Dertien miljoen Chinezen houden
Zuidoost-Azië blijvend in vrees
Overwinning voor Mollet op
socialistisch partijcongres
MALAYA - (Slot)
Ook niet-communisten voelen de attractie
van nieuw China's rol als wereldmacht
VAN SINGAPORE TOT MANILLA
3
Chinese Chinezen
f
Van dag tot dag
Op de
^Praatótoel
Niets van belang
Conferentie over staken der
kernproeven kan beginnen
Londen en Washington zijn
tegen beperkte dunr
Men moet zich verlaten op mannen van de daad
Geniaal gokje
Malaya bij ZOAVO?
De „Piet Hein" naar
Nieuw Guinea
De mooiste breimodellen
GRATIS
in Uw 3 Suisses wolwinkel
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1958
in AneMurtM eg
Inderdaad, er zijn zoveel Chinezen. Er
zijn er nu misschien al vijfhonderd miljoen
in China zelf. En er zijn er dertien miljoen
in de landen van Zuidoost-Azië, tweeënhalf
miljoen in Indonesië, drieënhalf miljoen in
Maiaya en Singapore, vier miljoen in Thai
land, er zijn er in Birma en in de Philip-
pijnen. En vele Zuidoostaziaten die hun pas
verworven onafhankelijkheid van het Wes
ten wel eens graag met een leven lang
vakantie zouden willen vieren, zien in die
Chinese aanwezigheid een huiveringwek
kend schrikbeeld van een nieuwe over
heersing, nu uit het Oosten. Zij zien in de
Chinese gemeenschappen, voortgekomen
uit koelie-transporten, door onweerstaan
bare ijver en onmiskenbare bekwaamheid
uitgegroeid tot machtige economische
kongsi's, door onverbrekelijke banden van
voor-ouder-verering en. nationalisme met
het moederland verbonden, de vijfde ko-
lonnes van de rood-Chinese kolos, die on
stuitbaar op mars is gekomen.
Malaya heeft een bittere krijg gevoerd
en in eerste instantie gewonnen tegen
de rood-Chinese terroristen. Is daarmee
het gevaar van Pekings expansie gekeerd?
Geenszins, want China's nieuwe leiders
hebben op het Malayaanse schiereiland nog
andere pijlen op hun boog. de eerste daar
van is gericht cp een sleutelpositie: de
eilandvesting Singapore!
Het mag zijn, dat in Malaya de Maleiers
nog een precaire numerieke voorsprong
hebben op de Chinezen (drie miljoen tegen
2,3 miljoen) en dat door het wijs beleid van
premier Toengkoe Abdoel Rahman en de
Chinese leider Sir Cheng Lock Tan een mate
van samenwerking tussen Maleiers en niet-
communistische Chinezen begint te groeien,
in Singapore liggen de zaken anders. Want
in deze Britse kroonkolonie, die op de
drempel van de onafhankelijkheid binnen
het Britse Gemenebest staat, wonen ander
half miljoen mensen en daarvan zijn 83
percent Chinezen.
op de wip en niemand kan hem van reac-
tionair-koloniale neigingen beschuldigen.
Toch vlot het nog niet met de inwerking
stelling van deze constitutie, want eerst
moeten er algemene verkiezingen worden
gehouden. Naar de huidige eerste minister
van Singapore, Lim Yew Hock, enige
maanden geleden verklaarde, voelt men
weinig voor algemene verkiezingen. zolang
de kans bestaat, dat ondermijnende elemen
ten die verkiezingen zouden winnen. Het
lijdt weinig twijfel dat men daarmee de
P.A.P., de linkse populaire actie partij, van
Lee Kuan Yew op het oog heeft, die bij de
gemeenteraadsverkiezingen een grote over
winning behaalde op de gematigde coalitie,
die nu nog aan de regering is. De P.A.P.,
die misschien niet communistisch is. maar
zeker een communistische vleugel heeft,
voert in het stadsbestuur een ruineus, heet
hoofdig en dictatoriaal beleid met. extreem
linkse tendenzen en vaak een duidelijk
pro-Pekings karakter. Nu kan men de ver
kiezingsdatum verschuiven, maar niet ten
eeuwige dage. en te vrezen valt, dat de
P.A.P. opnieuw een overwinning zal be
halen. Niet omdat zij werkelijk een grote
meerderheid heeft, maar omdat al haar
goed-georganiseerde aanhangers inderdaad
stemmen, terwijl de gematigde en meer
welgestelde Chinezen zich bij verkiezingen
veelal op de vlakte houden.
