Uiterst ijle lucht aan de rand van de
dampkring remde Spoetnik II af
Kunstmatig kweken van
oesters blijkt mogelijk
Laagvliegers brachten paniek
in het Franse dorpje Liévin
Djakarta vond geen bewijs van
Nederlands aandeel in opstand
Bewoners van Barbados zagen haar
vurig spoor in oceaan dalen
Indonesisch vertegenwoordiger in Den
Haag deed verslag van inspectiereis
WOENSDAG 13 AUGUSTUS 1958
7
Geleidelijk nauwer
DE RAKET NAAR DE MAAN
Bejaarde patiënte overleefde de schrik niet
Gezagscrisis
Blijvende samenwerking
bij poolonderzoek
Geen plannen tot geweld
inzake Nieuw Guinea
Reconstructie van gebeurde
met Frank Kierdorf
Vermoedelijk wraakneming
op onwillige directie
Poolse geestelijke klaagt
Warsehause journalist aan
Experimenten in Wemeldinge leverden
opmerkelijke resultaten op
Middensluis neemt taak
van Noordersluis over
Slechts zeer grote schepen
zullen niet geschut
kunnen worden
Gerepatrieerden naar de
Verenigde Staten
Kerkelijk Nieuws
(door drJ. J. Raimond jr.)
SPOETNIK II - officiële benaming:
Kunstmaan 1957 beta - is op 3 november
1957 zijn omgang om de aarde begonnen.
lij is in de nacht van 13 op 14 april 1958
niet ver van het eiland Barbados in de
Atlantische Oceaan gestort, nadat zij 2.367
omlopen had volbracht. Nadat de waarne
mers de overrompelende verschijning van
de eerste kunstmaan - die op 3 oktober
1957 in haar baan werd gebracht - te bo
ven waren gekomen, konden zij na de
aankondiging van de tweede Russische
kunstmaan onmiddellijk aan het werk
tijgen. Met de eerste kunstmaan hadden zij
zoveel ervaring opgedaan, dat zowel zij als
hun rekenmachines meteen op volle toeren
begonnen te werken, met het gevolg, dat
reeds binnen enkele dagen na de opstijging
betrouwbare gegevens omtrent de baan
van „1957-beta" bekend waren.
Het behoeft geen verwondering, dat de
baan van een kunstmaan niet onmiddellijk
bekend is. De ingenieurs, die met hun
raketten de kunstmaan omhoog brengen,
kunnen namelijk niet voorstellen hoe groot
de beginsnelheid van de kunstmaan pre
cies zal zijn, evenmin kunnen zij instaan
voor de richting, waarin de kunstmaan
haar ommegang begint. En juist de richting
en de grootte van de aanvangssnelheid zijn
beslissend voor de baan, die de kunstmaan
gaat volgen. Daar de ingenieurs verstek
moeten laten gaan, moeten de waarnemers
de gegevens leveren die nodig zijn om de
baan te weten te komen. Om nu maar bij
Spoetnik II te blijven: zijn baan bleek vrij
wel cirkelvormig te zijn, met dien ver
stande echter dat het middelpunt van de
baan ongeveer 700 km bezijden het mid
delpunt van de aardbol lag.
In de hierbij weergegeven tekening is
de baan van Spoetnik II te zien.
Die baan was voorbestemd geleidelijk
nauwer te worden. Immers, de kunstmaan
moet bij elke ommegang een deel van haar
baan door de dampkring afleggen. Op dit
deel wordt haar beweging geremd. De
moleculen van de dampkring trachten haar
vaart te stuiten. Deze belemmering heeft
tot gevolg dat de omlooptijd van de kunst
maan korter wordt en de uitmiddelpuntig
heid van de baan verkleind wordt. Op 4
november 1957 bedroeg de omlooptijd 103,7
minuut, op 21 januari 1958 99,5 minuut.
Inmiddels was het apogeum - zie de teke
ning - van 1.630 km verlaagt tot ongeveer
1.250 km.
