GROTE WINST VOOR V.V.D. EN HERSTEL VAN K.V.P.
Stemmenaantal van de P.v.d.A. terug
tot beneden dat van 1954
Opnieuw een Amerikaanse
kunstmaan gelanceerd
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
C.P.N. verliest zes van haar
vierentwintig zetels
HET WEER
Sir William
Stemmenverdeling over het gehele land
éee MORRIS 'fjeforei/Wf jut//
Hoe de zetels in de provincies verdeeld werden:
Balans
Tijdens stemmentelling
overleden
Na regen zonneschijn
Het woord is aan
72e JAARGANG No 220
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie,
prukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
DONDERDAG 27 MAART 1958
Haarlems Dagblad
303e JAARGANG No 68
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct., p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct. Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
De grote verrassing van de gisteren gehouden verkiezingen voor de Provinciale
Staten is wel de sterke voorutgang van de V.V.D.die een winst van 13 zetels
kon boeken en daarmee de A.R. Partij van de derde plaats verdrong. De K.V.P.
kreeg er vier zetels bij en werd weer de grootste partij. De P. v. d. A. leed een
verlies van twee zetels, A.R. en C.H.U. verloren er ieder zes, evenals de commu
nisten. De overige partijen wonnen twee zetels. Deze verkiezingsuitslag is een
teleurstelling voor de P.v.d.A., die niet alleen verlies heeft geleden in vergelijking
met de Kamerverkiezingen in 1956, maar ook nog.in vergelijking met de ver
kiezingen voor de Provinciale Staten in 1954.
0
In Limburg en Noord-Brabant heeft de P.v.d.A. duidelijk vele stemmen ver
loren aan de K.V.P., die zich heeft hersteld, dankzij ook het opgaan in de
K.V.P. van de groep-Welter, die in 1954 nog eigen kandidaten had.
De A.R. leed verlies, evenals de C.H.U. in vergelijking met 1954, maar deze
laatste partij boekte een kleine winst ten opzichte van de Kamerverkiezingen. De
communisten zijn wederom iets achteruit gegaan, maar ditmaal kon dat net ver
lies van de P. v. d.. A. aan andere partijen niet goedmaken.
In vergelijking met de Statenverkiezin
gen van 1954 behaalde de V.V.D. een
stemmenwinst van 2,63 pet., de K.V.P. 1,35
pet. Het verlies voor de A.R. was 1,26 pet.,
voor de C.H.U. 0,65 pet., voor de P.v.d.A.
0,75 pet. en de C.P.N. 1,18 pet.
De Staatkundig Gereformeerde Partij
en het Gereformeerd Politiek Verbond zijn
gelijk gebleven.
Deze vergelijking is het meest zuiver
omdat resultaten tegenover elkaar worden
gesteld, die het gevolg zijn van verkiezin
gen voor hetzelfde doel: de samenstelling
van de Provinciale Staten. Deze verge
lijking toont bovendien de praktische be
tekenis van de gisteren gèhouden verkie
zingen: de grotere of kleinere invloed van
de politieke partijen in het provinciale
bestuur en mettertijd in de Eerste Kamer.
In 1960 zullen de statenleden 37 (nieuwe)
leden van de 75 der Eerste Kamer kiezen.
De winst van de V.V.D. was het grootst
in Drente (6,6 percent),, in Groningen (4,1
percent), in Noordholland (4 percent) en
in Zuid-Holland (3,6 percent). Voor een
belangrijk deel zijn deze stemmen afkom
stig van de P.v.d.A., want in de provin
cies, waar de P.v.d.A. een kleine winst
boekte, was de winst van de V.V.D. min
der groot. De onderlinge verschuivingen
zijn echter nooit precies na te gaan. Waar-
De telling van de stemmen in het stad
huis te Delft, waar de resultaten van de
47 stemlokalen binnenkwamen, werd gis
teravond onderbroken door een tragische
gebeurtenis. Een hoofdcommies, de 56-ja-
rige heer J. A. Kip, werd door een hart
aanval getroffen en overleed plotseling.
schijnlijk hebben vele aanhangers van de
A.R. op de C.H.U. gestemd en zijn van de
C.H.U. ook stemmen afg<_ Toeid naar de
V.V.D.