Het is pessimistisch te voorspellen dat
Singapore binnen afzienbare tijd geheel in
Mao's vaarwater zal verzeilen. Wanneer
zij aan de regering zijn, zullen ook de
leiders van de P.A.P. wel beseffen dat men
in Singapore, met zijn handel, transito en
oankwezen de meest kapitalistische stad
ter wereld, van het marxisme niet eten
kan. Maar Malaya's premier, Toengkoe
Abdoel Rahman, ziet Singapore's toekomst
voldoende somber in om de op geografische
en economische gronden logische aanslui
ting van Singapore bij Malaya, ferm van
de hand te wijzen. Dat zou de Chinezen
namelijk numeriek en economisch in een
onaantastbare positie brengen, iets waar
voor hij Malaya graag wil vrijwaren.
Men kan Singapore geen vrolijke toe
komst voorspellen, wel een vol dreigende
onlusten. Er zijn ten eerste de goedgeorga
niseerde heethoofden van de P.A.P. Dan de
geheime genootschappen, vroeger organi
saties van onderling hulpbetoon en verzets
groepen tegen de Mantsjoe-dynastie in
China, nu gedegenereerd tot misdadige
bendes, die niet alleen prostitutie en gok-
kerij in handen hebben, maar ook bereid
zijn tegen betaling voor politieke doelein
den hun messen, fietskettingen en zwavel-
De staatssecretaris van O. K. en W., mr.
R. G. A. Hoppen er, heeft zich gisteravond
door de K.R.O. laten interviewen op het
televisiescherm en met een gezellig bab
beltje gereageerd op de vragen, die om
zichtig op hem werden afgevuurd. Als
..kijkspel" was dit gesprek niet de moeite
waard, waarmee we niets willen afdingen
op de bezienswaardigheid van het staats-
secretaire uiterlijk of op dat van zijn on
dervrager Fréquin. Een interview is uiter
aard ook geen „kijkspel", ofschoon men
toch wel zou mogen verlangen dat ook bij
die gelegenheden de camera eens wat meer
en interessanters zou laten zien dan twee
mannen in stoelen tegenover elkaar.
Maar bedenkelijker was, dat ook het ge
sproken woord op geen enkele wijze enige
spanning of aandacht opwekte. Wat de
staatssecretaris wist te vertellen, was ge
heel en al ontbloot van elke nieuwswaarde
en het kwam er merendeels op neer, dat
hij uitvoerig mededeelde, „daarover niets
te kunnen zeggen."
Onderwerpen als de commerciële tele
visie, Eurovisie met alles wat daaraan
ondergeschikt is zijn op dit moment
toch wel wat méér waard dan „kluitjes in
het riet" en algemeenheden. De propagan
da voor de padvinderij, waartoe de staats
secretaris zich tenslotte liet verleiden en
die hij op waarlijk vurige wijze presen
teerde, verried dat hij toch zeker in staat
is tot een boeiende reactie op gestelde
vragen. Maar over de verkennerij bestaat
momenteel geen nationaal probleem en dat
onderwerp behoeft dus niet met omzichtig
heid te worden benaderd, aldus zal de ge-
dachtengang van de staatssecretaris wel
zijn geweest.
Akkoord, maar hij had dan toch ook
moeten overwegen dat het feit alleen, dat
hij op dit moment voor de televisie komt,
verwachtingen schept bij het publiek en
hem de verplichting geeft, iets van belang
te vertellen. Kan dat niet, dan is er geen
enkele reden voor het interview, en ware
het beter achterwege gebleven.
Als een lid van de regering op het tele
visiescherm iets komt vertellen, mag men
toch verwachten dat het méér is dan een
gezellig babbeltje over koetjes en kalfjes.
