'Panda in het Wilde Westen
„Verdere opvoering der produktiviteit
van primaire betekenis"
Fa. B. ENGELENBERG
Overdag 4 tot 7 graden
Italiaans compromisvoorstel
niet enthousiast ontvangen
Wereldnieuws
2
Minister Zijlstra opende Philipsfabriek
Grootscheepse veldtocht
tegen onderontwikkeling
OFFICIëLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
„Middle East Investment
Development Project"
Hogere winst Eerste Ned.
Scheepsverband Mij.
De n.v. Luchthaven
Schiphol in 1957
Drie KPM-schepen naar
Nieuw-Guinea opgebracht
Onveranderd dividend
Bontekoning en Aukes
Zwitserland en het
Vrijhandelsgebied
Kort economisch nieuws
uit binnen- en buitenland
O.E.E.S.-gesprek over Vrijhandelsgebied
GEMENGD NIEUWS
11
VITAMINEN
Agent sloeg scholier met
gummistok
Lood uit zee
Toch ió het zo
BROWNSE
BEWEGING
.J
DONDERDAG 13 MAART 1958
PROF. DR. J. ZIJLSTRA, minister van Economische Zaken, heeft vanmiddag in
de rede, die hij uitsprak ter opening van de nieuwe machinefabriek van de
n.v. Philips' Gloeilampenfabrieken te Eindhoven, het van essentieel belang genoemd,
dat men in eigen bedrijf machines kan ontwerpen, afgestemd op de specifieke
behoeften van het eigen bedrijfsonderdeel waar de nieuwe produkten worden
voortgebracht. De minister zei dat integratie hier noodzakelijk is. Toch betreft
het hier geen honderd percent integratie, want een niet onbelangrijk deel van
het werk wordt uitbesteed. Het is dan ook nadelig voor een bedrijf, aldus de
minister, produkten zelf te gaan maken, die in een ander gespecialiseerd bedrijf
tegen lagere kosten kunnen worden vervaardigd. De moderne industriële ont
wikkeling vraagt voortgaande specialisatie, niet alleen in de bedrijven, maar ook
tussen de bedrijven. Toepassing van deze werkwijze betekent optimaal gebruik
van produktieve krachten en is daardoor een der meest doeltreffende middelen tot
opvoering van de produktiviteit en tot verlaging van kosten, hetgeen met name
onder de huidige omstandigheden van doorslaggevende betekenis is voor onze
verdere industriële ontwikkeling.
„Wij verkeren thans in een situatie,
waarin de afzet op de binnenlandse markt
minder gemakkelijk gaat. De con
junctuur aarzelt en de produktie neemt
niet toe. Een dergelijke adempauze in de
economische ontwikkeling is haast onver
mijdelijk en zij is, wanneer zij niet te lang
duurt, ook niet zo ongezond, omdat zij
sanerend werkt na de overspanning in ons
economische leven. Maar wel moeten wij
erop bedacht zijn, dat de bevolkingsgroei
ons in dit opzicht zeer weinig respijt geeft.
De expansie moet doorgaan om een gun
stige structurele werkgelegenheidssituatie
te handhaven.
Het redelijk op peil blijven van de in
vesteringen noemde minister Zijlstra bo
vendien de noodzakelijke voorwaarde voor
het op peil blijven van de conjunctuur. De
wereldconjunctuur staat en valt met de
vraag, of de investeringen, na een op zich
zelf begrijpelijke terugloop, zich in voldoe-
de mate zullen herstellen. Weliswaar
ligt dit voor een klein land als Nederland
iets anders dan voor de wereldeconomie
in haar geheel, omdat wij mede het beta
lingsbalansaspect van de investeringen in
aanmerking moeten nemen. Ook voor Ne
derland echter is er stellig 'n zodanig ver
band tussen binnenlandse investeringen en
binnenlandse conjunctuur, dat wij in de
toestand van teruglopende werkgelegen
heid daar zeker aandacht aan moeten
schenken.
