Dichtwoekerende Randstad moet snel
en drastisch gesaneerd worden
Stichting van nieuwe steden
om overloop op te vangen
C:Prciatótccl
Vier stromingen die een ander
kabinet zouden wensen
Van dag tot
Verlies
Meerderheid voor bezitsvorming
en tegen bestedingsbeperking
'"Hoe is het ontstaan?^
ZATERDAG 22 FEBRUARI 1958
3
K
Prinses Beatrix terug
in Paramaribo
Twee doden en zeven
gewonden bij verkeers
ongelukken
Fabrikant aangehouden
wegens vervalsing
van kwitantie
Rapport Commissie Westen des Lands waarschuwt:
IS
School afgebrand doordat
gaskachel was blijven
branden
Kerkelijk Nieuws
Raad voor ruimtelijke
ordening gevormd
Mishandeling van kind
Officier in beroep tegen
vrijspraak van vrouw
de
P.v.d.A. hield opinie-onderzoek
STEM UIT DE TELEFOONCEL
Coadjutor voor mgr.
J. P. Huibers
Drie doden door
gasvergiftiging
Dit woord:
GARDEROBE
Het vraagstuk van de rijksbij dragen voor
de aanleg van de randwegen om Haarlem
is met een nieuw element verrijkt, door
dat minister Algera in antwoord op vra
gen van het Kamerlid J. G. H. Cornelissen
in de Tweede Kamer heeft verklaard de
rijkssubsidie voor het tweede gedeelte van
de oostelijke randweg het stuk Zijlweg-
Heussensstraat te willen verlagen (in de
kop van ons artikel van donderdag stond
abusievelijk: verhogen) na een datum, die
gesteld is voor het gereedkomen van het
bewuste weggedeelte.
De argumentatie, die aan deze beslis
sing ten grondslag ligt „de westelijke
randweg zal aan betekenis inboeten als de
weg ten oosten van Haarlem gereed is"
doet des te merkwaardiger aan als men be
denkt, dat zelfs over het tracé van deze
oostelijke randweg nog niet eens overeen
stemming is bereikt. De datum, die de
minister op het oog heeft, is 1 januari I960,
waarvan Gedeputeerde Staten van Noord
holland hebben gezegd, dat daaraan voor
wat betreft het tweede gedeelte van de
westelijke randweg waarschijnlijk niet zal
kunnen worden vastgehouden, mede om
dat hier een derde factor de spoorwegen
in het spel is, waarop men van provin
ciale zijde geen invloed kan uitoefenen.
Bovendien voelt men er van provinciale
zijde weinig voor, de eerste spa voor het
werk de grond in te steken alvorens over
eenstemming is bereikt met het rijk. Deze
overeenstemming is intussen nog steeds
niet bereikt, nadat scheen, dat een oplos
sing in zicht was toen in principe werd
overeengekomen, dat het rijk voor een
derde van de kosten zou bijdragen tot een
maximum van 2.600.000. Inmiddels is
echter gebleken, dat Gedeputeerde Staten
nog steeds geen definitieve toezegging van
de minister hebben ontvangen. In dit licht
bezien is de jongste uitlating van de mi
nister subsidieverlaging na 1 januari
1960 bepaald verontrustend te noemen:
hij dreigt met verlaging van een subsidie,
die nog niet eens definitief is toegezegd,
waarbij tevens een factor naar voren ge
bracht wordt, waarop de provincie op geen
enkele wijze invloed kan uitoefenen.
Het begint te lijken op een kaartspel,
waarbij de hoogste troeven zich in han
den van de regering bevinden, die voor
lopig niet bereid is ze uit te spelen en
waarbij voor de randwegen om Haarlem
alleen maar verlies te verwachten is.