De televisie is tenslotte niet meer zó nieuw,
dat de toeschouwers enkel al verrukt ra
ken door het feit, dat zij twee heren kun
nen waarnemen die op enige afstand bezig
zijn, elkander vriendelijk glimlachend te
bezien.
WASHINGTON/LONDEN. (Reuter/AFP)
- De Amerikaanse en de Britse regering
nebben de Sovjet-Unie meegedeeld, dat zij
bereid zijn met de Sovjet-Unie besprekin
gen over het staken der kernproeven in
Genève te houden. De Verenigde Staten en
Groot-Brittannië hadden de Sovjet-Unie
voorgesteld, dat de drie „atoommogend-
heden" op 31 oktober besprekingen zouden
beginnen over het staken der kernproeven
en de instelling van een controlestelsel
volgens de aanbevelingen van de deskun
digen uit Oqst en West die deze kwestie
te Genève hebben bestudeerd. De Sovjet-
Unie had met dit voorstel ingestemd.
In hun antwoord verklaren de Ameri
kaanse en Britse regeringen, dat de onder
handelingen weliswaar zo vlug mogelijk
beëindigd moeten worden, maar dat zij
niet akkoord kunnen gaan met het Sovjet-
voorstel voor een tijdslimiet van twee tot
drie weken. Het belang van het te bespre
ken onderwerp vereist, dat zoveel tijd
moet worden uitgetrokken als de verschil
lende partijen noodzakelijk achten voor het
bereiken van een goede afloop. Zij zijn het
verder niet eens met het Sovjet-standnunt
dat de conferentie alleen moet onderhan
delen over de kwestie van permanente
staking der proeven. Zij stellen opschor
ting der proeven voor meer dan een jaar
afhankelijk van de totstandkoming van
een internationaal controlestelsel en vor
deringen op het gebied van de ontwape
ning in het algemeen. Deze kwesties zou
den ook op de conferentie ter sprake moe
ten komen.
Afgewezen
TOKIO. (AFP) Groot-Brittannië heeft
'fwijzend beschikt op een Japans verzoek
van een maand geleden om de kernproeven
np het eiland Christmas te staken. In het
Britse antwoord wordt gezegd dat Groot-
Brittannië de proeven uit veiligheidsover
wegingen op het ogenblik nog niet kan
"•opzetten.
MAX HENGARTNER OVERLEDEN
De Zwitserse koordirigent en componist
lax Hengartner is vandaag te Zürich
verleden.
Hengartner was een bekende persoon-
ijkheid in het muziekleven van zijn land.
Ook is hij twee jaar verbonden geweest
aan het staatstheater te Karlsruhe in
Duitsland.
(Van onze reisredacteur)
Op de drempel der onafhankelijkheid,
niet zonder tegenzin, heeft de Britse rege
ring het eiland een constitutie aangeboden,
waarin slechts Buitenlandse Zaken en
Defensie aan Groot-Brittannië voorbehou
den blijven. Er zitten nog een paar Britse
noodremmen in die grondwet. Groot-Brit
tannië blijft de militaire en marine-bases
in Singapore bezetten. Het mag de grond
wet tijdelijk intrekken, hetgeen men poli
tiek gesproken slechts één keer, en dan nog
in het uiterste noodgeval, mag doen. En
tenslotte is er voor de binnenlandse veilig
heid, die nominaal de zorg van de Singa-
pore'se regering zal zijn, een interne veilig
heidsraad gedacht, die uit drie vertegen
woordigers van Groot-Brittannië en Singa
pore elk en één van de federatie Malaya
zal bestaan. Een geniaal Brits gokje is dat.
want de Malayaan, in de afzienbare toe
komst een vertegenwoordiger van de pro-
westelijke Toengkoe Abdoel Rahman, zit
3 SUISSES WOLWINKEL:
GROTE HOUTSTRAAT 120
HAARLEM
Naar Wenen. De ministers Zijlstra en
Witte zullen op 22 september op uitnodi
ging van ie Oostenrijkse minister van
Handel naar Wenen gaan voor bespre
kingen over economische vraagstukken, de
Europese integratie, de Oostenrijks-Neder
landse handel en woningbouwvraag-
stukken.
