Nettowinst van f 42 miljoen in
'58 gestegen tot f44 miljoen
sportshirts
995
Peek&Cloppenburg
Winst Kon. Shell in eerste
kwartaal 25 perc. gedaald
vPanda in het Wilde Westen
Alphenaar
GRAMMOFOONPLATEN
Geen winst bij Amsterdam Rubber;
25 pet terugbetaling op kapitaal
Herenmode Tip
Weinig verandering
TocU ió het
zo
Hogere belastingdruk
Italian fashion in
Wereldnieuws
Schedels
J
2
PHILIPS IN EERSTE KWARTAAL
Frans memorandum in
Europese Commissie
Kort economisch nieuws
uit binnen- en buitenland
MTT'TI-WM
Den Haag op een randje na
volgebouwd
Lagere omzet en hogere
kosten bij Heybroek
Eerste DC-8 vandaag
de lucht in
Kostprijs25 miljoen gulden
Lager dividend Geveke
VRIJDAG 3 0 MEI 195 8
(Van onze financiële medewerker)
PHILIPS GLOEILAMPENFABRIEKEN heeft thans de cijfers gepubliceerd over het
eerste kwartaal van 1958 en in het verstrekte communiqué wordt melding gemaakt,
dat de gang van zaken zeer gunstig is geweest. De stijging van de omzet is iets
geringer dan aanvankelijk werd gepland en bedraagt ten opzichte van de overeen
komstige periode van 1957 zeven percent. Voor het gehele jaar 1958 verwacht Philips
een toeneming van meer dan 7 percent, tenzij een verdere ontwikkeling in ongunstige
zin van de algemene toestand in de wereld de afzet zou beïnvloeden en aanleiding
zou geven de planning te wijzigen. De export uit Nederland is percentueel meer
gestegen dan de omzet. Het aantal werknemers is wederom toegenomen. In Nederland
is het aantal gestegen van 59.200 per einde december 1957 tot 59.800 per einde maart
1958. De voorraden zijn ten opzichte van 31 maart 1957 gestegen. In verhouding tot
de omzet zijn zij echter gelijk gebleven. De gemiddelde krediettermijn van debiteuren
is in vergelijking met de situatie van 31 maart 1957 langer geworden. De liquide
middelen zijn hoger dan per ultimo 1957.
De omzet aan derden bedroeg in
het eerste kwartaal 1958: 776 mil
joen tegen 724 miljoen in de over
eenkomstige periode van 1957. De
winst was voor aftrek van belastingen
93 miljoen tegen 84 miljoen. In
verhouding uitgedrukt tot de omzet
bedraagt het percentage 11,9 percent
tegen het eerste kwartaal van 1957
11.6 percent. Na aftrek van belastin
gen resteert een winst van 44 mil
joen, tegen 42 miljoen in het eerste
kwartaal van 1957. Uitgedrukt in
verhouding tot de omzet 5,7 percent,
De Europese Commissie van de E.E.G.
heeft onder leiding van haar voorzitter,
prof. Walter Hallstein, gedurende twee da
gen een Frans memorandum besproken,
waarin de maatregelen worden uiteenge
zet, die Frankryk denkt te nemen om zijn
betalingsbalans te herstellen. De voor
naamste maatregel is naar verluidt een
vermindering van de invoer met een be
drag van 100 miljard frank per jaar.
Een woordvoerder van het Franse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken ver
klaarde, dat de bijeenkomst zuiver tech
nisch en informatief was geweest. De vijf
partners van Frankrijk hebben geen
goed- of afkeuring laten horen, maar
slechts kennis van het memorandum geno
men. De bijeenkomst diende ter voorberei
ding van de formele inkennisstelling van de
Europese Commissie en de Organisatie
voor Europese Economische Samenwer
king (O.E.E.S) door Frankrijk van de
maatregelen, die het denkt te nemen.
Naar vernomen wordt maakte het Fran
se memorandum niet duidelijk of Frank
rijk op 18 juni de invoer uit de O.E.E.S.-
landen weer voor 60 percent zal gaan libe
raliseren. Er schijnt hieromtrent nog geen
officieel besluit te zijn genomen. (Reuter).