Nadat Prinses Beatrix vrijdagmorgen in
Paramaribo was teruggekeerd van haar
reis door het noordoostelijke deel van het
Surinaamse laagland, ontving zij enige
dames, die zich verdienstelijk maken op
het gebied van sociaal werk. Meer dan
anderhalf uur lang heeft de Prinses zich
over het werk op dit gebied laten voor
lichten en daarbij grote belangstelling ge
toond voor de problemen, die er op sociaal
gebied in Suriname zijn.
Later op de dag ontving de Prinses ver
tegenwoordigers en vertegenwoordigsters
van de studerende jeugd en ook met deze
jonge mensen, die studeren aan de ge
neeskundige school, algemeen middelbare
school, kweekschool en rechtschool werd
uitvoerig over menig interessant onder
werp gesproken.
Tegen het vallen van de avond bracht
de Prinses nog even te voet een kort be
zoek aan de manschappen van de Konink
lijke Marechaussee, wier beschermvrouwe
zij is.
De dag werd besloten met een bezoek
aan het cultureel centrum Suriname, waar
het jeugdorkest werken van J. S. Bach ten
gehore bracht. Ook de jeugdballetgroep
van het centrum trad voor de Prinses op.
In Den Haag is de 77-jarige mevrouw
M. E. Driesschen op de Laan van Meerder-
voort overreden door een personenauto. Zij
overleed ter plaatse. De auto, die werd be
stuurd door een 47-jarige Hagenaar, was
met een snelheid van 60 km per uur door
een op rood staand stoplicht gereden.
In Brandwijk is het 19-jarige meisje
C. M. Ouweneel doordat zij toen zij per
fiets de provinciale weg wilde oversteken
en geen voor-rang gaf aan een auto, aange
reden. Zij werd ernstig gewond en is in
een ziekenhuis te Dordrecht overleden.
Op de Helvoirtseweg te Vught zijn gis
teravond twee personenauto's en een
vrachtwagen op elkaar gebotst. Van de in
zittenden van de personenauto's moesten
er vijf ernstig gewond naar een zieken
huis te 's-Hertogenbosch worden overge
bracht. Een van de auto's kwam op de
lnkerweghelft en veroorzaakte daardoor de
botsing.
Een sneltrein van Maastricht naar Am
sterdam is gistermiddag op de onbewaakte
overweg in Maarheeze in botsing gekomen
met een vrachtauto. De auto werd een eind
meegesleurd en totaal vernield. De twee
inzittenden, de heren Moonen en Gerards,
werden eruit geslingerd. De een is licht
en de andere zwaar gewond naar een zie
kenhuis in Weert overgebracht.
Te Oranjewoud in Friesland is, verdacht
van valsheid in geschrifte, gearresteerd de
fabrikant van houtwaren A. L. Hij ver
keerde in financiële moeilijkheden en zou
een kwitantie door toevoeging van enkele
cijfers hebben vervalst. Hij is ter beschik
king van de officier van Justitie te Leeu
warden gesteld.
De bevolking van de Randstad Holland zal tussen 1960 en 1980 uitgroeien
van 4 tot 5,5 miljoen mensen. Men verwacht voorts een wijziging in de ver
deling van de werkgelegenheid in de landbouw van 17 naar tien percent, in de
industrie van 41 naar 44 percent en in de dienstensector van 42 naar 46 percent
de bevolking opwerpen, betreffen
het verkeer. O
ONTWIKKELINGSSCHEMA VOOR 1980
van de beroepsbevolking. De vraagstukken, die deze groei en verschuiving van
ilegenheid, de recreatie en
)p al deze punten zullen op korte termijn ingrijpende maatregelen
nodig zijn. Aldus het rapport „De ontwikkeling van het westen des lands", dat
door een werkcommissie van de Rijksdienst van het Nationale Plan is opgesteld
en dat thans aan de regering is aangeboden.
De commissie is
daarbij uitgegaan
van de gedachte,
dat de toch al
schaarse cultuur
grond in Neder
land zo min mo
gelijk mag worden
opgeofferd van de
stedelijke en indu
striële expansie.