KOEALA LOEMPOER In het schemerdonker van de tempel, waar de
scherpe geur van smeulende „joss-sticks" hing, lag de oude Chinese vrouw, met
glad zwart haar boven een smal geel gezicht op de knieën voor het beeld van
de eventjes glimlachende Kwam Yin, de godin van de barmhartigheid. Zij hield
een sigaret in de mondhoek geklemd, rammelde met de ene hand een bus met
gebedsstokjes en gooide met de andere geïrriteerd twee platte, houten dobbel
stenen keer op keer naar de voeten van het beeld. De mohammedaanse Maleier
die mij tot gids diende, zei laatdunkend: „Als die dobbelstenen drie keer achter
elkaar gelijk vallen, mag ze een wens doen. En nu is ze kwaad dat het niet lukt".
Hij voegde er geshockeerd aan toe: „Die Chinezen gaan met hun goden om
alsof het hun kennissen zijn. Als ze in het gebruik niet bevallen, nemen ze
andere. Ze zoeken net zo lang tot ze de machtigste, of de voordeligste, hebben
gevonden". Buiten, in de genadeloze tropenzon trok hij de vergelijking nog
een eirid weegs door en zei: „In de politiek doen ze trouwens hetzelfde. Als ze
van Tsjang Kai Tsjek niet meer Voldoende voordeel of bescherming kunnen
krijgen, welnu, dan wenden ze zich tot Mao Tse Toeng". Hij zweeg een tijdje
somber en slaakte toen de verzuchting, die men vandaag de dag over geheel
Zuidoost-Azië kan horen: „En er zijn zoveel Chinezen".
tegenwoordigd is, de constitutie zal aan
vaarden. De radicalen houden een bijzon
der congres in Lyon, met de ex-premiers
Mendès-Franse en Bourgès-Maunoury aan
het hoofd van de oppositie tegen de ont-
werp-constitutie. Oud-premier Gaillard,
(de val van wiens regering de crisis in
luidde, welke De Gaulle aan het bewind
bracht) zal, naar verluidt, voor De Gaulle
stemmen.
Mollet verdedigde zich tegen verschei-,
dene aanvallen en gaf daarbij toe, dat hij
een andere opvatting had gekregen van
de rol, die mensen en ideeën spelen". „Ik
ben even revolutionair als altijd, maar ik
weet thans, dat men zich meer moet ver
laten op mannen van de daad dan op hen,
die revolutionair gepraat voor de revolu
tie aanzien", zei hij.
Humanité in beslag genomen
Voor de tweede maal sedert De Gaulle
premier geworden is, heeft de nolitie het
communistische partij-orgaan l'Humanité
in beslr<* genomen in de kiosken. Deze
stap was door het ministerie van Binnen
landse Zaken bevolen naar aanleiding van
een artikel over generaal Garbav, die gis
teren tot militair gouverneur van Parijs
benoemd is. l'Humanité zei dat deze be
noeming is geschied volgens Let recept van
fascistische onderdrukking en dat Garbay
op Madagascar en in Tunesië massa
moorden op patriotten geleid heeft.
Montgomery gaullist
On een afscheidsreceotie voor de pers
heeft veldmaarschalk Montgomery ver
klaard. dat hij een gaullist is. Hii zei zijn
mening over De Gaulle reeds in maart
kenbaar te hebben gemaakt aan Churchill.
Montgomery zei te hebben gewed dat De
Gaulle weer aan de macht zou komen, en
met deze weddenschap 100 pond sterling
had gewonnen. Montgomery treedt vol
gende week als plaatsvervangend opper
bevelhebber van de Noordatlantische
Verdragsorganisatie af.
Moe van het winkelen, besloot ik, even in
een gezellig restaurant een kopje koffie
te gaan drinken.
Ómdat het regende was het erg druk
binnen. Ik prees mezelf danook gelukkig,
nog een tafeltje met drie stoelen te ont
dekken, zodat ik al mijn pakjes kon uit
stallen. Die weelde duurde echter niet lang,
want een lange, magere en een kleine dikke
heer keken naar de „lege" stoelen, zodat
ik haastig al mijn pakjes op schoot nam.
