9
K.L.M.-toestel terug van eerste
vlucht naar Moskou
Beschadigde „Annie" voer in den
blinde thuis en strandde
Nogmaals het ontslag van de
gehuwde onderwijzeres
Atoomconferentie van de UNO
met een grootse expositie
Koerdenvijflandenprobleem
Met zeven betalende
passagiers
Gemeentebesturen behouden hun
bevoegdheid op dit puilt
FOTOGRAFEREN?
vraag AGFA films
Riskeer
niets
Noorse vloot zit Franse
trawlers achterna
Kunstmaan te zien
Onderzoek naar de
vlindertrek
Inbrekers beschadigden
Goudse glazen
Kerkelijk Nieuws
Zware zee over het gehele schip
Vuur van IJmuiden" bleek de „Goeree" te zijn
Vrachtschip „Lijnbaan" uit
haven Safi geweerd
Het bevatte materieel
voor A merikaanse basis
Arbeider verongelukt
Fusie van atomen te Geneve in het middelpunt
VRIJDAG 25 JULI 1958
Ma een vlucht van 5 uur en 10 minuten
is gezagvoerder Fogelberg met de DC-6 B
Olivier van Noort" donderdagavond op
Schiphol geland, waarmede de officiële
opening van de lijn Amsterdam Mos
kou en terug een feit was geworden. De
secretaris-generaal van het ministerie
yaii Verkeer en Waterstaat, mr. A.H.C.
Gieben, die de openingsvlucht namens
minister Algera heeft meegemaakt, zal
morgen met de Tupolev naar Nederland
terugkeren. Alle andere genodigden van
K.L.M., die met de „Olivier van
Noort" naar Moskou waren gevlogen
kwamen thans terug, alsmede zeven be
talende passagiers.
De K.L.M.-officials waren zeer tevre
den over de heen- en terugvlucht en deel
den mede, dat de K.L.M. in Moskou een
prettige ontvangst heeft gehad.
De vlucht naar Moskou over Kopenha
gen, Gotland en Riga over een afstand
van' 2400 km. werd onder gunstige om
standigheden uitgevoerd en vorderde 4
uur en 40 minuten vliegtijd.
Een half uur na vertrek van Schiphol
had men reeds radio contact met Mos
kou. De landing op het vliegveld bood
geen moeilijkheden.
Op net vliegveld stond een van de pro
totypen van het viermotorig schroeftur-
binevliegtuig de Ilyushin-18. De leden van
de K.L.M.-bemanning kregen gelegenheid
dit toestel, dat aan de nieuwe Lockheed
Electra doet denken, van binnen en van
buiten te bekijken. Het toestel kan in de
toeristenklasse 98 passagiers meenemen.
Hoewel het interieur nog niet geheel was
afgewerkt, bleek wel dat „Aeroflot" het
vliegtuig Amerikaans inricht. Het interi
eur is dan ook niet te vergelijken met dat
van de Tupolev-104, dat enigszins ouder
wets aandoet. Het materiaal voor de con
structie van dit grote turboprop-toestel is
veel lichter dan dat van de Tupolev. Er
ls ook titanium toegepast. De motoren
hebben elk een vermogen van 4000 pk.
De kruissnelheid bedraagt op een hoogte
Advertentie
van 7500 meter ongeveer 640 km. in
het uur.
De terugvlucht naar Amsterdam had
5 uur en 10 minuten gevergd, omdat de
DC-6 B met tegenwind had te kampen.
De directeur verkoop van de K.L.M.,
de heer J.C. van der Kloot, verklaarde,
dat de maatschappij redelijke verwach
tingen koestert van de exploitatie van de
ze lijn. Uit gesprekken met vertegenwoor
diger-s van buitenlandse reisbureaus was
hem gebleken dat steeds meer Amerika
nen en Canadezen Rusland willen bezoe
ken. In de straten van Moskou was hij
Amerikaanse professoren en studenten
tegengekomen.
