnwerpers op het gestoel
te der ere voor de televisiecamera's geze
ten. Hij werd daar met veel zorg naar toe
geleid door het hoofd van de VARA-tele-
visiesectie, de heer Piet te Nuyl, en de
verslaggever-conferencier Bert Garthoff,
want het ging weer om een programma in
de reeks „Dit is uw leven" en voor deze
gelegenheid „Anders dan anderen" ge
doopt. Een motto dat wel uitermate toe
passelijk was op de figuur die met zoveel
enthousiasme op dit vraag-en-antwoord-
spel der herinnering inging. Want degene,
wiens carrière op het beeldscherm ver
scheen, was de zesentachtigjarige toneel
schrijver Jan Fabricius, die onder 't voor-
Jan Fabricius zoals hij maandagavond
op het televisiescherm te zien was.
wendsel dat hij zou medewerken aan een
programma over taalstrijd, taalproble
men en taalgebruik uit het dorpje Broad-
stone in Dorsetshire in Engeland, waar hij
al dertig jaar woont, naar Laren was ge
lokt. Toen Garthoff hem echter vroeg of
hij bereid was mede te werken aan een
programma met zijn eigen leven als lei
draad reageerde hij spontaan: „U doet
wat u wilt, ik ga mee". Dat werd het uit
gangspunt voor een uitzending die, wij
twijfelen daar niet aan, lang zal genoemd
worden als een voorbeeld van een door
menselijke benadering teweeggebrachte
ontroering zonder sentimentaliteit, van
cultuur zonder snobisme.
Maar voor de camera's zat dan ook een
man voor wie de bluf even ver verwijderd
was als de valse, .bescheidenheid en die de
taal van elke dag feilloos beheerste in
puntige formuleringen. „Het weinige dat
ik weet, heb ik moeten plukken van de bo
men langs de weg en ik heb heel wat moe
ten laten hangen!" was één van zijn eer
ste opmerkingen in zijn levensverhaal. En
de heer Garthoff moge dan al enige moei
te hebben gehad bij de ontmoeting tussen
Fabricius en een oude Groningse typo
graaf om de laatste binnen de perken van
het programma te houden „Maar ik
ben nog niet uitgepraat", zei de man vast
houdend toen de conferencier hem met
zachte drang uit het beeld wilde schuiven
in feite was dat toneeltje televisie van
de eerste orde, omdat het zo levensecht
was. Met de herinneringen aan de eerste
opvoeringen van „Met de handschoen ge
trouwd" dat Fabricius in zijn Indische
jaren schreef verschenen ook de verte
genwoordigers van die periode, waarvan
de thans éénennegentigjarige oud-acteur
Mari van Warmelo met zijn nog steeds zo
fraai stemgeluid wel de diepste indruk
maakte. Woord en gebaar van deze toneel
speler voerden ons rechtstreeks terug
naar die van idealisme, van kunstliefde en
schoonheidsdrang doortrokken jaren om
trent de eeuwwisseling.
Garthoff hielp terloops zeer handig de
verwarring welke bij velen bestaat tussen
Jan Fabricius sr. en Johan Fabricius jr.
de schrijver van „Komedianten trokken
HILVERSUM I 402 M. 7.00 VARA. 10.00 VPRO.
10.20 VARA. 19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7,23 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 De ontbijtclub. 9.00 Voor de vrouw.
(9.35—9.40 Waterst.). VPRO: 10.00 Schoolradio.
VARA: 10.20 Gram. 11.00 Gevar. progr. 12.00 Lich
te muz. 12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33 Voor
het platteland. 12.38 Pianotrio. 13.00 Nieuws. 13.15
Tentoonstelllngsagenda. 13.20 Dansmuz. 13.50 Me
dische kroniek. 14.00 Pianorecital. 14.30 Voor de
jeugd. 16.30 Gemengd koor. Gelders ork. en sol.
17.25 Pianoduo. 17.50 Regeringsuitz.Emigratieru
briek: Het emigratiepraatje van H. A. van Luyk.
18.00 Nieuws en comm. 18.20 Orgel en zang. 18.40
Act. 18.50 Gram. 19.00 Voor de kinderen. 19.10
Joods progr. VPRO: 19.30 Voor de jeugd. VARA:
20.00 Nieuws. 20.05 Tussen de regels door. caus.
20.15 Promenade ork.. Omr.koor. ens. en sol. 21.00
Mijn vader en ik. hoorsp. 22.25 Lichte muz. 22.45
Tussen, mens en nevelvlek, caus. 23.00 Nieuws.
