De gotische basiliek van
moderne betonnen
Hulst kreeg
bekroning
een
Als de herfststormen naar de
Noordzee doorbreken
DIAGONALE AUTOWEG DOOR EUROPA OVER DRIE JAAR GEREED
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Hciartemsche Courant
en Mmuider Courant
LAAT
h|eilo(o
n bergen
HOUANDS ^AAL^
WAAG
PLEIN
"Luttik
LAAT
GEPR03. RONDWEG-ZD.
Revolutionaire plannen tot sanering van Alkmaar
Architect Brouwer uit
Aerdenhout bleef in
harmonie met
beroemde voorgangers
Erbij
-
komt de wind- en stormwaarschuwingsdienst in actie
HANDELSKADE
lan 6 ES tra at
N \AR
IN onze woensdag verschenen editie tikelen op terugkomen. Op een der vol
lonen en winkelen" hebben wij aan- gende bladzijden vindt men beschouwin-
dacht besteed aan allerlei problemen, die gen, in één reportage samengevat, van
samenhangen met de aspectwijzigingen verdedigers en tegenstanders der Alk
van onze steden en met de eisen en be- maarse saneringsplannen. Dempen of niet
hoeften van alle deelnemers aan het ver- dempen, dat is de vraag die 'ter discussie
keer. Uiteraard is het zich daarbij aan- staat. De bijgaande kaart zal de lezing van
dienende materiaal niet in één keer uit- de uiteenzetting der standpunten verge-
geput en daarom zullen wij er hier de makkelijken en kan tevens ter nadere
eerstkomende weken in afzonderlijke ar- oriëntatie dienen voor vreemdelingen.
TOEN DE TOREN van de basiliek van tig ontwerpen koos de jury in 1953 een-
Sint Willibrordus nog in de steigers stond stemmig het project dat onder het motto
zeiden de Hulstenaren wel eens schamper: „Prediker" was ingezonden. Het bleek
B't Wordt de zevende toren op onze kerk, van de architect J. Brouwer te zijn.
maar hij zal de lelijkste zijn". In de af- De redenen, waarom de jury juist aan
gelopen zomer is de nieuwe toren met dit project de voorkeur gaf, springen de
geestelijke en wereldlijke feestelijkheden ernstige beschouwer onmiddellijk in het
ingewijd en de critiek is verstomd. De in- oog. Het heeft namelijk een klare, duide-
woners hebben gezien hoe een hedendaag- lijke symboliek, wars van filosofische en
se architect met de middelen en de vor- esthetische overdaad. Het ging er de ont-
men van de eeuw waarin wij leven nieuwe werper slechts om langs de bouwkundige
schoonheid en luister kon toevoegen aan weg uitdrukking te verlenen aan de ge-
een godshuis, waaraan enige der grootste dachten welke een kerktoren oproept en
bouwmeesters uit het verleden hun naam daarbij stijleenheid na te streven met de-
hebben verbonden. genen die hem voorgingen, zonder in stijl-
Die architect is de heer J. Brouwer, af- imitatie te vervallen. Aan deze eisen heeft
gestudeerde van het Hoger Bouwonder- architect Brouwer op overtuigende wijze
richt, uit Aerdenhout. Sinds hij zich in voldaan.
