AMSTLEVEN
EEN WOELIGE TIJD
Deskundigen over voor en tegen
van commerciële televisie
ETNA
Televisite
BUMBELENDEWENSHOORN
r
L
Agenda voor
Haarlem
4
IIUICII1
NABESllOUWINéËM
Allerlei actualiteiten
Frankrijk-Spanje
Wereldkampioenschap
voetbal duur voor t.v.
Twee vergaderingen van
leden „Renate Leonhardt"
RECLAME IN TV - JA OF NEE
ƒ226.—
Herstel vertraagd
De radio geeft woensdag
T elevisieprogramma
Bij Carel Enkelaar
ONS VERVOLGVERHAAL
DOOR WERNER STEINBERG
j
Drie doden in het verkeer
MAKKELIJKE KEUZE
BAKKER'BEHANG
MARCHWOOD
8
Ons nieuwe feuilleton
DINSDAG 11 MAART 19 58
Al was het dan maai- een voorspelling,
wat we een man, die het voorspellen kan,
een paar dagen geleden in deze rubriek
hebben laten zeggen over een volledige
overschaduwing van de geluidsomroep
door de televisie binnen tien jaar leek toch
nog wel achter de horizon der waarschijn
lijkheden te liggen. Een volledige over
schaduwing betekent, dat de beeldomroep
de radio ook met de nieuwsdienst de pas
zal kunnen afsnijden. Wat we totnogtoe
de journaals dan buiten beschouwing ge
laten aan televisieprogramma's met
een pretentie van actualiteit konden zien,
had in doorsnee toch nog een te faculta
tief karakter dan dat op het punt van
nieuwsvoorlichting concurrentie met de
radio binnen afzienbare tijd denkbaar leek.
In de zesde, gisteravond uitgezonden af
levering van „Meridiaan" in het AVRO-
televisieprogramma begon het evenwel op
concurrentie te lijken. Het nieuwselement
stond daarin sterk, deze zesde aflevering
onderscheidde zich daardoor aanmerke
lijk van de voorgangers en al ging de
commentator Dick de Vilder een half uur
over zijn tijd, hij slaagde erin oog en oor
vijf kwartier aan één stuk gesperd en ge
spitst te houden.
Eerst gaf mr. G. B. J. Hilterman zijn
mening over de situatie in Indonesië, daar
na kregen we een bloemlezing van de
kunst, die over enkele maanden op de
Wereldtentoonstelling in Brussel de pavil
joens zal sieren. Vervolgens kwam een
Amsterdamse bakker in het beeld, die ons
de achterkant van zijn hoofd toedraaide en
wees op een knobbel, waaraan hij de vin
ding van een snelheidscontroleur voor
automobielen te danken heeft. Na een trot
se demonstratie van het instrumentje
maakte hij plaats voor de correspondent
van de AVRO in New York, die vertelde
over zijn voorbereidingen voor een twee
de tournee van het Concertgebouw-Orkest
en een eerste tournee (in augustus) van
de moppenverteller Max Tailleur door de
Verenigde Staten: voor beide tournees zijn
de zalen al bij voorbaat uitverkocht. „Me
ridiaan" bracht daarna een bezoek aan
het vijfennegentig jaar bestaande rust
oord voor oud-militairen Bronbeek, waar
Dick de Vilder een oudgediende aan het
woord liet „over vroeger" dan weet
men het wel. De man was bijna een kari
katuur, zo echt.
Om de verscheidenheid nog wat groter
te maken was de correspondent van de
AVRO in Parijs, Jan Brusse, naar de stu
dio gekomen om te vertellen, dat het hem
niet gelukt was een onderhoud te krijgen
met de Franse schrijfster Frangoise Sa-
gan, maar hij vertoonde een filmpje over
een repetitie van het ballet „Le rendez
vous manqué", waarvan binnenkort in
ons land enkele voorstellingen worden ge
geven benevens een paar fragmenten uit
de juist gereed gekomen film Bonjour
Tristesse". Via de rubriek „Ziet u er iets
in?" waar-wij nog altijd minder'in zien
dan (getuige het aantal inzendingen) een
heleboel andere kijkers kwam de AVRO
aan het slot van het programma: verto
ning van een film over het testen van men
sen en materialen voor het vliegen met su
personische snelheden. Brrrr, maar wel
boeiend.
Beêldschermer
Het is niet onmogelijk dat alle toe
gangsbewijzen voor de wedstrijden in de
eindronden van het wereldkampioenschap
voetbal in de voorverkoop verkocht zullen
worden. Maar zelfs in dat geval zullen de
televisie-maatschappijen er niet goedko
per afkomen, zo heeft Holger Bergerus, se
cretaris-generaal van het organisatieco
mité verklaard.
