Euratoom biedt ons land te weinig bescherming" Waarschuwing van Kroesjtsjev aan president Eisenhower HET WEER Mao „vol hoopover het gesprek in Warschau Prinses Irene begint studie in Utrecht OPRECHTE HAARLEMSCHE COURANT Londen streeft inperking van naar vrijwillige de immigratie Den Haag wil internationale conventie „Vol hoop" Britten gaan zich toeleggen op de waterstof-energie ZET A-toestel uit Harwell naar Winfrith Heath ï&eè MORRIS 'fjeforet/oi/êut// Hammarskjoeld ontbiedt dr. Bunche naar Beiroet Minder buien R ADI OA CTIEF BESME TTINGSGE VAAR Rust in Venezuela hersteld Ds. D. ter Steege benoemd tot predikant-leraar Stroppen Washington vraagt Moskou antwoord op een nota lAiri F SCHOENEN VVCLr SPECIAALZAAK Scholennood in Indonesië Het woord is aan 73e JAARGANG No 52 DINSDAG 9 SEPTEMBER 1958 303e JAARGANG No 205 Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 (0 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij kantoor Haarlem-N. Soendaplein, TeL 57755 Hoofdredacteur: Simon Koster Adj. Hoofdredacteur: Jos L. Lodewijks Haarlems Dagblad Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V. Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen. Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65, fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 ct Postgiro 273107. Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar. Directie: P. W. Peereboom en A. D. Huijsman (Van onze correspondent in Londen) De Britse regering heeft besloten zich toe te leggen op het „temmen van de wa terstofbom en de energie daarvan voor vredelievende doeleinden te gebruiken Miljoenen zullen worden besteed voor de vestiging van een centrum voor onderzoek in het plaatsje Winfrith Heath in het graafschap Dorset, waarvoor een staf van duizend deskundigen zal worden bijeenge bracht, waaronder tweehonderd top-men- sen. Het ZETA-apparaat, waarmee verleden jaar een temperatuur van vijf miljoen gra den werd ontwikkeld, zal uit het centrum Harwell naar het nieuwe laboratorium worden overgebracht. Een nieuwe ZETA is in voorbereiding, die temperaturen van honderd miljoen graden zal moeten ople veren. Dit is een voorwaarde voor het be heersen van het kernfusieprocédé. Deze kunstmatige zon zal een onuitputtelijke energiebron vormen met zeewater als grondstof. Groot-Brittannië is het eerste land ter wereld dat zich hiervoor volledig inzet. Op de Britse universiteiten zal het on derzoek naar de waterstof-energie nog worden geïntensiveerd, nu zowel de Ver enigde Staten als de Sovjet-Unie bepaalde bijzonderheden over enkele proefnemin gen, die tot dusverre op de geheime lijst stonden, hebben gepubliceerd. Advertentie BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439 FERD. BOLSTR. 48 A'DAM TEL. .71.7162 - DUFFEL MONTYCOATS 49.50 GENèVE (Reuter) Dr. Ralph Bunche, adjunct-secretaris van de UNO voor spe ciale politieke kwesties, is maandagnacht uit Genève naar Beiroet vertrokken op ver zoek van Dag Hammarskjoeld, de secre taris-generaal van de UNO. Het verzoek van Hammarskjoeld kwam geheel onverwacht. Bunche zou een reis maken door de landen van Noord-Europa. Op het laatste ogenblik is deze reis uitge steld. AMMAN (AFP) Dag Hammarskjoeld is maandag uit Bagdad in Amman aan gekomen. In een communiqué van het Iraakse mi nisterie van Buitenlandse Zaken is maan dag gezegd, dat de Iraakse regeringslei ders Hammarskjoeld gezegd hebben, dat de onmiddellijke terugtrekking van de vreemde troepen uit Libanon en Jordanië van groot belang is voor het oplossen van de vraagstukken van het Nabije Oosten. TUNIS (AFP) De Tunesische minis terraad heeft maandagmiddag besloten het lidmaatschap van de Arabische liga voor Tunesië aan te vragen. CAIRO (UPI) President Nasser heeft een uitnodiging geaccepteerd om een be zoek aan Tsjecho-Slowakije te brengen. De uitnodiging is overgebracht door een op bezoek zijnde Tsjechische handelsdele gatie. Een datum voor het bezoek is nog niet vastgesteld. Verwachting tot morgenavond: Wisselend bewolkt met aanvan kelijk nog hier en daar enkele buien. Koudere nacht met plaat