Kostenvraagstuk
Nu de binnenlandse afzet is gedaald, zo
vervolgde de minister, valt in ons streven
naar voortgaande expansie het volle ac-
ADVERTENTIE
Doelstraat 39 - Haarlem -..Tel. 15232
VRAAGT ONS EEN KLEURADVIES
Onder leiding van dr. P. Rijkens
Verleden week zijn bankiers en indus
triëlen uit elf landen te Parijs bijeenge
komen met het doel een instelling op te
richten, welke de olie-inkomsten uit het
Midden-Oosten moet kanaliseren naar
produktieve en werkgelegenheid schep
penden ontwikkelingsplannen in dit olie-
gebied. Besloten werd een instelling op te
richten die de naam draagt Middle East
Investment Development Project en te
Luxemburg gevestigd zal zijn. Zij zal on
der leiding staan van dr. Paul Rijkens.
De voorlopige financiering zal geschie
den door een bijdrage van 50.000 dollar
van elk van de aangesloten banken en
firma's in de Verenigde Staten, Duitsland.
Italië, Zwitserland, Nederland, België,
Noorwegen, Zweden, Engeland, Frank
rijk en Zuid-Afrika.
Vóór de bijeenkomst verleden week
plaats vond werd het plan reeds bestu
deerd te Washington (onder leiding van de
Wereldbank) en te Dusseldorp. Kenmer
kend is, dat aan het project niet wordt
deelgenomen door regeringsvertegenwoor
digers of vertegenwoordigers van olie
maatschappijen die in het Midden-Oosten
werken.
De bedrijfswinst over 1957 van de n.v.
Eerste Nederlandse Scheepsverband Maat
schappij te Rotterdam steeg vóór afschrij
vingen, voorzieningen en reservering voor
belastingen van 1.316.361 tot 1.713.361.
Op het gunstige resultaat is van invloed
geweest het geringe bedrag van 65.879
(v.j. 343.734), dat de dienst pandbrieven
en geleende gelden vereiste. Voorgesteld
wordt aan de bedrijfsreserve een bedrag
van 514.000 toe te voegen en een bedrag
van 580.620 te reserveren voor belastin
gen en uitkeringen. De totale reserve per
ultimo 1957 steeg van 6.603.936 tot
7.200.397. Voorgesteld wordt een dividend
van 35 per aandeel van 1.000 waarop 10
pet. gestort) met bijbehorende vier aan
delen „C" van 100 elk. In 1956 werd 25
per aandeel van 1.000 uitgekeerd. In 1957
ontving de n.v. een dividend van 6 pet. (5
pet) op haar deelneming in de Hollandsche
Scheepsverband Maatschappij.
Voornamelijk op grond van oude toezeg
gingen werden in 1957 117 leningen (216)
op schepen gesloten tot een totaal bedrag
van 23.798.720 30.755.600). De betaling
van rente en aflossing op de uitstaande
leningen vond op bevredigende wijze
plaats, niettegenstaande de minder goede
gang van zaken in de scheepvaart. In to
taal werd aan aflossingen 14.713.636 ge
boekt 15.565.947). Het uitstaande bedrag
aan leningen steeg met 9.085.084 en be
droeg op 31 december 1957 79.000.961
(1956: 69.915.877). Per 31 december was
in totaal aan pandbrieven en geleende gel
den een bedrag van 72.502.000 62.141.650)
in omloop
cent op de opvoering van de export. De
export zal thans in een versneld tempo
moeten groeien om de gedaalde binnen
landse afzet te kunnen opvangen. En dit
is in de eerste plaats een kostenvraagstuk.
Of wij hierin slagen hangt voor een zeer
belangrijk deel af van de kostenvoor-
sprong, die wij ten opzichte van het bui
tenland nog hebben, respectievelijk moe
ten herwinnen. Daarvoor is voortgaande
opvoering van de produktiviteit van pri
maire betekenis. Wij zeggen wel eens, dat
in de moderne tijd dit produktiviteitsni-
veau in zeer belangrijke mate bepaald
wordt door de machines, die worden ge
bruikt; dit is inderdaad volkomen juist,
maar wij mogen daarbij toch nimmer ver
geten, dat de machine zonder de mens
een dood ding is. De persoonlijke presta
ties van de werkers spelen een vitale rol.