Rond de „steden-
ring" der Rand
stad Holland, al
dus het rapport,
moet aan ook een
agrarisch midden
gebied van groot
formaat behouden
blijven, dit met
het oog op het feit,
dat het Westen
een derde van de
agrarische op
brengst van ons
land oplevert en
tevens een kwart
van de totale
melkproduktie.
Toch zullen tot
1980 dertig a veer
tigduizend hectare
voor niet-agrari-
sche doeleinden
worden opgeëist.
Gespaard dienen
vooral te blijven
de teeltgronden in
het Westland, het
groeiende kassen-
gebied oostelijk
van Delft, de bol
lenstreek en de
tuinbouwgebieden
van Aalsmeer en
Boskoop.
De ontwikkeling
van industrie- en
dienstensectoren hangt nauw samen met
het zeevervoer. Havens en waterwegen
moefep dus voortdurend worden aange
past aan groeiende eisen. De behoefte aan
industrieterrein langs diep vaarwater
buiten de daartoe bestemde 6000 hectare,
zal tot 1980 ongeveer 4700 hectare zijn,
waarvan een belangrijk deel aan de kust.
Bij het beschikbaar stellen van deze ter
reinen zal zeer selectief te werk moeten
worden gegaan. Andere industrie-terrei
nen aan diep vaarwater in en buiten het
Westen zijn wellicht te vinden langs het
Noordzeekanaal, in de Maasvlakte (met
havens in zee) en het Haringvliet.
De te verwachten uitbreiding van han
del, verkeer, bank-, krediet- en verzeke
ringswezen, administratieve groepen, on
derwijs, vrije beroepen, recreatie, vreem
delingenverkeer enz. zal voornamelijk in
de binnensteden plaats hebben. In Am
sterdam is bij het dienstenverkeer 47 per
cent beroepsbevolking betrokken, in de
binnenstad van Den Haag 23 percent
(zonder kleinhandel en overheidsdiens
ten) betrokken. Het ambtelijk rijksappa
raat in Den Haag is voor een derde van
de totale werkgelegenheid aldaar verant
woordelijk.
Te ontwikkelen uitbreidingen
of "nieuwe steden'
irqpti Idem-plaats nader aan te
Uö!l duiden
Te ontwikkelen zeehaven-
industriecomplex
Bufferstroken tussen de
steden
fi Te ontwikkelen recreatie-
gebieden;aard en omvang
nog te bepalen
A Te ontwikkelen recreatie
gebieden; plaats nader
aan te duiden
Overlopendesteden
In voor verkeei'sverbetering e. d. gesa
neerde binnensteden zal de woongelegen
heid geringer worden. Daardoor ontstaat
een „overloop" van personen in de Rand
stad voor wie andere woongelegenheid
moet worden geschapen. Aangenomen
wordt, dat de stedengroepen „Amsterdam-
Zaanstreek", „Rotterdam" en „Den Haag-
Leiden-Delft" ieder een omvang van 1,25
miljoen inwoners zullen krijgen (met
groene bufferstroken van minstens 4 kilo
meter breedte tussen de onderscheiden
stadsgebieden).
Daarnaast zullen nieuwe zelfstandige
steden met zo mogelijk tenminste 100.000
inwoners, dienen te verrijzen. Ongewenst
is, de drie bestaande stedengroepen groter
te laten worden dan ruim één miljoen in
woners per groep, vanwege een dan on
evenredige stijging van de kosten der ste
delijke huishouding.
Voorshands wordt aangenomen, dat in
1980 nog voor 555.000 ménsen in bestaande
of nieuwe steden buiten de Randstad woon
ruimte moet worden gemaakt, bijvoor
beeld in de kop van Noordholland en de
westelijke TJselmeerpolders.