selijk mist. Morgen overdag on geveer dezelfde temperaturen als vandaag. Matige tot zwakke wind, aanvankelijk tussen west en noord, later uit uiteenlopende richtingen. Volledige weerrapporten op pagina twee. DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN PAGINA'S. Woensdag zat de burgemeester van Amsterdam, mr. G. van Hall, het nieu we hoofdkantoor van de n.v. Amster damse Ballastmaatschappij in Amster dam openen. Het gebouw, dat is ont worpen door de Haarlemse architect prof. ir. HT. Zwiers, is één der meest markante punten in de hoofdstedelijke Wibautstraat geworden en bepaalt voor een niet onbelangrijk deel het karakter van deze straat. MOSKOU, (Reuter). Premier Kroesjtsjev van de Sovjet-Unie heeft president Eisenhower zondag in een boodschap gewaarschuwd dat er geen vrede in het Verre Oosten kan heer sen voordat de Amerikaanse vloot zal zijn teruggetrokken. Kroesjtsjev ver klaarde een aanval op communistisch China als een aanval op de Sovjet- Unie te zullen beschouwen. Hij is van mening dat de UNO de kwestie-For- mosa moet behandelen. Kroesjtsjev noemt het Amerikaanse optreden in het Verre Oosten openlijke provocatie en dringt aan op terugtrekking van de Amerikanen van Formosa. „Het zou de mogendheden verboden moeten zijn vloten en luchteenheden van het ene einde der wereld naar het andere te sturen voor chantage- en intimi- De Nederlandse regering stelt zich ach ter de menin*en, uitgesproken in het rap port dat de Koninklijke Akademie van Wetenschappen heeft ingezonden naar de tweede atoomconferentie in Genève. In dit rapport wordt aangedrongen op de tot standkoming van een internationale con ventie, waarbij maatregelen worden ge troffen tegen mogelijke radio-actieve be smettingen in West-Éuropa. De regering is verheugd, dat de Akademie deze zaak als een Westeuropees probleem aan de orde heeft willen stellen. Dit verklaarde maan dag dr. H. Riemens, buitengewoon gezant en gevolmachtigd minister, adviseur voor atoomzaken bij het ministerie van Buiten landse Zaken, die lid is van de Neder landse delegatie in Genève, tegenover een verslaggever van het ANP aldaar. Het is heus niet zo, aldus dr. Riemens, dat juist Nederland speciale belangen op dit punt heeft. Alles wat in enig Westeuropees land op dit gebied van de atoomenergie gebeurt, kan gevolgen hebben voor de andere Westeuropese landen. Als voorbeeld noemde dr. Rie mens het ongeluk, enige tijd geleden, in de Britse plutoniumfabriek te Wind- scale. De daarbij vrijgekomen radio activiteit is in ons land te Rijswijk geregistreerd. Het was geenszins ver ontrustend, want de hoeveelheid was minimaal, maar het demonstreert toch, aldus dr. Riemens, het nauwe verband dat er in Europa op dit punt tussen de gebeurtenissen in de afzonderlijke landen bestaat. Op de vraag, of Nederland voornemens is, op dit terrein bepaalde initiatieven te ne men antwoordde dr. Riemens, dat de re gering in het tegenwoordige stadium geen aanleiding ziet om bijvoorbeeld een confe rentie hierover voor te stellen. De weg naar de gevraagde internationale conven tie, aldus dr. Riemens, wordt reeds ge wezen door het Euratoomverdrag, aan welker leiding in deze bepaalde taken zijn opgedragen. Wij in Nederland hebben echter het ge voel, dat \vij op grond van onze geogra fische positie niet voldoende hebben aan een verdrag tussen de zes Euratoom- landen. De Rijn bijvoorbeeld stroomt ook door Zwitserland, dat niet aan Euratoom deelneemt en langs deze waterweg zou dus eventuele radio-actieve smetstof naar Nederland kunnen stromen. Daarom zou den wij graag zien, dat er regelingen wor den getroffen in een groter internationaal verband. Voorlopig zal de Nederlandse regering afwachten, aldus dr. Riemens, wat de atoomconferentie in deze zal opleveren en wat de reeds bestaande internationale or ganen het atoombureau van de Organi satie voor Europese Economische Samen werking en dat van de UNO in Wenen zullen ondernemen. CARACAS (AFP) De Venezolaanse regeringsjunta heeft bekendgemaakt, dat bij de opstand van zondag twintig mensen om het leven zijn gekomen en 