De minister sprak vervolgens over de
invloed van de industrialisatie en in het
bijzonder van de mechanisering en de
automatisering op de aard van het vak
manschap. Hij zei dat men te veel de fase
van de lopende band als het summum van
de moderne techniek en als de eindfase
daarvan heeft beschouwd. Veeleer moet
men de klassieke lopende band als een
overgangsperiode beschouwen naar een
veel vollediger mechanisering en automa
tisering, waarbij de ongeschoolde routi
ne-arbeid aan de lopende band verdwijnt
en vervangen moet worden door de hoog
en zeer hoog geschoolde arbeid, nodig voor
het vervaardigen en bedienen van de
moderne apparatuur. De automatisering
in de ruimste zin des woords zal in sterke
mate de routine-arbeid en daarmede de
ongeschoolde arbeid elimineren. Wat wij
nodig hebben is een grootscheepse veld
tocht om de, ten opzichte van zijn capaci
teiten, onderontwikkelde mens tot voltooid
verleden tijd te maken. In die zin zijn wij
niet achter bij vroeger, maar zijn wij pas
thans in staat om op dit gebied meer recht
te doen aan de menselijke waardigheid.
De nog altijd voortgaande -stijging in
het wereldluchtvervoer was over 1957 ook
op Schiphol weer merkbaar. Het passa
giersvervoer steeg van 843.827 in 1956 tot
923.258 in 1957, hetgeen een toeneming
is van ruim negen percent. Aldus blijkt
uit een zojuist verschenen overzicht van
de definitieve cijfers van Schiphol over
1957. Topmaand in het passagiersvervoer
was juli met 102.839 passagiers. In augus
tus werden 102.350 passagiers genoteerd
en in september 100.979. Het was voor het
eerst in de geschiedenis van Schiphol dat
het maandtotaal boven de honderduizend
kwam.
Van het totale aantal passagiers dat van,
naar of via Schiphol reisde, maakte 79 per
cent gebruik van Europese lijnen en 21
percent van intercontinentale, in 1956 wa
ren deze percentages 81 en 19. De drukst
bevlogen Europese lijnen in de zomer
dienst waren die op Londen met 103 maal
per week v.v., Hamburg met 35 maal per
week v.v., Brussel 32 maal per week v.v.
Rome 28 keer per week v.v., Kopenhagen
en Frankfort 23 maal per week en Lissa
bon tien keer per week v.v.
In het geregelde intercontinentale ver
keer werd in de zomerdienst 36 maal per
week naar en van New York gevlogen. In
het totale, geregelde luchtverkeer over de
Atlantische oceaan (zowel over de noorde
lijke als over de zuidelijke route) werden
per week 52 vluchten heen en terug van
eh naar Schiphol ondernomen.
In 1957 werd van en naar Schiphol
29.417.407 kg. luchtvracht vervoerd; een
toeneming van ruim zeven percent ten op
zichte van 1956. Het aandeel van het inter
continentale vervoer in het totale vervoer
van luchtvracht steeg van 29 percent in
1956 tot 32,6 percent in 1957.
In 1956 werd 3.447.588 kg. luchtpost ver
voerd, in 1957 3.378.908 kg. Van het totale
postvervoer werd op de Europese lijnen
76,2 percent en op de intercontinentale lij
nen 23,8 vervoerd. In 1956 bedroegen de
ze percentages respectievelijk 79 en 21.
Schepen van de Koninklijke Marine heb
ben in de wateren tussen de Indonesische
eilanden drie schepen van de K.P.M. aan
gehouden en opgebracht. Van de zijde der
Marine Voorlichtingsdienst vernamen wij
dat verdere mededelingen nog niet konden
worden verstrekt.
Nader werd gemeld, dat de K.P.M.-
schepen worden opgebracht naar Nieuw-
Guinea.
In de vergadering van commissarissen
van de n.v. Houthandel voorheen Bonte
koning en Aukes te Amsterdam werd be
sloten aan de jaarlijkse algemene vergade
ring van aandeelhouders voor te stellen
een onveranderd dividend van 9 percent
over het boekjaar 1957 uit te keren.
De Zwitserse minister van Buitenlandse
Zaken, dr. Max Petitpierre, heeft in het
Zwitserse parlement meegedeeld, dat een
Zwitserse toetreding tot de ontworpen
Europese Vrijhandelszone niet strijdig zou
zijn met de Zwitserse politiek van abso
lute neutraliteit.
Volgens Petitpierre vormde een even
tuele toetreding tot de voorgestelde vrij
handelszone geen enkel probleem „omdat
de zone slechts een uitbreiding is van de
Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking".