23.15 Gram. 23.50—24.00 Socialistisch nieuws in
Esperanto.
HILVERSUM II 298 M. 7.00—24.00 NCRV.
NCRV: 7,00 Nieuws en SOS-ber. 7.10 Gewijde
muz. 7.50 Een woord voor de dag. 8.00 Nieuws en
weerber. 9.15 Gram. 8.35 Lichte muz. 9.00 Voor de
zieken. 9.30 Voor de huisvrouw. 9.35 Lichte muz.
10.05 Gram. 10.30 Morgendienst. 11.00 Gram. 11.20
De Murillo, hoorsp 12.10 Alt en clavecimbel. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Kamerork. en koor.
12.37 Middagpauzedienst. 13.00 Nieuws. 13.15 Met
PIT op pad. 13.20 Politiekapel. 13.50 Orphée et
Euridice, opera (gr.). 15.35 Clavecimbel en viool.
16.00 Voor de jeugd. 17.20 Muzikale causerie. 17.40
Beursber. 17.45 Gram. 18.00 Idem. 18.15 Spectrum
van het Christ, organisatie- en verenigingsleven,
caus. 18.30 Koorzang met comm. 18.50 Gram. 19.00
Nieuws en weerber. 19.10 Op de man af, causerie
19.15 Gram. 19.30 Buitenl. overz. 19.50 Gram. 20.00
Radiokrant. 20.20 Concertgebouworkest en solist.
21.10 Bijbel en kunst. 21.55 Pianoduo. 22.10 Rep.
22.25 Musette-ork. 22.45 Avondoverdenking. 23.00
Nieuws. 23.15 Zaalsportuitsl. 23.20—24.00 Platen-
nieuws.
BRUSSEL 324 M.
12.00 Gram. 12.30 Weerbericht. 12.34 Gram. 13.00
Nieuws. 13.11 Gram. 14.00 Schoolradio. 16.00 Koer
sen. 16.02 Gram. 16.15 Ork.concert. 17.00 Nieuws.
17.10 Vlaamse muz. 17.45 Gram. 17.50 Boekbespr.
18.00 Caus. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws.
19.40 Gram. 20.00 Hoorsp. 21.20 Gram. 22.00 Nieuws.
22.15 Pianorecital. 22.55 —23.00 Nieuws.
VOOR WOENSDAG
KRO: 17.00-17.45 Voor de kinderen. AVRO:
20.00 Filmprogr. 20.2522.00 Miranda, blijspel.
De onvergetelijke Nederlandse prima
donna Cato EngelenSewing werd maan
dagmiddag ter gelegenheid van haar
negenste verjaardag in de foyer van de
Amsterdamse Stadsschouwburg hartelijk
gehuldigd. De generatie die haar nog in
haar glansrollen gehoord heeft was op de
receptie goed vertegenwoordigd, de jon
gere generatie, die alleen maar van „horen
zeggen" weet welk 'n verrukkelijk opera
sopraan Cato EngelenSewing in haar
bloeiperiode geweest is, was uiteraard
heel wat talrijker en haar aanwezigheid
kon gelden als een teken, dat in dit uit
zonderlijke geval de roem geen halt ge
houden heeft bij het afscheid van het
métier, wat helaas vrij vaak voorkomt.
Maar wat aan deze, zoveel dierbare her
inneringen oproepende verjaarsreceptie
een bijzonder cachet gaf, was de tegen
woordigheid van een paar collega's, die
met de gehuldigde zangeres nog op de
planken gestaan hebben en dus beter dan
wie ook over haar carrière, over de charme
van haar vocaliteit en over haar bemin
nelijke eigenschappen kunnen meepraten.