Nadat de waarnemers en de rekenaars,
de laatsten geholpen door elektronische
rekenmachines, de verandering van de
baan hadden vastgesteld, overhandigden zij
hun gegevens aan de theoretici. Deze moes
ten trachten te berekenen hoe ijl de lucht
is op de hoogte waar de kunstmaan wrij
ving ondervond? r—t
Uit de bijgaande tekening blijkt dat de
baan van de kunstmaan geleidelijk nauwer
wordt, maar dat de grootste verandering
zich voltrekt nabij het apogeum - de plaats
waar de baan van de kunstmaan het verst
van het aardoppervlak verwijderd is. De
hoogte van het perigeum - de plaats, waai
de baan het dichtst bij de aarde is - ver
andert daarentegen slechts weinig. En dat
is juist de plaats, waar de kunstmaan ge
remd wordt.
De verbazing van de onderzoekers
was groot toen bleek, dat de lucht
minder ijl is dan vermoed werd en
dat derhalve de kunstmaan veel ster
ker geremd werd dan voorspeld was.
De lucht is overigens nog ijl genoeg
op een hoogte van 220 km, namelijk
slechts het drie miljardste deel van de
Op bovenstaande wijze hoopt een groep
ingenieurs op Cape Canaveral met een
combinatie van Thor en Vanguard-
raketten een „lasso" om de maan te
werpen. Als het schot, dat zij in de
tweede helft van augustus, wanneer
de maan het dichtst bij de aarde komt,
gaan lossen ook wil lukken dan zou de
satelliet van het krachtveld van de
aarde in dat van de maan moeten over
gaan. Zij zou dan ook nog genoeg eigen
snelheid moeten hebben om niet op
de maan te pletter te vallen, maar om
er een baan omheen te beschrijven
(ook langs de van ons afgewende kant)
en vervolgens weer in het krachtveld
van de aarde terug te keren.
luoht in uw huiskamer, In geen enkel
laboratorium is het ooit gelukt een gas
even ijl te maken als de lucht op 220
km hoogte.
De uitkomsten, verkregen met an
dere kunstmanen zullen ons de ijlheid
van nog hogei-e, lagere lucht doen ken
nen. Elke keer dat de kunstmaan door
haar perigeum gaat, botst zij tegen
enkele grammen lucht en dit brengt
haar tocht langzaam maar zeker tot
een einde. De tekening laat zien, dat
haar baan gaandeweg nauwer wordt
en dat derhalve de weg, die de kunst
maan door de dampkring heeft af te
leggen, steeds langer wordt en dus de
weerstand toeneemt.
Tegen de tijd, dat de omlooptijd is ver
minderd tot negentig minuten nadert het
De heer G. Land te Steenwijk, die vele
betrouwbare waarnemingen van kunst
manen op zijn naam heeft staan,
maakte op de avond van 13 april,
klokke 20.51, de hier afgebeelde foto.
einde van de kunstmaan. Voor Spoetnik II
was 13 april 1958 de laatste datum.
De Spoetnik II was heel kort voor zijn
einde boven West-Europa zichtbaar. De
hierbij afgedrukte foto is een van de aller
laatste, die genomen werd, namelijk op 13
april klokke 20.51. Spoetnik II was toen
zeer helder.
Uit verslagen van. schepelingen in de
Caraïbische zee en van waarnemers aan
de oostkust van de Verenigde Staten, blijkt
hoe indrukwekkend het einde van de
kunstmaan is geweest. Boven de staat New
England was Spoetnik II in de nacht van
13 op 14 april zichtbaar, en dit was zeer
merkwaardig, want de kunstmaan werd op
dat ogenblik niet door de zon beschenen!
Een onweerlegbaar bewijs, dat de kunst
maan tot gloeien werd gebracht door de
wrijving met de lucht, op een soortgelijke
wijze als meteorieten (vallende sterren)
tot li ch tafstra ling komen.
Korte tijd later hield de vonkensproeien
de kunstmaan de blikken van schepelin
gen, varende in de Caraïbische zee, gevan
gen. Zij verspreidde een intens licht, veel
helderder dan dat van de maan. Bewoners
van het eiland Barbados zagen de laatste
levensminuut van Spoetnik II. Zij had toen
een lange vurige staart. Met het gecre
meerde cadaver van de hond Laïka stortte
Spoetnik II nabij de noordkust van Zuid-
Amerika in de Atlantische Oceaan.
(Van onze correspondent in Parijs)
De Franse bevolking, in het bijzonder
die in de provincie, in de buurt wonend
van vliegvelden, waar de straaljagers van
het Franse leger zijn gestationeerd of in de
landstreken, waarboven deze hun oefen-
vluchten houden, is verontwaardigd over
het lawaai, dat zij moet ondergaan. Men
heeft van verscheidene zijden protesten
aan het ministerie van Defensie gezonden
en hier en daar zijn comité's gevormd, die
„handelend willen optreden''. Hoe, is nog
een open vraag. De druppel, die deze keer
de emmer heeft doen overlopen, is een
sterfgeval in het plaatsje Liévin in het
mijnwerkersdistrict Pas de Calais geweest.