De P.v.d.A. heeft het nadeel ondervon
den regeringspartij te zijn in een tijd van
minder welvaart. Opvallend is dat de
V.V.D. juist grote winst heeft geboekt in
de noordelijke provincies, waar de werk
loosheid naar verhouding het gi*ootst is.
Vergelijking
In vergelijking met 1954 is het verlies
van de P.v.d.A. echter niet groot. Zij heeft
zich vrijwel gehandhaafd, maar bij een
vergelijking met de kamerverkiezingen
van 1956 blijkt haar verlies 4,05 percent
te bedragen en de winst van de V.V.D.
2,63 percent, die van de K.V.P. 1,18 per
cent en die van de C.H.U. 0,59 percent.
Deze vergelijking heeft slechts theoreti
sche betekenis als betrekkelijke tussen
tijdse waardemeter van de (toegenomen
of verminderde) sympathie, die de ver
schillende partijen genieten op een moment
tussen de verkiezingen voor de Tweede
Kamer in 1956 en 1960. Men moet beden
ken, dat de kiezers gisteren niet op de
zelfde kandidaten konden stemmen als in
1956.
Het verlies van de P.v.d.A. is opvallend,
maar men moet er toch een betrekkelijke
betekenis aan toekennen als men denkt
aan de Kamerverkiezingen in 1960. Bij de
Kamerverkiezingen in 1952 was de P.v.d.A.
de grootste partij geworden, maar bij de
Statenverkiezingen in 1954 herkreeg de
K.V.P. (net als nu) weer de eerste plaats.
In 1956 zegevierde de P.v.d.A. echter weer
over de K.V.P. Toch verdient het de aan
dacht, dat de P.v.d.A. in Limburg een ver
lies leed van 5,5 percent, in 7 "oord-Bra
bant van 3,3 percent en in Gelderland van
4,4 percent. Daartegenover staat een winst
van de K.V.P. in deze provincies van res
pectievelijk 5,8 percent, 2,8 percent en 0,3
percent. Aanzienlijk was het verlies van
de P.v.d.A. in Noordholland (5.9 percent),
maar daar behaalden de pacifistische
socialisten 3,2 percent en verwierven zij
twee zetels. Het verlies van de commu-
Voor de aanvang van het banket, dat
de Nederlandse regering de Britse
gasten in de Trèveszaal in Den Haag
aanbood, werd een ontvangst gehouden
in de Statenzaal. Men ziet op de foto
v.l.n.r. Prinses Beatrix, Prins Bern-
hard, Koningin Juliana, Prins Philip,
Koningin Elizabeth en minister-presi
dent dr. W. Drees.
nisten, in vergelijking met 1956, is, over
het gehele land genomen, niet heel groot.
Wel belangrijk is het verlies van 3,7 per
cent in Noordholland, maar daar woedt
de strijd met Paul de Groot het felst en
daar konden de communisten op de lijst
van de pacifistische socialisten stemmen.
In 1956 was de groep-Welter al samen
gesmolten met de K.V.P. De winst van de
K.V.P. is dus nure winst op de P.v.d.A..
maar zoals reeds is opgemerkt, zegt dat
nog niet alles voor de Kamerverkiezingen
in 1960. Het herstel van de K.V.P. is thans-
echter een feit.
Overigens is het niet juist de verkie
zingsstrijd teveel toe te spitsen op de
vraag of de P.v.d.A. of de K.V.P. de groot
ste partij wordt. Want de P.v.d.A. kan
nieuwe aanhang winnen onder mensen
met zeer verschillende levensbeschouwing
terwijl de Katholieke Volkspartij toch wel
sterk beperkt is tot het katholieke volks
deel. Die strijd kan dus nooit een gezond
resultaat opleveren. Misschien hebben de
kiezers met hun groter aantal stemmen op
de V.V.D. gisteren wel tot uiting willen
brengen, dat zij het niet waarderen, dat
P.v.d.A. en K.V.P. elkaar in de verkie
zingsstrijd altijd in de haren zitten, maar
daarna in de Kamer elkaar weer weten
te vinden. Het verzet daartegen van de
V.V.D. (nadat A.R. en C.H.U. een „derde
macht" met' de V.V.D. hadden afgewezen*
hebben de kiezers gisteren blijkbaar wil
len erkennen.