Wethouder mr. A. de Roos opende de rij
der sprekers om de negentigjarige namens
de hoofdstad te huldigen en haar als blijk
van waardering voor haar hoge verdien
sten de bronzen erepenning van de stad
Amsterdam te overhandigen. Daarna werd
een telegram voorgelezen van fde staats
secretaris van Kunsten en Wetenschap
pen, die er zijn spijt over uitsprak verhin
derd te zijn persoonlijk de gelukwensen
van het ministerie te komen aanbieden en
verder de gevierde jubilaresse alle goeds
toedacht. De heer F. Zaalberg van Zeist,
bestuurslid van de Nederlandse Opera,
huldigde Cato EngelenSewing als de
verbindende schakel van de Nederlandse
Opera met het verleden van het Hollandse
zangtoneel. Mr. Francois Pauwels, wist
als zoon van haar vroegere collega en
uit de wereld door deze zoon ook in het
spel te betrekken. Fabricius jr. kreeg een
extra applaus bij de vérmelding, dat hij in
de oorlog aan Radio-Oranje had meege
werkt. Een andere bijna legendarische fi
guur, indertijd bekend als de auteur van
vele boeken en gidsen over Parijs, was
Leo Faust. De Engelse acteur David Hor-
me verbond als het ware het verleden met
het heden. Hij stond in de Engelse premiè
re van „Dolle Hans", dat ginds onder de
titel „The Insult" werd opgevoerd, maar
zijn komst werd ingeleid met een frag
ment van de film „The prince and the
showgirl", waarin hij met Laurence Oli
vier en Marilyn Monroe optreedt. Met
zijn rode sokken, zijn bruine kostuum en
en blauwe lef zakdoekje vertegenwoordigde
hij op het podium het uitheemse element,
dat voor de kijker natuurlijk niet zo zicht
baar is geweest. Via de Belgische uitge
ver Jos. Janssens, de taalkundige Karei
Loos, de Groningse streektaal-acteur
Koos Kessel (die een grappige herinne
ring aan een gezamenlijk gemaakte Ita
liaanse reis ophaalde) werd dit levensal
bum behendig naar de climax geleid.
Twee Drentse figuren Fabricius werd
in Assen geboren sloten de kring, dr. H.
J. Prakke (voorzitter van het Drents Ge
nootschap en uitgever) en de toneelspeel
ster Rika Hopper. Stelde de eerste de bete
kenis van Fabricius voor het amateurto
neel en de volkscultuur in het licht, de
tweede liet met de vertaling van het chan
son „Travaille" van Xavier Privas („War-
ken") horen dat de gehuldigde ook de
Drentse streektaal beheerst. Het gebrui
kelijke geschenk voor het „slachtoffer"
bestond deze keer uit de aankondiging,
dat de TV-spelersgroep onder regie van
Willy van Hemert op 12 februari het uit
1927 daterende blijspel „Césare" of „De
gastheer in de gevangenis" zal opvoeren.
Rika Hopper verklaarde zich spontaan be
reid daarin een kleine, maar belangrijke
rol te vervullen.
Het slotwoord van de ondervraagde
die terecht de heer Garthoff het compli
ment gaf „U heeft alles weggelaten wat
weggelaten moest worden" vormde
een waardige afsluiting van deze bijzon
dere uitzending: „De verrassende komst
van deze lui heeft me een onvergetelijke
avond gegeven. Dat is alles wat ik te zeg
gen heb".
Beeldschermer
operadirecteur Désiré Pauwels heel wat
herinneringen op te halen, die instemmend
door de nog pientere negentigjarige wer
den beaamd. Karei Mengelberg sprak als
vertegenwoordiger van de generatie, die
het „van horen zeggen" weet en huldigde
de jarige om haar morele kracht en haar
muzikale eruditie, erop wijzend hoe zij,
als vaardige pianiste, het klaar kon spe
len een zo verbazend groot repertoire als
zij beheerste, zonder iemands hulp op te
bouwen. Verder wees spreker op haar
veelzijdigheid als kunstenares, door bij
voorbeeld zowel de Venus als de Elisabeth
in „Tannhauser" tot ophefmakende crea
ties te maken. Mevrouw Faniëlla kwam als
jongere oud-collega met 'n rijke schat aan
herinneringen; hoe zij in bewondering ge
staan had voor de Thaïs, de Marguérite,
de Louise en andere creaties van Cato
EngelenSewing en hoe deze de situatie
redde bij een optreden in „De Hugenoten"
te Haarlem, door 'zowel de partij van Va
lentine als die van Marguerite de Valois
te zingen! Mevrouw Faniëlla gewaagde
ook van de beminnelijke gastvrouw, die
het in haar villa bij Antwerpen een collega
buitengewoon aangenaam wist te maken.