Enige dagen geleden kwamen daar des
ochtends vier straaljagers laag overvlie
gen, de inwoners schatten dat zij vlogen
tussen 25 en 50 meter boven de huizen.
Het waren waarschijnlijk vier Tridents
van de basis Kamerrijk, op zijn Frans
Cambrai geheten. Er ontstond bij een deel
van de bevolking een paniek. Een loodgie
ter die op een dak werkte, kon zich slechts
met moeite van een wisse dood redden
door zich aan een schoorsteen vast te
klampen anders was hij meegezogen door
een wervelwind. Vrouwen, die op de
markt haar inkopen deden, wierpen zich
op de grond. Kleine kinderen gilden van
angst. Een verkoopster uit een kruideniers
winkel rende naar buiten en kwam pas
enige honderden meters verder tot bezin
ning. Een oude dame viel flauw. Een
schooljongen kreeg een zenuwschok en
wordt nog verpleegd. Tragisch was het
overlijden van een vrouw op leeftijd, die
een hartkwaal had en als gevolg van een
beroerte enige tijd het bed moest houden.
Haar man, die haar verpleegde, heeft ver
teld hoe horen en zien enige minuten ver
gingen toen de straaljagers over het huisje
van de oude mensen donderden: Ik hoorde
enige tijd niets. Plotseling drong het tot
me door dat mijn vrouw een kreet had ge
geven. Ik sprong naar haar bed. Zij bleek
gestorven. De weduwnaar heeft thans,
mede op aandringen van zijn zoon, een
mijnbouwingenieur, een klacht bij de poli
tie ingediend. Noch hij noch de zoon vraagt,
zoals in Frankrijk in zulke gevallen ge
bruikelijk is, een geldelijke schadeloosstel
ling. Zij willen alleen dat dergelijke onge
lukken in het vervolg voorkomen zullen
worden.
Het ministerie van Defensie heeft nog
steeds niet gereageerd. Het heeft er alleen
aan herinnerd, dat er zeer strikte c.onsig-
nes bestaan voor de straaljagerpiloten. Zij
mogen in geen geval boven bewoonde ge
bieden de geluidsbarrière doorbreken, noch
mogen zij laag vliegen. Waar er echter in
Frankrijk van een gezagscrisis tussen het
burgerlijke bestuur en legerleiding kan
worden gesproken, lijkt de regering ook
in kwesties als de onderhavige niet over
die macht te beschikken, welke haar rech
tens toekomt.
De publieke opinie is door het sterfgeval
te Liévin des te meer verontrust omdat
proefnemingen enige jaren geleden hebben
bewezen dat het lawaai van de straaljagers
inderdaad voor levende wezens dodelijk
kan zijn. Een i-at, geplaatst voor een ge
luidsbron van hoge frequentie, stierf bin
nen zes minuten, een konijn binnen twaalf.
In Savoye werd een kweker van zilver
vossen geruïneerd tijdens de NAVO-oefe-
ningen in juni. De moederdieren, opge
schrikt door het lawaai van de straaljagers,
doodden toen zelf hun jongen. In zulke
gevallen kan men overigens nog wel van
„prijs voor de vrijheid" en van „het recht
tot iuchtverdediging" spreken, maar in het
geval, van de patiënte van Liévin gaan
zulke argumenten niet meer op. Men hoopt
nu dat het overwicht van het ministerie
van Defensie op de straaljagerpiloten weer
zodanig zal worden dat zij het schandalige
van hun vergrijp tegen de instructies zul
len inzien.
MOSKOU, (AFP) Het internationale
comité voor de verkenning van het zuid
poolgebied heeft op zijn tweede zitting,
die te Moskou is gehouden, het program
voor de onderzoekingen in 1959 goedge
keurd. De vertegenwoordigers van Austra
lië, Engeland, Frankrijk, de V.S., de Sov
jet-Unie en andere landen welke aan het
onderzoeken van het zuidpoolgebied deel
nemen, verklaarden dat hun landen dit
werk ook na het einde van het Internatio
nale Geofysische Jaar zullen voortzetten.