Als de televisie-maatschappijen het ge
vraagde bedrag niet betalen, zullen er
geen t.v.-uitzendingen zijn. De heer Berge
rus zou het onbillijk achten ten opzichte
van de velen, die kaarten hebben gekocht
in de veronderstelling dat ze de wedstrij
den niet op het t.v.-scherm zouden zien,
als men later de t.v. voor een gering be
drag toch toeliet. Hoeveel precies aan t.v.-
rechten verlangd wordt is niet bekend,
maar waarschijnlijk loopt het bedrag naai
de 730.000 gulden (1 miljoen kronen).
De vergadering van de aandeelhouders
van de Coöperatieve Vereniging „Renate
Leonhardt", die door een actiecomité is
uitgeschreven, is uitgesteld tot volgende
week dinsdag.
De heer P. Visser, voorzitter van de ver
eniging, deelde ons vanmorgen mee, dat
hij een vergadering met zijn aandeelhou
ders houdt op maandagmiddag, 17 maart
in het Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen te Utrecht.
ADVERTENTIE
GASFORNUIZEN
MOMENTEEL UIT VOORRAAD
Keuze uit 10 verschillende merken.
Bet. desgew. in overleg.
Zeer lage rente.
Telefoon 15558 - 27674
VAN ZANTEN - GIERSTR. 31
Per dag komen er in Nederland vijfhon
derd televisietoestellen in de huisgezinnen
bij. Afgelopen zaterdag was het aantal ge
registreerde toestellen 282.277. Met deze
mededeling opende de voorzitter van het
Genootschap voor Reclame, jhr. W. van
Andringa de Kempenaer, maandag een
studiedag over „Reclame in de televisie"
in het Kurhaus te Scheveningen.
In aanwezigheid van enkele kamerle
den en vertegenwoordigers van het minis
terie van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen verklaarde jhr. de Kempenaer
dat het genootschap zich beijvert voor de
ethische, sociale, esthetische en economi
sche waarden in de reclame en de erken
ning, bevordering en studie daarvan. Op
deze grond bestreed spreker de opvatting,
dat toelating van reclame in de televisie
het peil der uitzendingen ongunstig zou
beïnvloeden.
Verenigbaar
De auteur Ben van Eysselsteijn verde
digde de stelling, dat „culturele en com
merciële belangen verenigbaar zijn". Hij
noemde de opvatting, dat culturele belan
gen nergens aanraking hebben met econo
mische belangen, verouderd, negentiende-
eeuws. Op grond van een reeks citaten be
toogde spreker, dat de zware, hardnekki
ge overtuiging, dat kunst geheel buiten de
commerciële sfeer zou liggen, onjuist is.
Dwaas is te veronderstellen, dat de in
spiratie van de kunstenaar ontspruit aan
een soort goddelijke geest en dat die van
bijvoorbeeld de uitvinder van de Mam
mon stamt. In redelijkheid zijn culturele
en commerciële belangen verenigbaar,
maar alleen indien zij wederzijds vere
nigd zijn op het hoogste niveau, aldus de
heer Van Eysselsteijn.
Niet smaak bedervend
De heer D. Schiferli bestreed de opvat
ting, dat reclame smaakbedervend zou
zijn. De reclameboodschap dient positief
en gunstig te zijn, daar zijn de reclame
vakmensen diep van doordrongen. Recla
me kan zich geen smaakbederf veroorlo
ven, omdat zij anders niet geaccepteerd
wordt. Tekenend voor het vakmanschap
op reclamegebied in Nederland is bijvoor
beeld, dat tal van televisie-reclamefilms
voor de Verenigde Staten in Nederland
worden gemaakt. In één minuut worden
met behulp van geest, humor en vakman
schap boodschappen vervat, die ook infor
matief tot de beste ter wereld behoren.
Hij stelde, dat in Nederland een uitste
kend klimaat voor het maken van verant
woorde reclame bestaat. Over de invloed
van reclame op de televisie-programma's
merkte spreker op, dat in ons land, ge
zien de Nederlandse hang naar waarbor
gen, de verantwoordelijken voor het pro
gramma zeker uitgerust zullen worden
met goede culturele pantserplaten.
In een geestig betoog vertelde mevrouw
L. C. Goedhart-de Moet van ervaringen
met de commerciële televisie als huis
vrouw in Engeland. Haar vrouwenclub
stelde vast, dat men door televisie-„com-
mercials" niet meer kan ophouden met
het proberen van nieuwe dingen, maar
men doet tegelijkertijd veel kennis van
allerlei artikelen op.
