Euratoom biedt ons land
te weinig bescherming"
Waarschuwing van Kroesjtsjev
aan president Eisenhower
HET WEER
Mao „vol hoopover het
gesprek in Warschau
Prinses Irene begint studie in Utrecht
OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
Londen streeft
inperking van
naar vrijwillige
de immigratie
Den Haag wil
internationale conventie
„Vol hoop"
Britten gaan zich toeleggen
op de waterstof-energie
ZET A-toestel uit Harwell
naar Winfrith Heath
ï&eè MORRIS 'fjeforet/oi/êut//
Hammarskjoeld ontbiedt
dr. Bunche naar Beiroet
Minder buien
R ADI OA CTIEF BESME TTINGSGE VAAR
Rust in Venezuela hersteld
Ds. D. ter Steege benoemd
tot predikant-leraar
Stroppen
Washington vraagt Moskou
antwoord op een nota
lAiri F SCHOENEN
VVCLr SPECIAALZAAK
Scholennood in Indonesië
Het woord is aan
73e JAARGANG No 52
DINSDAG 9 SEPTEMBER 1958
303e JAARGANG No 205
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295
(0 lijnen) Directie, Redactie, Administratie.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 57755
Hoofdredacteur: Simon Koster
Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks
Haarlems Dagblad
Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65,
fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
(Van onze correspondent in Londen)
De Britse regering heeft besloten zich
toe te leggen op het „temmen van de wa
terstofbom en de energie daarvan voor
vredelievende doeleinden te gebruiken
Miljoenen zullen worden besteed voor de
vestiging van een centrum voor onderzoek
in het plaatsje Winfrith Heath in het
graafschap Dorset, waarvoor een staf van
duizend deskundigen zal worden bijeenge
bracht, waaronder tweehonderd top-men-
sen.
Het ZETA-apparaat, waarmee verleden
jaar een temperatuur van vijf miljoen gra
den werd ontwikkeld, zal uit het centrum
Harwell naar het nieuwe laboratorium
worden overgebracht. Een nieuwe ZETA
is in voorbereiding, die temperaturen van
honderd miljoen graden zal moeten ople
veren. Dit is een voorwaarde voor het be
heersen van het kernfusieprocédé. Deze
kunstmatige zon zal een onuitputtelijke
energiebron vormen met zeewater als
grondstof. Groot-Brittannië is het eerste
land ter wereld dat zich hiervoor volledig
inzet.
Op de Britse universiteiten zal het on
derzoek naar de waterstof-energie nog
worden geïntensiveerd, nu zowel de Ver
enigde Staten als de Sovjet-Unie bepaalde
bijzonderheden over enkele proefnemin
gen, die tot dusverre op de geheime lijst
stonden, hebben gepubliceerd.
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A'DAM TEL. .71.7162 -
DUFFEL MONTYCOATS 49.50
GENèVE (Reuter) Dr. Ralph Bunche,
adjunct-secretaris van de UNO voor spe
ciale politieke kwesties, is maandagnacht
uit Genève naar Beiroet vertrokken op ver
zoek van Dag Hammarskjoeld, de secre
taris-generaal van de UNO.
Het verzoek van Hammarskjoeld kwam
geheel onverwacht. Bunche zou een reis
maken door de landen van Noord-Europa.
Op het laatste ogenblik is deze reis uitge
steld.
AMMAN (AFP) Dag Hammarskjoeld
is maandag uit Bagdad in Amman aan
gekomen.
In een communiqué van het Iraakse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken is maan
dag gezegd, dat de Iraakse regeringslei
ders Hammarskjoeld gezegd hebben, dat
de onmiddellijke terugtrekking van de
vreemde troepen uit Libanon en Jordanië
van groot belang is voor het oplossen van
de vraagstukken van het Nabije Oosten.
TUNIS (AFP) De Tunesische minis
terraad heeft maandagmiddag besloten
het lidmaatschap van de Arabische liga
voor Tunesië aan te vragen.
CAIRO (UPI) President Nasser heeft
een uitnodiging geaccepteerd om een be
zoek aan Tsjecho-Slowakije te brengen.
De uitnodiging is overgebracht door een
op bezoek zijnde Tsjechische handelsdele
gatie. Een datum voor het bezoek is nog
niet vastgesteld.
Verwachting tot morgenavond:
Wisselend bewolkt met aanvan
kelijk nog hier en daar enkele
buien. Koudere nacht met plaat
selijk mist. Morgen overdag on
geveer dezelfde temperaturen
als vandaag. Matige tot zwakke
wind, aanvankelijk tussen west
en noord, later uit uiteenlopende
richtingen.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN PAGINA'S.