Eenstemmig werd besloten een kaart
van het zuidpoolgebied op schaal van één
op drie miljoen samen te stellen. Dit werk
zal worden geleid door de Franse voorzit
ter van het comité, dr. Laclavère. Het
comité zal een tijdschrift gaan uitgeven,
dat zal worden verzorgd door het naar
Scott genoemde poolinstituut te Cam
bridge en het Zuidpoolinstituut van Le
ningrad. Voorts werd besloten, de nauwe
samenwerking op geologisch en glaciolo-
gisch gebied voort te zetten. Ook werd een
uitbreiding van het aantal stations aanbe
volen.
Het comité zal in februari-maart van
het volgend jaar in Australië opnieuw bij
eenkomen.
CANBERRA (Reuter) De Australische
minister van Buitenlandse Zaken Casey
heeft dinsdag in het parlement verklaard,
dat de Indonesische regering de verzeke
ring heeft gegeven geen plan te koesteren
voor het gebruik van geweld om haar aan
spraken op Nederlands Nieuw-Guinea te
verwezenlijken.
In zijn verklaring voor de volksverte
genwoordiging, zeide de minister, dat „er
bewijs was geweest van enige toegenomen
kracht van de strijdkrachten van Indo
nesië, doch niet in een mate om reden tot
enigerlei bezorgdheid te geven.
De Australische regering werd volgens
Casey kortgeleden enigszins verontrust
door een verklaring, die van militaire aard
bleek te zijn en werd toegeschreven aan
een hoge militaire autoriteit in Indonesië.
Waarnemers menen, dat de minister
doelde op een verklaring van de Indonesi
sche chef-staf, luitenant-generaal A. H.
Nasution, dat als de diplomatie mocht fa
len in het Nederlandse-Indonesische ge
schil, de „militaire weg" zou worden
gevolgd.
Minister Casey zeide, dat de Australi
sche ambassadeur in Indonesië, Maclntyre,
opdracht heeft gekregen deze verklaring
onder de aandacht van de Indonesische
minister van Buitenlandse Zaken te bren
gen en een categorische ontkenning heeft
gekregen, dat Indonesië enigerlei plan zou
koesteren om geweld te gebruiken.
De binnenste dikke cirkel stelt het
aardoppervlak voor. De aarde is om
geven door haar dampkring, aangeduid
door stipjes. Als we de allerijlste bui
tenste dampkring meetellen, strekt de
dampkring zich tot ongeveer 1000 km.
boven het aardoppervlak uit. M is het
middelpunt van de aarde. De figuur is
op schaal getekend. Op 4 november
1957 beschreef Spoetnik II de baan 1,
een vrijwel cirkelvormige baan met het
middelpunt M 1. Ten gevolge van de
weerstand die zij nabij het perigeum
ondervond, werd de baan allengs nau
wer. Op 21 januari 1958 beschreef zij
baan 2, met het middelpunt M 2. De
hoogte van het apogeum was van de
aanvankelijke waarde 1.630 km., ver
minderd tot 1.250 km., de hoogte van
hel perigeum was slechts enkele kilo
meters kleiner geworden. Toen zij snel
haar einde tegemoet ging - begin april
1958 - beschreef de Spoetnik II de baan
3. Langs haar gehele baan had zij de
weerstand van de lucht te verduren en
dit bracht haar „ten val".
FLINT (UPI) —De politie van Flint
heeft een reconstructie gemaakt van de
brandstichting in een wasserij-stomerij te
Flint, in de Amerikaanse staat Michigan
De vakbondsfunctionaris Frank Kier
dorf was bezig achterin de winkel benzine
uit te gieten. Toen hij daarmee bezig was
en de lucht in de "winkel, yêfzadigd ragkte
van benzinedamp, .begon in 'een vertrekje
achter de winkel een verklikker te werken
van een stoomketel. De verklikker scha
kelde een pomp in. Dit veroorzaakte von
ken en de vonken brachten de benzine
damp tot ontploffing. Kierdorf stond mid
denin een vuurzee en zag slechts één uit
weg door het vertrekje waar de pomp
van de waterketel stond. Zijn helpers, die
buiten de winkel stonden te wachten, re
den hem naar zijn woning, waar ze zalf
op de brandwonden deden. Vandaar
brachten ze hem naar het ziekenhuis in
Pontiac, 160 kilometer van Flint. De
zwaargewonde Kierdorf werd afgezet op
het grasveld bij de hoofdingang van het
ziekenhuis, waar hij donderdag is overle
den.