Als....
Als de gisteren uitgebrachte stemmen
voor de verkiezing v?n de Tweede Kamer
zouden zijn uitgebracht, zou de K.V.P. van
49 op 51 zetels zijn gekomen en de V.V.D.
van 13 op 17. De P.v.d.A. zou zes zetels
hebben verloren en van 50 op 44 zijn ge
komen. De A.R. en de Communisten zou
den elk één zetel hebben verloren, de
C.H.U. zou gelijkgebleven zijn. Het Ge
reformeerd Politiek Verbond zou met één
afgevaardigde in de Kamer zijn ver
schenen.
Koningin Elizabeth aan het staatsie
banket in de Trèveszaal in Den Haag.
Minister-president dr. W. Drees is
door Koningin Elizabeth van Engeland
benoemd tot Grootkruis in de Most
Distinguished Order of St. Michael and
St. George, een onderscheiding, die hem
het recht geeft, zich Brits ridder te noe
men en als „Sir William" aangesproken
te worden.
Hoge Britse onderscheidingen werden
voorts verleend aan diverse ministers en
staatssecretarissen, en aan tal van an
dere civiele en militaire autoriteiten en
Ixofdignitarissen. De Commissaris der
Koningin in de provincie Noordholland
werd onderscheiden met de Royal Vic
torian Order.
Namen der Aantal stemmen
partijen 1954 1956 1958
Percentages
1954 1956 1958
P.v.d.A1.566.667 1.869 270 1.654.281 29.40 32.70 28.65
K.V.P1.680.527 1.812 685 1.899.058 31.54 31 71 32.89
A.-R569.363 565.471 544.243 10.68 9 89 9.42
V.V.D467.622 501 739 658.362 8.77 8.77 11.40
C.H.U514.561 481 396 520.165 9.66 8 42 9.01
C.P.N283 486 271 908 239.102 5.32 4.75 4.14
SGP116.243 129 265 129.106 2.18 2.26 2.24
GPV38.127 37 040 43.512 0.72 0 65 0.75
Overige part.. 92.382 48 450 86 495 1.73 0.85 1.50
5.328 978 5.717.224 5.774.324
100.— 100— 100.—
ADVERTENTIE
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13437
FERD. BOLSTR. 48 A'DAM TEL. 717162
LEDEREN MOTORKLEDING
Verwachting tot morgenavond:
Aanvankelijk plaatselijk enige
regen. Morgen overdag enkele
opklaringen. Matige tot vrij
krachtige zuidelijke wind. Aan
houdend zacht weer.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWINTIG PAGINA'S.
CAPE CANAVERAL, (UP) Het Ame
rikaanse leger heeft gisteren op het proef-
terrein in Florida met behulp van -^en Ju-
piter-C. raket, de kunstmaan „Gamma
1958" gelanceerd. De aardsatelliet is in
een baan rond de aarde gekomen, maar
niet ;n de berekende. Dientengevolge zal
de derde Amerikaanse aardsatelliet, die
de dampkring verlaat, een korter leven
beschoren zijn dan zijn voorgangers. Er
zweven thans vier kunstmanen rond de
aarde: ie Russische „Spoetnik II", met
de dode „Laika" erin, en drie Amèrikaan-
se: „Alpha" „Bèta" en „Gamma 1958".
De derde Amerikaanse kunstmaan be
gon zijn omloop zeven minuten na de start
van de raket. Zijn omlooptijd is twee uren
en een minuut, in een ellipsvormige baan.
