Kroesjtsjev wil overeenkomst
van Potsdam opzeggen
Hoessein ternauwernood aan
neerduikende Migs ontkomen
Oost-Duits land krijgt het
beheer over Oost-Berlijn
HET WEER
0pRECHTE HAARLEMSCHE COURANT
'MORRIS
Conferenties in Genève lijken
beide te zijn vastgelopen
Syriërs wilden de koning tot landen
dwingen bij Damascus
Samenzwering in Ghana
ontdekt; 43 arrestaties
Blij met hoofdprijs uit de voetbalpool
Doodstraf voor drie oude
machthebbers in Irak
rnret,
GAAT U VERHUIZEN?
Lichte vorst
Het woord is aan
Nobelprijs voor de vrede
voor pater Georges Pire
Wapens wel en wapens niet
Toch een Amerikaans-
Perzisch verdrag
73e JAARGANG No 106 DINSDAG 11 NOVEMBER 1958 303e JAARGANG No 259
Grote Houtstraat 93, Haarlem. Tel. 15295 g J I I I Uitgave Grafische Bedrijven Damiate N.V.
(6 lijnen) Directie, Redactie, Administratie. ■■■■"S I ^9 1 I I Verschijnt dagelijks beh. op zon- en feestdagen.
Drukkerij Gr. Heiligland 10. Tel. 15295. Bij- I I C J C J I IT* lil 1 J Jl C jl 1 I C 1 11 Abonnement p. week 59 ct, p. kwartaal 7.65,
kantoor Haarlem-N. Soendaplein, Tel. 57755 JL JL JL JL M VhAi «Kr Ja fr. p.p. 8.15. Losse nrs. 12 cL Postgiro 273107.
Advertentietarieven op aanvraag verkrijgbaar.
Adj. Hoofdredacteur; Jos L. Lodewijks urniLunrri nnnnijriiviounL uuuiiain i Directie; P. W. Peereboom en A. D. Huijsman
GENèVE (UPI) De hoop in westelij
ke hoofdsteden op een spoedig vergelijk
met de Sovjet-Unie inzake de ontwape
ningskwestie is maandag te Genève
door de Russische delegatieleider Koez-
netsov de bodem ingeslagen. Hij maakte
duidelijk dat instemming met de Russi
sche eisen de enige prijs is waarvoor het
Westen een ontwapeningsovereenkomst
kan kopen. De westerse delegaties werden
door de ongewoon scherpe Russische ver
klaring overvallen. De hoop op een
spoedige overeenkomst is vervlogen en de
(Van onze correspondent in Bonn)
In Westduitse regeringskringen zo bleek gistermiddag op een persconferentie
te Bonn is men hogelijk verwonderd over de aanval van de Russische minister
president Kroesjtsjev op de bondsrepubliek inzake Berlijn. Men heeft slechts één
antwoord op de vraag waarom de Russische regering deze aanval heeft geopend:
zondag worden in Oost-Duitsland verkiezingen gehouden. Kroesjtsjev verklaarde
dat de Russische regering van plan is het gedeelte van de overeenkomst van
Potsdam dat betrekking heeft op de vierzijdige status van Berlijn op te zeggen
en het beheer over Oost-Berlijn aan de Oostduitse regering over te dragen.
„Laten de westelijke mogendheden dit voorbeeld volgen," aldus de Russische
premier, „en zich niet langer mengen in de binnenlandse aangelegenheden van
de Oostduitse hoofdstad en afzien van hun spoor- en luchtverbindingen over
Oostduits grondgebied, het enige dat van het verdrag van Potsdam is over
gebleven. Toch geven de westelijke mogendheden er de voorkeur aan Oost-
Duitsland niet te erkennen," aldus Kroesjtsjev
Het thema „Aan wie behoort Berlijn?"
hebben ook de Russische ambassadeur in
Oost-Duitsland Pervoekhin en de Oost
duitse communistische partij-chef Ulbricht
aangesneden. De Russen, zo zei Ulbricht
enige weken geleden, waren in 1945 het
eerst in Berlijn en hebben daardoor het
recht territoriale rechten te doen gelden,
die zij later overdroegen aan Oost-Duits
land, aldus Ulbricht. De bewuste ver
draaiing van de feiten doet vrezen dat Ul
bricht en de zynen misschien aansturen op
langdurige moeilijkheden voor West-
Berlyn.
