Geen stopzetting zonder een
waterdicht controlesysteem
Oost-Duitsland biedt Bonn een
voordelige goederenruil aan
Hoog tijd voor
nieuw beraad
Andere aspecten van ontwapening
mogen niet verwaarloosd worden
raatótcel
C N
Van dag tot dag
Speculaties
3
Ulbricht poogt verwarring
te stichten in Bonn
Officiële koerier uit wantrouwen teruggezonden
Tito naar Djakarta
NEDERLAND EN DE KERNPROEVEN
Dertig rebellen gedood bij
gevechten op Sumatra
/"Hoe is het ontstaan?^
Dit woord: BANG
J
Massamoordenaar Koch
staat in Warschau terecht
Hij beklaagt zich over de
slechte behandeling
Op de
y
WOENSDAG 2 2 OKTOBER 1958
Ik moet zeggen, lekkerman
jullie dragen met Ibis
shag je steentje bij!
Dank je! Wij
doen ook echt ons
best om die Ibis
shag zo lekker
mogelijk te maken.
Virginia - Half Zware
of American het
blijft: Dobbelmann...
I lekker man. j
In cellofaan
verpakt
(Van onze correspondent in Bonn)
De secretaris van de Oostduitse commu
nistische parti.i Ulbricht, de eigenlijke
machthebber van Oost-Duitsland heeft in
een gesprek met de Wcstduitse hoogle
raar Hagemann verklaard dat een West-
duitse minister met een vertegenwoordi
ger van de Oostduitse regering gesproken
heeft over de Duitse eenheid. Deze mede
deling is te Bonn ontkend en een poging
genoemd om de Westduitse minister van
Duitse Zaken, Lemmer, in een kwaad
daglicht te stellen.
Volgens Ulbricht had de bedoelde, maar
ongenoemde Westduitse minister gespro
ken over een confederatie van Oost- en
West-Duitsland. Voorts over een commis
sie, bestaande uit persoonlijkheden uit
beide landen, die het vredesverdrag voor
geheel Duitsland zou kunnen onderteke
nen. Bonn moet niets van dit plan hebben.
Ulbricht greep waarschijnlijk terug op
een gesprek, dat minister Lemmer vroe
ger eens gehad heeft met de voorzitter van
de Oostduitse christendemocratische par
tij, de overleden politicus Nuschke. Ul
bricht poogt, zo zegt men te Bonn. Lem
mer hoewel hij deze niet noemde in
feite te belasteren.
Daarnaast is Oost-Duitsland er volgens
Bonn op uit de eenheidskwestie aan de
verantwoordelijkheid van de grote vier
voor dit probleem te onttrekken en er naar
Russische wens een Duitse zaak van te
maken.
De Westduitsers wensen een commissie
van ambassadeurs der grote vier, wil
men over de eenheidskwestie onderhan
delen. Men is daarbij bereid via Westduit
se deskundigen hulp te verlenen. Kenne
lijk wil Bonn bij een dergelijk gesprek ook
wel Oostduitse, maar geen officiële rege
ringsvertegenwoordigers aanvaarden.
Overigens wil men geen stap op de weg
naar erkenning ook van de Oostduitse re
gering zetten.
De hervatting van het bombardement op
Quemoy komt de Amerikaanse regering
zeer ongelegen in de binnenlandse verkie
zingsstrijd. Gedurende de laatste weken
hebben de republikeinen soms bescheiden
soms met fanfare erop gewezen, dat zij
door krachtig standhouden de communis
ten tot vrede hebben gedwongen. Nu de
communisten het vuren echter hebben her
vat, kan de regering moeilijk meer prat
gaan op dit succes.
Naar verluidt heeft president Eisenho
wer de rede, die hij maandag te Los An
geles wilde houden, aanzienlijk moeten
wijzigen tengevolge van de onaangename
verrassing in het Verre Oosten. Het lijkt
weinig waarschijnlijk dat de communis
ten het vuren in de eerste plaats hebben
hervat teneinde de republikeinen een ex
tra zware nederlaag te bezorgen bij de
verkiezingen van 4 november. Vrijwel al
le waarnemers te Washington brachten de
hervatting van het bombardement in ver
band met het bezoek van Dulles aan For
mosa. Velen gisten dat de communisten
beducht waren, dat Dulles Tsjang zou
overreden zich vooral op Formosa te con
centreren en Quemoy en Matsoe minder
sterk te bezetten. Dit zou het begin kun
nen zijn van een politiek, die op den duur
zou moeten leiden tot de creatie van twee
China's. Tsjang zou daarbij de ambitie
moeten opgeven, eenmaal terug te keren
naar het vasteland.