„De Drie Hoefijzers"
Met een maatschappelijk kapitaal van 100.000,
verdeeld in 100 aandelen van 1000. is opgericht
de Bier- en Limonadehande) Van der Heijden n.v.
te Breda. De vennootschap heeft ten doel de fa
bricage van en de handel in bieren, limonades en
andere alcoholvrije dranken, ijs. graan, hop, mout,
de groothandel in gedistilleerd enzovoorts. Ge
plaatst en volgestort zijn 25 aandelen. In het ka
pitaal wordt deelgenomen door de n.v. bierbrou
werij „De Drie Hoefijzers" te Breda voor 24 aan
delen.
Krupp en Australië
Hooggeplaatste functionarissen van het Austra
lische Gemenebest heben medegedeeld, dat de
Duitse industrieel Alfred von Krupp vermoede
lijk aan de zware industrie in Australië zal deel
nemen door een deelgenootschap met een of an
dere gevestigde Australische industrie.
Produktiecijfers
De n.v. Algemeene Exploratie Maatschappij te
Amsterdam verstrekt onderstaande gegevens
over de produktie van de mijnconcessie Lirnau:
februari 1958: 13.100 kgt; februari 1957: 16.500 kgt:
januari 1957: 15.500 kgt; 2 maanden 1958: 28.600
kgt; 2 maanden 1957: 33.100 kgt.
Mendes Gans
Ondanks het feit, dat de conjunctuur thans
neigingen vertoont van achteruitgang, wordt de
toekomst met vertrouwen tegemoet gezien, aldus
de directie van de n.v. Amsterdamsch Bankiers
kantoor voorheen Mendes Gans en Co. te Am
sterdam, in de jaarvergadering.
De ministerraad van de Organisatie voor
Europese Economische Samenwerking
(O.E.E.S.) heeft besloten een commissie van
deskundigen in te stellen ter bestudering
van de Italiaanse compromis-voorstellen
betreffende de Vrijhandelszone. De raad,
waarin zeventien landen zijn vertegen
woordigd, kwam dinsdag voor een verga
dering van drie dagen in Parijs byeen. Op
de volgende, 31 maart te houden, bijeen
komst zullen de deskundigen rapport uit
brengen. De voorstellen hebben ten doel
Engeland, de initiatiefnemer van de Vrij
handelszone en Frankrijk, dat van alle
Westeuropese landen er het felst tegen is
gekant, nader tot elkaar te brengen. De
ochtendvergadering van woensdag werd
gepresideerd door de Italiaanse minister
van Buitenlandse Handel, Guido Carli, die
eveneens het voorstel ter tafel bracht. Zijn
voorstel omvat voornamelijk twee punten:
1. wanneer het verschil tussen het buiten
lands tarief van twee leden der Vrijhan
delszone niet groter is dan 3 tot 4 percent,
kan de her-export belastingvrij zijn; 2.
wanneer het verschil tussen de „buiten
tarieven" groter is zouden de leden van de
gemeenschappelijke markt speciaal invoer-
belastingen kunnen heffen teneinde het
verschil te neutraliseren.
Van Franse zijde heeft men de tegen
voorstellen op het Engelse memorandum
met betrekking tot de Vrijhandelszone niet
in bespreking gebracht. Uit de besprekin
gen, die de Franse staatssecretaris van
Buitenlandse Zaken, Maurice Faure, de af
gelopen weken met de ministers van Bui
tenlandse Zaken der vijf andere landen
van de Europese Gemeenschap heeft ge
voerd, zou namelijk gebleken zijn, dat deze
met de Franse plannen in hun huidige
vorm niet geheel akkoord gaan en zij op
sommige punten wijzigingen voorstaan.
Daar men van Franse zijde wenst dat, al
vorens de Franse tegenvoorstellen in het
Intergouvernementele Comité van de ze
ventien landen der O.E.E.S. ter tafel wor
den gebracht, hierover eenstemmigheid
heerst onder de zes landen van de Europese
Economische Gemeenschap, zou naar ver
luidt, een werkgroep van de E.E.G. in
Brussel er mee worden belast, deze voor
stellen zodanig te veranderen, dat zij voor
de vijf partners van Frankrijk acceptabel
zijn en dat zij namens de zes landen der
E.E.G. kunnen worden voorgelegd aan het
comité-Maudling.