De heren bestelden en vervolgden hun con
versatie, waarbij ik kon vaststellen, dat
de dikkerd ernstige spraakmoeilijkheden
had. Het scheen me toe, dat zijn tong drie
maten te groot was en hij daardoor kampte
met een gebrek aan plaatsruimte.
Na tien minuten stond de lange magere
op, klopte de dikkerd joviaal op de rug,
wenste hem het beste toe en verdween,
waarop de dikkerd aan één stuk door be
gon te zuchten.
„Aan een mond is altijd wat te doen",
opende hij de conversatie.
Hoewel ik hem, aanvankelijk niet be
greep, knikte ik beleefd instemmendHij
schoof vertrouwelijk naar me toe, stak zijn
tong uit en vroeg: „Bloedt-ie?"
„Ja, inderdaad", zei ik ontsteld, „heeft
u erop gebeten?"
„Nee", antwoordde hij droef, „het is
erger. Er staat ineens een stuk vulling recht
overeind in mijn mond".
„Wat naar", zei ik, getroffen zowel door
het feit zelf als door het vertrouwen.
„Au", riep hij en de tranen sprongen
hem in de ogen.
„Hoe kan dat nou?" vroeg ik schaapach
tig, maar hartelijk en belangstellend.
„Toffees, die zijn de ondergang voor je
gebit - moet u es vóelen.
Ik zal gék zijn, dacht ik. Maar op het
zelfde ogenblik had hij mijn wijsvinger,
die op het koffieschoteltje rust, al gegre
pen.
Ik heb me al meer afgevraagd, waarom
een mens vaak onaangename situaties
aanvaardt en ze geheel vrijwillig doorstaat.
Uit beleefdheid en een soort broederschap,
meen ik, want niets is op zo'n moment las
tiger dan te zeggen: „Ja, de groeten hoor,
dada" en weg te lopen.
Hij bracht dus onverhoeds mijn vinger
in zijn open mond en boende er hard mee
over een kies, die aanvoelde als een spij
ker met een scherpe punt-
„Au-au" riep ik verontwaardigd uit; was
die man nou helemaal getikt! Terwijl de
ober passeerde met een blik van: die zijn
allebei niet goed wijs!, trok ik schielijk
mijn vinger terug, verwachtend een ver
pletterd stom,pje te zien, maar het valt mee,
hij ziet alleen maar eruit, alsof een valse
hond. me gebeten heeft
„Ziet u nou ivel?" lispelde hij blij, mis
schien heeft u een nagelvijltje bij u, dan
kunnen we 'm platduwen".
Ik grabbel, nee schuddend, mijn pakjes
bij elkaar en mompel iets over een tand
arts.
„Moet u es horen, zou u het dan met uw
koHielepeltje vullen doen?"
Maar ik hol al naar de deur, waar ik de
ober tegen het lijf loop.
„Die meneer betaalt uw koffie zeker",
zegt hij met een knipoog.
Marianne van Raait.
De Chinese slager levert de vreemde
heerlijkheden van een hemelse keuken
zuurbommen te voorschijn te halen. Er zijn
de communistisch-geïnfiltreerde vakbon
den en studenten- en scholierenverenigin
gen. En tenslotte: „Er wordt", zo zei een
Britse specialist tegen mij, „in Zuidoost-
Azië teveel verschil gemaakt tussen com
munistische en nationalistische Chinezen
en Chinese Chinezen. De eersten vormen
een minuscule meerderheid. De tweeden, en
dat geldt vooral voor de jeugd, hoeven
helemaal geen communist te zijn om de
sterke aantrekkingskracht te voelen van
het nieuwe China, die geduldige, verneder
de kolos die zich nu opricht en een wereld
macht aan het worden is. In de loyaliteit
van die Chinezen in het buitenland is niet
het communisme, maar een hardnekkig na
tionalisme de doorslaggevende factor.
Wanneer het communisme de snelste en
efficiëntste weg is om China groot te ma
ken, welnu dan is het hen goed. Misschien
geldt dat in China zélf ook".