Oplossingen voor de Randstad zijn ove-
De brand, die een houten schoolgebouw
in Slotermeer in de as heeft gelegd, is
vermoedelijk ontstaan doordat een werk
ster de avond tevoren een gaskachel niet
heeft uitgedraaid, toen zij de school ver
liet.
In de nabijheid van de gaskachel hing
een handdoek. Aangenomen wordt, dat
deze handdoek vlamgevat heeft.
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen naar Ridderkerk (krach
tens de desbetreffende overgangsbepaling)
Ph. Ouwendijk, voorganger Vereniging van
Vrijz. Hervormden te Bolnes-Slikkerveer.
Aangenomen de benoeming tot vicaris te
2de Exloërmond C. Balk, kand. te Elburg.
Deze kaart geeft in grote trekken een
toekomstbeeld voor West-Nederland
omstreeks 1980. Het gebied ten zuid
westen van Rotterdam is daarin nog
niet begrepen, wegens het nog niet
voltooide technische onderzoek naar
mogelijkheden voor verdere haven
ontwikkeling. De ontwikkeling van de
Randstad Holland is aangeduid door
de toekomstige omvang van de steden
globaal aan te geven, zoveel mogelijk
in aansluiting op de streek- en uit
breidingsplannen. Voor zover boven
dien oplossingen elders dan in deze
uitbreidingen worden aanbevolen, zijn
deze met vierkantjes aangegeven die
een benaderende aanduiding van de
ligging geven.
rigens niet alleen in de drie westelijke
provincies mogelijk. Reeds zijn de IJsel-
meerpolders, Gelderland, Noordbrabant en
Zeeland (door het Deltaplan) hierbij be
trokken. Overneming van een deel van de
zich ontwikkelende werkgelegenheid door
„overig Nederland" is nodig.
In het westen des lands zullen in 1989
tijdens topperioden 2.5 tot 3 miljoen va
kantiegangers neerstrijken tegen 1,5 tot
2 miljoen thans, waarvan het strand 1 mil
joen voor zijn rekening neemt. Het tekort
aan recreatiemogelijkheden zal snel stij
gen. Strand en duinen dienen beter ont
sloten te worden. Dit geldt ook voor Loos-
drecht, Reeuwijk, Waterland, de rivier
oevers, de randmeren der nieuwe polders,
de Biesbosch en voor de meren van het
komende Deltagebied. Ook de groenstro
ken tussen de grote steden zullen voor
massa-recreatie geschikt moeten zijn.
Het rapport bepleit voor het waterver
keer grotere sluizen bij IJmuiden, belang
rijke verruiming van het Noordzeekanaal
met nieuwe verbinding voor de binnen
vaart, gedeeltelijke verdubbeling van de
Nieuwe Waterweg, betere toegankelijkheid
van Dordrecht en het verwijderen van ob
stakels als spoorbruggen.
Nieuwe spoorlijnen
De spoorlijn Amsterdam-Den Haag-Rot
terdam zal voor snelverkeer verdubbeld
moeten worden. Een nieuwe verbinding
Den Haag-Schiphol-Amsterdam is nodig.
Nieuwe spoorlijnen zijn gedacht van Am
sterdam naar Lelystad, van Vlaardingen-
Volkerakdam naar Roozendaal en van
Rotterdam-Oost naar Dordrecht. Bij
Utrecht zou een nieuwe omlegging zuide
lijk en oostelijk van de stad aansluiting op
de lijnen naar Hilversum en Amersfoort
moeten geven.
Meer wegen
De dynamische ontwikkeling van ons
wegverkeer is nog ten achter bij die elders
in Europa. In 1957 was er één auto op 20
inwoners. Studies wijzen voor 1980 in de
richting van één auto op zes inwoners. De
verkeersdichtheid zou dan zesmaal zo groot
zijn als in 1955. Het bestaande stelsel van
autosnelwegen is in de verste verte niet
voldoende. Capaciteitsvergroting van enige
bestaande autowegen is mogelijk. Daar
naast zal een dicht net van nieuwe wegen
onvermijdelijk zijn om de Randstad in de
toekomst behoorlijk te doen functioneren.