Het Intergouvernementele Comité hield
zich woensdagmiddag onder voorzitter
schap van de Engelse paymaster-general
Reginald Maudling bezig met de vraag
stukken. die verband houden met het bin
nenlandse transport, met de zogenaamde
onzichtbare handelstransacties, waarbij in
het bijzonder de overmaking van kapitalen
werd aangeroerd, alsmede met de harmo
nisatie van de buitenlandse handelspolitiek.
Wat dit laatste punt betreft gaf de Fran
se staatssecretaris van Buitenlandse Zaken,
ADVERTENTIE
Ingebroken in tijdschriften-kiosk.
(Zó boeiend is nu PANORAMA!)
In de nacht van woensdag op donderdag
vroor het op de meeste plaatsen licht met
temperaturen die varieerden tussen 0 en
min 4 graden.
In de nacht nam van het zuidwesten uit
de bewolking toe door de nadering van een
front dat de voorste begrenzing vormt van
minder koude oceaanlucht. De begelei
dende neerslagzone bereikte omstreeks
middernacht de provincie Zeeland en
breidde zich daarna in noordoostelijke
richting uit. Het front behoort bij een de
pressie, die, in omvang afnemend, over
midden-Engeland langs het Waddenge
bied zal wegtrekken. In de minder koude
lucht zijn de vorstkansen de komende
loopt het kwik tot 4 a 7 graden op. Er zijn
enkele aanwijzingen dat er ten zuidwes
ten van Ierland een nieuwe storing tot ont
wikkeling komt, maar de gedragingen van
deze storing zijn nog onzeker.
WEERRAPPORTEN
Vrijdag 14 maart
Zon op 6.59 uur, onder 18.41 uur.
Maan op 3.49 uur, onder 12.54 uur.
Maanstanden
20 maart 10.50 uur nieuwe maan.
28 maart 12.18 uur eerste kwartier.
Hoog en laag water in IJmuiden
Vrijdag 14 maart
Hoog water 11.09 en uur.
Laag water 6.01 en 18.59 uur.
Temperaturen
buiten-
00
en binnenland: heden
C
75S
morgen 7 uur. Neerslag:
temp
laatste 24 uur.
1»
*-> c
cS
Helsinki
geheel bew.
0
-6
3
Stockholm
sneeuwbui
w
-8
0,2
Oslo
zwaar bew.
windst.
-10
0
Kopenhagen
mist
w
-8
0,3
Aberdeen
sneeuw
O
0
1
Londen
licht bew.
wzw
1
2
Amsterdam
sneeuw
zo
-1
0,1
Brussel
sneeuw
z
0
1
Luxemburg
sneeuw
zzo
-4
3
Parijs
motregen
wzw
5
2
Bordeaux
regenbui
zw
8
6
Grenoble
sneeuw
w
-2
7
Nice
licht bew.
nnw
2
0
Berlijn
sneeuwbui
w
-2
0,2
Frankfort
geheel bew
zo
-5
1
München
licht bew.
z
-10
0,2
Zürich
sneeuw
zo
-5
1
Genève
sneeuw
wzw
-1
6
Locarno
geheel bew.
ono
-1
0
Wenen
onbewolkt
wnw
-5
0
Innsbruck
zwaar bew.
windst.
-11
0,3
Rome
half bew.
O
-0
4
Ajaccio
zwaar bew.
nw
11
6
Madrid
geheel bew. windst.
4
0
Mallorca
zwaar bew.
nnw
5
0
Algiers
onbewolkt
zw
2
0
Den Helder
sneeuw
zzo
-1
0,1
Ypenburg
sneeuw
zo
-1
0,4
Vlissingen
geheel bew.
z
0
1
Eelde
half bew.
zo
-3
0
Twente
licht bew.
ozo
-3
0
De Bilt
sneeuw
zo
-1
0,1
Eindhoven
sneeuw
zo
-2
0,4
Vlv. Z.-Limb.
sneeuw
zzo
-2
0,5
13. Eindelijk had Panda iemand gevon
den, die hem over het Wilde Westen kon
vertellen, maar de manier waarop dit ge
schiedde was nogal wild. „Luister, groen
tjes", gromde de oude cowboy, zijn ro
kende revolvers op hen richtend, „wanneer
wij van het Wilde Westen ergens een hekel
aan hebben, schieten we er op. Gesnapt?"