Advertentie
VOOR AL UW
Kruisweg 49 - Haarlem - Tel. 11532
Nieuw gebouw Philips-Roxane
Burgemeester mr. G. van Hall heeft aan de
kruising van de Minervalaan en de Apollolaan te
Amsterdam het nieuwe zes verdiepingen tellende,
25 meter hoge kantoorgebouw van de n.v. Phi-
lips-Roxane Pharmaceutisch-Chemische Industrie
„Duphar" geopend. In dit nieuwe gebouw zijn
alle commerciële en administratief-commerciële
afdelingen ondergebracht.
Uitbreiding DAF-fabrieken
Bij de D.A.F. te Eindhoven is deze week de
eerste paal in de grond geslagen voor een nieuwe
hal van 15.000 vierkante meter, waarin de serie-
produktie van carrosseriedelen voor de DAF-
personenwagen zal worden ondergebracht. Even
eens is een begin gemaakt met de uitbreiding
van het ketelhuis. Het totaalbedrag aan investe
ringen dat met de personenwagenproduktie ge
moeid is bedraagt ruim 30 miljoen gulden.
Advertentie
De laatste stadsuitbreiding van 's Gra-
venhage is' begonnen in een gebied ten
oosten van de stad, tussen de Bezuiden-
houtse weg en de spoorlijn naar Amster
dam. Daar werd de eerste paal geheid voor
het eerste gebouwencomplex van een mo
derne, „Mariahoeve" geheten, stadswijk
met ongeveer 6900 particuliere en woning
wetwoningen. Dit 170 hectare grote gebied
is de binnenstadssanering daargelaten
het laatste waar de gemeente 's Graven-
hage haar woningvoorraad nog kan uit
breiden. Als ook de randgemeenten hun
bouwvolume geheel hebben gebruikt, zal
rond 1968 het totaal van 2250.000 woningen
zijn bereikt. Den Haag en randgemeenten
hebben dan geen expansiemogelijkheden
meec.
vorig jaar 5,9 percent. Uit deze cijfers
blijkt, dat de nettowinst van het con
cern zowel voor als na aftrek van de
belastingen ten opzichte van het eerste
kwartaal 1957 is gestegen. De stijging
van de nettowinst na belasting is
echter minder fraai dan de andere
cijfers, maar dit is te wijten aan de
verhoogde belastingdruk, welke valt
te berekenen op gemiddeld 52,7 per
cent tegen het vorig jaar 50 percent.
Een verheugend feit is, dat de winst
marge ruim kon worden gehandhaafd
in tegenstelling met vele andere be
drijven waar men met krimpende
winstmarges rekening moet houden.
Als men rekening houdt met de terug
gang in de conjunctuur, dan kunnen de
cijfers uiterst bevredigend worden ge
noemd. In het eerste kwartaal was er van
een sterke vermindering van investeringen
bij Philips nog geen sprake, maar met een
verminderde investeringsactiviteit in de
loop van het jaar zal men rekening moeten
houden. In verband met de bevredigende
liquiditeitspositie en de in de loop van het
boekjaar een iets te verminderen investe
ringsactiviteit, zullen dit jaar wel geen
nieuwe middelen behoeven te worden aan
getrokken. Daar men met een verdere ex
pansie rekening dient te houden, zal op de
lange duur een beroep op de kapitaalmarkt
echter niet te vermijden zijn.
De brutowinst op goederen over 1956-'57
van Jean Heybroek n.v. te Bilthoven heeft
1.122.069 bedragen (v.j. 1.213.428). De
provisie bedroeg 48.872 55.767). Diverse
baten beliepen 46.662 6.263). Na diverse
aftrekkingen resteert een saldo winst van
203.631 284.237). Voorgesteld wordt,
zoals bekend, een dividend van 11 percent
(v.j. 12 percent) over een onveranderd ka
pitaal en 12.829 toe te voegen aan de
bijzondere reserve.
Het nettowinstcijfer vertoont ten opzichte
van het voorgaande jaar een daling door
de omzetvermindering en de verdere kos
tenstijging. De omzet liep iets achteruit en
op basis van 1947-'48 100 bedroeg de
omzet in guldens 182 (vorig jaar 196). In de
afdeling haarden en kachels zette de toe
nemende vraag naar oliegestookte appara
ten zich aanvankelijk door, hetgeen deels
ten koste van de vraag naar kolenappara-
ten ging. De gestadige groei van de afdeling
land- en tuinbouwgereedschappen kon zich
voortzetten. In de afdeling huishoudelijke
arikelen moest enige achteruitgang worden
geboekt. De gevolgen van de bestedings
beperking werden het sterkst gevoeld in
de afdeling machines voor de wegen
bouw. De omzet van onderdelen der diverse
door de n.v. gevoerde machines gaf weder
om een stijging te zien. De reparatiewerk
plaats was het gehele jaar volledig bezet.