Tenslotte nam spreekster de gelegenheid
te baat om te pleiten voor een pensioen
fonds voor operakrachten en. voor het tot
stand komen in Amsterdam van een
operagebouw. De tenor Jules Moes maakte
het kort, maar volkomen in stijl, door de
jarige „Sta mij toe, eenmaal nog uw ge
laat te aanschouwen" uit de tuinscène van
„Faust" toe te zingen. Het klonk waarach
tig als een uitnodiging aan de thans
negentigjarige om samen het liefdesduet
nog eens te zingen.
Ook Rika Hopper en Mien ErfmanSas-
bach waren gekomen om haar oude kunst
vriendin te huldigen. Jeanne Bacilec sprak
de jarige toe als haar „nachtegaal" en zelfs
de Amsterdamse studenten toonden warme
belangstelling. Nog vete anderen voerden
het woord, natuurlijk ook de afgevaardig
de van het uitvoerend comité, Henri J.
van den Hoeck (nog zo'n oude operanaam).
Deze bracht, de carrière van de zangeres
schetsende, ook de harde strijd en het
idealistische pogen van de pioniers van
een Nederlandse Opera te berde. Hij over
handigde de jubilaresse tezamen met een
pak telegrammen en brieven, het feestge
schenk van het comité.
Tallozen verdrongen zich om mevrouw
EngelenSewing de hand te drukken en
het was opmerkelijk, hoe zij iedereen
steeds fris van geest te woord stond. Toen
ik haar onderhield over mijn jeugdervarin
gen betreffende haar optreden als „Koning
in van de Nacht waarover ik in „Erbij"
verteld heb bleek het, dat zij daar even
eens nog levendige herinneringen aan be
waarde. Deze huidebetoging aan de eens
zo gevierde zangeres was een rijke bekro
ning van een welbesteed leven in dienst
van de Nederlandse operacultuur.
Jos. de Klerk
In de koffiekamer van de Amster
damse Stadsschouwburg werd maan
dagmiddag de Nederlandse operazan
geres Cato D. Engelen-Sewing ter ge
legenheid van haar negentigste ver
jaardag gehuldigd. Mevrouw Engelen
wordt op deze foto gelukgewenst door
de actrice Rika Hopper.
In Paramaribo is maandag de overeen
komst inzake het Brokopondo-project on
dertekend door de Surinaamse ministers,
door de vice-president van de Aluminum
Company of America en door de gouver
neur van Suriname, de heer J. van Til
burg.
De overeenkomst houdt in dat Surina
me en de Alcoa verklaren een gemeen
schappelijk belang te zien in de ontwikke
ling van het waterkrachtpotentieel in Su
riname, in de mogelijkheid om de winning
van bauxiet in Suriname belangrijk uit te
breiden en de verwerking van bauxiet tot
aluminium in Suriname te doen geschie
den. De mogelijkheid van de uitvoering
van het Brokopondo-plan, een groot stuw
meer in de Surinamerivier voor de opwek
king van elektrische energie, hangt gro
tendeels af van een onderneming die een
belangrijk deel van de opgewekte energie
zal afnemen en die tevens de aflossing en
rente van de financiering zal garanderen.
De Alcoa heeft zich hiertoe bereid ver
klaard.
Maar nu moet je eens horen: er was aan boord onder de bemanning, een man, dia
Fokko heette. Dat was een kerel met een ongunstig gezicht, die altijd om zich heen
stond te loeren.
Die Fokko wist, dat Bipnbel veel geld aan boord had. Dat had zijn hebzucht gaande
gemaakt; hij zou dat geld best willen hebben.
En toen begon die kerel de andere leden van de bemanning in het geheim op te
stoken49-50
ADVERTENTIE
*a Kwaliteitsproduct van da Wybert-Fabrieken. 70 an 90 ot alléén bij Apothekers en Drogisten
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Almen-Harfsen (wijkge-
meente Harfsen) (toez.) A. van Leeuwen te
De Kaag.
Aangenomen naar Woubrugge G. F.
Overgaauw te Woudrichem. - naar Ens
(N.O.P.) M. A.' Visser te Warffum.
Benoemd tot vicaris te Zeist J. G. van
der Vlist, kand. te Benschop.
Bedankt voor Zoetermeer M. H. Geertse-
ma te Stedum (Gron.).
Geref. Kerken
Bedankt voor Haulerwijk H. R. Groene-
velt te Urk.
Benoemd tot hulpprediker te Nordhorn
(Graafschap Bentheim, Duitsl.) (voor de
arbeid onder de verstrooiden) A. Klaassen,
kand. te Echtelerveld (Duitsl.).