„J-ja", stamelde Panda. „En", vervolgde
de schietgrage oude, „weet je, waar we
een bijzondere hekel aan hebben?"
„N-nee", antwoordde Panda met klimmend
onbehagen. „Aan groentjes!" bulderde de
oude baas en meteen knalden zijn beide
revolvers opnieuw erop los, zodat Panda
en notaris Goudblut stonden te dansen,
om geen kogel in hun tenen te krijgen. De
inlichtingen, die zij aldus over het Verre
Westen kregen, waren verre van gerust
stellend. Hetzelfde gold voor Jolliepop. De
trouwe knecht had besloten, Panda met
de eerstvolgende boot 'achterna te reizen.
Om zich alvast een indruk te kunnen vor
men van land en gewoonten, had hij zich
enige lectuur hierover aangeschaft. Rillend
las hij de beeldverhalen, waarin de ge
woonten zo treffend worden geschilderd.
„Revolverbandietenwrede india
nen mompelde hij beklemd, „ach, ach,
waarom moest meneer Panda naar zo'n
rauw en wetteloos land vertrekken?"
Maurice Faure, namens de vijf andere lan
den van de E.E.G. een uiteenzetting. Het
Intergouvernementele Comité zal heden
een bespreking wijden aan de instellingen
van de Vrijhandelszone en aan de ontsnap
pingsclausules.
Nederlands standpunt
Ten aanzien van het plan van de Ita
liaanse minister van Buitenlandse Handel,
Guido Carli, tot harmonisatie der buiten
tarieven in de Vrijhandelszone tegenover
derde landen is men van Nederlandse zijde
van oordeel, dat dit voorstel zich in dit
stadium eigenlijk nog niet tot discussie
leent. Hiertoe zal het, zo merkt men op,
allereerst noodzakelijk zijn, dat de Euro
pese Commissie deze materie bestudeert
om daarna het gezamenlijk standpunt van
de zes landen der E.E.G. in het Gouverne
mentele Comité te kunnen vertegenwoor
digen. Men ziet in het plan Carli echter
een technische oplossing voor die gevallen,
waar in de toekomst geen enkele andere
oplossing mogelijk is. (UP-ANP-Reuter-
AFP)
(Voor de beurs zie pagina 13)
ADVFR^-^riv
100 dragees f. 2.88
150 dragees (de helft meer) f. 3.75
VAN
PHILIPS - ROXANE
Een inwoner van Bussum heeft een
klacht ingediend bij de officier van Justitie
tegen een agent van politie die zijn zoon
nogal hard met een gummistok had >ge-
slagen, waardoor de jongen een hersen
schudding had opgelopen.
Een week geleden werd een voorbij
ganger getroffen door een sneeuwbal. Hij
diende zijn beklag in bij een agent van
politie. Deze joeg de groep jongens uiteen,
waarbij hij met de gummistok een der
achterste jongens enige klappen gaf. Deze
jongen had echter niet meegedaan met het
gooien van sneeuwballen. De jongen is de
volgende dag naar het politiebureau ge
gaan om te klagen, maar zou door de
commissaris zijn weggestuurd. Het geval
werd echter ernstiger toen bleek, dat de
jongen het bed moest houden en een lichte
hersenschudding en een zenuwstoring had
opgelopen. De jongen kreeg daarna enige
oproepen om zich aan het bureau te
melden, maar hij verscheen uiteraard niet.
De politie wilde ondanks het verbod van
de dokter de jongen thuis verhoren, maai
de ouders lieten dit niet toe. De vader heeft
nu een klacht ingediend bij de officier
van Justitie te Amsterdam.
De kotter „Callantsoog I" van de heer
P. de Haan heeft de laatste dagen een paar
loodgrijze stukken metaal van 80 kg uit
zee opgevist. Jok visser De Wit uit Den
Helder haalde er een paar in zijn netten
naar boven. Zij hebben nu een concessie
van Rijkswaterstaat om verder naar de
blokken lood te vissen. Verondersteld
wordt dat het wrak, waaruit het lood af
komstig moet zijn, 200 jaar oud is. De sta
ven liggen in tien meter diep water en tot
nu toe is 14 ton lood naar boven gebracht.
Het brengt 70 cent per kg op.
Welkom. Het Sovjet-reisbureau Intoerist
heeft bekendgemaakt, dat vanaf half
april de route Helsinki-Leningrad-Mos-
kou opengesteld zal zijn voor toeristen
die met hun auto naar de Sovjet-Unie
komen.