Zulk een politiek, waar een groot deel
van de wereldopinie mee zou kunnen in
stemmen, moet Peking veel onaangena
mer zijn dan een voortduring van de be
zetting der kusteilanden, die bij veel van
Amerika's bondgenoten onpopulair is. Van
daar dat Mao thans zou trachten, hoe
vreemd dit ook moge klinken, Tsjangs
troepen op de kusteilanden te houden. Een
hervatting van het bombardement zou het
Dulles moeilijk maken Tsjang te bewegen
tot enige reductie van zijn troepenmacht
op Quemoy.
Dit is echter niet de enige gissing, die
in Washington wordt gemaakt. Men acht
het in bepaalde kringen eveneens moge
lijk dat Peking zich gekrenkt voelde, om
dat de Amerikanen de veronderstelling
hadden geuit, dat de communisten het
bombardement niet konden volhouden en
niet tot een effectieve actie in staat zijn.
De hervatting van het vuren zou dan moe
ten onderstrepen dat de kracht van Pe
king nog steeds geducht is.
Deze laatste speculatie echter lijkt ons
ver-gezocht en voortspruitend uit een ty
pisch Amerikaanse gedachtengang, die
sterk geneigd is politieke doeleinden in
overgesimplificeerde vorm over te bren
gen op het niveau van het sentiment. Pe
king en de macht achter dit nieuwe Chi
na houdt er immers geslepener en ver
derstrekkende ambities op na dan een der
gelijke kinderlijke prestige-bravour.
(Vervolg van pag. 1)
grootst mogelijke staatkundige stabiliteit
redelijkerwijs gewaarborgd is."
Men ziet: al deze stemmen uit al die ver
schillende milieus van Katholiek tot
Nederlands Hervormd, van socialistische
parlementariërs en juridische deskundigen
tot zakenlieden met grote kennis van Indo
nesië verkondigen in verschillende be
woordingen dezelfde gedachte. Niet de
gedachte: laten we maar zo gauw mogelijk
en zonder enig voorbehoud de handen van
Westelijk Nieuw Guinea af trekken. Maar
wèl de gedachte: laten we ons toch niet
blijven vastklampen aan een politiek,
waar-van de onjuistheid hoe langer hoe
duidelijker wordt, en liever gaan zoeken
naar andere en betere oplossingen, waarbij
overdracht van Nederlandse of erkenning
van Indonesische soevereiniteit niet vooraf
een uitgemaakte zaak behoeft te zijn, maar
ook (om met prof. Röling te spreken) „niet
is uitgesloten".
Dit zou dus neerkomen op de bereidheid
van onze regering en ons parlement om de
kwestie Nieuw Guinea opnieuw onder de
loep te nemen, onbevangen en dus ook
zonder terug te grijpen naar en rechtvaar
diging te zoeken van de standpunten, die
m de afgelopen tien jaar zijn ingenomen.
Maar en nu citeren wij Hanekroot
..dit veronderstelt een radicale ommekeer
in de gezindheid der politieke partijen in
ons land. Althans van de meeste. Is dit
denkbaar, nadat zij zulke vierkante stand-
Punten hebben ingenomen als zij metter
daad gedaan hebben?"
Het zou er treurig met ons democratische
bestel voor staan, als dit niet denkbaar
zou zijn. Want het is langzamerhand wel
heel duidelijk geworden al ware het
alleen uit de vier publikaties, waarop wij
in dit artikel hebben gewezen dat men
zich in brede kringen van ons volk niet
'anger kan verenigen met de tot dusver
gevoerde Nederlandse politiek inzake
Nieuw Guinea. En het behoort tenslotte tot
de taak der politieke partijen, in het par
lement een weerspiegeling te geven van
betgeen in het volk leeft.