De K.L.M. heeft berichten ontvangen
dat de eerste DC-8, het nieuwe viermotori
ge straalvliegtuig van de Douglasfabrie-
ken in Santa Monica (Californië), van
avond aldaar voor de eerste maal de
lucht ingaat. De eerste proefvlucht zal
worden uitgevoerd door drie invliegers van
de Douglas-fabrieken.
Deze eerste DC-8 is voorzien van geluid
dempers en straalomkeerders aan de mo
toren, waardoor het geluid sterk zal kun
nen worden beperkt en de uitloop bij de
landing zeer kort kan zijn. De DC-8 is
besteld door veertien luchtvaartmaat
schappijen. De K.L.M. heeft acht van de
ze straalvliegtuigen (internationale ver
sie) besteld, waarvan de afleveringsdata
eind 1959 en in de loop van 1960 vallen.
Douglas heeft 800 miljoen gulden in de
DC-8 geïnvesteerd. De kostprijs van een
toestel bedraagt ongeveer 25 miljoen gul
den.
Het is de bedoeling van de directie der
n.v. Rubber Cultuur Maatschappij „Am
sterdam" om enerzijds over te gaan tot
terugbetaling op het kapitaal en anderzijds
voorzichtig voort te gaan met het uitbrei
den van haar cultuurbelangen buiten In
donesië, Zodoende wil zij streven naar een
nieuw evenwicht tussen geplaatst kapitaal
en bedrijfsresultaten. Daarom stelt zij voor
op het geplaatste kapitaal 25 percent terug
te betalen. Daartoe zullen de statuten moe
ten worden gewijzigd.
De maatschappij beschikt over ruime li
quide middelen in Nederland. De directie
heeft zich de vraag gesteld of voor deze
middelen elders voldoende rendabel em
plooi is te vinden. Verlegging van het ar
beidsterrein is een aangelegenheid, die
zich slechts geleidelijk zal kunnen vol
trekken. Daarom is te verwachten dat de
zaken voorshands in omvang zullen af
nemen. Het investeren van gelden in die
landen welke mogelijkheden kunnen bie
den vereist grote omzichtigheid en een ge
degen vooronderzoek. Daarom meent de
directie, dat voor een deel der in Neder
land aanwezige geldmiddelen een zakelijke
bestemming zich niet zo duidelijk aftekent,
dat het aanhouden daarvan voldoende ge
motiveerd is.
In tegenstelling tot vorige jaren heeft de
directie van het resultaat 1957 uitsluitend
die provenuen toegerekend welke in dat
jaar zijn ontvangen. Blijkens de winst- en
verliesrekening resteert over 1957 geen
winstsaldo (v.j. saldo winst 2.991.424).
Besloten is namelijk om, wegens de poli
tieke ontwikkeling in Indonesië, 1,5 mil
joen te bestemmen voor een te creëren re
kening „reserve voor afschrijvingen op
deelnemingen" en 1.374.883 toe te voegen
aan de bestaande rekening „reserve voor
afschrijvingen". Deze rekening komt op
de balans voor met een saldo van
16.965.529. Het geplartste kapitaal is
34.881.300.
Als gevolg van de beheersoverneming op
last van de Indonesische regering in de
cember 1957, is het de directie niet mo
gelijk een Indonesische vermogensoptel
ling en resultatenrekening voor te leggen.
Blijkens de balans staat het vermogen in
Indonesië te boek voor 39.860.674 (onv.).
De deelnemingen in Indonesië belopen
1.971.582 en die buiten Indonesië
5.569.744. Over 1956 werd geen winst
transfer ontvangen. Over 1955 werd ont
vangen 1.617.565. De bedrijfswinst inclu
sief uitkeringen op deelnemingen was
1.224.399 (v.j. f 1.846.104). De onkosten
namen toe van 670.277 tot 760.028. Om
trent de verschuldigde belastingen over
de jaren 1950 en volgende kon nog'steeds
geen zekerheid worden verkregen. De di
rectie néémt aan, dat dé getroffen voor
zieningen voldoende zullen blijken.