Het standpunt van adverteerders over
reclame in de televisie werd onder meer
ook besproken door de heer R. Rij kens,
directeur van „Elida" (Unilever) in Ham
burg. Deze spreker zei vóór televisiere
clame te zijn, indien men met dit middel
het publiek wel doeltreffend en economisch
kan bereiken. Dit betekent, dat de kijk
dichtheid voldoende moet zijn en dan zou
den de adverteerders bereid zijn zendtijd,
net als advertentieruimte in een krant, te
kopen. De organisatoren van uitzendingen
moeten deze dus zo attractief mogelijk
maken, waardoor televisie voor de adver
teerders als massacommunicatiemiddel
van positief belang kan worden. Dit bete-
Donderdagmiddag 13 maart zal de
N.T.S. de uitzending uit Parijs van de
voetbalwedstrijd Frankrijk—Spanje over
nemen. De uitzending begint om kwart
voor drie en duurt tot kwart voor vijf.
Commentaar wordt gegeven door Aad van
Leeuwen.
Onlangs werd dr. E. D. Spelberg, predi
kant-directeur van de V.P.R.O. in het zie
kenhuis opgenomen voor een kleine opera
tieve behandeling. Tengevolge van een
complicatie, die van geringe omvang is, is
het herstel enigszins vertraagd en zal het
wat langer duren voordat dr. Spelberg zijn
werkzaamheden bij de V.P.R.O. kan her
vatten. Naar aanleiding hiervan worden de
uitzendingen van de rubriek „Gesprekken
met luisteraars" voorlopig opgeschort.
HILVERSUM I 402 M. 7.00 VARA. 10.00 VPRO.
10.20 VARA. 19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gymn. 7.20 Gram. 8.00
Nieuws. 8.18 De Ontbijtclub. 9.00 Voor de vrouw.
(9.35—9.40 Waterst.). VPRO: 10.00 Schoolradio.
VARA: 10.20 Gram. 11.00 Gevar. progr. 12.00 Lich
te muz. 12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33 Voor
het platteland. 12.38 Orgelspel. 13.00 Nieuws. 13.15
Tentoonstellingsagenda. 13.20 Dansmuz. 13.50 Me
dische kroniek. 14.00 Strijkkwartet. 14.30 Voor de
jeugd. 16.30 Gram. 17.25 Orgel, harp, viool en zang.
17.50 Regeringsuitz.Emigratierubr. Het emigra
tiepraatje van H. A. van Luyk. 18.00 Nieuws en
comm. 18.20 Act. 18.30 R.V.U.: Ethiek en techniek,
door dr. C. J. Dippel (eerste lezing). 19.00 Voor
de kinderen. 19.10 De Katholiek en zijn partij,
caus. 19.25 VARA-Varia. VPRO: 19.30 Voor de
jeugd. VARA: 20.00 Nieuws. 20.05 Tussen de re
gels door. 20.15 De Ivoren Toren, hoorspel. 21.45
Internat, finale Eurovisie Song Festival 1958.
22.45 Tussen mens en nevelvlek, caus. 23.00 Nieuws.
23.15 Lichte muz. 23.50—24.00 Soc. nieuws in Es
peranto.
HILVERSUM II 298 M. 7.000—24,00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nieuws en SOS-ber. 7.10 Gewijde
muz. 7.50 Een woord voor de dag. 8.00 Nieuws en
weerber. 8.15 Gram. 8.30 Lichte muz. 9.00 Voor
de zieken. 9.30 Waar voor uw geld. 9.35 Kon. Mil.
Kapel. 10.05 Gram. 10.30 Morgendienst. 11.00 Gram.
11.15 De zaak Vampier, hoorsp. 12.05 Gram. 12.30
Land- en tuinbouwmeded. 12.33 Oude muz. 12.53
Gram. of act. 13.00 Nieuws. 13.15 Met PIT op pad.
13.20 Operafragmenten. 14.10 Gram. 15.30 Kamer-
muz. 16.00 Voor de jeugd. 17.20 Meisjeskoor. 17.40
Beursber. 17.45 Gram. 18.00 Leger des Heilsmuz.
18.15 Spectrum van het Christelijk organisatie-
en verenigingsleven. 18.30 Koorzang. 18.50 Gram.
19.00 Nieuws en weerber. 19.10 Op de man af.
caus. 19.15 Orgelconc. 19.30 Buitenl. overz. 19.50
Gram. 20.00 Radiokrant. 20.20 Bidstond voor ge
was en arbeid. 21.20 Gram. 21.35 Lichte muz. 22.05
Filmbeschouwing. 22.15 Pianorecital. 22.45 Avond
overdenking. 23.00 Nieuws. 23.15 Sportuitsl. 23.20
—24.00 Platennieuws.