Woensdag zat de burgemeester van
Amsterdam, mr. G. van Hall, het nieu
we hoofdkantoor van de n.v. Amster
damse Ballastmaatschappij in Amster
dam openen. Het gebouw, dat is ont
worpen door de Haarlemse architect
prof. ir. HT. Zwiers, is één der meest
markante punten in de hoofdstedelijke
Wibautstraat geworden en bepaalt voor
een niet onbelangrijk deel het karakter
van deze straat.
MOSKOU, (Reuter). Premier
Kroesjtsjev van de Sovjet-Unie heeft
president Eisenhower zondag in een
boodschap gewaarschuwd dat er geen
vrede in het Verre Oosten kan heer
sen voordat de Amerikaanse vloot zal
zijn teruggetrokken. Kroesjtsjev ver
klaarde een aanval op communistisch
China als een aanval op de Sovjet-
Unie te zullen beschouwen. Hij is van
mening dat de UNO de kwestie-For-
mosa moet behandelen. Kroesjtsjev
noemt het Amerikaanse optreden in
het Verre Oosten openlijke provocatie
en dringt aan op terugtrekking van de
Amerikanen van Formosa. „Het zou
de mogendheden verboden moeten
zijn vloten en luchteenheden van het
ene einde der wereld naar het andere
te sturen voor chantage- en intimi-
De Nederlandse regering stelt zich ach
ter de menin*en, uitgesproken in het rap
port dat de Koninklijke Akademie van
Wetenschappen heeft ingezonden naar de
tweede atoomconferentie in Genève. In
dit rapport wordt aangedrongen op de tot
standkoming van een internationale con
ventie, waarbij maatregelen worden ge
troffen tegen mogelijke radio-actieve be
smettingen in West-Éuropa. De regering is
verheugd, dat de Akademie deze zaak als
een Westeuropees probleem aan de orde
heeft willen stellen. Dit verklaarde maan
dag dr. H. Riemens, buitengewoon gezant
en gevolmachtigd minister, adviseur voor
atoomzaken bij het ministerie van Buiten
landse Zaken, die lid is van de Neder
landse delegatie in Genève, tegenover een
verslaggever van het ANP aldaar.
Het is heus niet zo, aldus dr. Riemens,
dat juist Nederland speciale belangen
op dit punt heeft. Alles wat in enig
Westeuropees land op dit gebied van
de atoomenergie gebeurt, kan gevolgen
hebben voor de andere Westeuropese
landen. Als voorbeeld noemde dr. Rie
mens het ongeluk, enige tijd geleden,
in de Britse plutoniumfabriek te Wind-
scale. De daarbij vrijgekomen radio
activiteit is in ons land te Rijswijk
geregistreerd. Het was geenszins ver
ontrustend, want de hoeveelheid was
minimaal, maar het demonstreert toch,
aldus dr. Riemens, het nauwe verband
dat er in Europa op dit punt tussen
de gebeurtenissen in de afzonderlijke
landen bestaat.
Op de vraag, of Nederland voornemens is,
op dit terrein bepaalde initiatieven te ne
men antwoordde dr. Riemens, dat de re
gering in het tegenwoordige stadium geen
aanleiding ziet om bijvoorbeeld een confe
rentie hierover voor te stellen. De weg
naar de gevraagde internationale conven
tie, aldus dr. Riemens, wordt reeds ge
wezen door het Euratoomverdrag, aan
welker leiding in deze bepaalde taken zijn
opgedragen.
Wij in Nederland hebben echter het ge
voel, dat \vij op grond van onze geogra
fische positie niet voldoende hebben aan
een verdrag tussen de zes Euratoom-
landen. De Rijn bijvoorbeeld stroomt ook
door Zwitserland, dat niet aan Euratoom
deelneemt en langs deze waterweg zou dus
eventuele radio-actieve smetstof naar
Nederland kunnen stromen. Daarom zou
den wij graag zien, dat er regelingen wor
den getroffen in een groter internationaal
verband.
Voorlopig zal de Nederlandse regering
afwachten, aldus dr. Riemens, wat de
atoomconferentie in deze zal opleveren en
wat de reeds bestaande internationale or
ganen het atoombureau van de Organi
satie voor Europese Economische Samen
werking en dat van de UNO in Wenen
zullen ondernemen.
CARACAS (AFP) De Venezolaanse
regeringsjunta heeft bekendgemaakt, dat
bij de opstand van zondag twintig mensen
om het leven zijn gekomen en 120 gewond.