Hoe weinig van Russisch, of Oostduits,
soeverein recht op geheel Berlijn sprake is.
kan uit het volgende blijken: Reeds in de
nazomer van 1944 (op 12 september te
Londen) besloten de Verenigde Staten, de
Sovjet-Unie en Groot-Brittannië Berlijn
samen te besturen. Bij de geallieerde over
eenkomst van 4 juni 1945, en later te Pots
dam, werd dit besluit bevestigd. Een com
missie van vier militaire commandanten
zou de stad besturen. In feite braken de
Russen drie jaar later met Potsdam toen zij
de Westduitse geldsanering als aanleiding
namen tot een volslagen scheiding tussen
Oost- en West-Duitsland, een feit, dat al
lang zijn beslag had gekregen. Desondanks
beriepen de Russen zich nog vaak. als het
in hun kraam te pas kwam. op de over
eenkomst van Potsdam, die waardeloos
werd na de stichting van de Westduitse
Advertentie
BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439
FERD. BOLSTR. 48 A' DAM TEL 717162
SUèDE DAMES - HERENJASJES
(België) en Spiesen in West-Duitsland
volgden. Het eerste werd genoemd naai
de Noor Fridtjof Nansen, de eerste com
missaris voor vluchtelingen van de Vol
kenbond, na de eerste wereldoorlog, het
tweede naar Albert Schweitzer, beiden No
belprijswinnaars.
De Nobelprijs voor de vrede wordt ver
leend aan de persoon of de instelling die
naar de Nobelcommissie van vijf leden,
aangewezen door het Noorse parlement,
„het meest of het best geijverd heeft voor
de broederschap onder de volken, de af
schaffing of vermindering van de staande
legers en de bevordering van de vrede".
Bestedingsbeperking?
Het plan van pater Pire om het geld van
de prijs te gebruiken voor de bouw van
een vluchtelingendorp in Noorwegen, zal
waarschijnlijk op verzet stuiten. In Noor
wegen geeft men natuurlijk voorkeur aan
volledige opneming van vluchtelingen in
de gemeenschap boven het vormen van af
zonderlijke vluchtelingengemeenschap-
pen. De kwestie zal vrijdag door de Noor
se vluchtelingenraad besproken worden.
En vermoedelijk ook in het Noorse parle
ment.
bondsrepubliek en de Oostduitse staat in
1949. Van westelijke zijde heeft men de
fictie van het eensgezinde bestuur over
Berlijn gehandhaafd. Amerikanen, Britten
en Fransen staan borg voor West-Berlijn.
dat zij als een voorpost van de NAVO be
schouwen. Voor hen is Ulbrichts oplichterij
(Berlijn is Oostduits) en Kroestsjevs aanval
op Bonn en West-Berlijn het signaal dat
Potsdam blijkbaar in de communistische
wereld ook formeel heeft afgedaan Dat
houdt in, dat Oostduitsers, volgens de Rus
sen, het recht hebben West-Berlijn af te
sluiten, zowel via de lucht als via de land
weg naar West-Berlijn. Daarvoor krijgen
zij\zo nodig Russische steun. Kroesjtsjev
waarschuwde: een aanval op Oost-Duits
land is een aanslag op het pact van War
schau en brengt de gehele communistische
wereld in beweging.
Zo'n vaart zal het echter niet lopen.
Burgemeester Brandt van West-Berlijn
heeft dat gisteravond nog eens gezegd. De
Oostduitsers kunnen westelijke troepen in
West-Berlijn niet straffeloos aanvallen of
intimideren. In Bonn is men over Kroesj-
tsjevs dreigende woorden, nu men in de
laatste tijd zovele pogingen doet om met
Moskou tot een gesprek te komen zeer
verbaasd. Men blijft overigens van mening
dat Russen, Amerikanen, Britten en Fran
sen tezamen de soevereiniteit over geheel
Berlijn uitoefenen en dat Oost-Duitsland
daaraan niet kan tornen. De Russen mogen
het eerst in Berlijn zijn geweest, de Ameri
kanen waren het eerst in Thüringen en
dat is thans OostduitsMochten de
Russen voor Oost-Duitsland rechten laten
gelden op West-Berlijn, dan zouden de
Amerikanen dat kunnen doen op Thürin
gen en delen van Saksen
Verplicht
WASHINGTON (UPI) Een woordvoer
der van het Amerikaanse departement van
Buitenlandse Zaken heeft verklaard, dat
de Verenigde Staten niet van plan zijn zich
van „hun verantwoordelijkheden en ver
plichtingen ten aanzien van Berlijn" te
ontdoen. Verleden week vrijdag heeft
minister Dulles nog gezegd: „We zijn ver
plicht West-Berlijn vast te houden, indien
nodig met militaire kracht."