BRUSSEL 324 M.
12.00 Gram. 12.30 Weerber. 12.34 Gram. 13.00
Nieuws. 13.15 Gram. 14.00 Schoolradio. 16.00 Koer
sen. 16.02 Gram. 16.15 Omr.ork. 17.00 Nieuws. 17.10
Kamermuz. 17.50 Boekbespr. 18.00 Caus. 18.20
Gram. 18.30 Voor de soldaten. 19.00 Nieuws. 19.40
Vlaamse liederen. 20.00 Omr.koor en -orkest met
medew. v. sol. 22.00 Nieuws. 22.15 Caus. 22.35 Ka
mermuz. 22.55 Nieuws. 23.00 Voor de zeelieden.
VOOR WOENSDAG
NCRV: 17.00—17.40 Voor de kinderen. NTS
20.00 Zweedse TV-film. 20.30 Pools zang- en dans
theater te Parijs. 20.45 Muzikale film. 21.00 22.10
Eurovisie Song Festival 1958: Intern, finale.
Voor de heer Carel Enkelaar verander
de er niet zo heel veel in de aard van zijn
werk toen hij ruim twee jaar geleden zijn
betrekking bij De Volkskrant opgaf om het
hoofdredacteurschap van het N.T.S.-jour
naal op zich te nemen. De kern bleef im
mers het opsporen, bijeenbrengen, schif
ten en opdissen van alles wat het publiek
interesseert of wat het behoort te interes
seren. Slechts werd het bedrukte papier
vervangen door het belichte celluloid. Dat
materiaal bleek in de praktijk echter al
spoedig voor uitbreiding met foto's, kaar
tjes en grafieken vatbaar. Nog een stap
verder en de nieuwslezer-commentator
kwam in het beeld en vandaar naar het
rechtstreeks uitgezonden vraaggesprek
was nog maar een heel korte afstand. De
gerëfeTde dfljkers nïëfkten~al s'poédig eën
zekere terughoudendheid op in het gebruik
van de laatste twee journaalvormen.
Die constatering leidde bij sommigen tot
de gevolgtrekking dat de componenten van
de N.T.S. het journaal te weinig armslag
gunden omdat het anders teveel op hun
eigen terrein zou komen. De heer Enke
laar herleidt deze veronderstellingen met
een rustig betoog naar de proporties der
werkelijkheid. Natuurlijk heeft elk der om
roepverenigingen bij de oprichting van het
gezamenlijke journaal een stukje autono
mie prijs gegeven en streeft men er naar
bepaalde actuele gebeurtenissen ook in
eigen rubrieken door geestverwante spe
cialisten te blijven behandelen. In de prak
tijk leidt dit echter geenszins tot beknot
ting van het journaal. Dat men de nieuws
lezer-commentator slechts bij uitzondering
in het beeld ziet, komt voort uit de opvat
ting van de hoofdredacteur, dat dit alleen
dan het geval dient te zijn wanneer er wer
kelijk belangrijk nieuws is. En ten aanzien
van het interview is er al heel weinig re
den om onderscheid te maken tussen het
verfilmde en het rechtstreeks uitgezonden
gesprek. De keuze daartussen wordt steeds
op praktische overwegingen en in overeen
stemming met de betrokken partner be
paald. Daar men een journaalfilm in an
derhalfuur voor uitzending gereed heeft,
is het tot zes uur 's avonds mogelijk van
celluloid gebruik te maken.