De Noorse kustwacht heeft in de afge
lopen drie dagen twee Franse trawlers
aangehouden en opgebracht wegens vissen
in de Noorse territoriale wateren. Voorts
hebben de autoriteiten opdracht gegeven
nog zes Franse trawlers aan te houden
wegens het vissen onder de kust van Fin
mark, de noordelijkste provincie van
Noorwegen. Twee Noorse oorlogsschepen
zijn naar Finmark gezonden om nieuwe
overtredingen te verhinderen.
Volgens mededelingen van de Utrechtse
sterrenwacht zal de derde Russische kunst
maan in de nacht van 25 op 26 juli te zien
zijn om 2.17 uur in het noordoosten op een
hoogte van 60 graden, zich verplaatsend
van noord naar oost.
De raket van de kunstmaan zal tweemaal
te zien zijn, eerst om 1.54 uur, eveneens
in het noordoosten op een hoogte van 60
graden, zich verplaatsend van noord naar
oost, daarna om 3.40 uur in het zuid-wes
ten op een hoogte van 30 graden, zich ver
plaatsend van west naar zuid.
In verscheidene Europese landen worden
gegevens verzameld over een tot nu toe
vrijwel onbekend natuurverschijnsel: de
trek van sommige vlindersoorten. Men is
er toe overgegaan de vleugels van vlinders
te kleuren en deze te voorzien van een
etiketje, waarop de naam van het proef
station staat vermeld benevens het groeps
nummer van de betreffende vlinder. Als
blikvanger- heeft men op de vleugels bo
vendien een dun laagje glinsterend alumi
nium aangebracht. Op deze wijze hopen de
onderzoekers iets meer te weten te komen
over de oorzaak, de afstand en de richting
van de vlindertrek. Medewerking wordt
verzocht van ieder, die een dergelijke ge
merkte vlinder aantreft. Voor iedere proef-
vlinder, die wordt opgezonden, wordt een
vangpremie uitbetaald. Ook meldingen over
waargenomen doch niet gevangen vlinders
worden op prijs gesteld door de heer B. J.
Lempke, Zoölogisch Museum, Zeeburger-
dijk 21, Amsterdam.
Tot twee keer toe is ingebroken in de
Goudse Sint Janskerk. Beide keren werd
schade toegebracht aan een van de be
roemde gebrandschilderde ramen, één van
de veertien ramen, die Dirk Crabeth heeft
gemaakt. Dirck Crabeth werkte aan de
Goudse glazen van 1555 tot 1571. Het thans
beschadigde raam dateert uit 1556. Het
stelt in het bovengedeelte de prediking
van Jezus voor. Dit bovenste stuk is ge
heel ongeschonden gebleven. Het beneden
gedeelte stelt voor de schenker Cornelis
van Nierop, domproost van Utrecht, hoog
ste ambtenaar na de bisschop, knielend
voor de Mariafiguur. De uitbeeldingen
zijn levensgroot. Het gehele raam bestaat
uit 72 panelen, die elk 54 bij 72 centimeter
groot zijn. Hiervan werd bij de eerste in
braak een half paneel beschadigd en bij
de tweede een heel, beide uit de beneden
ste rij, die een uitsluitend ornamenteel
karakter draagt. De schade betreft dus
maar kleine stukjes van het glas. Boven
dien is hiermee geen gedeelte van de voor
stellingen geschonden, maar een stukje
van de omlijsting.
Ir. J. L. Schouten uit Delft heeft de gla
zen tussen 1901 en 1936 gerestaureerd.
Daarbij zijn onverantwoord uitgevoerde
reparaties, die in de loop van de eeuwen
waren verricht, verbeterd. Daarbij werd
ook nieuw glas ingewerkt. Nu blijkt, dat
het vernielde halve paneel vrijwel ge
heel uit gerestaureerd glas heeft bestaan
en van het geheel vernielde paneel de
helft. Het eerst beschadigde paneel bevat
een demónkop, het geheel beschadigde
paneel een engelenfiguur. Daarvan zijn de
engelenkop en een festoen gespaard ge
bleven, zodat het paneel kan worden her
steld. Voorts kan de restaurateur steunen
op de werktekening, die Dirck Crabeth
eeuwen geleden heeft gebruikt. Stads- en
kerkbestuur hebben de werktekeningen
van alle ramen bewaard en nu, eeuwen
later, blijkt, hoe belangrijk dit is geweest.