Geref. Kerken onderh. art. 31 K.O
Aangenomen naar Wetsinge-Sauwerd
B. van Zuylekom, kand. te Rotterdam, die
bedankte voor Blokzijl, Musselkanaal,
Velp-Oosterbeek en voor Winterswijk.
Bedankt voor Beverwijk H. D. van Herk-
sen te Hilversum.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Zaandam G. Langbroek te
Nieuwe-Pekela en P. Op den Velde te
Hilversum.
Tweetal te Ermelo H. C. van der Ent te
Werkendam en J. Keuning te Barendrecht.
Bedankt voor Devénter R. Slofstra te
Harderwijk,
Geref. Gemeenten
Tweetal te Nieuw-Beijerland H. van
Gilst te Dirksland en A. Verhagen te
Gouda, van wie laatstgenoemde is be
roepen.
In Amersfoort en omgeving, waar de
Amersfoortse Broodfabriek en De Graafs
Bakkerijen uit Spakenburg brood leveren,
is de prijs van gesneden wittebrood van
800 gram van 43 op 38 cent gebracht, ge
sneden verpakt wittebrood van 48 op 43
cent en melkbrood van 53 op 48 cent. Het
regeringsbrood daalde van 40 op 38 cent,
tarwebrood met 1 cent, volkorenbrood met
2 cent en gesneden en verpakt tarwebrood
met 3 cent.
De actie werd vorige week begonnen
door de Amersfoortse Broodfabriek, die
zich keert tegen de concurrentie van De
Graafs Bakkerijen. Deze laatste onderne
ming is onmiddellijk met de prijsverla
ging meegegaan, evenals de federatie van
Amersfoortse bakkerspatroons. De Spa-
kenburgse fabriek heeft het voornemen de
prijs van het brood met 12 cent te verla
gen. De Nederlandse Bakkerijstichting
heeft nog niet ingegrepen.
De Hengelose bevolking heeft zes
maanden geleden ruim drie duizend gul
den bijeengebracht om een Pools jonge
tje uit de stad Hildesheim, dat met vele
andere kinderen van ontheemden met va
kantie in Hengelo kwam, te genezen van
de gevolgen van kinderverlamming. Het
7-jarige kind, dat kreupel was, is de afge
lopen maanden enkele malen geopereerd.
Het afgelopen weekeinde heeft men het
kind weer aan zijn ouders overgedragen.
Het gemeentebestuur van Hildesheim had
een officiële ontvangst georganiseerd
waarbij de bevolking van Hengelo dank
werd gebracht voor hetgeen men voor het
kind heeft gedaan.
Dansleraren, beroepsdansers en ama
teurs hebben zaterdagnacht tot drie uur
in de Haagse Dierentuinzaal gedanst om
het sterkampioenschap van Nederland. Uit
alle provincies waren deelnemers aan
wezig. De jury bestond ditkeer uit vijf bui
tenlanders, ex-wedstrijddansers van naam.
Eric Hancox en Ann Green gaven in de
loop van de avond een demonstratie ten
beste, die aantoonde dat Engeland, baker
mat van ballroomdancing, wat het stijl
dansen betreft nog steeds vooraan staat.
De verplichte dansen waren moderne
wals, slow-fox, de tango en de quick-step.
De Engelse demonstratie muntte vooral in
het laatste onderdeel uit. Van de leraren
werden de heer H. J. Iaebregs en mejuf
frouw M. Otte uit Amsterdam kampioenen.
Bij de professionals werden de heer J.
Daniels en mejuffrouw L. van Altena,
eveneens uit Amsterdam, winnaars. Ook de
Gouden Ster voor de kampioen bij de ama
teurs is dit jaar naar Amsterdam gegaan
en wel naar de heer en mevrouw Holzhui-
zen. De tweede prijs bij de amateurs is ge
wonnen door de heer en mevrouw Klein-
hout, ook uit Amsterdam.
Dank zij het doortastend optreden van
een buurman zijn gisteren een vrouw en
vier kinderen uit een brandende woning
te Wageningen met moeite gered.
De bewoner was al naar zijn werk, toen
zijn vrouw bemerkte, dat brand was ont
staan op de benedenverdieping. Zij kon de
trap niet meer gebruiken wegens de sterke
rookontwikkeling. Op haar hulpgeroep
kwam een buurman te hulp, baande zich
een weg door rook en vlammen en bereikte
via de trap de bovenverdieping. Hij liet de
vrouw en de vier kinderen uit het raam
zakken, waar zij door andere huurlieden
werden opgevangen. Het huis brandde ge
heel uit. De oorzaak van de brand is onbe
kend.