120 gewond. De vakbonden hebben hun stakingsoproep ingetrokken en de arbeiders verzocht het werk te hervatten. De junta heeft een in terministeriële commissie benoemd die een wet- moet voorbereiden welke een ge vangenisstraf van ten hoogste dertig jaar stelt op alle misdaden tegen de staat. Te gen een groot aantal mensen zijn arresta tiebevelen uitgevaardigd. Zondag hebben zich, gelijk met de coup in Caracas, ern stige ongeregeldheden voorgedaan in La Cruz en San Cristobal. De opstandige po gingen in die steden zijn evenwel door het leger onderdrukt. Het curatorium van de christelijke ly cea te Haarlem heeft ds. D. ter Steege. hervormd predikant te Santpoort, met in gang van 1 januari 1959 benoemd tot pre dikant-leraar in volledige dienst. Het ligt in de bedoeling dat ds. Ter Stee ge, die deze benoeming inmiddels heeft aanvaard, naast het doceren van de bij belse en kerkgeschiedenis tevens belast zal worden met het schoolpastoraat. datiedoeleinden", zo zegt hij. Kroesj tsjev wijst Eisenhower er voorts op dat het vertoon van oorlogsschepen veel van zijn zin heeft verloren in deze tijd van raketten en kernwapens. Zijn inziens kunnen oorlogsschepen nog slechts dienen voor vriendschaps- bezoeken en saluutschoten en als doel voor het juiste type raketten. „Op dit verantwoordelijk tijdstip vraagt de Russische regering de Amerikaanse regering dringend redelijkheid te betrach ten en geen stappen te doen die onherstel bare gevolgen met zich meebrengen. Het hangt geheel van de verdere stappen der Amerikaanse regering af of er vrede in her Verre Oosten zal heersen, dan wel of dit gebied een gevaarlijke broedplaats voor oorlog zal blijven", aldus de Sovjet- premier. Kroesjtsjevs boodschap volgde na een voltallige zitting van het centrale comité der Russische communistische partij. NEWPORT (Reuter) President Eisen hower zegt in een verklaring vanuit zijn vakantiehoofdkwartier, dat de gevaarlijke toestand in het Verre Oosten te wijten is aan „niet uitgelokt militair optreden" van de Chinese communisten. Washington hoopt dat het gevaar zal worden verm.n- derd door hervatting van de besprekingen met China op ambassadeursm'veau. De president hoopt oprecht, dat de Chinese communisten niet opnieuw, zoals in het geval van Korea, gewapend geweld zullen gebruiken om territoriale doelen te ver wezenlijken. Dat zou veronachtzaming zijn van het grondbeginsel waarop de wereld orde berust. Washington zou het op prijs stellen, aldus de president, als de Sovjet- regering zich in dit aspect van de zaak zou verdiepen. In Washington ziet men in Kroesjtsjevs boodschap een teken dat de Sovjet-Unie mogelijk een topconferentie voor het Verre Oosten zal voorstellen met deel neming van communistisch China. WASHINGTON, (Reuter) De Ver enigde Staten hebben de Sovjet-Unie offi cieel een antwoord gevraagd op hun voorstel, technische besprekingen in Ge nève te houden over middelen om een plotselinge aanval te voorkomen. In een nota wordt eraan herinnerd, dat de Russi sche regering ingestemd heeft met onder handelingen over het staken van proeven met kernwapens, die op 31 oktober in Ge nève zullen beginnen. Volgens de nota heeft de Sovjet-Unie echter niet geant woord op het Amerikaanse voorstel, „tot bestudering van de praktische aspec ten van waarborgen tegen een onverwach te aanval". Washington had geopperd, der gelijke besprekingen in de eerste week van oktober in Genève te beginnen. Door het uitblijven van een Russische reactie, en de noodzakelijkheid van zorgvuldige voorbereidingen, zouden de technische be sprekingen over het verhinderen van een verrassende aanval pas twee maanden na ontvangst van het Russische antwoord kunnen beginnen, aldus de Amerikaanse nota. HONGKONG (Reuter) President Ma» Tse Toeng van communistisch China heeft op een bijeenkomst van regerings- e.i partijleiders in Peking verklaard „val hoop" te zijn over de besprekingen op ambassadeursniveau tussen communistisch China en de Verenigde Staten, zo meldt het persbureau „Nieuw China". Mao zou voorts gezegd hebben dat de besprekingen misschien „enig resultaat zullen opleve ren, mits beide partijen de oprechte wens koesteren het geschil in het Verre Oosten te regelen". De communistische kustbatterijen, d^e maandag meer dan vijftigduizend grana ten op de Quemoy-eilanden afvuurden, hebben, na een nacht waarin slechts spo radisch werd geschoten, vanochtend het bombardement met tussenpozen hervat. Het ministerie van Defensie op Formosa heeft meegedeeld, dat er bij deze beschie ting gisteren 91 soldaten gedood of gewond zijn. Advertentie (Van onze correspondent in Londen) Het Britse kabinet heeft, naar wordt aangenomen, besloten de traditionele ko loniale emigratie naar Groot-Brittannië niet aan banden te leggen. Maar het lijdt geen twijfel dat gepoogd zal worden een weg te vindén voor vrijwillige beperking van de emigratie door de verschillende landen van het Gemenebest, zowel wat aantal als wat type emigranten betreft. Pakistan doet dit reeds. Huidskleur mag echter nooit een maatstaf zijn voor de be perking, omdat zulks tot een ernstig con flict in het Gemenebest zou leiden en de structuur ervan zou ondermijnen. De Britse regering wil vooral dat de autori teiten van Jamaica zullen optreden tegen de particuliere bureaus, die uit winstbe jag emigratie naar Groot-Brittannië zo Prinses Irene, die aan de rijksuniver siteit te Utrecht gaat studeren, heeft met een vriendin haar intrek genomen in huize Lievendaal aan het Lepelen burg te Utrecht. Prinses Irene gaal Spaans studeren bij de Utrechtse hoog leraar dr. C. F. A. van DamVoorts zal haar studie een aantal algemene vak ken omvatten zoals de geschiedenis der twintigste eeuw en de inleiding tot. de rechtswetenschappen. De prinses bij de ingang van haar nieuwe woning. Met hofauto's werden de persoonlijke bezittingen van prinses Irene naar huize Lievendaal gebracht. hoog mogelijk opvoeren en reisgeld tegen hoge rente beschikbaar stellen. Deze in stellingen schilderen de toekomst in Groot-Brittannië rooskleurig af, zodat ve len na aankomst teleurgesteld en verbit terd zijn. Het kabinet heeft een commissie benoemd om zich nader met deze zaak be zig te houden. Aan de beraadslagingen in Downing Street namen de drie Westindi- sche ministers, die zich in Londen bevin den, deel. Norman Manley, de eerste minister van Jamaica, was gisteren bij een incident be trokken, toen hij op onderzoek uitging in het district Paddington. Hij was met een groepje landgenoten in gesprek, toen de politie hem aanmaande door te lopen. Hij protesteerde woedend en zei dat hij zich bij de minister van Binnenlandse Za ken Butler zou beklagen. De politie gaf als verklaring, dat zij even tevoren ook een groep blanken had verspreid, hetgeen vol gens Manley niet het geval was. Hoe het ook zij, de premier van Jamaica besloot al spoedig de hand over het hart te strij ken en het incident voor gesloten te ver klaren. Notting Hill en andere districten, waar rassenrelletjes zijn voorgekomen, zijn thans verboden voor Amerikaans militair personeel, zowel blanken als kleurlingen. Waarnemers zij) van oordeel, dat de rust van het weekeinde t.e danken is aan het krachtige optreden van de politie, de rechters en de regering. Overtreders ko men terecht voor de Old Bailey, waar straffen opgelegd kunnen worden tot acht tien maanden. Advertentie JAC. VAN MARIS BARREVOETESTR. 19 - TEL. 15051 DJAKARTA (ANP) In Indonesië zul len viereneenhalf miljoen kinderen dit jaar geen school kunnen bezoeken, omdat de regering geen geld heeft om de nodige scholen te bouwen, zo meldt het onafhan kelijke blad „Nusantara". De president van communistisch China, Mao Tse Toeng, heeft gisteren verklaard dat hij „vol hoop" is omtrent de resultaten van het ambassadeursoverleg tussen zijn land en de Verenigde Staten, dat, naar het zich laat aanzien, binnenkort in Warschau zal worden hervat. Waarop die hoop precies gebaseerd is, valt op het ogenblik uiterst moeilijk in te zien voor wie niet tot de diepste diepte van Mao's innerlijk kan doordringen. Want in dezelfde redevoering, waarin Mao zich zo optimistisch uitliet en waarin hij voorts zei dat