In Delft woont de 75-jarige glazenier L.
J. Knoll, die verbonden is aan het atelier
van ir. J. Schouten .en die de glazen in de
oude toestand kan herstellen.
De schade blijft beperkt tot ongeveer
400,a ƒ500,—.
Betreurenswaardig blijft het intussen,
flat inbrekers zich niet ontzien, ramen van
een dergelijk historische waarde te ver
nielen.
Volgens de Goudse politie zijn de daders
van de eerste en de tweede inbraak niet
dezelfden. Zij heeft het vermoeden met
domme jongemannen te doen ie hebben,
die in de offerbussen van de St.. Jan een
kermiscentje meenden te zullen vinden.
Er werd slechts een klein bedrag ont
vreemd uit de busjes.
Uit voorzorg laat de kerkvoogdij thans
deze busjes en voorwerpen van waarde na
de diensten uit de kerk verwijderen.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Oosterwolde (Geld.): W.
'roegindeweij fe Bleiswijk; te Enter (toez.):
W. E. Kalkman te St. Laurens. Aangenomen
naar Joure (2e pred.pl.): K. Venema, vic.
aldaar.
Ned. Prot. Bond
Aangenomen naar Wassenaar: J. Zuur
deeg te Parijs.
Geref. Kerken
Bedankt voor Veenwöudsterwal: Joh.
Knol te Bovensmilde.
Chr. Geref. Kerken
Tweetal te Kornhorn: G. Bilkes te Am-
>terdam-Z. en M. Vlietstra te Eemdijk.
DE RAAD VOOR DE SCHEEPVAART te Amsterdam heeft vanmorgen uitspraak
gedaan over de stranding van de IJmuidense logger IJM 14 „Annie". Op 21 januari
van dit jaar is deze motorlogger, na door stormweer schade te hebben opgelopen, op
de reis van de visgronden naar IJmuiden ter hoogte van het lichtschip „Goeree" aan
de grond gelopen. De „Annie" met de schipper A. B. uit IJmuiden op de brug, was op
14 januari uit IJmuiden vertrokken om op 58 graden noorderbreedte te vissen. Na
enige dagen steken in zwaar stormweer, sloeg op zondag 19 januari een zware zee
op het gehele schip. Enige ramen in het stuurhuis braken en de deuren van het
stuurhuis en de schippershut werden ontzet; deze ruimten liepen vol water. Het licht
sloeg uit. De matroos A. Vlieland, die met de schipper op de brug was en stuurde,
werd van achter het roer naar de buitenbrug geslagen. De motordrijver kwam boven
en bracht de roerganger, die gewond en versuft was, naar het achterlogics. Daarna
kon hij het licht weer hi orde «taken. Bfl htet nagaan van de aangerichte schade bleek,
dat de radio, de richtingzoeker en het echolood defect waren. Het kompas was schijn
baar in orde. Later bleek dit fout aan te wijzen. Toen het daglicht werd, nam de wind
af. De schipper besloot naar IJmuiden terug te keren om de schade te herstellen.
Omstreeks 11 uur werd de thuisreis aan
gevangen; de koers was Z.Z.W. Op 20
januari was hef, goed weer, maar een beetje
heiig; in de avond kreeg men zware
sneeuwbuien. Het was daardoor niet moge
lijk enige verkenning van de wal te krijgen.
Op 21 januari om 1.30 uur, is de schipper
eerst zuidoost en later oost gaan sturen.