59. Zelfs Salomon Heine was verrast. En ook voelde hij
zich gevleid. De naam Heine in de Duitse littera
tuur! Het was niet alleen de naam van zijn neef,
maar het was ook zijn eigen naam!
Moses Moser glimlachte tegen Salomon en zei tot
prof. Gubitz: „Wij zijn u zeer erkentelijk, professor!
Zonder u ervan bewust te zijn, hebt u met uw oor
deel iets zeer belangrijks gedaan."
Eindelijk sprak Salomon Heine de verlossende woor
den: „Goed Lipke, we zullen hem dus verder beta
len. Naar ik vernam sta je er niet goed voor, niet
waar Harry?" Hij overlegde even en vervolgde dan:
„We zullen dus met 200 Taler beginnen, die je nu on
middellijk kunt krijgen. En voor nóg twee studieja
ren zal ik 400 Taler per jaar beschikbaar stellen. Je
kunt ze per kwartaal opnemen."
Harry Heine, die bij het raam met een vouwbeen
stond te spelen, liet het voorwerp uit zijn handen val
len. Het kletterde op de grond. Twee jaar lang kreeg
hij dus nog de tijdHet beklemmende gevoel van
de voortgejaagde hardloper viel van hem af.
Harry Heine bleef voorlopig in Berlijn. Hij zou
thans ernst maken met zijn rechtenstudie en deze zo
spoedig mogelijk afmaken. Zijn hoofdpijnen werden
echter steeds erger en de arts, die hij raadpleegde,
wist niet goed, wat hij moest aanbevelen. Baden in
zee, stelde hij voor, en voettochten in de bossen.
Harry Heine kon echter geen tijd verliezen. Twee ja
ren waren snel voorbij en binnen die tijd moest hij
klaar zijn met zijn studie! Hij begon zich minder te
vertonen in de salons van Rahel Varnhagen en Elise
von Hohenhausen. Hij voelde zich terneergeslagen en
ziek. Men nam het hem kwalijk dat hij zich nergens
meer vertoonde. Hij besefte, dat dit niet ongevaarlijk
was, want de meeste schrijvers leefden van eikaars
gunsten. Wanneer men zich buiten sloot, kon men min
der goede en zelfs boosaardige recensies verwach
ten! Zijn hoofdpijnen waren echter van dien aard,
dat ze hem een normaal leven onmogelijk maakten.
Die herfst scheen de regen zonder ophouden uit de
hemel neer te vallen. Alles leek triest en grauw en
zonder doel. Tenslotte kwam de winter met donzige
witte sneeuw, die alles bedekte. Heine zat met zijn
hoofd in de handen boven zijn boeken. Hij droomde
niet meer. Hij kon ook niet denken, doch voelde en
kel de borende pijn bij zijn slapen. Vaag zag hij de
toekomst voor zich: nog twee jaar studie in Berlijn,,
dan zijn doctoraal-examen en daarnazich vesti
gen als advocaat in een of ander oord.
Met de uitgever Ferdinand Dümmler was hij intus
sen tot overeenstemming gekomen over de uitgave
van „Almansor" en een tweede tragedie, welke hij
had geschreven, onder de titel „Ratcliff"; er zouden
in deze uitgave ook enkele gedichten worden opgeno
men en het boek zou heten: Tragedies met Lyrisch
Intermezzo, door H. Heine.
Het drukken vorderde slechts langzaam. Veel hoop
op succes in het theater had Heine niet. Hij kende
de zwakke zijde van zijn stukken, ze hadden te wei
nig handeling.
Harry Heine voelde zich in die tijd heel eenzaam.
Moses Moser, die zich zo'n vriend-in-de-nood had be
toond, had het te druk met zijn zaken en zijn vele ande
re besognes, om zich veel te occuperen met zijn pessi-
mistisch-geötemde en daarbij lichamelijk-zieke jonge
vriend. En boven alles ad Heine in die dagen mede
gevoel en geduld nodig.
Kerstmis 1823: achter alle ramen brandden kersbo
men, overal waren geschenken, overal heerste liefde
en gezelligheid, maar Harry Heine was alleen.