1950 vestigde, heeft hij reeds een paar
overtuigende proeven van bekwaamheid DE BASILIEK VAN HULST weerspiegelt
afgelegd, zoals een consultatiebureau in het luchtige, speelse karakter van de
zijn oorspronkelijke woonplaats Aalsmeer, Noordvlaamse gothiek en herinnert door
waar hij ook de Nederlandse Leylandfa- zijn zware steunberen met luchtbogen en
briek bouwde en waar hij nu het hoofd- de krans van driezijdige kapellen aan de
kantoor van de autobusonderneming Maar- achterzijde aan de kathedralen in Artois den VQOr een tijd waarin het bouwen me_
se en Kroon en bmnenkort ook een scho- en P.cardie. de de invloed ondergaat van industrialisa-
lencomplex in aanbouw heeft. Voorts be- Bevat de eerste verdieping van de acht- tj en rationalisatie. In overeenstemming
oefende hij met succes de arbeiderswo- kantige toren nog bhndnissen. de door dr. daarmpp wprd de nieuwe torenbekroning
ningbouw in de Amersfoortse wijk De Cuypers ontworpen en behouden gebleven jn niet minder dan honderdzevenenvijftig
Kruiskamp, en tevens behoorde hij tot de etage wordt gekenmerkt door open neo- elementen weike tezamen tweehonderd
bekroonden in de prijsvraag voor een gotische vensters met een balustrade in tQn wegen geprefabriceerd
nieuw gemeentehuis in Arnhem ajour. De ontwerper van de derde toren- Qm h ^ateriaal een grotere weervast-
Het lijdt echter geen twijfel of de naam verdieping heeft door vormgeving, mate- heid t verlenen werd het door middei Van
van architect Brouwer zal vooral genoemd riaalbehandehng en constructie deze op- een schokprocédé samengesteld Alle ele-
worden met betrekking tot de torenbouw gaande lijn van geslotenheid naar open- mpn(pn fook voor de engelenfiguren wel-
in Hulst. In 1944 schoot het Poolse bevrij- heid voortgezet op een eigentijdse wijze naar de
dingsleger de spits van de toren van de zonder dat de harmonie van het gehele betonnen vloer op de verdieping van Cuy-
basiliek van Hulst, omdat daarin een Duit- bouwwerk hierdoor werd geschaad. Zo zet- g éénenveertig meter boven de be-
se uitkijkpost was gevestigd. Die spits met ten de door hem ontworpen veertien me- £ane nd getakGld om daar «emon-
de daaronder gelegen verdieping waren ter hoge geheel vrijstaande en door een teerd t worden. De veertien meter hoge
door dr Cuypers ontworpen na de brand vork bekroonde pylonen op de hoeken van ]onen de hoeken) weike immers zon-
van 1876. Van de behouden gebleven neo- de achtkant de steunberen voort. Daarbin- der eni verdere bevestiging werden ge-
gotische stenen verdieping kan men ook nen bevindt zich een achtkantig betonske- projecteerdi werden in voorgespannen be-
nu nog getuigen dat zij voortreffelijk aan- let met bronzen dwarsverbindingen dat Jnn gebouwd In elk der pylonen werd van
sluit bij het kerkgebouw, waaraan achter- eenhouten klokkenrek beschut Op de een bund^van twaalf
eenvolgens Everaert Spoorwater, Herman vloer werd een vertrek voor de beiaardier draden van zeg milIimeter dikte
en Dominicuè de Waghemakere, Willem gebouwd. Het carillon - een verrijking aangebrachti waardoor de elementen
van Sassen en Laurens Keldermans heb- voor de Reinaartstad Hulst - werd door waaruit deze ranke zuilen bestaan bijeen
ben gewerkt, evenals bij de toren waar- Petit en Fritzen in Aarle-Rixtel gegoten worden gouden
van het onderste gedeelte uit het begin van en naar adviezen van de Rotterdamse Hef. effect van dit ontwerp is zo sugges
tie vijftiende eeuw dateert en de zware on- klokkenist Ferd. Timmermans samenge- tj dgt men tQt de slotsom komt dat de
derbouw vermoedelijk zelfs nog een eeuw steld. Op het betonnen dak van het klok- architecl niet uitsluitend blijk gaf van een
ouder is. ken huis staan vier naar de windstreken oorspronkelijke visie, Gen zuiver stijlge-
Voor de herbouw van de spits werd aan- gerichte betonnen engelenfiguren van acht vQe] gen brede techniscbe kennis en een
vankelijk een meervoudige opdracht ver- meter hoogte. Zij werden uitgevoerd naar behèerste durf maar dat al deze factoren
strekt aan een drietal architecten, die hun een ontwerp van de verleden week gestor- ]k ontmoetten in zo'n begenadigd mo-
sporen op het gebied van restauraties had- ven Bergense beeldhouwer W. C. Reijers. ^rvan Tnspiratie waarvan elke waar
den verdiend. Hun inzendingen konden de die leerling van professor Bronner is ge- achtige kunstenaar droomt, omdat het zijn
jury, onder voorzitterschap van de thans weest. Deze figuren werden niet gedetail- werk een eeuwigheidswaarde verleent,
overleden fijnzinnige professor F. A. leerd: het werden robuuste gestalten, wel- we,ke bQven dke beoordeling naar alle-
Eschauzier, evenwel niet bevredigen en ke met hun machtige vleugelslag de glo- dagase normen uitgaat
daarom werd in overleg met de Rijks- rie van het godsrijk krachtig verkondigen.