Daar met het handlood nog 16 vaam werd
gelood, bleef de schipper eerst nog volle
kracht varen. Toen daarna een zware
sneeuwbui inviel, is vaart geminderd. Kort
nadat 16 vaam was gelood, voelde de
schipper een lichte stoot. Hij zette de motor
op volle kracht achteruit en toen het schip
direct daarna vlot kwam, is hij om de west
gaan stomen. De schipper bevond zich toen
op de brug met de matroos A. Vlieland; het
was toen ongeveer 4 uur. Ongeveer 10
minuten later zag de schipper een gafna-
lenvisser; hij praaide die. Toen dit scheepje
langszij lag, vroeg de schipper aan de
schipper van het andere vaartuigje welke
koers hij toen voorlag. De koers van de
garnalenvisser was noordwest; het kompas
van de „Annie" wees toen west ten noor
den aan en verschilde dus drie streken met
dat van het andere vaartuig. Kort daarna
klaarde het op en zag de schipper het licht
schip „Goeree". Hij voer daarheen en
bleef daar in de buurt tot het licht was
geworden. Hierna is hij langs de wal naar
IJmuiden gestoomd; hij arriveerde daar
21 januari te 13.30 uur.
In den blinde gevaren
Het oordeel van de raad luidt:
„Hoewel de verklaringen, die door de
schipper van de „Annie" en door de stuur
man Dc Vink en de roerganger-matroos
Vlieland zijn afgelegd, op verschillende
punten van elkaar afwyken. waardoor het
bezwaariyk is met zekerheid zich een juist
beeld te vormen over alle feiten, welke tot
het stoten van de „Annie" op 21 januari in
de omgeving van het lichtschip „Goeree"
hebben geleid, is by het door de raad inge
stelde onderzoek komen vast te staan, dat
de „Annie" na het aanvangen van dc thuis
reis gedurende ongeveer twee etmalen zon
der enige verkenning met een zuidelijke
koers in den blinde heeft gevaren.
In dc vroege morgen van 21 januari
werd een vuur waargenomen. De tijd,
waarop dit. geschiedde, staat niet vast. De
schipper hield het voor het vuur van
IJmuiden en gaf order op dit vuur aan te
houden. Enige tijd daarna voelde men het
schip stolen. Er is toen met de machine
gemanoeuvreerd. Welke manoeuvres dit
zijn geweest, staat ook niet vast, maar wel,
dat de „Annie" na korte tijd weer is vlot
gekomen en dat de schipper toen een wes
telijke koers heeft laten sturen om dieper
water op te zoeken.
Ten aanzien van de vraag of schipper A.
B. schuld aan het omhooglopen van de
„Annie" moet worden verweten, wordt
vooropgesteld, dat de raad doordrongen is
van de moeilyke omstandigheden, waarin
hy, na het overkomen van de stortzee in de
vroege morgen van zondag 19 januari, is
komen te verkeren.
Ook wil de raad daarbij rekening houden
met het feit, dat B. pas enkele weken als
schipper voer en als zodanig praktisch nog
geen ervaring bezat.
Toch meent de raad. dat de schipper niet
vrijuit gaat, aangezien hij, zodra hij een
licht in zicht had gekregen, terwijl hij
enige tijd tevoren een diepte van 16 vaam
had gelood, had moeten beseffen, dat hij de
kust naderde, terwijl hij in het geheel niet
wist op welk punt dit het geval was. Het
was toen zaak geweest vaart te minderen,
geregeld te blijven loden en alles in het
werk te stellen om zekerheid ten opzichte
van het vuur te krijgen. De schipper heeft
dit alles nagelaten, met als gevolg, dat hij,
met volle kracht varend, geheel onver
wacht met zijn schip ten oosten van het
lichtschip „Goeree" aan de grond is ge
lopen. Het is een gelukkige omstandigheid,
dat de „Annie" zo spoedig weer is vlot
gekomen en door het stoten geen schade
heeft opgelopen.
Dc raad is van oordeel, dat de schipper
schuldig is aan het aan de grond lopen van
de „Annie" en heeft hem gestraft door het
litspreken van een berisping.
SAFI (UPI) Het Nederlandse vracht
schip „Lijnbaan", dat in de Marokkaan
se havenstad Safi goederen zou afleveren
voor de Amerikaanse luchtmacht in Ma
rokko, houdt de lading aan boord en ver
trekt binnenkort met onbekende bestem
ming. Hiertoe is besloten na besprekingen
tussen de Amerikanen en de Marokkaan
se autoriteiten, gehouden nadat ruim 2000
Marokkaanse havenarbeiders woensdag
een protestdemonstratie hadden georgani
seerd tegen het ontladen van het schip.