In zijn wanhoop besloot hij een brief te schrijven aan
Immermann, de enige, die zijn gedichten werkelijk
doogrond scheen te hebben. Bij deze hem persoonlijk
onbekende man hoopte hij het begrip te vinden, dat hij
zo nodig had. Uit de roezige, fel-levende stad Berlijn
stuurde hij een brief naar het stille Münster. Hij koos
zorgvuldig zijn woorden, als schreef hij een gedicht.
Telkens weer moest hij denken aan Immermann's lo
vende woorden over zijn gedichtenbundel. Hij wilde
zijn dank hiervoor uitdrukken in deze brief aan Im
mermann. Er waren maanden verstreken, sinds diens
recensie over zijn gedicht was verschenen. Intussen
had hij alles van Immermann gelezen, wat hij te pakken
kon krijgen. Immermann zou moeten beseffen, dat hij
in Berlijn een goede vriend had met belangrijke rela
ties.
Zijn hoofdpijn was op deze kerstavond weer ondraag
lijk. Hij stond op en uit het raam kijkend, zag hij over
al achter de ramen van de andere huizen kaarsen
branden. Overal zong aen op dit ogenblik Kerstliede
ren. Wat wilde hij eigenlijk van Immermann? Alleen
maar een literaire vriendschap? Nee, hij wilde meer,
hij had in deze schrijver een man ontdekt, die zijn
diepste bedoelingen begreep, een medestrijder
Het lot scheen hem ditmaal welgezind: Immermann
antwoordde hem onmiddellijk en wel op allerhartelijk
ste wijze. Heine's adviezen inzake Berlijnse uitgevers
accepteerde hij met genoegen en vol ijver begor Heine
zijn invloed voor zijn onbekende vriend aan te wenden.
In die dagen, waarin hij zich vol ernst voorbereidde
op zijn rechten-examen, viel plotseling een harde slag
van het lot, welke niet hèm alléén trof. Het Edict van
1812, dat de bur-gelijke gelijkstelling der joden waar
borgde, werd opgeheven! Opnieuw waren er thans dus
gepriviligeerden en niet-gepriviligeerden.
Het werd de joden in Pruisen verboden om het le
raarsambt of academische functies te vervullen en
ook mochten ze niet meer jurist worden of professor.
Heine's vastberaden besluit om thans zijn rechtenstu
die af te maken, werd door het raderwerk van de tijd,
dat van Wenen uit gedirigeerd werd, te niet gedaan.
Hij mocht studeren, zo lang als hij wilde, hij mocht ook
examen doen, maar hij zou daarmee niet zijn dagelijks
brood in een burgerlijk beroep in Pruisen kunnen ver
dienen! Hij behoorde niet meer tot die bevoorrechten!
Nuchter trachtte hij de eiten onder ogen te zien, maar
een gevoel van beklemming kwam over hem, door het
besef dat de geschiedenis zich zó snel voltrok: niet lan
ger dan tien jaren waren nodig geweest om de vrijheid
te onderdrukken die even haar hoofd had geheven.
Het was thans zinloos geworden om in Berlijn te blij
ven studeren. Harry Heine verzonk in een stemming
van diep pessimisme en dagenlang wilde hij geen
mensen zien. Hij trok zich geheel en al terug en iso
leerde zich volkomen. Vaag droomde hij: hij zou in Pa
rijs gaan studeren! Daar was meer frisse lucht! Hij
zou in Parijs studeren en in het Frans schrijven!
(Wordt vervolgd)
Inbraken. Er gaat bijna geen nacht
voorbij, waarin in Den Haag niet wordt
ingebroken. Tijdens het weekeinde werd
de reeks inbraken met drie vermeerderd.
Uit een huis in de Hovylaan verdween
een tas met 1400.en uit een school aan
de Haviklaan namen inbrekers een pick-
up-installatie met platen (een cursus Fran
se taal) mee. Uit een kantoor aan de Ko
ninginnegracht bleek de brandkast ver
dwenen te zijn. Later werd de kast open
gescheurd in de Leeghwaterstraat gevon
den. De inhoud 2000.was ver
dwenen.
Tandverzorging. Deskundigen uit
vijftien Europese landen komen van 3 tot
7 februari in Brussel bijeen om mogelijk
heden voor verbetering van de tandver-
zorging voor kinderen te bestuderen. De
Nederlandse deskundige op deze confe
rentie is dr. J. W. Feitsma uit Den Haag.