Het N.T.S.-journaal is het minst omstre
den en het meest geprezen programma
onderdeel van de Nederlandse televisie. I
Dit geeft wel een.-, voet aan de opvatting,
dat de journaalredactie niets meer te wen
sen heeft. De heer Enkelaar komt dan di
rect met een verlanglijstje in het geweer,
waarop bovenaan de uitbreiding der zend
tijd staat. Die wens staat overigens op het
punt vervuld te worden: over enkele maan
den zal er een vierde journaaluitzending
bijkomen en wellicht ook een wekelijkse
samenvatting van het nieuws. De vergro
ting van de zeer kleine staf waarmee het
journaal wordt geproduceerd heeft inmid
dels ook haar beslag gekregen. Een van
de problemen welke nog dringend om een
oplossing vragen betreft de overkomst van
het buitenlands nieuws. Op het ogenblik
geschiedt dat nog steeds met behulp van
het voor de televisie te langzame vlieg
tuig. Men zou de bestaande straalzender
verbindingen van het Eurovisienet eigen
lijk moeten gebruiken om het internatio
nale televisienieuws door te geven, maar
dat stuit op een aantal technische en orga
nisatorische moeilijkheden door de veel
heid van de dan tot stand te brengen ver
bindingen en de uiteenlopende waardering
van de geboden stof, waarop men boven
dien geen invloed kan uitoefenen. Hier zou
de band, waarop dus geen geluid maar
beelden worden vastgelegd, uitkomst kun
nen bieden. Dit procédé bevindt zich ech
ter nog in het laboratoriumstadium. In
noodgevallen kan men natuurlijk nog z'n
toevlucht nemen tot telerecording, welke
echter van veel mindere kwaliteit is. Het
correspondentennet voor het binnenlandse
nieuws wordt geleidelijk uitgebreid. Men
profiteert nogal eens van het enthousias
me van amateurfilmers of zomaar van
mensen die het televisiejournaal een goed
hart toedragen, zoals die Haarlemmer, die
op weg van Leeuwarden naar Groningen
juist langs het brandende bejaardentehuis
in Veenwouden kwam en daarvan prach
tige opnamen voor de eerstvolgende jour
naaleditie „schoot."
Voor een herhaling van het journaal aan
het eind van het dagelijkse programma
bleek de heer Enkelaar niets te voelen.
„Een journaal dat voor uitzending om
acht uur is bedoeld „doet" het om tien,
elf uur niet meer. Het zou moeten worden
aangepast Ran dé dhn geldende stand van
het nieuws. In feite zouden we een geheel
niëüw 'jötïrrié'Rl rïi'tfëten makëh èh' daar
voor hebben we natuurlijk te weinig men
sen." Om stof hebben de hoofdredacteur
en zijn medewerkers nog maar één keer
verleger gezeten toen het luchtverkeer
door mist onmogelijk was. Men heeft aan
de Beeresteynerlaan in Bussjam echter
„luxe dingetjes" genoeg, zelfs met een
actuele inslag achter de hand om toch nog
iets aantrekkelijks te „versieren."
Natuurlijk hebben we het ook nog even
gehad over de in ons blad gewraakte beel
den van de arrestatie van Sara Churchill
en van een Amerikaanse jeugdige misda
diger. De heer Enkelaar merkte op, dat
men in deze plaatjes meer heeft menen te
zien dan ze werkelijk behelsden en zoals
ze bedoeld waren: een karakteristiek
nieuwselement van een bepaalde sociale
problematiek. Tenslotte achtte hij het on
juist om het journaalbeleid te beoordelen
op grond van een fragment van zes secon
den waar tegenover vele tientallen uren
aan films onvertoond in het archief bleven
ten bewijze van de voorzichtigheid welke
ten aanzien van de uit te zenden stof werd
betracht.
J. H. Bart man
En zo stonden daar Bumbel en kapitein Molla aan boord van De Vrije VogelZe
keken hun ogen uit, want het schip ivas weer helemaal splinternieuw geworden!
Dat was de tovermacht van het Wensmannetje.
Ja, alles was weer in orde. De gebroken masten stonden weer stevig rechtop, de ge
scheurde en verbrande zeilen hingen weer heel aan de raas.
En Bumbel keek tevreden rond, terwijl hij op de brug stond.., 121-122
kent allerminst, dat de organisatoren
laag-bij-de-grondse programma's moeten
geven. Er zijn bewijzen te over uit vele
landen, dat men bepaald geen program
ma's op laag niveau wenst. Er moeten
waarborgen voor sociaal en cultureel peil
zijn. De adverteerder heeft in de laatste
vijfentwintig jaar veel sociaal verantwoor
delijkheidsgevoel gekregen en is zeker ge
kant tegen uitwassen, zodat hij beslist
geen uitzendingen wenst die tegen de goe
de smaak indruissen.
De verantwoordelijkheid voor de pro
gramma's moet niet bij de adverteerders,
liggen, maar bij de exploitant van het
medium. Gezien de Engelse resultaten
met spoi-tieve strijd tussen B.B.C. en com
merciële televisie om programmaverbe
teringen acht de heer Rij kens een aparte
organisatie voor commerciële televisie
juist. In Duitsland, waar de beginnende
commerciële televisie in handen der om
roeporganisaties ligt, is het omlijstende
programma vrij dubieus van kwaliteit.
Spreker wees tenslotte op de komende
gemeenschappelijke markt, waarin ook
Nederland het medium commerciële tele
visie niet zal kunnen missen, teneinde de
industrie in staat te stellen in de interna
tionale concurrentie mee te komen. Daar
bij zal de adverteerder de waarde van te
levisiereclame op een goudschaal moeten
wegen, omdat de veronderstelling, dat
reclame de produkten onnodig duur maakt
bepaald niet opgaat.