De satelliet weegt ongeveer vijftien kilo
gram. In vijf sekonden wórdt, na een volle
dige omloop „een stroom van gegevens
uitgezonden", na ontvangst van een radio
signaal van de aarde. Tijdens de omloop
wordt door een bandopname-apparaat ter
grootte van een pakje sigaretten alles wat
de instrumenten waarnemen opgespra.d
en „gecomprimeerd" voor deze uitzendin
gen. Voor de „Gamma-1958" was een baan
uitgestippeld die op zijn verst 2037 en op
het meest dichtbije punt 339 km. van de
aarde verwijderd zou zijn. De satelliet
kwam echter in een baan, die het tot 3200
km. van de aarde weg voert, maar vervol
gens dicht bij de dampkring komt. Daar
om zijn de levenskansen van de derde
Amerikaanse kunstmaan aanzienlijk ge
ringer Jan Jie van zijn voorgangers, die
een „levensduur" van vijf tot tien jaar is
toegemeten.
(Reuter) - Volgens geleérden loopt de
baan blijkbaar te veel verticaal in plaats
van horizontaal, waardoor het misschien
slechts een kwestie van dagen zal zijn
voordat de kunstmaan in de dichtere lucht
lagen komt en verbrandt.
Drente
Friesland
Gelderland.
Groningen
Limburg
Noordbrabant
Noordholland
Overijse!
Utrecht
Zeeland
Zuidholiand
Nederland
P.v.d.A.
K.V.P.
A.R.
V.V.D.
C.H.U.
C.P.N.
S.G.P
G.P.V.
Pac. S. P.
Overige
Totaal
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
'54
'58
14
15
2
2
7
6
6
7
5
4
1
1
35
35
21
20
3
3
12
12
4
5
9
9
1
1
50
50
17
17
21
22
6
6
5
6
10
9
1
2
2
62
62
20
19
2
2
8
8
5
7
5
5
3
3
1
1
11)
45
45
5
5
39
39
12)
4 4)
45
45
9
8
50
52
1
15)
1
1
2
2 5)
13)
64
64
27
25
19
19
7
6
9
12
4
5
11
8
2
77
77
13
14
14
14
5
4
4
4
7
7
2
2
1
1
1
1
47
47
12
13
12
12
6
5
4
5
5
5
1
1
1
41
41
12
12
9
9
6
6
3
4
8
7
-
4
4
42
42
30
30
15
16
11
10
9
12
9
8
4
3
3
3
13)
82
82
180
178
186
190
69
64
50
63
64
61
24
18
11
11
2
2
2
4
1
590
590
1) Midd. Partij, 2) Kath. Dem. Bond, 3) Kath. Nat. Partij. 4) Sam. Chr. Groepering. 5) A.R en C.H.U. thans één partij- de PCG.
Gibbon:
De afstand bepaalt vaak de mate van
medeleven, dat de mensen betonen bij
het leed van andere mensen.
Bij de Statenverkiezingen van gisteren is
de Katholieke Volkspartij opnieuw, even
als in 1954, uit de bus gekomen als de
grootste politieke partij van ons land; de
Partij van de Arbeid heeft de eerste plaats,
bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1956
door haar veroverd, dus weer verloren en
is zelfs ten opzichte van 1954 verzwakt.
Ook de twee andere partijen die in de
regering vertegenwoordigd zijn Anti-
Revolutionairen en Christelijk-Historischen
hebben het er slechter afgebracht dan
vier jaar geleden: hun gezamenlijk aan
deel in het totaal aantal uitgebrachte stem
men! is met ongeveer een-tiende vermin
derd.
De grote overwinnaars van gisteren zijn
echter de liberalen geweest (wier partij, de
V.V.D. in vergelijking zowel met de uitslag
van twee als van vier jaar geleden 30%
sterker werd) en de grote verliezers waren
de communisten, die ten opzichte van 1956
omstreeks 13% en ten opzichte van 1954
zelfs ruim 22% van hun kracht hebben
ingeboet. Een opmerkelijk succes werd
voorts geboekt door de gloednieuwe Paci
fistisch Socialistische Partij, die weliswaar
alleen in de provincie Noordholland met
een kandidatenlijst was uitgekomen, maar
daar reeds onmiddellijk 35.000 van de on
geveer 1.100.000 uitgebrachte stemmen
kreeg en daardoor met twee man in de
Staten vertegenwoordigd zal zijn.