Voor het luchtverkeer wordt op uitbrei
ding van Schiphol en Zestienhoven en op
militaire velden in de huidige vorm gere
kend. Ypenburg mag volgens de commissie
alleen gehandhaafd worden indien drin
gende, onoplosbare verdedigingsbelangen
dit bepaald eisen.
De commissie meent, dat bij een doelbe
wust beleid langs de aangegeven lijnen de
Randstad Holland zich zal kunnen ontwik
kelen tot een gedecentraliseerde wereldstad
van eigen Nederlandse aard, zonder dat
men hoeft te vervallen in het schrikbeeld
van sommige buitenlandse metropolen. Ex
pansie naar buiten is essentieel voor deze
gedecentraliseerde Randstad.
Aanbevelenswaardig is vestiging van be
drijven en zelfs basisactiviteiten, die aan
diep water gebonden zijn, buiten het wes
ten aan te moedigen. Forensisme moet als
algemene oplossing echter ontraden wor
den.
Samenspel
Het welslagen hangt af van samenspel
van overheid, burgerij en bedrijfsleven.
Hogere en lagere besturen zullen elkaar
daarbij moeten vinden, zowel in de sfeer
van de bestemmingsplannen als in die van
de uitvoeringsmaatregelen. Zonder een
dergelijke gecoördineerde politiek op lange
termijn zal men naar mening van de com
missie de vraagstukken niet meester wor
den. Spoed is geboden, omdat men met
spreiding van activiteiten niet wachten kan
tot een centrumstad inderdaad vol raakt,
hetgeen met Den Haag al in 1961 het geval
zal zijn.
Op een persconferentie over het hierbo
ven geciteerde rapport is gebleken, dat in
de ministerraad reeds een raad voor de
ruimtelijke ordening onder voorzitter
schap van dr. W. Drees gevormd is. Het
rapport is overigens een compromis van
meningen. In een bijgevoegde nota zegt ir.
M. T. Ie Cosquino de Bussy, de hoofdinge
nieur-directeur van Waterstaat het niet
eens te zijn met de bezwaren van de meer
derheid tegen vestiging van de bevolking
op grote schaal in het middengebied tus
sen de ring van steden. Dit zou naar zijn
mening juist voordelen bieden boven de
geografische spreiding, die de meerder
heid der commissie bepleit.
Ter nadere toelichting werd nog ver
klaard dat het agrarische gebied in de
Randstad Holland dat slechts 21 pet. van
de totale cultuurgrond uitmaakt, dankzij
de hoogwaardige tuinbouw een derde
deel (naar de waarde) van de nationale
opbrengst van akker- en tuinbouw bij
draagt.
De officier van Justitie bjj de Haar
lemse rechtbank, mr. G. W. F. van der
Valk Bouman, is in beroep gegaan bjj het
gerechtshof te Amsterdam tegen het von
nis van de rechtbank tegen de 30-jarige
vrouw uit Haarlem-Noord, die ervan ver
dacht werd haar kindje te hebben ver
moord of ernstig te hebben mishandeld.
De vrouw was wegens gebrek aan bewys
vrijgesproken. De officier had zes jaar ge
vangenisstraf tegen haar geëist.
„Als nu een regering zou moeten worden gevormd, welke partijen zouden daarin
volgens u dan zitting moeten hebben? En als u een andere samenstelling wilt van
het zittende kabinet, waarom dan?" Dit is een van de vragen van een enquête, die
de Partij van de Arbeid eind vorig jaar heeft gehouden en waarvan de resultaten
thans zyn bekendgemaakt. Een meerderheid van degenen, die op deze vraag heeft
geantwoord (byna 80 percent) wil een andere samenstelling van het kabinet. Hiervan
wenst 32 percent deelneming van de V.V.D. aan de regering; 17 percent wil uit
sluitend een kabinet van P.v.d.A. en K.V.P.; 12 percent verlangt een combinatie
zonder de A.R. en 11 percent wenst de P.v.d.A. alleen in een minderheidskabinet
aan het bewind te zien.