De vakbonden hebben hun stakingsoproep
ingetrokken en de arbeiders verzocht het
werk te hervatten. De junta heeft een in
terministeriële commissie benoemd die
een wet- moet voorbereiden welke een ge
vangenisstraf van ten hoogste dertig jaar
stelt op alle misdaden tegen de staat. Te
gen een groot aantal mensen zijn arresta
tiebevelen uitgevaardigd. Zondag hebben
zich, gelijk met de coup in Caracas, ern
stige ongeregeldheden voorgedaan in La
Cruz en San Cristobal. De opstandige po
gingen in die steden zijn evenwel door het
leger onderdrukt.
Het curatorium van de christelijke ly
cea te Haarlem heeft ds. D. ter Steege.
hervormd predikant te Santpoort, met in
gang van 1 januari 1959 benoemd tot pre
dikant-leraar in volledige dienst.
Het ligt in de bedoeling dat ds. Ter Stee
ge, die deze benoeming inmiddels heeft
aanvaard, naast het doceren van de bij
belse en kerkgeschiedenis tevens belast
zal worden met het schoolpastoraat.
datiedoeleinden", zo zegt hij. Kroesj
tsjev wijst Eisenhower er voorts op
dat het vertoon van oorlogsschepen
veel van zijn zin heeft verloren in
deze tijd van raketten en kernwapens.
Zijn inziens kunnen oorlogsschepen
nog slechts dienen voor vriendschaps-
bezoeken en saluutschoten en als doel
voor het juiste type raketten.
„Op dit verantwoordelijk tijdstip vraagt
de Russische regering de Amerikaanse
regering dringend redelijkheid te betrach
ten en geen stappen te doen die onherstel
bare gevolgen met zich meebrengen. Het
hangt geheel van de verdere stappen der
Amerikaanse regering af of er vrede in her
Verre Oosten zal heersen, dan wel of dit
gebied een gevaarlijke broedplaats voor
oorlog zal blijven", aldus de Sovjet-
premier.
Kroesjtsjevs boodschap volgde na een
voltallige zitting van het centrale comité
der Russische communistische partij.
NEWPORT (Reuter) President Eisen
hower zegt in een verklaring vanuit zijn
vakantiehoofdkwartier, dat de gevaarlijke
toestand in het Verre Oosten te wijten is
aan „niet uitgelokt militair optreden" van
de Chinese communisten. Washington
hoopt dat het gevaar zal worden verm.n-
derd door hervatting van de besprekingen
met China op ambassadeursm'veau. De
president hoopt oprecht, dat de Chinese
communisten niet opnieuw, zoals in het
geval van Korea, gewapend geweld zullen
gebruiken om territoriale doelen te ver
wezenlijken. Dat zou veronachtzaming zijn
van het grondbeginsel waarop de wereld
orde berust. Washington zou het op prijs
stellen, aldus de president, als de Sovjet-
regering zich in dit aspect van de zaak zou
verdiepen.
In Washington ziet men in Kroesjtsjevs
boodschap een teken dat de Sovjet-Unie
mogelijk een topconferentie voor het
Verre Oosten zal voorstellen met deel
neming van communistisch China.
WASHINGTON, (Reuter) De Ver
enigde Staten hebben de Sovjet-Unie offi
cieel een antwoord gevraagd op hun
voorstel, technische besprekingen in Ge
nève te houden over middelen om een
plotselinge aanval te voorkomen. In een
nota wordt eraan herinnerd, dat de Russi
sche regering ingestemd heeft met onder
handelingen over het staken van proeven
met kernwapens, die op 31 oktober in Ge
nève zullen beginnen. Volgens de nota
heeft de Sovjet-Unie echter niet geant
woord op het Amerikaanse voorstel,
„tot bestudering van de praktische aspec
ten van waarborgen tegen een onverwach
te aanval". Washington had geopperd, der
gelijke besprekingen in de eerste week
van oktober in Genève te beginnen. Door
het uitblijven van een Russische reactie,
en de noodzakelijkheid van zorgvuldige
voorbereidingen, zouden de technische be
sprekingen over het verhinderen van een
verrassende aanval pas twee maanden
na ontvangst van het Russische antwoord
kunnen beginnen, aldus de Amerikaanse
nota.
HONGKONG (Reuter) President Ma»
Tse Toeng van communistisch China
heeft op een bijeenkomst van regerings-
e.i partijleiders in Peking verklaard „val
hoop" te zijn over de besprekingen op
ambassadeursniveau tussen communistisch
China en de Verenigde Staten, zo meldt
het persbureau „Nieuw China". Mao zou
voorts gezegd hebben dat de besprekingen
misschien „enig resultaat zullen opleve
ren, mits beide partijen de oprechte wens
koesteren het geschil in het Verre Oosten
te regelen".