Erosie. In Transvaal is op last van de
Zuidafrikaanse regering de verhuizing
van een gehele stam naturellen, de
Mamatholen begonnen, wier landbouw
methoden erosie in hun reservaat, Wol-
keberg, veroorzaakten. De stam zal zich
een zeventig kilometer verderop vesti
gen.
Schrappen. De Oostduitse volkskamer
heeft twee wetsontwerpen goedgekeurd
die gericht zijn tegen kleine bedrijven
en werkplaatsen, die, volgens de minis
ter van Financiën, Rumpf, kapitalisti
sche ondernemingen geworden zijn. De
wetsontwerpen voorzien in het schrap
pen van twintig categorieën van de
lijst van ambachtslieden die een gun
stig belastingtarief is toegekend.
Overgelaten. Het internationaal verbond
van windhondenclubs te Zürich heeft
een vliegtuig naar Napels gestuurd om
34 dieren uit een gestrande Egyptische
zending van een hondertal hazewinden
te halen. De Italiaanse douane wilde de
dieren, die door afzender en geadres
seerde aan hun lot waren overgelaten
laten afmaken.
Sabotage. Van een viermotorige straal-
bommenwerper van de Britse lucht
macht zijn op een vliegbasis bij Doncas-
ter stroomkabels doorgesneden. Het toe
stel zou bij het opstijgen zeker zijn ver
ongelukt als een Ierse monteur de sabo
tage niet tijdig had ontdekt. De Ier
heeft verklaard door detectives te
zijn ondervraagd. Zij zouden hem
hebben gevraagd, of hij lid was
van de communistische partij of con
tacten onderhield met het verboden Ier
se Republikeinse leger.
Overleden. Prinses Ingeborg, dochter van
wijlen koning Frederik VIII van Dene
marken en weduwe van prins Carl, broer
van wijlen koning Gustaaf V van Zwe
den, is te Stockholm in de ouderdom
van 79 jaar overleden. Haar echtgenoot
prins Carl stierf in 1951. Zij was de moe
der van koningin Astrid van België en de
zuster van wijlen koning Haakon VII van
Noorwegen. Zij was ook de moeder van
de overleden echtgenote van koning Olaf
van Noorwegen, prinses Maertha, van
prins Carl Bernadotte, die onlangs vrij
gesproken is in een afpersingsproces en
van prinses Margareta, die gehuwd is
met prins Aksel van Denemarken.
Doodvonnis. Een rechtbank te Szeged in
Zuid-Hongarije heeft Jozsef Kovacs ter
dood veroordeeld en negen anderen tot
gevangenisstraffen tot vijftien jaar we
gens samenzwering tegen de staat tij
dens de opstand van 1956, aldus een
te Boedapest ontvangen provinciaal
blad.
Brandstapel. In een Indisch dorp heeft
een vrouw zich op de brandstapel ge
worpen waarop het stoffelijk overschot
van haar man verbrand werd, zo meldt
het Indische persbureau UPI. Dit oude
gebruik onder de Hindoes is langzamer
hand aan het verdwijnen.
Schuldig. Voor een rechtbank in de Libe
riaanse hoofdstad Monrovia verscheen
een belastinginner, die beschuldigd
werd van verduistering. Een twaalf le
den tellende jury achtte de beklaagde
niet scnuldig. De rechter verlengde
daarop de hechtenis van de verdach
te en 'iet elf der twaalf juryleden ge
vangen zetten. Het niet gearresteerde
jurylid, een vrouw, die niet lezen of
schrijven kan, had gezegd toestemming
te hebben gegeven haar naam te plaat
sen onder het stuk, omdat zij had be
grepen dat hierin „schuldig" had ge
staan.
Vingerwijzing. Uit het koninklijk paleis en
de openbare gebouwen van Teheran be
ginnen de portretten van keizerin Soraya
te verdwijnen. Ook in enkele bioscopen
van de Perzische hoofdstad is geen
afbeelding van de vorstin meer te zien.
Kort voor 'n bezoek van de sjah, aan de
nieuwe drukkerij van het blad „Ettel-
lat" werden naar verluidt na een of
ficiële vingerwijzing ook in de kanto
ren de portretten van keizerin Soraya
verwijderd.