Onvoldoende talent
De heer J. Kassies, secretaris van de
Raad voor de Kunst, constateerde dat in
Nederland geen voldoende talent voor der
tig uur televisie-uitzendingen per week
aanwezig is. Op het aanwezige talent wordt
roofbouw gepleegd. Eén en ander is het
gevolg van decennia lange verwaarlozing
van een redelijk cultuurbeleid. Een ver
standige aanpak is nodig, want talent komt
er niet vanzelf. Een beheersing van het
métier moet met talent samengaan. Vor
ming van talent, welk talent in aanleg
voldoende aanwezig moet worden geacht,
zal aanzienlijke investeringen naast
samenwerkingsvormen tussen instellin
gen op cultureel gebied vergen. Ge'b'euft
dit niet, dan zal het op grond van de thans
krappe „talenten-markt" aanbiedingen
regenen, die met de commercie alles en
met artisticiteit niets te maken hebben,
aldus de heer Kassies.
Niet contre-coeur
De heer J. P. Coelingh, voorzitter van
de Bond van Adverteerders, bleek van me
ning dat adverteerders om redenen van
mogelijke discriminatie van andere ad-
•verteerders geen invloed in de exploitatie
van de commerciële televisie mogen heb
ben. Wanneer commerciële televisie tot
stand komt, dan hoopt spreker, dat dit zal
gebeuren in een zonnig klimaat, waarin
niet contre-coeur gewerkt zal worden. Dit
zal het Nederlandse bedrijfsleven ten ze
gen kunnen zijn. Vóór, tijdens en na het
koffie-uur heeft Philip Dorte, een Engelse
deskundige in t.v.-reclame, uiteenzettin
gen en demonstraties gegeven over de
commerciële televisie in Engeland, die,
naar hij constateerde, een reputatie van
integriteit heeft opgebouwd. Aan het slot
der lezingenreeks is nog een aantal type
rende Engelse commerciële televisie-uit
zendingen getoond.
ADVERTENTIE
"WSTlEVtN
95. De gewone, zakelijke dingen waren geregeld. Euge
nie zou kunnen leven, als hij er niet meer was. Hij
wilde echter ook zijn geesteswerk afsluiten.
Met vreugde vernam hij dat zijn vriend Laube in
het voorjaar van 1847 opnieuw naar Parijs zou komen.
In het voorjaar voelde Heine zich altijd weer wat
opleven.
In het algemeen hield hij thans zijn deur voor be
zoekers gesloten, aangezien hij zijn zwakke krachten
wilde sparen om nog te werken. En zo kon het gebeu
ren, dat Laube niet binnengelaten werd, toen hij zich
aan Heine's appartement meldde. Toen Heine van
deze vergissing hoorde, was hij buiten zichzelf van
boosheid en besloot onmiddellijk zelf zijn vriend te
gaan opzoeken.
Laube logeerde in een hotel in de buurt van het
Louvre. Vanuit zijn raam zag hij een rijtuig voor het
hotel stilhouden, waaruit een man stapte, die zich
moeizaam, steunend op een dikke stok, voortbewoog
en voorzichtig tastend zijn weg zocht. Laube huiverde.
Was deze zieke, oude man Heinrich Heine? Heine,
die hij gekend had als een vrolijke, geestige, knappe
jonge man, met zwierige, door de wind verwaaide
haren.
Bleek zat Heine tegenover Laube in diens hotelka
mer. Laube was bang, dat ook zijn geest was aange
tast, maar deze bleek helder en scherp te zijn als
voorheen. Heine sprak met hem over zijn werk en
over zijn wens om orde te scheppen in alles wat hij
na zou laten. Dagenlang werkten de beide mannen in
Heine's woning. Laube las voor en Heine sorteerde,
wat vernietigd moest worden en wat kon blijven.
Hij zei tegen Heine: „Toen ik uw doodsbericht las,
heb ik onmiddellijk een grafrede geschreven".
Heine lachte. „Geeft u die aan mij! Ik wil graag
lezen wat men na mijn dood over mij zegt!"
„Het was niets dan goeds", antwoordde Laube.
Heine zweeg. Zijn mondhoeken trilden even. „Dat
kunt u nu wel zeggen, maar ik zou u die rede graag
horen voordragen", merkte hij op.
Laube deelde hem mee, dat hij zijn rede aan de
„Augsburger Allgemeine" had gezonden en beloofde
hem terug te vragen.