Advertentie
koel -
poreus geweven
gemakkelijk
boord open en ge
sloten te dragen
modern -
nieuwste fon-sur-ton
dessins
De winstdaling in het eerste kwar
taal 1958 van de Kon./Shell Groep is
ongeveer 25 percent. De nettowinst
daalde namelijk van 51,7 miljoen
Engelse ponden in 1957 tot 38,7 in
1958. De opbrengst van verkopen en
andere inkomsten bedroeg in het
eerste kwartaal 1958 613,3 miljoen
Engelse ponden tegen het eerste
kwartaal 1957 643,8 miljoen. Berekend
per aandeel van het door de moeder
maatschappijen geplaatste kapitaal
komen de nettoresultaten overeen
met voor de Koninklijke 3,61 in
eerste kwartaal 1958 (1957: 4,83).
Dezelfde cijfers, omgerekend in dol
lars, zijn respectievelijk 0,95 en 1,27
dollar op basis van 68.420.565 aandelen
van 20 geplaatst op 31 maart 1958.
Voor „Shell" Transport zijn de cijfers
per aandeel berekend over eerste
kwartaal '58 3s 5d (v.j. 4s 7d) en om
gerekend in dollars respectievelijk dlr
0,48 en dlr 0,64 op basis van 89.949.247
aandelen van één pond sterling ge
plaatst op 31 maart 1958.
Onze financiële medewerker tekent bij
deze cijfers aan: Bij een beoordeling van
deze cijfèrs dient men er rekening mee te
houden, dat de cijfers van het eerste
Het gisteren boven Duitsland aanwezige
hogedrukgebied is naar het noordoosten
getrokken en nog in betekenis toegenomen.
Vanmorgen lag het centrum met een baro
meterstand van 1026 millibar boven de
Oostzee tussen Zweden en de Baltische
Staten. Een op het noordelijk deel van de
oceaan aanwezige depressie is naar het
zuidoosten gaan bewegen, waardoor nu in
de Golf van Biscaye de barometer snel
daalt. Tengevolge van deze ontwikkeling
zal zich boven Nederland een overwegend
zuidelijke stroming handhaven. In het
temperatuurverloop worden daarom geen
belangrijke veranderingen verwacht. Het is
mogelijk, dat kleine storingen plaatselijk
enkele buien veroorzaken.
WEERRAPPORTEN
Temperaturen: bulten
en binnenlandheden
morgen 7 uur. Neerslag:
laatste 24 uur.
Den Helder
Ypenburg
Vlissingen
Eelde
De Bilt
Twente
Eindhoven
zwaar bev-
iialf bew.
zwaar bew
half bew.
zwaar bew.
licht bew.
zwaar bew.
Vlv. Z.-Limb. half bew.
te
c
|-g
SE
O
ozoz
ozoz
O
O
O
ozo
ozo
14
13
13
12
14
13
14
14
52
4)
e
cS
0,1
0
0
0
0
0
0
0
Zaterdag 31 mei
Zon op 4.27 uur, onder 20.48 uur.
Maan op 19.10 "ur, onder 3.38 uur.
Hoog en laag water in IJmuiden
Zaterdag 31 mei
Hoog water 1.59 en 14.30 uur.
Laag water 9.54 en 22.34 uur.
Het hoog en laag water te Zandvoort is
10 tot 15 minuten vroeger dan te IJmuiden.
Helsinki
zwaar bew.
nw
12
0
Stockholm
onbewolkt
w
18
0
Oslo
onbewolkt
ono
18
0
Kopenhagen
half bew.
0
16
0
Aberdeen
geheel bew.
0
14
0
Londen
geheel bew.
w
14
22
Amsterdam
licht bew.
O
20
0
Brussel
zwaar bew.
z
21
0
Luxemburg
zwaar bew.
ozo
20
0
Parijs
regen
zw
22
2
Bordeaux
licht bew.
z
21
7
Grenoble
regen
wnw
22
0,1
Nice
regen
nno
19
0,1
Berlijn
onbewolkt
0
20
0
Frankfort
zwaar bew.
ono
21
0
München
licht bew.
z
18
0
Zürich
geheel bew.
zo
19
0
Genève
zwaar bew.
zzo
20
0
Locarno
onweer
nno
26
4
Wenen
onbewolkt
ono
21
0
Innsbruck
zwaar bew.
windst.