Voor de Staten van onze provincie kan
men het misschien als een ietwat ongun
stige ontwikkeling beschouwen dat het
aantal fracties daardoor van zes tot zeven
is gestegen want versnippering kan
nooit het werk ten goede komen maar
daar tegenover staat, dat het provinciaal
bestuur van Noordholland slechts gebaat
kan zijn bij de aanzienlijke achteruitgang
van de communisten in de Staten (acht
zetels ln plaats van elf). De C.P.N. vormt
daardoor niet langer de op twee na groot
ste fractie Iri de Staten; die plaats wordt
voortaan ingenomen door de V.V.D. Maar
noch de groei van de V.V.D., noch het ver
lies van de P.v.d.A. zal enige invloed heb
ben op de zetelverdeling in Gedeputeerde
Staten en natuurlijk is dat evenmin te ver
wachten van de verschuiving tussen Anti-
Revolutionairen en Christelijk-Historischen
die samen als protestants-Christelijke groep
op gelijke sterkte blijven. Men zou echter
wel kunnen concluderen dat de politieke
basis in de Provinciale Staten voor het
werk van Gedeputeerden door de uitslag
van gisteren steviger is geworden.
Minder stevig daarentegen is. door die
uitslag de bgsis van de regering geworden.
Formeel is er weliswaar niets* veranderd in
de verhouding tussen Kabinet en Staten-
Generaal, en prof. Romme is de eerste ge
weest' om op te merken dat Statenver
kiezingen „niet volstrekt maatgevend"
(germanisme niet van ons. S.K.) zijn
voor het kiezersoordeel over de activiteiten
van de verschillende groeperingen in de
landelijke politiek; maar de voorzitter van
Romme's eigen partij, mr. Van Doorn,
heeft zijn commentaar desondanks heel
wat minder voorzichtig geformuleerd door
te verklaren dat het Nederlandse volk zijn
vertrouwen ln de P.v.d.A. heeft „opgezegd".
En nu kan de Volkskrant van vanochtend
we] schrijven: „Wij hebben, zeker onder de
huidiee omstandigheden, bepaald geen be
hoefte aan een kabinetscrisis," men zal
zich toch moeten afvragen met hoeveel
enthousiasme een partij, die volgens de
iongste gegevens opnieuw de grootste van
het land is geworden, zal voortgaan in de
regering samen te werken met eu de
leiding te aanvaarden van een andere
partij, die volgens haar het vertrouwen van
het volk heeft verloren. In weerwil van de
verklaring van prof. Romme. in weerwil
van het feit dat Statenverkiezingen geen
formele invloed hebben op de parlemen
taire situatie van thans, heeft de stembus
uitslag van gisteren een wankel element
gebracht in de verhouding tussen de twee
grote partijen, die de koers van onze
regering grotendeels bepalen.
Ook de twee kleinere partijen, die éan
het bepalen van die koers meewerken, zul
len zich in het kabinet wellicht minder be
haaglijk gaan voelen door deze wijziging ln
de onderlinge verhoudingen. Men kan zich
danook moeilijk voorstellen, dat de har
monie ln de ministerraad er na de ver
rassingen van gisteren op vooruit zal gaan.
Er zal vermoedelijk ln de boezem van het
kabinet grotere tegenstand dan tot dusver
komen tegen regeringsmaatregelen van
dirigistische aard en hoeveel van zulke
tegenstand de huidige coalitie zal kunnen
verdragen. Is een open vraag.
Intussen Is de „lachende derde," de V.V.D.
die met enig recht zal kunnen beweren dat
het liberalisme ln Nederland opnieuw een
kracht Is geworden, waarmee rekening
moet worden gehouden.
Simon Koster