Het schip moest woensdagavond op be
vel van de Marokkaanse autoriteiten de
haven verlaten en heeft sindsdien buiten
gaats het verloop der dingen afgewacht.
Amerikaanse noch Marokkaanse autori
teiten wilden donderdag veel over het ge
val zeggen. De Amerikanen waren, naar
het schijnt, niet op de hoogte van de komst
van het schip en er heerste verwarring
omdat de verbindingen tussen de Ameri
kanen hier en hun bevoorradingsbasis in
Livorno in Italië verbroken waren.
Een woordvoerder van het Marokkaan
se ministerie van Buitenlandse Zaken wil
de zich evenmin erover uitlaten.
Toen de demonstranten bij de kade ar
riveerden had de „Lijnbaan" reeds zee ge
kozen. De „Lijnbaan" heeft reeds enkele
malen eerder Safi aangedaan. Naar ver
luidt heeft het schip thans koers gezet naar
Port Lyautey, waar een basis van de Ame
rikaanse marineluchtvaartdienst is ge
vestigd.
Minister Cals wijdt in zijn memorie van
antwoord aan de Eerste Kamer over het
wetsontwerp tot wijziging van de lageron-
derwijswet 1920 nogmaals een beschou
wing aan de kwestie van het ontslag der
gehuwde onderwijzeres, die in de Tweede
Kamer aanleiding heeft gegeven tot veel
discussie en tot het indienen van enige
amendementen. Door de aanneming van
het amendement van het Tweede Kamer
lid de heer Van Sleen (P.v.d.A.) is uit het
wetsontwerp geschrapt het artikel, waar
in staat dat de gemeenteraad kan bepalen
dat de onderwijzeres, die in het huwelijk
treedt, op grond daarvan kan worden ont
slagen. De minister heeft dit amendement
ernstig ontraden, omdat hij meende dat
bij aanneming daarvan onzekerheid zou
blijven bestaan over de vraag, of de ge
meentebesturen bevoegd zullen zijn bij
verordening te bepalen, dat de huwende
onderwijzeres zal worden ontslagen. Door
de indiening en verwerping van het amen-
dement-Toxopeus (V.V.D.), dat in het
wetsontwerp een verbod tot ontslag aan
de huwende onderwijzeres wilde doen op
nemen, is er nu echter in ieder geval geen
onzekerheid meer over de vraag wat de
opvatting van de Tweede Kamer is. Dooi
de verwerping van dit laatste amende
ment, aldus de minister, heeft die Kamer
zich immers uitdrukkelijk uitgesproken
tegen een beknotting van de bevoegdheid
van de gemeentebesturen om een onder
wijzeres, die in het huwelijk treedt, te ont
slaan. Dezelfde conclusie kan worden ge
trokken uit de discussies over het amen
dement-Van Sleen. De meerderheid van
degenen, die hun standpunt ten aanzien
van dit amendement hebben toegelicht,
sprak immers als haar mening uit, dat
daarmede de vrijheid van de gemeente
besturen niet zou worden aangetast. Zij
wilden deze ook niet aantasten. Uit de op
merkingen in het voorlopig verslag van de
Eerste Kamer meent de minister te mo
gen concluderen, dat deze Kamer in gro
te meerderheid eenzelfde standpunt in
neemt.
De 49-jarige werkman H. Visser uit
Badhoevedorp is vanmorgen op een nog
naamloze weg in nieuw west in Amster
dam onder de wielen van een achteruit
rijdende auto gekomen en aan de verwon
dingen overleden.
De man zat gehurkt met zijn rug naai
de auto en was bezig te controleren of de
kleine houten paaltjes die hij aan het in
slaan was goed op één lijn stonden.