dienst voor de Monumentenzorg besloten Gezamenlijk torsen zij een ruim zeven me-
een nieuwe, deze keer open prijsvraag uit ter hoog bronzen kruis,
te schrijven. Uit niet minder dan veer- Deze torenbekroning werd uitgevoerd in
vlakke beton. In het oorspronkelijk ont
werp had de heer Brouwer de mogelijk
heid voorzien het beton met ledesteen te
bekleden, zoals met het gehele kerkge-
PRlEJE
BRUG
OUDORP
^Lv£RD«onkenpORpJ P
mtzamzzzEgm"
uj i
PLEIN
Deze schematische voorstelling van de Alkmaarse binnenstad geeft een beeld
van de hoofdlijnen van het saneringsplan. De grachten, die zouden moeten
verdwijnen, zijn genummerd van 1 tot 7. No. 1 is de Kaarsemakersgracht,
2. Voordam, 3. Zijdam, 4. het Luttik Oudorp, 5. de Mient met Kraanbuurt,
6. Vismarkt en 7. Verdronken Oord. Deze laatste gracht zou na demping wor
den bestemd tot parkeerplein, behalve het meest oostelijke gedeelte, dat even
tueel als een „blindedarmgrachlje" bewaard zou kunnen blijven. De omstreden
noord-zuid-doorbraak, waarvoor de vijf mooiste grachten (no's 1, 2, 3, 5 en 6)
zouden moeten sneuvelen, is aangegeven met streepjeslijnen. ProfWieger
Bruin wil voorts ook de Baangracht (rechts onder) en cle Kooltuin (rechts boven
het Luttik Oudorp) laten dempen. Het plan voorziet voorts in de voltooiing van
de rondweg om de stadskern, waarvoor deels gebruik gemaakt wordt van be
staande wegen Kanaalkade, Handelskade, Bierkade. Baansingel Kennemer-
singel en Geestersingel) en die bestemd is omhel doorgaande verkeer buiten het
centrum om te leidenVan deze Rondweg moet het zuidelijk gedeelte tussen
Kennemersingel en Baangracht nog aangelegd worden. De noord-zuid-
traverse zou daarentegen in hoofdzaak dienen voor het locale verkeer. Bij de
Friese brug zou een brede invalsweg naar het Luttik Oudorp (4) moeten worden
aangelegd als noordelijke toegang tot het stadscentrum. Terzijde hiervan op
de Handelskade. heefUde ontwerper een groothandelsgebouw met ondergrondse
(A) gedacht. Op het Canadaplein bij de Bergerbrug) wil hij een schouiv-
en een nieuw Land-bouwhuis (C) bouwen. Andere punten zijn: 'ver
en samenvoeging van de te dempen Kooltuin met een parallelstraatje
inrichting van een bodencentrum, doorbraken en openleggingen op
diverse knelpunten zoals het Kerkplein (bij de Bergerbrug) en de bouw van
een nieuw stadhuis aan de geprojecteerde noord-zuid-traverse tussen Baan
gracht en Laat, welk laatste onderdeel echter door B. en W voorhands is ver
worpen, evenals de door prof. Wieger Bruin voorgestelde omlegging van het
Noordhollands Kanaal, dal wegens de hoge kosten onuitvoerbaar geacht wordt.
J. H. Bartman
TTTTTTTTmTfTTTnnTTTTTTTT
(Van onze correspondent in Bonn)
Dezer dagen is de autoweg Hamburg-
bouw het geval is. Deze steensoort bleek Hannover een afstand van 104 kilometer,
evenwel niet meer verkrijgbaar zodat een d 'Een giinsterend lint strekt zich
ommanteling van het beton achterwege is th doQr rfe Lüneburger beide uit, tot
gelaten Wij geloven niet dat dit een ver- hgt plaatsje Berkhof. Daar stopt de auto-
lies betekent. Beton, mits goed gegoten o w gn moet men twintig kilometer langs
geschokt en afgewerkt, is een prachtig ma- gen oudg gtraat naar de av,toweg Berlijn—
teriaal, dat representatief geacht kan wor- Hannover_Rubrgebied sukkelen. Deson
danks is met de opening van de autoweg
HamburgHannover een belangrijke stap
gezet op de voltooiing van de autoweg
dwars door Europa, van de Oostzeekust,
Scandinavië dus, via Hamburg naar Frank
fort en Zwitserland. In deze diagonaal ont
breken nog slechts kleine stukken.