Het sorteerwerk, dat hij met Laube's hulp verricht
te, was bijna beëindigd. Zijn toestand verergerde zo
danig, dat de doktoren hem élke inspanning verboden.
Heimelijk werkte hij echter nog met zijn vriend door.
Het was alsof zijn ziekte hem nog in de gelegenheid
had willen stellen om dit werk klaar te krijgen, om
zich daarna in verhevigde vorm te manifesteren.
Heine kon 's nachts de slaap niet meer vinden.
Dag en nacht lag hij op zijn bed en tastte naar Euge
nie's hand.
Er was steeds een vriendelijke lach op haar gezicht,
maar in haar stem hoorde hij haar dodelijke ver
moeidheid. Ze waakte dag en nacht bij hem en wei
gerde een verpleegster.
I-Ieine drong er bij zijn dokter op aan, hem in een
ziekenhuis op te nemen, opdat Eugenie's taak ver
licht zou worden. Daar bleef hij de hele winter, en
elke dag bracht zijn jonge vrouw hem bloemen.
De strijd tégen Heine was echter niet gemakkelijk.
Dat hadden al zijn tegenstanders ondervonden! Ook
de dood voerde thans een zware strijd om Heine te
overwinnen! In februari verbeterde zijn toestand weer
en de 23ste februari 1848 reed hij met Eugenie in een
rijtuig terug naar huis. Heine voelde zich overgeluk
kig en praatte druk en vrolijk. Toen ze tenslotte thuis
aan een feestelijk gedekte tafel zaten, werden ze op
geschrikt door schoten, buiten op straat. Dr. Gruby,
de arts, die hun gast aan tafel was, vloog naar het
raam. Hij zag mensen hard weglopen en opnieuw
klonken er schoten.
De februari-revolutie van 1848 was begonnen.
Heine huiverde bij al dit tumult. „Mijn leven schijnt
altijd begeleid te zijn geweest door paukenslagen en
schoten. Na de juli-revolutie ben ik naar Parijs geko
men en nu tijdens een volgende revolutie schijn
ik afscheid te moeten nemen. Wordt hetzelfde spel op
nieuw opgevoerd? Hoe dan ook, er zal aan verbeterd
zijn... en vooral het slot zal anders luiden!"
Heine had gelijk: het slot bracht inderdaad verande
ring. Louis Philippe verloor zijn kroon...
Toen het tumult van deze revolutie bedaard was,
wilde Heinrich Heine met eigen ogen het republikein
se Parijs aanschouwen. Nog steeds kon hij zich zij
het met de grootste moeite voortbewegen. De voor
jaarszon scheen en in de tuin van de Tuilerieën zou
den de vogels zingen. Hij liet zich door Parijs rijden
en keek naar het voortroezende leven in de drukke
straten. Eens had hij midden in dit leven gestaan en
zich vol enthousiasme aan alle geneugten overgegen-
ven... Bij het Louvre aangekomen, voelde hij een
onweerstaanbaar verlangen om enkele onsterfelijke
werken van grote meesters schilderijen en beeld
houwwerk nog eenmaal te aanschouwen. Moeizaam
stapte hij uit 't rijtuig en verzocht de koetsier te wach
ten. Hij sleepte zich naar de koele zalen van het mu
seum. Na het felle lentezonlicht buiten deed het ge
temperde licht in de museumzalen hem goed. Vaag
onderscheidde hij de godin der schoonheid. De Venus,
die hem scheen toe te lachen. En opeens zonk al het
andere uit zijn bewustzijn weg en was er slechts die
ene herinnering over: het park in Ottensen, met daar
in de levende schoonheid van het meisje, dat hij eens
aanbeden had.
Het duizelde hem. Was 't dag of na^ht? Zijn ogen
konden opeens niets meer onderscheiden. In bonte
mengeling schenen verleden en heden in razende vaart
aan hem voorbij te trekken. Er was een glimlach
om zijn mond, toen hij ineen zonk.
Aan de voet van het beeld van de godin der schoon
heid werd hij naderhand door de koetsier gevon
den. 1)
1) Pas in 1856
draaglijk lijden.
overleed Heine na jaren van on-
EINDE
Tiveejarig kind door trein gedood
De trein, die maandagavond om acht
minuten over zes uit Nijmegen vertrok in
de richting Geldermalsen, heeft bij de on
bewaakte overweg Onderstalstraat te Her-
veld het tweejarig kindje van de familie
Summeren die in de wachtpost woont
aangereden en gedood. Het kind was
met zijn moeder aan de ene kant van de
spoorlijn, terwijl de vader aan de anderè
kant van de spoorlijn met hout bezig was.