Alleen in Friesland en Drente is er een
meerderheid, die de huidige samenstelling
de beste vindt. Uit de verdeling van de
opvattingen over kleine en grote gemeen
ten blijkt, dat het kabinet in zijn huidige
samenstelling meer steun vindt op het
platteland dan in de grote stad, al zijn de
verschillen niet zo heel groot. Het tegen
woordige kabinet wordt meer gewaar
deerd door de arbeiders dan door de mid
dengroepen en de zelfstandigen.
Voor deze enquête van de P.v.d.A. zijn
in oktober aan 300.000 gezinnen, verdeeld
over ruim 400 gemeenten, enquêteformu
lieren gezonden met een tiental vragen
over de actuele politieke en maatschappe
lijke vraagstukken. De formulieren wer
den op de meest willekeurige wijze ver
spreid. Er werden ongeveer 80.000 formu
lieren ruim 25 percent terugont
vangen. Men had gerekend op 5 a 10 per
cent. Men ziet hierin een aanwijzing, dal
de belangstelling voor politieke vragen
belangrijk groter is dan wordt veronder
steld. Deze enquête is, zo wordt gezegd,
geen opiniepeiling en geen representa
tieve steekproef onder de bevolking en
evenmin onder de leden der P.v.d.A.
over politieke vragen. Steekproeven heb
ben aangetoond, dat van het totaal der
binnengekomen formulieren niet meer
dan 1 a 2 percent afkomstig was van leden
der P.v.d.A.
Bestedingsbeperking
Onder meer werd gevraagd of men
meende, dat de lasten van de bestedings
beperking rechtvaardig worden verdeeld.
Uit de antwoorden (12 a 13 percent beves
tigend, ruim 60 percent ontkennend en de
rest geen mening) is gebleken, dat de be
stedingsbeperking door het Nederlandse
volk slecht is verteerd. (De enquête wordt
op dit punt wel representatief voor de ge
hele bevolking geacht). Na jaren van een
voorspoedige ontwikkeling en een lang
zaam stijgende welvaart eensklaps te wor
den overvallen door een gedwongen be
perking op het levenspeil is kennelijk te
veel geweest.
Op de vraag of de overheid bezitsvor
ming door arbeiders moet bevorderen ant
woordde een meerderheid bevestigend in
een verhouding van drie tegen twee.
Sociale voorzieningen
In antwoord op een vraag over sociale
voorzieningen gaf een meerderheid als
haar mening, dat na de invoering van de
wettelijke weduwen- en wezenvoorziening
en de op handen zijnde verbetering van
de invaliditeitswet verdere voorzieningen
aan ieder persoonlijk moeten worden
overgelaten. Het aantal dat meent, dat de
grens der verplichte sociale voorzieningen
is bereikt, is in de stad aanzienlijk groter
dan op het platteland.
Opvallend aldus de brochure is
bij dit antwoord het verschil tussen de
intellectuele middengroepen en de zelf
standige middenstanders.
Hoge bouwkosten
In de antwoorden op de vraag over de
oorzaak van de hoge bouwkosten (er wa
ren een zestal mogelijke oorzaken aange
geven) werden de hoge winsten der aan
nemers als de belangrijkste oorzaak ge
zien, op de voet gevolgd door de zwarte
lonen. In de kop van Noordholland, in
ADVERTENTIE
Natuurlijk weer geen gehoorDie zit zeker weer
Panoratna te lezen!"