Met: een zekere trots praat men in West-
Duitsland over de autowegen, waarvan
overigens de kwaliteit niet zo geweldig is.
Wie in de herfst- en wintermaanden door
West-Duitsland rijdt, zal merken dat het
aantal reparaties weer groot is en dat de
vertraging daardoor aanzienlijk is. Niettte-
min is het autowegenstelsel van West-
Duitsland, vergeleken met de veelal smal
lere, zij het talrijkere, wegen in Groot-
Brittannië, Frankrijk en Italië, een voor
uitgang. De „diagonaal van Europa", die
goed duizend kilometer lang is, van Lübeck
via Hamburg, Hannover en Kassei naar
Frankfort en Bazel in Zwitserland, is op
driehonderd kilometer na klaar.
Men noemt deze weg wel de „Hafraba",
naar de drie grootste steden, die er aan
gelegen zijn. Is deze autoweg in 1961 ge
reed, dan zal men van daar snel en gerief
lijk naar alle grote steden van West-
Europa kunnen rijden. Het wachten is op
het aanleggen van de wegggedeelten Berk
hof—Hannover (twintig kilometer). Han
noverNortheim en BadenBazel. Dan zal
Europa's hoofdslagader, waarover de nazi's
met strategische oogmerken droomden, ge
reed zijn.
Aan dit geheel is een wegennet vastge
koppeld, dat ook voor ons land van be-
tekenis is: Europa-weg nummer orie van
Parijs via Venlo en Bielefeld naar Han
nover, valt in die stad samen met Europa-
weg nummer vier van Helsinki, Stockholm,
Hamburg naar Bazel, Genève, Madrid en
Lissabon, met aansluiting op Europaweg
nummer vijf, van Londen over Frankfort
naar Oost-Europa en IstanboeL Het zal wel
«sa s&afe s?aa onaa kinderen en kleinkinde
ren worden voor Europa rijdend over echte
autowegen doorkruist kan worden
maar het begin is in Duitsland in elk geval
gemaakt.
In West-Duitsland wordt de toekomst op
auto- en wegengebied niet al te optimis
tisch ingezien. Het Westduitse wegennet is
klein en slecht. Per kilometer weg zijn er
in West-Duitsknd 25 auto'a, in Groot-Brit»
tannië vijftien en in Frankrijk tien. In
Groot-Brittannië zijn meer dan zes miljoen
auto's, in Frankrijk bijna zes miljoen, in
West-Duitsland echter pas drie miljoen. Die
drie miljoen auto's hebben al grote moeite
ongestoord door West-Duitsland te rijden,
omdat er te weinig goede wegen zijn. Wat
moet dat in 1965 worden, als er 5,5 miljoen
auto's Bullen zijn?
Voor de vijftig miljoen Westduitsers is
132.000 kilometer weg ter beschikking, voor
de Britten 282.000, voor de Fransen 635.000
en voor de elf miljoen Nederlanders 72.000
kilometer. Bovendien neemt de Westduitse
bevolking snel toe en bedraagt 210 inwo
ners per vierkante kilometer, achter Neder
land (339), België (295) en Groot-Brittannië
(211) op de vierde plaats in Europa»
„Bericht van de Wind- en Storm
waarschuwingsdienst: In district
Noord geldt een waarschuwing voor
zuidwesterstorm, windkracht 9, later
ruimend naar noordwest".
Berichten als deze kunnen in de herfst
maanden soms dagen achtereen zijn te
beluisteren, namelijk wanneer actieve
stormdepressies van de oceaan via de Britse
eilanden naar het Noordzeegebied weten
door te breken. Zodra het Koninklijk Ne
derlands Meteorologisch Instituut deze be
richten gaat verstrekken, komt er heel wat
leven in de brouwerij zowel van de „weer-
fabrick" als ook op de posten die deze
stormwaarschuwingen doorgeven en niet
minder in de vele havens waarin menig
coaster of vissersvaartuig vlucht om niet
door de storm te worden overvallen.
(Van onze weerkundige medewerker)
IN HET VOORJAAR van 1958 bestond de
stormwaarschuwingsdienst van het K.N.