Een eerste poging in die richting, onlangs
door de heer Vermeer van de P. v. d. A. in
de Tweede Kamer gedaan, is gestrand op
bet verzet, niet alleen van de andere
WARSCHAU (UPI) Erich Koch, de
vroegere Duitse „Gauleiter" in Polen,
wordt in Warschau berecht, zittend in een
leunstoel en klagend over zijn slechte ge
zondheidstoestand en de „hel" van zijn ge
vangenschap. Koch vertelde dat hij op 22
augustus was aangevallen door een „mis
dadiger", die hem met een stok geslagen
had en hem enige ribben had gebroken.
Verder, dat hij voortdurend in zijn cel
werd beledigd en bedreigd door „gespuis
en woestelingen". Dat hij nog leeft dankt
hij alleen aan de vrouwelijke dokter Ka-
minska, „die van zorgzaamheid voor mij
vervuld is hoewel zij joods is, een ideale
dokter".
(Reuter) Rechter Binkiewicz heeft
geweigerd de aanklacht van zeven punten
tegen Koch, die onder andere wordt be
schuldigd van moord op talloze Joden, te
wijzigen. De verdediger van Koch had be
toogd dat vijf van de punten door amnes
tie zijn ontkracht. De rechter stemde erin
toe slechts de beide niet door de verdedi
ging betwiste punten te beschouwen. Hij
stond de verdediger voorts toe de beklaag
de aan een grondig medisch onderzoek te
laten onderwerpen. Dit onderzoek dat an
derhalf uur duurde, werd verricht door
twee professoren. Zij verklaarden na het
onderzoek dat Koch lijdt, aan een chroni
sche ziekte, doch dat hij het proces kan
bijwonen. Na de hervatting van de zitting
werd een begin gemaakt met het voorlezen
van de acte van beschuldiging, die zestig
pagina's beslaat. Daarin wordt Koch onder
meer beschuldigd van misdaden tegen de
bijwonen. Na de hervatting van de zitting
mensheid door massamoorden, uitroeiing
en deportaties. Hij wordt verantwoorde
lijk geacht voor de dood van 72.000 Polen
en vier miljoen Oekrainers in de oorlog
en de moord op dertigduizend mensen bij
een opstand in het ghetto van de Oost-
poolse stad Bialystok. Koch, die een van
Hitlers vertrouwde helpers was, werd in
1950 door de Britten voor berechting aan
Polen uitgeleverd. Door zijn slechte ge
zondheidstoestand is het proces herhaal
delijk uitgesteld. Hij vroeg de rechters hem
van de gevangenis naar een ziekenhuis te
laten brengen „opdat ik mij kan recht
vaardigen voor het Poolse volk, dat ik ge
leerd heb te respecteren".
(Van onze correspondent in Bonn)
Het Westduitse ministerie van Economi
sche Zaken te Bonn heeft een speciale koe
rier van de Oostduitse regering de deur
gewezen, die met een auto uit Berlijn naar
Bonn was gekomen om een plan van de
Oostduitse minister van Handel, Rau, te
overhandigen, waarin buiten de beperkte
Oost-Westduitse handel om een ruilaan-
bod wordt gedaan: steen, kolen en staal,
tegen bruinkolen, suiker en tarwe.
Bonn weigerde het plan-Rau van een
Oostduitse koerier te ontvangen, omdat al
le Oost-Westduitse handelszaken volgens
afspraak via 't bureau te West-Berlijn lo
pen en omdat Bonn niet de schijn wil wek
ken de Oostduitse regering te erkennen
door een officieel stuk te accepteren,
waai-na Oost-Berlijn had kunnen zeggen
dat er Oost-Westduitse onderhandelingen
op hoog niveau aan de gang waren...
Het feit dat West-Duitsland grote hoe
veelheden onverkochte steenkolen heeft,
wordt in Oost-Duitsland uitgelegd als een
crisis-verschijnsel. Hetzelfde doet men
daar met de Westduitse moeilijkheden in
de staalindustrie. Grootmoedig doen de
Oostduitsers alsof zij bereid zijn West-
Duitsland uit de moeilijkheden te helpen,
hoewel zij zelf niet in staat zijn aan hun
normale leveringsverplichtingen te vol
doen. Zij bieden aan om vier miljoen ton
steenkool, tweehonderdduizend ton wals-
materiaal alsmede chemische produkten,
schoenen en textiel uit West-Duitsland af
te nemen in ruil voor vier miljoen ton
bruinkoolbriketten, 650.000 ton tarwe,
40.000 ton suiker en 20.000 ton varkens
vlees.