Een 170 ton zware zandzuiger, die in
gebruik is geweest bij Rijkswaterstaat
voor de aanleg van wegen nabij Den
Haag, is over de weg naar elders ge
transporteerd. Centimeter na centime
ter werd het gevaarte, dat wegens de
aanwezigheid van tramdraden van zijn
bovenbouw was ontdaan, over met vet
ingesmeerde balken versleept
De „atomen-voor-de vredesconferentie
van de UNO die in september te Geneve
zal worden gehouden, belooft het grootste
internationale congres van deze soort tot
nu toe te worden. Er zullen laboratorium-
toestellen getoond worden, die ontworpen
zyn met het doel „thermonucleairc reac
ties" teweeg te brengen, hetgeen de weten
schappelijke benaming is voor gecontro
leerde fusie van atomen, in tegenstelling
tot de reeds bekende gecontroleerde split
sing van atomen.
De Verenigde Staten zullen fusietoestel
len in werking tonen, Groot-Brittannië
een model van het ZETA-apparaat uit het
atoomcentrum Harwell en de Sovjet-Unie
zal modellen ontwerpen en toestellen la
ten zien ter toelichting op wetenschappe
lijke verhandelingen. Verder worden wer
kende kernreactoren opgesteld, die ener
gie opwekken door middel van splijting
van zware atoomkernen, en er zullen me
thoden worden gedemonstreerd, die ge
bruikt worden om grondstoffen voor kern
reactoren te maken en te verwerken. Men
zal kunnen zien op welke wijze radio
actieve atoomdeeltjes (isotopen) worden
gebruikt in de geneeskunde, de industrie
en de landbouw. Er staat ook een model
van een atoomsplitser die dient om de
structuur van de materie te onderzoeken.
21 exposanten
De tentoonstelling wordt ondergebracht
in een tijdelijk gebouw, ter lengte van
twee huizenblokken, dat is opgericht op
het terrein van het Volkenpaleis, waar
de conferentie wordt gehouden. De expo
sitieruimte beslaat achtduizend vierkante
meter, meer dan vier maal zoveel als
tijdens de eerste conferentie van deze
aard (Genève 1955), waarvan zevendui
zend vierkante meter is verdeeld over 21
landen: Argentinië 20, Australië 50, België
20, Canada 270, Denemarken 25, Frankrijk
600, Groot-Brittannië 500, Hongarije 30.
India 200, Italië 100, Japan 30, Noorwegen
40, Spanje 50, Tsjechoslowakije 80, Sovjet-
Unie 1000, Venezuela 100, Verenigde Sta
ten 3370, West-Duitsland 100, Zuid-Afrika
50, Zweden 100 en Zwitserland 45. De helft
van de ruimte die de Verenigde Staten
hebben gevraagd, zal gewijd zijn aan kern
fusie.
De tentoonstelling zal geopend zijn van
31 augustus tot 15 september. Ze zal soms
toegankelijk zijn voor het publiek en soms
alleen voor deelnemers aan de conferentie.
De vertegenwoordigde landen zullen
zorgen voor toelichtingen bij de fusie
toestellen, splijtingsreacties en andere de
monstraties. De Verenigde Staten zullen
twee werkende splitsingsreactors opstellen
en verschillende landen zullen modellen
tonen van andere reactors. Zweden bij
voorbeeld een model van een nieuwe
elektro-synchroton van de Lund-universi-
teit, die een vermogen heeft van een mil
joen elektrovolt.
Naast deze UNO-expositie hebben de
Zwitserse autoriteiten een beurs ingericht
waarvoor inzendingen van ondernemingen
uit veertien landen worden verwacht, de
grootste uit Groot-Brittannië.
550 ton papier
Het UNO-secretariaat heeft tot dusver
24.000 uittreksels ontvangen van verhande
lingen (1955: 1067) die door 49 (1955: 38)
landen en vier (1955: vijf) intergouvermen-
tele organisaties worden aangeboden. Tot
dusver hebben 65 regeringen en negen in
ternationale organen bekendgemaakt dat
zij aan de conferentie zullen deelnemen en
er worden nog meer aanvragen verwacht.