M.I. zestig jaar. Zodra de meteoroloog in de
weerkamer van het K.N.M.I. op de weer
kaart, welke aan de hand van de laatste
weerrapporten is tot stand gekomen, aan
wijzingen heeft dat de wind langs onze
kust windkracht 7 (boven een gemiddelde
van vijftig kilometer per uur!) zal over
schrijden, ontvangen een vijfenveertig sein
posten hiervan een bericht. Via de Radio
nieuwsdienst van het A.N.P. kan tijdens de
nieuwsberichten ook de gewone burger van
deze waarschuwingen kennis nemen. Zodra
de wind- of stormwaarschuwing is opge
geven, ontvangt Scheveningen Radio hier
van bericht, welke dienst op zijn beurt
deze berichten onmiddellijk aan alle sche
pen doorgeeft.
HET ZIJN in de vorige eeuw enkele door
stormen veroorzaakte grote scheepvaart
rampen geweest, die de eerste stoot hebben
gegeven om verschillende weerdiensten op
te richten. In de eerste plaats zijn deze
waarschuwingen bestemd voor het scheep
vaartverkeer, al zijn er ook tal van dien
sten op het land, die er hun voordeel mee
doen. Om de schepen tijdig in de gelegen
heid te stellen een vluchthaven op te zoe
ken, rust op de meteoroloog in De Bilt de
taak tenminste zes en ten hoogste achttien
uur vóórdat de verwachte harde wind of
storm zal opsteken, uit te geven. Het in
trekken van de waarschuwing mag pas
geschieden ten hoogste vier uur vóórdat de
heersende storm zal afnemen.
Via Scheveningen Radio worden niet al
leen de stormwaarschuwingen voor bet
Nederlandse kustgebied gegeven, maar ook
voor de gehele Noordzee, die hiervoor in
achttien districten is verdeeld. Voor het
kustgebied onderscheidt men vier distric
ten, welke zich tot dertig zeemijlen van de
vloedlijn uitstrekken. District noord loopt
van Borkum tot Den Helder, midden van
Den Helder tot Hoek van Holland, zuid van
Hoek van Holland tot de Belgische grens.
Het vierde is het district IJselmeer, zowel
het IJselmeer zelf als ook de grote binnen
wateren omvattende.
Beaufortschaal
IN DE VORIGE EEUW ontwierp de En
gelse admiraal Beaufort een windschaal,
die heden ten dage nog in alle werelddelen
als de „Beaufortwindschaal" dienst doet.
Het nuttige effect van deze wind- en
.stormwaarschuwingsdienst is nooit met
cijfers aan te geven, want het is niet na te
gaan hoeveel schepen er bij een bepaalde
storm zouden zijn vergaan en hoeveel dren
kelingen dit zou hebben gekost wanneer er
geen waarschuwing was verstrekt. Wel
durven wij te beweren, dat het aantal
schepen, met name vissersschepen, die door
storm zijn vergaan, veel groter zou zijn,
wanneer zowel het K.N.M.I. als ook de
weerdiensten van Duitsland, Denemarken,
Engeland enzovoorts niet steeds een waar
schuwing voor een naderende storm zouden
uitgeven. Voor alle zeevarenden blijft het
paroolblijft op uw hoede, want ook
met deze snelle waarschuwingsdienst voor
opkomende stormen valt er af en toe nog
een schip ten prooi aan een zware of zeer
zware storm uit het noorden of het zuid
westen.
Hier volgt de Beaufortschaal met de
windsnelheid in kilometers per uur en
meters per seconde.
Windschaal km/p. uur m/p. sec.
1 of 2 zwakke wind
0-11
0- 3.3
3 of 4 matige wind
12-28
3.4- 7.8
5 vrij krachtige wind
29-38
7.9-10.6
6 krachtige wind
39-49
10.6-13.6
7 harde wind
50-61
13.6-17.0
8 stormachtige wind
62-74
17.0-20.5
9 storm
75-88
20.5-24.4
10 zware storm 89-102 24.4-28.3
11 zeer zware storm 103-117 28.3-32.2
12 orkaan meer dan 117 32.2 of meer
De cijfers welke steeds bij de windver-
wachting worden genoemd hebben betrek
king op de gemiddelde windsnelheid, die
wordt verwacht. Met stoten kan de snel
heid niet zelden dertig kilometer of meer
hoger dan dat gemiddelde komen te liggen.