De communistische kustbatterijen, d^e
maandag meer dan vijftigduizend grana
ten op de Quemoy-eilanden afvuurden,
hebben, na een nacht waarin slechts spo
radisch werd geschoten, vanochtend het
bombardement met tussenpozen hervat.
Het ministerie van Defensie op Formosa
heeft meegedeeld, dat er bij deze beschie
ting gisteren 91 soldaten gedood of gewond
zijn.
Advertentie
(Van onze correspondent in Londen)
Het Britse kabinet heeft, naar wordt
aangenomen, besloten de traditionele ko
loniale emigratie naar Groot-Brittannië
niet aan banden te leggen. Maar het lijdt
geen twijfel dat gepoogd zal worden een
weg te vindén voor vrijwillige beperking
van de emigratie door de verschillende
landen van het Gemenebest, zowel wat
aantal als wat type emigranten betreft.
Pakistan doet dit reeds. Huidskleur mag
echter nooit een maatstaf zijn voor de be
perking, omdat zulks tot een ernstig con
flict in het Gemenebest zou leiden en de
structuur ervan zou ondermijnen. De
Britse regering wil vooral dat de autori
teiten van Jamaica zullen optreden tegen
de particuliere bureaus, die uit winstbe
jag emigratie naar Groot-Brittannië zo
Prinses Irene, die aan de rijksuniver
siteit te Utrecht gaat studeren, heeft
met een vriendin haar intrek genomen
in huize Lievendaal aan het Lepelen
burg te Utrecht. Prinses Irene gaal
Spaans studeren bij de Utrechtse hoog
leraar dr. C. F. A. van DamVoorts zal
haar studie een aantal algemene vak
ken omvatten zoals de geschiedenis
der twintigste eeuw en de inleiding tot.
de rechtswetenschappen. De prinses bij
de ingang van haar nieuwe woning.
Met hofauto's werden de persoonlijke
bezittingen van prinses Irene naar
huize Lievendaal gebracht.
hoog mogelijk opvoeren en reisgeld tegen
hoge rente beschikbaar stellen. Deze in
stellingen schilderen de toekomst in
Groot-Brittannië rooskleurig af, zodat ve
len na aankomst teleurgesteld en verbit
terd zijn. Het kabinet heeft een commissie
benoemd om zich nader met deze zaak be
zig te houden. Aan de beraadslagingen in
Downing Street namen de drie Westindi-
sche ministers, die zich in Londen bevin
den, deel.
Norman Manley, de eerste minister van
Jamaica, was gisteren bij een incident be
trokken, toen hij op onderzoek uitging in
het district Paddington. Hij was met een
groepje landgenoten in gesprek, toen de
politie hem aanmaande door te lopen. Hij
protesteerde woedend en zei dat hij
zich bij de minister van Binnenlandse Za
ken Butler zou beklagen. De politie gaf als
verklaring, dat zij even tevoren ook een
groep blanken had verspreid, hetgeen vol
gens Manley niet het geval was. Hoe het
ook zij, de premier van Jamaica besloot
al spoedig de hand over het hart te strij
ken en het incident voor gesloten te ver
klaren.
Notting Hill en andere districten, waar
rassenrelletjes zijn voorgekomen, zijn
thans verboden voor Amerikaans militair
personeel, zowel blanken als kleurlingen.
Waarnemers zij) van oordeel, dat de
rust van het weekeinde t.e danken is aan
het krachtige optreden van de politie, de
rechters en de regering. Overtreders ko
men terecht voor de Old Bailey, waar
straffen opgelegd kunnen worden tot acht
tien maanden.
Advertentie
JAC. VAN MARIS
BARREVOETESTR. 19 - TEL. 15051
DJAKARTA (ANP) In Indonesië zul
len viereneenhalf miljoen kinderen dit
jaar geen school kunnen bezoeken, omdat
de regering geen geld heeft om de nodige
scholen te bouwen, zo meldt het onafhan
kelijke blad „Nusantara".
De president van communistisch China,
Mao Tse Toeng, heeft gisteren verklaard
dat hij „vol hoop" is omtrent de resultaten
van het ambassadeursoverleg tussen zijn
land en de Verenigde Staten, dat, naar het
zich laat aanzien, binnenkort in Warschau
zal worden hervat.
Waarop die hoop precies gebaseerd is,
valt op het ogenblik uiterst moeilijk in te
zien voor wie niet tot de diepste diepte
van Mao's innerlijk kan doordringen.