Er zullen 77 vergaderingen (1955: 55)
worden gehouden. De verhandelingen heb-®
ben in doorsnee 21 bladzijden. Als de con
ferentie begint zullen er tweehonderd mil
joen vellen gedrukte stukken zijn, die
samen 550 ton wegen.
Drie middagen van de twaalf werkdagen
ter conferentie zullen gewijd zijn aan on
derlinge besprekingen over onderwerpen,
d'z van bijzonder belang zijn gebleken.
Op drie avonden zullen vooraanstaande
deskundigen lezingen houden over onder
werpen van algemeen belang, die zowel
toegankelijk zullen zijn voor het publiek
als voor deelnemers. De geleerden zullen
zich in vijf series gelijktijdige bijeenkoms
ten bezig houden met de volgende onder
werpen: fusie en fundamenteel kern
onderzoek, reactors, isotopen en haar in
vloed op de gezondheid en veiligheids
maatregelen, alsmede de grondstoffen-
voorziening en metallurgie.
De minister heeft in de Tweede Kamer
betoogd dat bij aanvaarding van het amen
dement van de heer Van Sleen gerecht
vaardigde twijfel over de bevoegdheid van
de gemeenteraad kon bestaan. Volgens de
jurisprudentie zou elke algemene re
geling door de gemeenteraad, waarbij
op grond van bepaalde feiten of om
standigheden aan onderwijzend perso
neel ongevraagd ontslag behoort te wor
den verleend, in strijd met de wet moeten
worden geacht, omdat de lager-onderwijs-
wet 1920 de materie van het ontslag der
openbare onderwijzers uitputtend zou heb
ben geregeld en daarbij ieder ontslag af
zonderlijk door de gemeenteraad beoor
deeld wenst te zien. Dit heeft, voor wat be
treft het ontslag wegens huwelijk, gegol
den tot 1925 en voor andere ontslaggron
den ook daarna. Krijgt het aanhangige
wetsontwerp kracht van wet, dan is daar
mede, voor wat de huwende onderwijzeres
betreft, naar de letter de toestand van
vóór 1925 teruggekeerd. Er is echter vol
gens de minister één belangrijk verschil,
dat in de Tweede Kamer door de verwer
ping van het amendement-Toxopeus uit
drukkelijk is vastgelegd: de wetgever van
thans heeft niet de bedoeling met dit voor
stel de vrijheid van de gemeentebesturen
op dit punt uit te sluiten. Naar het oor
deel van de minister zal reeds op die grond
de bedoelde jurisprudentie niet kunnen
worden gehandhaafd.
De minister heeft over deze kwestie nog
overleg gepleegd met zijn ambtgenoot
van Binnenlandse Zaken. Deze is van oor
deel, dat ook op andere gronden aan de
oude jurisprudentie geen betekenis meer
mag worden toegekend. Artikel 125 van de
Ambtenarenwet 1929 legt op de gemeente
besturen de verplichting algemeen ver
bindende voorschriften vast te stellen om
trent het ontslag van het gemeentelijk
personeel, voor zover dit niet reeds bij de
wet is geregeld. Aangezien artikel 38 der
lager-onderwijswet 1920 niet meer doet
dan het aanwijzen van het tot ontslag be
voegde gezag en de procedure, die bij het
verlenen van ontslag moet worden ge
volgd, kan daaraan geen argument wor
den ontleend om de bevoegdheid van de
gemeenten tot regeling van aanvullende
ontslaggronden te bestrijden. Dat het ont
slagrecht in de lager-onderwijswet 1920
uitputtend is geregeld, meent de minister
van Binnenlandse Zaken in afwijking
van zijn ambtsvoorganger van 1934 te
moeten ontkennen. Indien dit zo was, zou
de Kroon in beslissingen, die recenter zijn
dan de genoemde jurisprudentie, de door
tal van gemeenten getroffen afvloeiings
regelingen niet als rechtsgeldig erkend
hebben. De gemeentebesturen zijn be
voegd aanvullende regels met betrekking
tot het ontslag te geven, mits daarbij de
bepalingen van de lager-onderwijswet 1920
in acht worden genomen.