28
0
Rome
zwaar bew.
windst.
26
0
Madrid
onbewolkt
windst.
23
0,1
Mallorca
licht bew.
windst.
24
Algiers
geheel bew.
w
26
0,1
75. Het was een regenachtige dag, toen
Panda en Jolliepop per postkoets uit het
stadje Buffalo vertrokken. Onderweg wer
den zij door Indianen bestookt, zoals dat
in het Wilde Westen gebruikelijk is. „Dit
is het laatste, wat we van het Wilde Wes
ten zien, Jolliepop", zei Panda, naar de
woeste roodhuiden kijkend, die onder ijse-
lijke kreten hun pijlen op de koets af
vuurden. „Het verheugt mij, dat dit het
laatste is, meneer Panda", sprak de knecht,
„het Wilde Westen heeft nimmer enige
bekoring op mij uitgeoefend. Het is een
ruw land, waar een beschaafd iemand
zich nooit thuis kan voelen". „Je scheen
je er anders aardig thuis te voelen, toen
je de bank beroofde en in brand stak",
merkte Panda op. Jolliepop sloot even de
ogen en rilde. „Meneer Pandazei hij
smekend, „herinner mij niet aan het wan
gedrag, waaraan ik mij onderhm
invloed heb schuldig gemaakt. Ik wil
trachten die bankroof te vergeten en
Maar op hetzelfde ogenblik werd hij er
nog eens ferm aan herinnerd. Want, toen
hij zijn paraplu opstak tegen de regen, die
de gehavende koets binnenstroomde, bleek
zich daarin een geroofd blok goud te be
vinden, dal hem zwaar op het hoofd
viel
kwartaal 1957 bijzonder gunstig werden
beïnvloed door de sluiting van het Suez-
kanaal. Vergel.jkt men de cijfers met die
van het eerste kwartaal 1956, dan komt
men tot een iets gunstiger verhouding,
maar dan moet men ook nog een daling re
gistreren van ongeveer 5% percent. De
winstmarges zijn behalve door de lage
opbrengstprijs van de produkten ook aan
getast door gestegen omzetbelasting, ho
gere afschrijvingen enzovoorts. De omzet
belasting steeg met ongeveer 12 percent,
terwijl de afschrijvingen ruim 4 miljoen
pond hoger waren. Hoewel deze cijfers van
het eerste kwartaal geen maatstaf kun
nen geven voor berekening op basis van
een jaarwinst, mag men uit de thans ge
publiceerde cijfers toch wel de conclusie
trekken, dat de resultaten over het lopen
de boekjaar naar alle waarschijnlijkheid
ten achter zullen blijven bij die van vorige
jaren. Dit behoeft echter niet te beteke
nen, dat het dividend van 25 percent, zo
als over 1957 werd uitgekeerd, in gevaar
komt want hiermede is slechts een vierde
gedeelte van de nettowinst gemoeid.
eerste kwartaal
1958 1957
in 1000 p. st.
opbrenst van verkopen en
andere inkomsten 613.292 643.803
ontvingen dividenden 1-014 1.498
totaal 614.303 645.301
bedrijfs-, verkoop- en alge
mene kosten, oïieaankopen,
royalties enz357.514 372.196
omzetbelastingen, accijnzen
en dergelijke heffingen 129.862 115-455
afschrijven inclusief voor
zieningen voor gekapitali
seerde opsporingskosten 56.896 52.839
interest van leningen op
lange termijn 1.895 1.429
geraamde belastingen naar
de winst
aandeel van derden in het
resultaat van de groeps
maatschappijen
nettoresultaat van het
kwartaal
546.167 541.919
26.192 45-458
3-258 6.182
575.617 593.550
38.689 51.74?
In de vergadering van de raad van com
missarissen van Geveke en Co. werd be
sloten aandeelhouders voor te stellen over
het jaar 1957 een dividend van 20 percent
uit te keren (v.j. 25 percent).