Inderdaad, misschien doet diezelfde
kracht zich ook in Rusland sterker gelden
dan algemeen wordt aangenomen. Wanneer
dat zo is, wanneer China inderdaad in de
jas van grootmacht zal zijn gegroeid, wan
neer dit agrarische land de onvermijdelijk
lijkende samenwerking met zijn natuurlijk
complement, het geëvolueerde, geïndustria
liseerde, overbevolkte Japan en daarmee
een overheersende positie in het Verre
Oosten, tot stand zal hebben gebracht, dan
openen zich nieuwe mogelijkheden in het
wereldbestel. Een belangenbotsing tussen
het Russische en het Chinese imperialisme?
De breuk tussen Moskou en Peking, waar
op al zo vaak en zo lang gespeculeerd is?
Best mogelijk. Maar evenzeer mogelijk is
het. dat dan niet China, maar integendeel
de Sovjet-Unie zal proberen met het Wes
ten tot een akkoord te komen om zijn
gevestigde belangen tegen de enorme
krachten van een arm, maar ontwakend
Azië te beschermen.
Chinese tempel in Malakka
LAHORE, (UPI) De plaatsvervangend
secretaris-generaal van de Zuidoost-Azia
tische Verdragsorganisatie (ZOAVO), Wil
liam Worth, heeft vrijdag de verwachting
uitgesproken dat Malaya zich na de aan
staande algemene verkiezingen bij de
ZOAVO zal aansluiten.
„Subversieve activiteiten in bij de
ZOAVO aangesloten landen zijn in sommi
ge opzichten afgenomen", zeide Worth, die
tot verslaggevers sprak, „maar het gevaar
is nog niet verminderd".
Worth verklaarde voorts, dat de ZOAVO
geen verdragsverplichtingen heeft iets te
doen ingeval het in de straat van Formosa
tot een uitbarsting komt, hoewel sommige
ledenstaten door bilaterale overeenkom
sten tot het een en ander zijn gebonden in
geval van agressie.
Gezicht op Singapore
PARIJS (UPI) De Franse socialis
tische partij (S.F.I.O.) heeft het deelnemen
van zijn secretaris-generaal Guy Mollet
aan de regering-De Gaulle met een grote
meerderheid goedgekeurd. Op een bijzon
der partijcongres in de Parijse voorstad
Issy-les-Molineaux, werd het besluit van
Mollet. om de socialistische partij achter
de regering-De Gaulle te scharen, met
3.139 stemmen tegen 598 bij 136 ont
houdingen geratificeerd.
Deze uitslag is een overwinning voor
Mollet, die kritiek heeft moeten door
staan van de linkervleugel van de partij,
die van oordeel is, dat hij De Gaulle helpt
bij het vestigen van een min of meer dic
tatoriaal regime. De uitslag betekent ook
een overwinning voor De Gaulle. Want,
hoewel het congres nog formeel moet be
slissen of het op de 28st.e september „ja"
of „nee" zal stemmen ten opzichte van de
nieuwe constitutie, wijst de stemming er
op, dat twee-derden van de socialistische
gedelegeerden voor De Gaulle is. De steun
van de socialisten is belangrijk voor De
Gaulle, omdat hij daarmee de beschuldi
ging kan afwijzen, dat hij zijn voornaamste
steun krijgt van rechtse partijen.
Men verwacht ook, dat een groot deel
van de radicaal-socialistische partij, die
ook in de regering van De Gaulle ver-
Hr. Ms. Fregat „Piet Hein" is hedenmor
gen van Den Helder naar Nederlands
Nieuw Guinea vertrokken. Het schip zal
op de uitreis, welke via het Suezkanaal
zal worden gemaakt, Gibraltar, Palermo,
Port Said, Suez, Aden, Colombo en Singa
pore aandoen.
Het schip staat onder bevel van kapi
tein luitenant-ter zee J. Suurmondt.
De vlootpredikant ds. F. Colenbrander
maakt de reis mee.
Advertentie
Dit breiseizoen ontvangt iedere koop
ster in Uw 3 Suisses Wolwinkel gratis
een welverzorgd boek met 48 blad
zijden afbeeldingen en beschrijvingen
van 47 modellen voor dames-, heren-,
kinder- en babykleding.
Alleen dit boek is al een bezoek waard!
In Uw 3 Suisses Wolwinkel krijgt U
de prettigste service, de mooiste brei
modellen en de rijkste keus; ook in
onverslijtbaar sterke sokken en kousen.