Verschillende redeneringen leiden der
halve tot dezelfde conclusie, aldus de mi
nister, dat de gemeenteraad kan bepalen,
dat de onderwijzeres, die in het huwelijk
treedt, op die grond wordt ontslagen. De
minister zal dan ook in de toekomst een
dergelijke gemeentelijke verordening niet
ter vernietiging voordragen.
Gemeentelijke bevoegdheid
De minister antwoordt op de vraag of
de gemeentebesturen het recht zullen be
zitten, indien geen verordening is gemaakt
incidenteel een onderwijzeres bij het aan
gaan van een huwelijk te ontslaan, dat ar
tikel 38 formeel daaraan niet in de weg
staat. De betrokkene heeft dan uiteraard
het recht van beroep op Gedeputeerde
Staten en de Kroon, die incidenteel moe
ten beoordelen, of het ontslag terecht is
gegeven, niet uitsluitend uit het oogpunt
van rechtmatigheid, maar ook uit het oog
punt van doelmatigheid. Deze beleidscon
trole bestaat niet, indien een gemeentelij
ke verordening tot ontslag zou verplich
ten. Ontbreekt een dergelijke verordening
dan kan ook naar de mening van de mi
nister het enkele feit van 't huwelijk geen
aanleiding zijn een huwende onderwijze
res ongevraagd ontslag te verlenen.
Slechts wanneer als gevolg van dat huwe
lijk zich omstandigheden voordoen, die de
onderwijzeres voor het vervullen van haar
taak ongeschikt zouden maken, kan het
ontslagbesluit gewettigd zijn.
De stelling dat hiermede een wel zeer
onevenwichtige toestand zou zijn ontstaan
met betrekking tot de rechtspositie van de
huwende onderwijzeres acht de minister
niet juist. De onderwijzeres, die in dienst
treedt van een gemeente en zich op de
hoogte stelt van de in die gemeente voor
haar geldende verordeningen, zal in vele
gevallen weten, wat haar te wachten staat.
Sedert enige da
gen richten niet
alleen de zenders
Moskou en Ba
koe zich tot de
Koerden, maar
eveneens de zen
der Bagdad. Het is
overigens weinig
waarschijnlijk, dat
de Koerden zich
aan de zijde van
de nieuwe macht
hebbers in Irak
zullen scharen,
daar deze wel
evenzeer tegen een
onafhankelijk (of
zelfs maar auto
noom) Koerdistan
zullen zijn gekant
als hun vermoorde
voorgangers.
De Koerden wo
nen in Turkije,
Syrië, Irak, Per-
zië en de Sovjet-Unie. Volgens Koer-
distaanse publikaties zijn er wel vier mil
joen in Turkije, drie miljoen in Iran, één
miljoen in Irak en een 160.000 in de Sov
jet-Unie. De Volkenbond, welke zich des
tijds ook met het Koerdenvraagstuk bezig
hield, publiceerde cijfers, waarbij men tot
een totaal van slechts drie miljoen kwam.
De Koerden zijn geen Arabieren, maar
spreken een indo-Europese taal, welke is
verwant aan het Perzisch. Zij belijden de
mohammedaanse godsdienst en behoren tot
de sunnieten, terwijl de Perzen en vele
bewoners van Irak tot desjiieten behoren.
Na de eerste wereldoorlog beoogde het
MiMW
distan, maar het verdrag van Lausanne van
1923 liet dat onderwerp vallen. Na de twee
de wereldoorlog hadden de Koerden niet
veel meer succes. Vertegenwoordigers van
veel meer succes met hun memorandum
tot de conferentie van San Francisco.
Toen in 1947 oen opstand van de Koer
den in Irak werd onderdrukt, slaagde de
leider van de opstandelingen erin de Sov
jet-Unie te bereiken, waar hem de zender
Bakoe ter beschikking werd gesteld voor
propaganda onder de Koerden.
Het Koerdenvraagstuk zal voor de be
trokken regeringen, met name ook die van
Irak (zoals het kaartje wel toont) in de
verdrag van Sèvres een autonoom Koer- toekomst nog heel wat zorgen baren