Vuil. Voor het tweede achtereenvolgende
jaar hebben de luchtmachteenheden op
de Zweedse vliegbasis Norrköping drie
weken stil gelegen. Drie weken gele.
den werd besloten, dat de schietoefe-
ningen tijdelijk zouden worden ge.
staakt om een eend de kans te geven
om de eieren die ze op het doelwit had
gelegd uit te broeden. De eieren ble
ken echter opnieuw vuil te zijn. Op het
vliegveld is men er nu van overtuigd,
dat de luchtmacht tweemaal door de
zelfde eend is beetgenomen.
Oppositie. De beide oppositiekandidaten
voor de Portugese presidentsverkiezin
gen op 8 juni generaal Delgado en
dr. Vicente zijn tot overeenstemming
gekomen dat dr. Vicente zich ten be
hoeve van generaal Delgado uit de
kandidatuur terugtrekt.
Russisch. Op alle scholen in de Verenigde
Arabische Republiek zal Russisch wor
den onderwezen en op Russische scho
len gaat men Arabisch leren. De mi
nister van Onderwijs van de V.A.R.
Kamal El Din Hoessein, heeft dit mee
gedeeld in Cairo, waar hij is terugge
keerd van een bezoek van een maand
aan de Sovjet-Unie.
Doodvonnis. De 32-jarige, in New York
geboren houthakker Peter Anthony
Manuel, is op beschuldiging van zeven
moorden door een rechter van Glasgow
ter dood veroordeeld, nadat een jury
hem schuldig had verklaard. De datum
van de terechtstelling is bepaald op 19
juni.
Leiding. Het communistische blok onder
leiding van Moskou heeft besloten tot
de uitgave van een internationaal com
munistisch tijdschrift, dat leiding moet
geven. Volgens diplomatieke kringen is
dit besluit genomen op de geheime bij
eenkomst van communistische leiders,
die het vorige weekeinde in Moskou is
gehouden. Dit tijdschrift een herzie
ne versie van (wijlen) 't tijdschrift van
de „Cominform" zal in Praag ver
schijnen. Deskundigen geloven, dat er
een nieuwe organisatie van het commu
nistische blok op komst is, die coördina
tie van de internationale communistische
partijen zou beogen.
Hittegolf. In het noorden van India heerst
een hittegolf. Dinsdag is er een tempe
ratuur van 44 graden gemeten. Vijfen
dertig mensen zijn bezweken. Vogels en
vleermuizen vallen dood uit de bomen.
Snelle vorderingen. De Sovjet-Unie is
voorlopig niet van plan bemande aard-
satellieten te lanceren, aldus professor
Doronravov in de „Literatoernaja Ga-
zeta". Hij zegt echter toe, dat de
„snelle vorderingen" van zijn land op
het gebied van de ruimtevaart „op be
trekkelijk korte termijn" het lanceren
van een bemande satelliet mogelijk zul
len maken. Volgens de hooggeleerde
moeten twee problemen worden opge
lost, alvorens menselijke wezens met
een raket de ruimte buiten de damp
kring kunnen worden ingestuurd: Er
zal een kunstmaan moeten worden ont
worpen die vanaf de aarde kan worden
bestuurd. Er zullen instrumenten
moeten worden ontworpen voor het re
gelen van de temperatuur in het ruim-
1 Ateschip. ;nd
Beleg. Het beleg om de universiteit van
Panama duurt reeds een week. De uni
versiteit, waarin zich 825 studenten heb
ben verschanst, is omsingeld door
zwaargewapende troepen van de ratio
nale garde. Hoogleraren die optreden
als bemiddelaars tussen de regering =n
de studenten, verklaren, dat de studen
ten nog te opgewonden zijn om zich
„over te geven" na het gevecht van de
vorige week met de nationale garde,
waarbij elf personen werden gedood,
De nationale garde doet geen pogin
gen zich met geweld van de universiteit
meeester te maken.
Jager. De twintigjarige Michael Sara uit
Tregony in Cornwall is aangeschoten
door een vos en zwaargewond. Michael
porde met de kolf van zijn dubbelloops
jachtgeweer in een hol, waar een door
hem aangeschoten vossejong een toe
vlucht had gezocht. Het geweer ging af
en het schot trof de jager. Toen boeren
die hem vonden het geweer uit het hol
haalden bleek dat het vosje, dat inmid
dels aan zijn verwondingen was gestor
ven, een van zijn pootjes om de trek
ker had geklemd.