Want in dezelfde redevoering, waarin Mao
zich zo optimistisch uitliet en waarin hij
voorts zei dat de hele mensheid het over
leg vol verwachting tegemoet ziet, ver
klaarde hij te -ens dat, „als de Amerikaan
se monopolisten volharden in hun politiek
van agressie en oorlog, zij uiteindelijk door
de wereldbevolking zullen worden opge
hangen, terwijl hun medeplichtigen het
zelfde lot zullen ondergaan". Maar van
Mao's standpunt bezien is dat misschien
óók eer. uiting van optimisme....
Wil men in deze combinatie van uit
latingen van de Chinese dictator enige lo
gica vinden, dan is dat alleen mogelijk
door eruit te concluderen dat de regering
van communistisch China door middel van
het ambassadeursoverleg in Warschau de
Amerikaanse regering ertoe hoopt te be
wegen, af te zien van haar „politiek van
agressie en oorlog" en dus de Amerikaan
se oorlogsvloot uit de Straat van Formosa
terug te trekken, alle steun aan de natio
nalisten on Formosa en de kusteilandjes
te beëindigen en Mao Tse Toeng ongestoord
te laten afrekenen met Tsjang Kai Tsjek.
Als dit inderdaad de enige condities zijn,
waarop de ambassadoriale besprekingen
volgens Mao een bevredigend resultaat
kunnen opleveren, kan hij zijn „hoop"
beter maar dadelijk laten varen
Maar Mao is ongetwijfeld niet zo dom,
dat hij werkelijk meent een dergelijke
„tour de force" te kunnen klaarspelen. De
Verenigde Staten zijn in het geschil om
Formosa en aanverwante eilandjes der
mate verwikkeld geraakt, dat de regering-
Eisenhower nu (zoals niemand minder dan
oud-minister Dean Acheson dezer dagen
heeft gezegd) „de controle heeft verloren
over de toestand, waarin zij zich met hulp
van Tsiang Kai Tsjek heeft laten manoeu
vreren". Men kan danook veilig aannemen,
dat noen de regering in Washington, noch
die in Peking, ook maar een ogenblik
rekening houden met de mogelijkheid dat
het overleg in Warschau tot een ingrijpen
de wijziging in de politiek van de Verenigde
Staten (of in die van communistisch
China) -ou kunnen leiden.
Als dat overleg niettemin gunstige per
spectieven opent, dan kunnen die tweeër
lei zijn: het zou ten eerste kunnen leiden
tot een compromis, van welke aard dan
ook, waardoor het oorlogsgevaar zou ver
minderen, en ten tweede kan er tijd mee
worden "ewonnen. En deze tijdwinst be
hoeft niet alleen te dienen om, zoals de
regering van Tsjang Kai Tsjek meent, de
communisten gelegenheid te geven „zich
opnieuw in een agressief waagstuk te
storten"; ze kan vooral dienen voor het
laten afkoelen van de verhitte hoofden
aan beide kanten en voor bezinning op de
nuchte.feiten.
Die tijdwinst zou bovendien de mogelijk
heid openen voor het doen ontstaan van
een geschikte politieke sfeer om de kwes-
tie-Formosa te laten behandelen in de
Veiligheidsraad en/of de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties. De
minister president van Canada heeft dit
denkbeeld al geopperd en de leider van de
Democratische partij in de Verenigde Sta
ten, Adlai Stevenson, heeft zich in dezelfde
zin uitgelaten. Stevenson is nog verder
gegaan en heeft gezinspeeld op een op
lossing, die zou neerkomen op de neutrali
satie van de eilandjes langs de Chinese
kust en eventueel ook van Formosa
zelf via een UNO-overeenkomst. Het
denkbeeld van een dergelijke oplossing
klinkt op het ogenblik nog enigszins fan
tastisch. maar Stevenson is een veel te
realistisch politicus om er maar op los te
fantaseren.
Neutralisering van Tsjangs eilanden-
rijkje zou natuurlijk geen definitief einde
maken aan de kwestie-Formosa, maar een
„definitief" einde is zonder oorlogsgeweld
nauwelijks meer denkbaar. Er zal dus naar
een voorlopige oplossing moeten worden
gezocht en de beste kansen daarvoor
worden nog altijd geboden door de UNO,
welke tenslotte het aangewezen lichaam
is voor de beslechting van geschillen, die
oorlogsgevaar inhouden. Als de UNO ern
stig ging streven naar verwezenlijking van
Stevensons suggestie, zonder dat dit op
onverbiddelijk verzet van Washington of
van Peking zou stuiten, dan zou de wereld
pas waarliik goede reden hebben om „vol
hoop" te zijn.
Simon Koster
Spinoza:
De mens is een sociaal dier.