Op verdenking van medeplichtigheid is
de vakbondsfunctionaris Jack Thompson
gearresteerd, die ook in dienst is van de
bond van vrachtautochauffeurs. Hij wordt
ervan verdacht samen met Frank Kier
dorf en diens oom Herman Kierdorf (ook
een vakbondsfunctionaris) de brand te
hebben gesticht in Flint. Herman Kier
dorf is voortvluchtig. Volgens de openba
re aanklager heeft het drietal de wasse
rij in brand gestoken omdat de directie
zakelijk niet tegemoetkomend genoeg was
tegenover de vakbond.
WARSCHAU (AFP) De pastoor van
een parochie in de Poolse provincie Wroclav
(Breslau) Jankowski, heeft bij een recht
bank een aanklacht ingediend wegens las
ter tegen de communistische journalist
Gontarz van het Warsehause blad „Setan-
dar Mlody". Pastoor Jankowski heeft be
zwaar tegen een ax-tikel van Gontarz onder
de kop „De erfgenamen van de Inquisi
tie". Dit is de eerste maal sedert de twee
de wereldoorlog, dat een Poolse rooms-
katholieke geestelijke een communistische
journalist wegens laster aanklaagt. De
plaatselijke rechtbank heeft zich onbe
voegd verklaard.
„Er zijn inderdaad positieve aanwijzin
gen, dat er actieve buitenlandse inmen
ging is geweest in het gebied van de Mi-
nahasa tijdens de opstand tegen de cen
trale Indonesische regering. Er zijn in het
gebied echter geen bewijzen aangetroffen
van actieve Nederlandse deelnemeing aan
de rebellie. De regering in Djakarta zal
de kwestie van de buitenlandse bemoeie
nissen met deze strikt binnenlandse aan
gelegenheid van Indonesië op diplomatiek
niveau bespreken met de regeringen, van
welker inmenging men bewijzen heeft aan
getroffen."
Dit verklaarde de heer Sudjoko Hudyo-
noto, eerste secretaris van de Indonesi
sche vertegenwoordiging in Den Haag. De
heer Sudjoko Hudyonoto keerde kortelings
op zijn post terug van een oriëntatiereis,
die hem gedurende 40 dagen voerde naar
Makasar, Morotai, Djailolo. Menado, Bin-
tung, Gorontalo, Donggala, Kendari, Sura-
baia, Malang, Djokjakarta, Bandung en
Djakarta. In de Indonesische hoofdstad
besprak de eerste secretaris van de ver
tegenwoordiging zijn bevindingen met
president Sukarno, leden van de centrale
regering en vooraanstaande politici. Hij
maakte zijn tournee onder meer in gezel
schap van de chef staf van het Indonesi
sche leger, generaal majoor Nasution.
Als aanwijzingen van de rechtstreekse
buitenlandse inmenging in de Minahasa
noemde de heer Sudjoko Hudyonoto:
1. De nieuwe wapens, die de troepen
van de centrale regering op de verzetslie
den buit maakten. Pakhuizen vol wapens
van allerlei kaliber zijn in Menado aan
getroffen. De centrale troepen vonden er
bijvoorbeeld luchtafweergeschut van zeer
modern type, bommen van 500 kilo en ba-
Na jaren van intense studie is men in
biologische kringen tot de conclusie geko
men dat oesters kunstmatig kunnen wor
den gekweekt. Dat heeft dr. P. Korringa,
directeur van het Visserijlaboratorium te
IJmuiden, en „vader van.de Zeeuwse oes
ters" verklaard op een bijeenkomst te
Goes van Zeeuwse oesterkwekers, waarin
ook een Amerikaanse bioloog over deze
experimenten mededelingen deed.