de hele mensheid het over leg vol verwachting tegemoet ziet, ver klaarde hij te -ens dat, „als de Amerikaan se monopolisten volharden in hun politiek van agressie en oorlog, zij uiteindelijk door de wereldbevolking zullen worden opge hangen, terwijl hun medeplichtigen het zelfde lot zullen ondergaan". Maar van Mao's standpunt bezien is dat misschien óók eer. uiting van optimisme.... Wil men in deze combinatie van uit latingen van de Chinese dictator enige lo gica vinden, dan is dat alleen mogelijk door eruit te concluderen dat de regering van communistisch China door middel van het ambassadeursoverleg in Warschau de Amerikaanse regering ertoe hoopt te be wegen, af te zien van haar „politiek van agressie en oorlog" en dus de Amerikaan se oorlogsvloot uit de Straat van Formosa terug te trekken, alle steun aan de natio nalisten on Formosa en de kusteilandjes te beëindigen en Mao Tse Toeng ongestoord te laten afrekenen met Tsjang Kai Tsjek. Als dit inderdaad de enige condities zijn, waarop de ambassadoriale besprekingen volgens Mao een bevredigend resultaat kunnen opleveren, kan hij zijn „hoop" beter maar dadelijk laten varen Maar Mao is ongetwijfeld niet zo dom, dat hij werkelijk meent een dergelijke „tour de force" te kunnen klaarspelen. De Verenigde Staten zijn in het geschil om Formosa en aanverwante eilandjes der mate verwikkeld geraakt, dat de regering- Eisenhower nu (zoals niemand minder dan oud-minister Dean Acheson dezer dagen heeft gezegd) „de controle heeft verloren over de toestand, waarin zij zich met hulp van Tsiang Kai Tsjek heeft laten manoeu vreren". Men kan danook veilig aannemen, dat noen de regering in Washington, noch die in Peking, ook maar een ogenblik rekening houden met de mogelijkheid dat het overleg in Warschau tot een ingrijpen de wijziging in de politiek van de Verenigde Staten (of in die van communistisch China) -ou kunnen leiden. Als dat overleg niettemin gunstige per spectieven opent, dan kunnen die tweeër lei zijn: het zou ten eerste kunnen leiden tot een compromis, van welke aard dan ook, waardoor het oorlogsgevaar zou ver minderen, en ten tweede kan er tijd mee worden "ewonnen. En deze tijdwinst be hoeft niet alleen te dienen om, zoals de regering van Tsjang Kai Tsjek meent, de communisten gelegenheid te geven „zich opnieuw in een agressief waagstuk te storten"; ze kan vooral dienen voor het laten afkoelen van de verhitte hoofden aan beide kanten en voor bezinning op de nuchte.feiten. Die tijdwinst zou bovendien de mogelijk heid openen voor het doen ontstaan van een geschikte politieke sfeer om de kwes- tie-Formosa te laten behandelen in de Veiligheidsraad en/of de Algemene Ver gadering van de Verenigde Naties. De minister president van Canada heeft dit denkbeeld al geopperd en de leider van de Democratische partij in de Verenigde Sta ten, Adlai Stevenson, heeft zich in dezelfde zin uitgelaten. Stevenson is nog verder gegaan en heeft gezinspeeld op een op lossing, die zou neerkomen op de neutrali satie van de eilandjes langs de Chinese kust en eventueel ook van Formosa zelf via een UNO-overeenkomst. Het denkbeeld van een dergelijke oplossing klinkt op het ogenblik nog enigszins fan tastisch. maar Stevenson is een veel te realistisch politicus om er maar op los te fantaseren. Neutralisering van Tsjangs eilanden- rijkje zou natuurlijk geen definitief einde maken aan de kwestie-Formosa, maar een „definitief" einde is zonder oorlogsgeweld nauwelijks meer denkbaar. Er zal dus naar een voorlopige oplossing moeten worden gezocht en de beste kansen daarvoor worden nog altijd geboden door de UNO, welke tenslotte het aangewezen lichaam is voor de beslechting van geschillen, die oorlogsgevaar inhouden. Als de UNO ern stig ging streven naar verwezenlijking van Stevensons suggestie, zonder dat dit op onverbiddelijk verzet van Washington of van Peking zou stuiten, dan zou de wereld pas waarliik goede reden hebben om „vol hoop" te zijn. Simon Koster Spinoza: De mens is een sociaal dier.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1958 | | pagina 1