Er komen ook een Russische en een Zuid-
slavische deskundige naar deze conferen
tie, die door het Europese bureau van de
Wereldgezondheidsorganisatie is georga
niseerd.
Verdronken. De 54-jarige machinist
M. L. Mulkens van de Nederlandse kust
vaarder „Evertsen IV" is verdronken in
de rivier de Charente bij Tonnay-Charen-
te aan de Franse kust. De heer Mulkens
is bij het terugkeren aan boord in het duis
ter te water geraakt. Zijn stoffelijk over
schot is later opgehaald.
Wegenaanleg. De rijkswaterstaat
heeft het maken van een asfaltverharding
met betonfundering op de aarden baan
voor het wegvak Garrelsweer - Delf
zijl in de gemeenten Loppersum, Appin-
gedam en Delfzijl gegund aan de laagste
inschrijfster, de n.v. Noord-Nederlandse
Wegenbouw Maatschappij te Loppersum
voor 1.210.450.
„Doe het zelf" In Amsterdam is op
gericht de stichting „Döè het Zelf". Het
doel der stichting is het bevorderen van
de zelfwerkzaamheid mede als vrije-tijd-
besteding.
Voorzitter is de heer C. G. Kempen te
Amsterdam; secretaris de heer L. J. M.
Kooy te Naarden, Godelindeweg 66.
De r.-k. studentenvereniging „Sanctus
Virgilius" in Delft heeft een daad van vijf
jaar geleden, waarmede zij een grote fi
guur uit de Delftse geschiedenis wilde eren,
herhaald. Werd bij het vorig lustrum een
plaquette ter nagedachtenis aan de Delftse
priesterdichter Stalpaert van der Wielen
op het Bagijnhof onthuld, maandag werd
ter gelegenheid van het twaalfde lustrum
aan de gevel van het pand Oude Delft 161,,
waarin de openbare Leeszaal is gevestigd,
een plaquette onthuld, die de herinnering
levendig houdt aan de schilder Pieter de
Hoogh, die in het begin van de tweede
helft der zeventiende eeuw in Delft woon
de en werkte. De plaquette is een eenvou
dige bronzen plaat, vervaardigd door de
beeldhouwer H. J. Etienne. Onder het mo
nogram van de schilder staat „Pieter de
Hoogh schilder en knecht 16291648".
DINSDAG 28 JANUARI
Stadsschouwburg: Leerlingen van het
Triniteitslyceum met „De waaier", 20 uur.
Concertgebouw: Improvisatieconcert door
Albert de Klerk en Piet Klee, 20 uur. In de
tuinzaal: Concert, 20.15 uur. Minerva Thea
ter: Het Noordhollands Philharmonisch or
kest, 20.15 uur.
FILMS
Cinema Palace: De Familie Trapp, a.l.,
19 en 21.15 uur. Frans Halstheater: Een
meisje in slecht gezelschap, 18 jr., 20 uur.
Lido Theater: Casino de Paris, a.l., 19 en
21.15 uur. Luxor Theater: Mijn geld of mijn
leven, 19 en 21.15 uur. Rembrandt Theater:
De nachten van Cabiria, 18 jr., 19 en 21.15
uur. Roxy Theater: „Guerilla in de jungle",
14 jr., 19 en 21.15 uur. Studio Theater: „De
man met de gouden arm", 18 jr., 19 en 21.15
uur.
WOENSDAG 29 JANUARI
Stadsschouwburg: Operagezelschap „Fo
rum" met „La Traviata", 20 uur. Concert
gebouw: Concert door de Haarlemse Kla-
varscribo Accordeonclub, 20 uur.
TENTOONSTELLINGEN:
Galerie Espace: Expositie van tekeningen
en aquarellen van Alechinsky 11—17 uur.
FILMS
Cinema Palace: „De familie Trapp", a.l.,
14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Frans Halsthea
ter: „Een meisje in slecht gezelschap". 18
jr., 14.30, 19 en 21.15 uur. Lido Theater:
„Casino de Paris", al.l., 14. 16.15, 19 en 21.15
uur. Luxor Theater: „Mijn geld of mijn
leven", a.l., 14, 19 en 21.15 uur. Rembrandt
Theater: „De nachten van Cabiria", 18 jr.
14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Roxy Theater:
„Guerilla in de jungle", 14 jr., 14.30, 19 en
21.15 uur. Studio Theater: „De man met de
gouden arm", 18 jr., 14.15, 19 en 21.15 uur.