Dr. Korringa zei dat in het laboratorium
te Wemeldinge is gebleken dat het uitste
kend mogelijk is op kunstmatige wijze
oesters te kweken. Men is er in geslaagd
oesterlarven binnenskamers te kweken en
de oesters daarna op een andere plaats
dan gebruikelijk is te doen opgroeien. De
ze proeven zijn genomen door de biologen
A. C .Drinkwaard en drs. A. G. Vlasblom.
Zij hebben daarbij opmerkelijke resulta
ten geboekt. Het gelukte drs. Vlasblom
onder meer om oesters, die reeds eitjes
bij zich hadden, deze te ontnemen en lar
ven te doen voortbrengen, waarvan 13,6
pet. zich op de kweekpannen afzette. In
de natuur is dat maar 2 pet. Voorts ge
lukte het hem het broedseizoen te verlen
gen. Theoretisch zou dit er toe kunnen lei
den dat ook na de uitvoering van het Del
taplan het oesterkweken in de Zeeuwse
stromen kan worden voortgezet. De direc
teur van het Amerikaanse visserijlabora
torium te Milford in Connecticut besprak
de werkwijze van de Amerikaanse biolo
gen bij hun proeven met de kunstmatige
oesterkweek, welke tot goede resultaten
hebben geleid. De Zeeuwse oesters, die
naar Milford zijn gezonden ter bestude
ring. hebben zo zei hij goede resul
taten opgeleverd, zodat men alle reden tot
tevredenheid mag hebben.
Aangezien er in scheepvaartkringen
enige onzekerheid blijkt te bestaan over
de grootte der zeeschepen, die gedurende
de herstellingswerkzaamheden aan de
Noordersluis te IJmuiden van 1 tot en met
7 september Amsterdam niet zullen kun
nen bereiken deelt de hoofdingenieur van
de rijkswaterstaat mee, dat deze strem
ming alleen geldt voor zeer grote zeesche
pen en zeer grote olietankers.
Een passagiersschip als de „Johan van
Oldenbarneveldt" dat ongeveer 20.000 ton
meet, zal zonder enige hinder gedurende
die tijd te IJmuiden kunnen worden ge
schut. De middensluizen kunnen namelijk
nog schepen doorlaten, die een lengte van
ruim 600 voet, een breedte van 65 ,'oet en
een diepgang van ruim 29 voet niet te bo
ven gaan. De „Oranje" en enkele zeer
grote buitenlandse passagiersschepen van
gelijke omvang zullen echter gedurende
één week niet via IJmuiden in de Amster
damse haven kunnen meren.
Wetsontwerp door commissie
goedgekeurd
WASHINGTON, (UPI) De juridi
sche commissie uit het Amerikaanse Huis
van Afgevaardigden heeft dinsdag een
wetsontwerp goedgekeurd, dat de toe
lating beoogt van 3.000 Nederlanders uit
Indonesië. Het ontwerp regelt voorts de
toelating van 1500 bewoners van de Azo-
ren, wier huizen door aardbevingen en vul
kanische uitbarstingen in de afgelopen
winter zijn verwoest.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Sint Maartensdijk J. van
der Haar te Waddinxveen te Wester-
schelde (toez.) H. A. Schepers, vicaris te
Zwijndrecht.
Aangenomen naar Enten (toez.) W. A.
Kalkman te Sint Laurens naar Wagen
borgen P. Jansen, viacris te Bergen (N.H.).
Geref. Kerken
Bendankt voor Aduard A. Nagelkerke
Beroepen te Haulerwijk R. D. Beukema
te Doorn.
Aangenomen naar Noordwijk aan Zee
(2de pred.pl.) Th. Ferwerda te Balk (Fr.),
te Zweeloo.
Geref. Kerken onderh. art. 31 K.O.
Aangenomen naar Nijmegen H. D. Doo-
renbos te Maastricht.
zooka's, waarover zelfs de troepen van
Djakarta nooit hebben beschikt.
2. In de haven van Menado liggen vier
schepen, varend onder buitenlandse vlag,
die vol zijn geladen met wapens en muni
tie. De heer Sudjoko Hudyonoto wenste
zich over de nationaliteit van de schepen
niet precieser uit te laten.
3. Er is veel vreemd geld in de Mina
hasa in omloop: taipeh-biljetten, yens,
straits dollars en door de verzetslieden in
het buitenland gedrukt bankpapier.
4. In de door de verzetsleiders verlaten
gebouwen in het opstandige gebied zijn
documenten aangetroffen, die op de bui
tenlandse inmenging wijzen.
5. Een lid van een buitenlandse consu
laire staf heeft zich bij de verzetslieden
aangesloten. Om diplomatieke redenen
kon de heer Sudjoko Hudyonoto zich ook
hierover niet nader uitlaten.
6. Op het vliegveld van Menado zijn
twee nieuwe B-26 bommenwerpers aange
troffen en twee Mustang-jachttoestellen.