Over dit plan-Rau is tussen Oost- en
Westduitse instanties op de gebruikelijke
wijze te West-Berlijn onderhandeld. Het
aanbod wordt voorts onderzocht te Bonn.
Er gaan geruchten, dat Bonn het Oost
duitse aanbod wel wil accepteren, hoewel
men beseft dat Oost-Duitsland er propa
gandistische munt uit kan slaan en aan de
ongunstige Oostduitse positie in het ge
heel van het handelsverkeer tussen beide
landen niets veranderd zal worden door
een tussentijdse handelstransactie, waar
bij beide partijen voor dezelfde waarde
leveren.
Daarnaast wil men le Bonn wel eens zien
hoe Oost-Duitsland dergelijke grote hoe
veelheden suiker, tarwe en bruinkool op
Kamerfracties, maar ook zelfs van zijn
eigen partijgenoten in de regering. Daar
door is een vrijmoedig en eerlijk debat over
Nieuw Guinea teen verhinderd. Het is
moeilijk, dergelijke manoeuvres achter de
parlementaire schermen in overeenstem
ming te brengen met zuivere democratische
principes, want noch de regering, noch de
politieke partijen zijn gerechtigd over
wegingen van partij-politieke aard (of zelfs
de overweging dat de wankele „brede
basis" door een onzachte aanraking uit
zijn evenwicht zou kunnen worden ge
bracht) te laten prevaleren boven de wen
sen en overtuigingen van de natie
Het is dan ook dringend geboden, dat
men eindelijk ook in Den Haag de nood
zakelijkheid erkent van nieuw beraad over
een kwestie, die ons land al zulke grote
moeilijkheden heeft berokkend en al zoveel
niet alleen in termen van materiële
belangen, maar ook in die van menselijk
geluk heeft gekost.
Simon Koster
korte termijn kan leveren. Deze hoeveel
heden komen overeen met de helft van
het gehele Oost-Westduitse handelsvolume
per jaar. De vraag is gesteld of de Oost
duitsers via het zenden van een koerier,
van wie verwacht kon worden dat Bonn
hem niet wilde ontvangen, dit plan-Rau
zelf willen torpederen, omdat zij niet in
staat kunnen zijn dergelijke grote hoeveel
heden te leveren. Op deze wijze zou men
de schuld op Westduitsland kunnen schui
ven.
BELGRADO, (Rtr.) —President Tito
van Joegoslavië heeft dinsdag op een pers
conferentie op Brioni verklaard dat uit
zijn besprekingen met premier Djuanda
van Indonesië, gebleken is dat er tussen
beide landen een grote mate van overeen
stemming bestaat over alle belangrijke in
ternationale vraagstukken. Tito zei
voorts dat Joegoslavië rubber, tin. olie en
andere grondstoffen uit Indonesië kan im
porteren in ruil voor technisch mate
rieel en schepen. Djuanda verklaarde dat
de besprekingen met Tito „open en op
recht" zijn geweest. Hij zei voorts aat zo
wel Joegoslavië als Indonesië bereid is hulp
en leningen van elk land te ontvangen,
mits hieraan geen beperkende voorwaar
den zijn verbonden. Tito verklaarde nog
dat hij van de winter een bezoek aan Indo
nesië zal brengen.
NEW YORK (Reuter en UPI) De Nederlandse permanente vertegenwoordiger
bij de UNO, mr. C. W. A. Schiirmann, heeft dinsdag bij de behandeling van het onl-
wapeningsvraagstuk in de politieke commissie van de Assemblee verklaard, dat
Nederland oprecht naar een spoedige en permanente stopzetting van de kernproeven
verlangt, maar dat er geen sprake kan zijn van een dergelijke stopzetting zonder een
waterdicht stelsel van toezicht, bekrachtigd door een formele overeenkomst. Er moet
tevens vooruitgang worden gemaakt in andere aspecten van ontwapening, aldus mr.