(Zó boeiend is nu PANORAMA
Zeeland en in Den Haag worden de laatste
zelfs als de belangrijkste oorzaak ge
noemd. Dan komt een teveel aan over
heidsvoorschriften. Onvoldoende prestaties
van de arbeiders wordt in ruim tien per
cent der antwoorden als de belangrijkste
oorzaak genoemd. De versnippering in het
bouwbedrijf en het te grote aantal wo
ningen in aanbouw sluiten de rij.
Defensie
Er werd ook gevraagd of men vindt dat
ons tegenwoordige defensiestelsel vol
doende beveiliging biedt en de militaire
uitgaven verantwoord zijn. Er is een grote
meerderheid, die meent, dat ons tegen
woordige verdedigingsstelsel geen voldoen
de beveiliging biedt. In verschillende ste
den en gewesten is dit met meer dan
tweederde van degenen, die hun oordeel
gaven het geval. Ongeveer dertig percent
had over deze vraag geen oordeel.
Het aantal der ondervraagden, dat de
militaire uitgaven niet verantwoord acht,
is naar verhouding aanzienlijk geringer
dan het aantal, dat geen vertrouwen heeft
in het verdedigingsstelsel.
Het aantal der geënquêteerden, dat de
vraag of de hoge militaire uitgaven ver
antwoord zijn ontkennend beantwoordt is
éénderde hoger dan het aantal dat de
vraag bevestigend beantwoordt.
Bij de enquête is niet gevraagd naar de
kerkelijke gezindheid, de politieke gezind
heid en de leeftijd der ondervraagden. Het
resultaat der enquête betekent niet, aldus
de brochure, dat de P.v.d.A. haar beleid
gaat richten naar de antwoorden die op
de vragen zijn binnengekomen De publi-
katie dient als een inleiding tot een dis
cussie over de aspecten van het staatkun
dig leven in ons land.
De r.-k. bisschop van Haarlem, mgr. J.
P. Huibers, heeft de Paus verzocht over te
gaan tot de benoeming van een bisschop
coadjutor met het recht van opvolging. De
bisschop, die thans 82 jaar is, heeft dit
verzoek gedaan met het oog op zijn hoge
leeftijd. De Paus heeft laten weten, het
verzoek van mgr. Huibers te zullen in
willigen. Het Haarlemse kathedrale kapit
tel zal thans een voordracht van drie per
sonen samenstellen, uit welke voordracht
de coadjutor zal worden benoemd. Mgr.
Huibers werd in 1936 bisschop van Haar
lem.
Canpê
Vandaag komt de canapé terug. De
canapé is een erfstuk van mijn vrouw's
familie en is helaas van meer dan mid
delbare leeftijd. Hij is Biedemeyer - als
ik maar wist hoe dat geschreven wordt -
en was met groen fluweel overdekt en
van binnen volgestopt met stalen veren,
geweven leibanden, touw, paardehaar,
watten, voering en gewoon volstopsel. De
canapé of divan heeft op zijn minst twee
oorlogen meegemaakt. In het verleden
hebben hoogaangeschreven personages in
politiek, litteratuur, oorlog en vrede er op
gezeten, gelegen en geslapen. Want er zit
een neerklapbaar verlengstuk aan, waar
door men de lange divan in een bed kan
veranderen. Het ding heeft nog de weer
spiegeling van Madame Recamier en toont
een dramatische vorm en persoonlijkheid.
De jaren kwamen en gingen. Het met
knoopjes samengekreukte groene fluweel
werd dunner en draderiger. De canapé
verhuisde van stad tot stad, van land tot
land, zoals men dat zo doet in deze moder
ne tijden. De canapé werd kaler en de
veren begonnen te kraken en te kreunen
als men er op zat. Het zitten was ook al
niet meer zo prettig. Het stalen en gewe
ven skelet had zijn veerkracht verloren.