Plotseling liep het over de rails naar zijn
vader toe; daarbij werd het door de trein
aangereden.
In het Algemeen Ziekenhuis te Zutphen
is overleden de heer D. J. H. Dijkman uit
Delden, die vrijdagmorgen bij een auto
ongeluk levensgevaarlijk werd gewond.
Op de Steentilbrug te Groningen is een
wielrijder verongelukt. De gepensioneerde
brigadier van politie G. van der Sluis werd
er aangereden door een militaire vracht
auto en op slag gedood.
ADVERTENTIE
door méér dan
100 SOORTEN BEHANG
als voorbeeld geplakt,
te zien in onze showroom
Gen. Cronjéstraat 135 - Haarlem
Telefoon 55432
Plaktafel met borstels in bruikleen
DINSDAG 11 MAART
Minerva Theater: Noordhollands Phil-,
harmonisch Orkest, tweede abonnements
concert, 20 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Huis Van Looy: Tentoonstelling van re-
produkties van Perzische miniaturen, 19.30
22 uur. Bibliotheek aan Prinsenhof:
Fototentoonstelling van de ontwikkeling
van Ned. musea 19—21.30 uur.
FILMS
Cinema Palace: „Vrouwen en spionnen",
14 jr., 19 en 21.15 uur. Frans Halstheater:
„Aasgieren van het Westen", 14 jr., 19 en
21.15 uur. Lido Theater: „Du bist Musik",
a.l., 19 en 21.15 uur. Luxor Theater: „Het
schandaal van Clochemerle", 14 jr., 19 en
21.15 uur. Rembrandt Theater: „Sissi, kei
zerin en moeder", a.l., 19 en 21.15 uur. Roxy
Theater: „Bij ons op Hawaii", 18 jr., 19 en
21.15 uur. Studio Theater: „Het Bolsjoi-
ballet", a.l., 19 en 21.15 uur.
WOENSDAG 12 MAART
Stadsschouwburg: Het Operagezelschap
„Forum" met „Madame Butterfly", 20 uur.
TENTOONSTELLINGEN
Huis Van Looy: Tentoonstelling van re-
produkties van Perzische miniaturen, 917
en 19.3022 uur. Bibliotheek aan Prinsen
hof: Fototentoonstelling van de ontwikke
ling van Ned. musea, 10—12.30, 13.30—17
en 1921.30 uur. Galerie Espace: Expositie
van tekeningen en gouaches van Lucebert
11—17 uur.
FILMS
Cinema Palace: „Vrouwen en spionnen",
14 jr., 14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Frans Hals
theater: 'Aasgieren van het Westen", 14 jr.,
14.30, 19 en 21.15 uur. Lido Theater: „Du
bist Musik", a.l., 14, 16.15, 19 en 21.15 uur.
Luxor Theater: „Het schandaal van Clo
chemerle", 14 jr., 19 en 21.15 uur. Rem
brandt Theater: „Sissi, keizerin en móe
der", a.l., 14, 16.15, 19 en 21.15 uur. Roxy
Theater: „Bij ons op Hawaii", 18 jr., 14.30,
19 en 21.15 uur. Studio Theater: „Het
Bolsjoi-ballet", a.l., 14.15, 19 en 21.15 uur.
DIVERSEN
Brinkmann: Voor Humanistisch Verbond
spreekt dr. D. H. Prins over: De zin van
het leven, 20 uur.
^ccoocoosoc<y;<xoxxyxooocoxxxx>xx>oc<xxxjoccocooccccccc«
Vandaag eindigt het feuilleton, waar
in de geromantiseerde levensgeschiede
nis van de dichter Heinrich Heine werd
verteld. Het vervolgverhaal, dat wij
van morgen af op deze pagina publi
ceren, is ontsproten aan de fantasie van
de Engelse schrijfster Iris Bromige. Het
is dus niet rechtstreeks ontleend aan
de realiteit, maar dat de verbeeldings
wereld vele aanrakingspunten heeft
met de werkelijkheid zal de lezer van
ons nieuwe feuilleton zeker en tot
zijn genoegen ervaren. „Marchwood"
luidt de naam van het feuilleton. Het
voert ons naar een klein plaatsje van
die naam. De hoofdfiguur, een jonge
vrouw, beleeft er haar romance. Dat
gebeurt niet zonder desillusies. Ze moet
vechten voor haar geluk. Maar het
„eind goed, al goed" stelt ons en haar
tevreden, want ook haar strijd eindigt
op de enige manier, die men zich kan
wensen: een gelukkige overgave aan
de liefde.