Schiirmann. „Het is derhalve een gebiedende eis, dat de stopzetting van kernproeven
gevolgd wordt en snel gevolgd wordt door een stopzetting van de kernwapen-
produktic, inkrimping van de voorraden van kernwapens, maar ook van de conven
tionele wapens en van de mankracht der legers. De „technische benadering" van de
ontwapeningsproblemcn is nuttig om de impasse te doorbreken, maar een bevredigen
de oplossing van al deze vraagstukken zal slechts mogelijk worden door politieke
onderhandelingen".
„Nederland", aldus zei mr. Schiirmann,
„moet zich wel voortdurend bewust zijn
van de aanwezigheid van de enorme ge
wapende macht van de Sovjet-Unie, en
kele honderden mijlen ten oosten van zijn
grenzen". Volgens hem vormen de grote
legers van de Russen een bedreiging, die
slechts in toom kan worden gehouden door
kernwapens, omdat West-Europa niet vol
doende soldaten heeft om op te kunnen
tegen „die ontelbare marcherende man
nen". Dit is de kern van het probleem,
zo zei de heer Schiirmann. „Wij kunnen er
niet mee instemmen, dat de kernbewape
ning van het toneel verdwijnt, tenzij, de
sterkte van het rode leger ook wordt be
perkt tot een redelijker omvang. Het een
doen zonder het andere, zou ons onver
dedigbaar maken tegen een overweldigende
numerieke meerderheid een politiek die
nooit in het belang van een volk is ge
weest".
Mr. Schiirmann zei. het wenselijk te vin
den. dal het toezicht zal worden uitge
oefend door of namens de UNO. maar het
is beslist een vereiste, dat dit toezicht
doelmatig is en blijft.
Hij sprak de hoop uit dat de komende
besprekingen in Genève tussen Amerika,
Engeland en Sovjet-Rusland „de basis van
een formele overeenkomst" zullen ople
veren, die leiden tot stopzetting van kern
proeven. Hij drong er bij de UNO op aan
alle aandacht op dit doel te richten en geen
gehoor te geven aan de Indische en Rus
sische resoluties om de kernproeven zonder
overeenkomst stop te zetten.
Mr. Schürmann noemde de Russische
resolutie, waarin een vermindering van
tien tot vijftien percent van de uitgaven
voor bewapening wordt voorgesteld, niet
reëel. Hij achtte een doelmatige controie
op vermindering van militaire uitgaven
onmogelijk.
De Cubaanse vertegenwoordiger. Nunez-
Portuondo, verklaarde dat afschaffing van
kernwapens zonder een algemene ontwa
peningsovereenkomst voor Rusland de weg
zou banen voor verovering van de gehele
wereld.
De Indonesische vertegenwoordiger dr.
Ali Sastroamidjojo beperkte zich tot de
opmerking, dat de mensheid eist, dat er
een eind komt aan de proeven met kern
wapens en dat het wreed zou zijn haar in
deze verwachting teleur te stellen.
Deze jongeman maakte een onfor
tuinlijk debuut als stierenvechter in de
Spaanse stad Badajoz. De roekeloze
knaap dacht zich met één slag beroemd
te maken door met een doek over de
balustrade in de arena te springen en
zijn fantasie in werkelijkheid om te
zetten voor de ogen van duizenden
toeschouwers. De stier maakte echter
korte metten met zijn grootheidswaan
zin en velde zijn ongeoefende tegen
stander, die van geluk mocht spreken
dat hij er het leven afbracht.
DJAKARTA (UPI) Het opperbevel
van Noord-Sumatra heeft dinsdag be
richt, dat er verleden week dertig rebellen
zijn gedood.
Er zijn ook geweren, mitrailleurs en ba-
zoeka-munitie buitgemaakt.
Achttien rebellen zijn gedood in Zuid-Ta-
panoeli op Sumatra.
De territoriale bevelhebber van Atjeh,
luitenant-kolonel Sjamaoen Gaharoe heeft
in Medan verklaard, dat men nog steeds
poogt, ongeregeldheden in Atjeh te ver
wekken.