Een nieuwe oorlog kwam. De canapé
bleef eenzaam achter, werd weer eens
verhuisd, werd toen door zorgeloze hand
bekleed met een oud karpet, dat er te dik
en te grof voor was.
De oude dag was aangebroken voor de
canapé. Zoals eenzame oude dames in ver
loren steden met ingekrompen inkomens
hun huiverende ledematen steken in ver
sleten kleren die alleen in de ogen van de
draagster nog de pracht en praal van de
tijd ininner aanschaffing hebben bewaard,
zo stond de divan in het midden van de
kamer, schamel en kaal, oud en gebroken.
„Het repareren niet meer waard", zei de
te hulp geroepen bekleder. „Twee honderd
gulden om het ergste op te knappen", nee,
dat was te veel.
Een hoes werd besteld, vervaardigd en
het gebroken en geschaafde lijf van de
oxide canapé werd er nog enige jaren mee
bedekt als met een mantel van tamelijk
goedkope maar eerlijke liefde.
De tijd drong aan, veren tinkelden, ijze
ren punten staken door het weefsel, krak
ken en krieken groeiden tot gemarteld
geping en gepang, banden braken en als
je op de divan ging zitten was het als
vallen in een bodemloze put totdat je tot
rust kwam. op een puntige stalen veer.
Brandhout?
Een ontkomen Poolse meubelmaker en
bekleder is tot redding gekomen. Het ske
let - van de canapé - is door een eveneens
ontkomen timmerman gerepareerd, we
hebben modern weefsel gekocht om de
schamele botten - van de canapé - te be
kleden. Voor honderdvijfentwintig gulden
komt alles voor mekaarEn vandaag
komt de canapé terug.
Hoe gelukkig is een canapé. Wie gevoelt
zich niet even oud en gebroken als hij -
of zij? Skelet kraakt, bekleding bovenaan
wordt kaal, veerkracht verdwijnt, gekreun
als je gaat zitten, weefsel tot brekens ge
spannen en nu splijtend, de jaren hebben
binnen- en buitenkant versleten. Wie gaat
het niet zo?
Gelukkige canapé. Een goede honderd
gulden, en zij of hij is weer jong, sterk,
veerkrachtig, zitbaar, ligbaar, potig, een
lust voor oog en rug. Ach, was ik maar
een canapé.
H. B. Fortuin
ADVERTENTIE
Een echtpaar in de Rustenburgerstraat
te Amsterdam, de 85-jarige heer L. M. C.
Giebels en zijn 86-jarige echtgenote, zijn
door gasvergiftiging om het leven geko
men. Zij werden dood in bed aangetroffen.
Een gaskraan in de aan de slaapkamer
grenzende keuken stond open.
In Rotterdam is de 75-jarige mej. C.
Fartuch in haar woning aan de Frederik-
straat dood in een stoel gevonden, gestor
ven door gasvergiftiging. Buren hadden de
politie gewaarschuwd dat uit het huis een
sterke gaslucht kwam. Het bleek, dat er
een lek in de gasbuis was, die onder de
vloer doorliep.
Het aan het Frans ontleende woord
garderobe betekent zowel: plaats waar
men zijn kleren opbergt, als: de ge
zamenlijke kledingstukken die iemand
bezit. De etymologie van het woord is
heel eenvoudig. Garder betekent be
waren en robe is ieder lang kleed met
mouwen, zowel voor vrouwen als voor
mannen. Het merkwaardige van het
woord is, dat het in oorsprong zuiver
Germaans is. Er is n.l. een oud Ger
maans werkwoord dat: warden luidde
en dat in ons: bewaren voortleeft. En
robe hangt samen met ons werkwoord
roven, zoals nog blijkt in het Franse
werkwoord dérober: beroven. Robe
is dus eigenlijk: de roof, de buitge- j
maakte wapens en kledingstukken. Het
Germaanse woord is in het oude Frans
overgenomen en vandaar in een Franse
^vorm weer tot ons teruggekeerd.