AAN HET binnenoppervlak van de
schedel zijn allerlei groeven te zien, ver
oorzaakt door de slagaderen en aderen,
maar tevens kunnen de afdrukken van de
hersen windingen en van de groeven in
negatief worden waargenomen. Van deze
afdrukken wordt wel gebruik gemaakt bij
pre-historische schedels om een indruk te
krijgen van de hersenontwïkkeling van de
prehistorische mens. Afgietsels van de in
wendige schedelruimte worden dan ver
geleken met overeenkomstige afgietsels
van recente schedels en geven op deze
eenvoudige wijze de onderzoekers een al
gemene indruk van vorm, grootte en
oppervlakte van de hersenen
van vroegere mensenrassen.
De klassieke Neandertal-
schedel, afkomstig van een
mens die reeds in de diluviale
tijd (ijstijd) had geleefd, toon
de aan dat de zogenaamde
gyri of hersenwindingen des
tijds primitiever waren dan
bij ons, recente stervelingen. Dat was
destijds koren op de molen van degenen
die meenden dat uit apen-hersenen zich
geleidelijk mensenhersenen hadden ont
wikkeld. Maar aangezien de hersenwin
dingen thans niet meer aansprakelijk wor
den gesteld voor de mate van intellectua
liteit van het individu, kan uit het ge
ringere aantal hersenwindingen van de
Neandertalmens zeker niet worden afge
leid dat hij geringere intellectuele ver
mogens had dan wij. Integendeel, Wash
burn, professor in de anthopologie aan de
universiteit van Chicago, plaagt zijn stu
denten graag door hun voor te houden, dat
de Neandertaler, wanneer hij zich heden
ten dage aan de universiteit van Chicago
zou laten inschrijven, waarschijnlijk een
goed figuur zou slaan en (op grond van zijn
stevige lichaamsbouw) vooral ook in het
mgby-elftal een waardevolle aanwinst zou
zijn. De schedelcapaciteit of schedelinhoud
bedraagt voor het ras van Neandertal ruim
1400 cc, hetgeen tegen alle verwachtingen
dergenen, die in de Neandertaler een klein
zoon van de aap zagen, absoluut overeen
stemt met de schedelcapaciteit van de mo-
derrie mens. Er zijn zelfs diluviale sche
dels (van La Capelle aux Saints) die een
grotere herseninhoud hebben dan wij mo
menteel bezitten. Conclusies worden in dit
verband dus uiterst gevaarlijk voor
ons! Uit het onderzoek van de schedels uil
de ijstijd zijn nog meer merkwaardigheden
aan het licht gekomen. Zo blijkt de linker
hersenhelft in het algemeen een weinig
groter te zijn dan de rechter, waaruit men
naar analogie van thans levende modellen
heeft geconcludeerd, dat de Neandertal-
mens in principe rechtshandig moet zijn
geweest, een opvatting die trouwens ook
gerechtvaardigd wordt door het feit dat
het skelet van de rechterarm
bij sommige individuen iets
groter is gebleken dan de
linker. Voorts hebben onder
zoekers aanwijzingen gevon
den dat het spraakcentrum
bij de Neandertaler relatief
gering ontwikkeld moet zijn
geweest. Haastige lieden
hebben hieruit direct opgemaakt, dat
de ijstijdmens dus niet in staat was te
spreken. Maar, zo vragen wij ons af, wat
deed hij dan met dat spr-akcentrum dat
hij toch bezat? In de eerste plaats mogen
we uit een verschijningsvorm van de stof
geen conclusies trekken over de mogelijk
heden die daarin verborgen kunnen zijn
(Vergelijk de mieren-hersenen, zo groot als
een speldeknop, waarin mogelijkheden tot
opbouw van goed geordende staten in tal
loze varianten mogelijk zijn). En vervol
gens is het heel goed mogelijk dat het
spraakcentrum in de loop van duizenden
jaren beter ontwikkeld is omdat de taal
een grotere plaats in de samenleving
gaan innemen. (Zoals we ook op goede
gronden kunnen volhouden, dat de capa
citeit van het geheugen sedert de uitvin
ding van het schrift geweldig is achteruit
gegaan).
Tussen twee haakjes, wist u dat bij de
economische vormgeving van Israel met
vrucht op de Bijbel wordt teruggegrepen
Daarover een volgende keer.
H. Pétillon
(Nadruk verboden).