Twaalf rebellen zouden gedood zijn in een
gevecht bij het vliegveld van Tabing op 17
oktober.
De berichten maken ook melding van
een reeks dagelijks voorkomende kleinere
schermutselingen. De troepen van de
centrale regering zouden voorts een muni
tie-opslagplaats van de rebellen bij Pa-
dangaro buit hebben gemaakt.
Bang is een wat wonderlijk woord.
Het is verwant met angst en met eng.
Maar waar komt die b dan vandaan?
Wij moeten uitgaan van een woord
mg dat in het Middelnederlands voor-
cwam, in de 17e eeuw nog zeer gewoon
.vas, in de 18e eeuw nog wel gebruike-
ijk. maar dat nadien is verouderd. Oor
spronkelijk was het een bijwoord en
A'erd het in onpersoonlijke zegswijzen
'ebruikt. Men zeide: het werd hem an-
?e, het doet hem ange voor: het kwelt
aem, het benauwt hem. Voor dit bij—
(voord ang kwam veelvuldig het voor-
jitsel be- te staan en beide woorden
zijn tot een geheel samengesmolten,
?oals ook gebeurd is met woorden als:
oehalve, benevens, benoorden, binnen
.'samenhangend met in) en buiten (sa
menhangend met uit).
Advertentie
Leven en doodsbericht
Wat zullen de kranten schrijven als ik
dood ben?
„De ontslapene was van 1622-1743 re
dacteur van Die Swolsche Almannacke.
In 1844 schreef hij zijn hoofdwerk Miche-
angelo van Puccini en in het volgende
jaar schilderde hij het altaar in de Kathe
draal van Staveren waarvan hij van 1384-
1492 de bouwmeester was geweest. In 1459
ontdekte hij Amerika en in het daarop
volgende jaar de elektriciteit en de bloeds
omloop. Hij commandeerde de Geallieer
de Vloten bij Kamperduin en bracht de
Barendszee in kaart voor de Koninklijke
Levertraan N.V., waarvan hij van 1916-
1873 directeur en later jongste bediende
was. Ook trad hij voor de film op en was
de eerste Hamlet in Shakespeare's „Vanity
Fair", geschreven in samenwerking met
Rembrandt naar wie het Fortuin-Plein
genoemd is-
Hij was gehuwd met het Kralingse
Vrouwenkoor, dirigente de Venus van Mil-
baud. Uit dit huwelijk sproten Garibaldi,
Mussolini (f), Julius Caesar, Karei de
Grote, Pepijn de Korte, een zekere meneer
Pot, Maria Theresia en Marilyn Gardot
op deze manier was hij zijn eigen groot
moeder.
Tot zijn liefhebberijen behoorden wilde
zwijnen en derzelven jacht, jetvliegen en
bruggenbouw (Moerdijk). Op zijn vrije
middagen dirigeerde hij het uitgebreide
Concertgebouw Ensemble. Verder walvis
sen, grote vaart, kleine vaart, het splitsen
van atomen met de blote hand en korfbal.
H{j was sedert de oprichting ere-voor-
zitter van de Ronde Tafel, de Buurtvereni
ging Rome-Noord, de vrijwillige Armeense
brandweer en secretaris van de Pyramide
van Cheops
Menigeen kan getuigen van zijn goede
hart dat bleef kloppen lang nadat het nodig
was. Ook stichtte hij van eigen geld de
Universiteit van Iowa waar hij hoogleraar
in de kruisjessteek was (1912-mei vorig
jaar).
Hij was steeds in de puntjes gekleed
doch in weinig meer. Een plotselinge ver
koudheid. die omsloeg in een verkeers
ongeval, rukte hem weg tot grote schrik
van zijn talrijke schuldeisers en verdere
nabestaanden, waaronder drie presidenten,
één gekroond hoofd ener schoonheids
koningin, een benadeelde rijwielverhuur
der. volk, soldaten, hovelingen.
De verslapene was eredoctor in de wijk
verpleging en ridder in de orde van Slees-
wijk-Halfweg".
Ja, zo had ik het graag gehad. Maar wat
zal men lezen?
„Hij werd geboren, leefde'en ging dood".
H. B. Fortuin
Advertentie