De vliegtuigen zijn door bombardemen
ten van de luchtmacht van de centrale re
gering buiten gevecht gesteld. Het bleek,
dat de toestellen door buitenlanders wer
den gevlogen, Chinezen uit Formosa en
piloten van het genre van de Amerikaan
Pope.
Volgens Westerse maatstaven waren
de verzetsgroepen, zeker wat de uitrusting
betreft, de meerdere van die van de cen
trale regering. Dat de kracht van de re
bellie tenslotte toch is gebroken en terug
gebracht tot guerilla-activiteiten
„waar de centrale regering de geëigende
maatregelen tegen zal nemen" meent
de heer Sudjoko Hudyonoto vooral te
moeten toeschrijven aan het feit, dat de
verzetslieden de steun misten van de be
volking. Bovendien gingen de verzetstroe-
pen „tot roof over", wat veel kwaad bloed
zette. Nader verklaarde de eerste secre
taris hierover, dat de leiding van het ver
zet heeft nagelaten de eigen bevolking
voor te lichten over de principiële drijf
veer tot het openlijk verzet. De voorlich
tingsactiviteiten waren te zeer gericht op
het buitenland. Hierdoor wist de bevol
king in het geheel niet waar het om ging.
De tweede fout, die de heer Sudjoko
Hudyonoto als „roof" betitelt, betreft de
door de bevolking geproduceerde copra.
Deze werd door de commandanten van de
verzetstroepen centraal ingenomen, tegen
afgifte van „bonnen", die evenwel nim
mer zijn gehonoreerd. De copra is door de
verzetsleiders verhandeld, zonder dat de
bevolking er de vruchten van kon pluk
ken. In Menado en omstreken vonden de
regeringstroepen bijvoorbeeld tot een
waarde van 150 miljoen aan door de ver
zetslieden afgegeven „bonnen" die devie-
zenroepiahs werden genoemd. Er worden
thans in Djakarta nog besprekingen ge
voerd over de vraag, of de centrale rege
ring deze „schuld aan de bevolking van
het betreffende gebied" al dan niet zal
overnemen. Het is daarom naar hij zeide
geen wonder, dat de bevolking van de in
opstand gekomen gebieden is opgelucht,
dat de gevechten op grote schaal in haar
gebied, waarvan zij de strekking niet be
greep, weer zijn geëindigd.
Ter illustratie kan nog worden gemeld,
dat ten tijde van de schermutselingen een
kilo rijst in de Minahasa rp. 80 kostte. De
centrale regeringstroepen, die bij hun ope
raties ook rijst meevoerden, hebben hier
van een deel op de markt gebracht. De
prijs zakte daardoor tot rp. 7 per kilo. En
hoewel zij thans ten gevolge van aanvoer-
moeilijkheden weer is gestegen, ligt de
rijstprijs nog ver beneden het niveau van
rp. 80.
Nieuw Guinea
Over het omstreden gebied van Weste
lijk Nieuw Guinea verklaarde de heer Sud-
jono Hudyonoto tenslotte, dat de centrale
regering in Djakarta er niet over denkt
tot geweld over te gaan. Elke vrees ten
aanzien hiervan is ongegrond. Ook presi
dent Sukarno is volgens hem allerminst
van plan eventueel Westelijk Nieuw Gui
nea met geweld aan Indonesië te trekken.
„Wij handhaven uiteraard onverminderd
onze aanspraken op het gebied," aldus de
heer Sudjoko Hudyonoto, „maar het zal
worden uitgevochten langs de wegen van
de onderhandelingen, waarbij gebruik zal
worden gemaakt van alle kanalen en in
strumenten, die zich daartoe lenen."
De in verschillende perspublikaties ge
dane uitspraak van chef-staf Nasution,
dat indien de diplomatieke middelen zou
den falen, Indonesië met de kracht van
wapenen zijn aanspraak zal doen gelden,
moet volgens de eerste secretaris uit het
verband van de betreffende redevoering
van de generaal-majoor zijn gelicht. Hij
besloot zijn uiteenzetting met de medede
ling, dat Djakarta uiteraard wel rekening
houdt met de maatregelen, die Nederland
op militair gebied ten aanzien van Nieuw-
Guinea treft en waarvan hij de wijziging
van de Nederlandse dienstplichtwet als
een exponent ziet.