Jarig. Premier Grotewohl van Oost-Duits-
land die op 11 februari, tijdens een cri
sis in de partijleiding plotseling voor 'n
„kuur" uit Oost-Berlijn vertrok, blijkt
zonder ophef teruggekeerd te zijn. Het
Oostduitse blad „Der Morgen" meldde
woensdag, dat de minister van Buiten
landse Zaken, dr Lothar Bolz, Grote
wohl dinsdag met zijn 64ste verjaardag
ging feliciteren. Partijsecretaris Ul-
bricht die als overwinnaar uit de strijd
kwam, is de vorige week voor drie we
ken met vakantie gegaan.
HET is merkwaardig, met ivelk een pre
cisie sommige denkers de spijker intuïtief
juist op de kop kunnen slaan. Toen Plato
ruim 2300 jaar geleden dan ook beweerde,
dat hitte en vuur door botsing en wrijving
ontstaan, maar in wezen op beweging
dus op energie berusten, verkondigde
hij een stelling die pas 2000 jaar later
voorzichtig zoxl worden uitgesproken, ter
wijl het daarna nog twee eeuwen zou
duren, eer hieraan een stevig
theoretisch fundament kon
worden gegeven. In de tijd
der Renaissance was men wel
iswaar afgestapt van het
denkbeeld, dat koude een stof
zou zijn, maar veel nieuws
was hiervoor toch niet in de V
plaats gekomen. Men meende,
dat kou het ontbreken var warmte is, een
op zichzelf juist denkbeeld, maar aange
zien warmte nog steeds als een zelfstan
dige stof werd beschouwd was er sedert
de oudheid toch nog niet veel vooruitgang
geboekt. Francis Bacon, de geleerde En
gelse humanist uit het begin van de 17de
eeuw, knoopte onbewust aan bij de be
wering van Plato, toen hij schreef, dat
warmte „een beweging is die inwerkt op
de kleine deeltjes, waaruit lichamen zijn
opgebouwd". Nog verder ging zijn land
genoot John Locke, die de uiterste grens
van de koude daar legde, waar alle be
weging ophoudt. En tenslotte maakte
Newton dit hele bouwwerk af, door de
oorsprong van de warmte te zoeken in de
beweging van de deeltjes der lichamen.
Die beweging der deeltjes werden pas veel
later waargenomen (foor de Engelse plant
kundige Robert Brown, die onder de mi
croscoop plantensporen bestudeerde en tol
de ontdekking kwam, dat die kleine deel-
tjes in een vloeistof voortdurend geduwd
en gestompt toerden. De watermoleculen
voeren namelijk een wilde dans uit en
ieder die in die vrolijke troep verzeild
raakt, krijgt de nodige botsingen te ver
duren. Grote lichamen ondervinden daar
van geen hinder, maar uiterst kleine deel
tjes worden in dat permanente carnavals
feest onophoudelijk heen en weer geduwd.
Wordt de temperatuur van de vloeistof
verhoogd, dan wordt de be
weging der moleculen al
wilder en wilder; bij afkoe
ling vermindert de bewege
lijkheid dienovereenkomstig.
Natuurkundigen hebben aan
dit verschijnsel van de wilde-
dans de naam brownse be
weging gegeven, maar tevens
hebben zij wat wetten opgesteld, waaraan
ook de man zonder microscoop wel wat
heeft. Men heeft om te beginnen nauw
keurig nagegaan, hoe de brownse beweging
en de temperatuur samengaan. Het blijkt
dan, dat beide rechtevenredig zijn. Wordt
de temperatuur bijvoorbeeld tweemaal zo
hoog, dan zal ook de beweging tweemaal
zo groot zijn. Daardoor is de temperatuur
eigenlijk niets anders, dan een maat voor
de heftigheid van de beweging, waarin de
moleculen verkeren. Houdt alle warmte-
beweging op, dan is de laagst mogelijke
temperatuur bereikt, te weten 273,144° on
der het nulpunt. Dat is de zogenaamde ab
solute temperatuur. Het is eenvoudig zin
loos om van nog lagere temperaturen te
willen spreken, want er is nu eenmaal
geen beweging die langzamer is dan rust.
Hoe deze rust benaderd wordt, is weer
een andere kwestie.
Daarover een volgende keer.
H. PrlilJc