(Voor vervolg zie pag. 7)
AMMAN (UPI en Reuter) Het vlieg
tuig waarmee koning Hoessein van Jor
danië maandagochtend uit Amman was
vertrokken is op weg naar Beiroet boven
Syrisch grondgebied opgevangen door
Mig-straaljagers met de nationaliteitsken
tekenen van de Verenigde Arabische Re-
Dubliek. Hoewel getracht werd het vlieg
tuig tot dalen te dwingen wist de piloot van
het toestel de Jordaanse grens te berei
ken, waar Vampire-straaljagers van de
Jordaanse luchtmacht een escorte vorm
den. Twee uur na zijn vertrek was koning
Hoessein weer terug in Amman. Maan
dagmiddag heeft hij, sprekend voor ra
dio-Amman, het incident toegelicht en
verklaard dat zijn regering maatregelen
zal nemen tegen de „moedwillige agres
sie", op een wijze die „de eer van ons
land past". Hy heeft van zijn Europese
vakantie afgezien.
De koning, die vrijdag 24 jaar wordt en
drie weken in Europa zou verblijven, was
in een tweemotorige De Havilland „Dove"
van Amman vertrokken. Wat daarna ge
beurde heeft de koning, met een stem, die
enkele malen door emotie oversloeg, in
zijn radiotoespraak verteld. Naar zijn zeg
gen had de piloot van zijn toestel in over
eenstemming met de internationale vlieg-
regels ter hoogte van de Syrische grens
contact met het vliegveld van Damascus
opgenomen en de tijd opgegeven, waarop
hij over de bekende luchtroutes Damas
cus zou passeren. Toen men de verkeers
toren van Damascus op een 20 km. van de
hoofdstad van de juiste overvliegtijd in
kennis stelde, had de verkeerstoren te
kennen gegeven, dat het toestel niet mocht
overvliegen en op last van hogerhand op
het vliegveld moest landen. „De piloot ver
telde de Syriërs, dat ons toestel dan naar
Amman zou terugkeren maar zij ant
woordden dat dat niet was toegestaan en
dat wij op het vliegveld moesten landen.
De piloot besefte, dat men vijandige plan
nen in de zin had en keerde ons toestel.
Maar op de weg terug naar Amman wer
den we door twee Mig-jagers onderschept
en tot zes keer toe aangevallen. Hun aan
val had echter geen resultaat en we slaag
den erin Jordaans gebied te bereiken. De
beide Migs bleven ons desondanks volgen.
Nadat ze geruime tijd het Jordaanse lucht
ruim hadden geschonden keerden de toe
stellen terug en kwam ik dank zij Allahs
bescherming ongedeerd in Amman terug".
Eerder had de koning ook gezegd dat de
Migs op zijn toestel gevuurd hadden.
Koning Hoesseins piloot was de Engel
se wingcommander Jack Dalgleish, die
ook Hoesseins vlieginstructeur is. Deze
had „zó gevlogen dat het toestel geen
doel voor een aanvaller bood", waaruit
men meent te kunnen opmaken dat het
toestel uiterst laag bij de grond heeft ge
vlogen, waar de snelle Migs het niet kon
den volgen.
Feest in Amman
In Amman werd de hele verdere dag
geest gevierd. Dinsdag is officieel tot
feestdag verklaard, waarop scholen, kan
toren en winkels gesloten zullen zijn. Het
hoopu dat een ontwapeningsvergelijk tot
stand zal komen is uiterst klein.
Rusland eist: een algemeen verbod op
atoom- en waterstofwapens, verwijdering
van die wapens uit de bewapening van
alle landen, opheffing van de bases in het
buitenland, vernietiging van de voorraden
kernwapens, en een aanzienlijke vermin
dering van de conventionele bewapening,
waarbij een sterktevermindering van alle
strijdkrachten is inbegrepen.
De verklaring van de Amerikaanse de
legatieleider, Foster, dat de bespreking
van maatregelen tegen onverhoedse aan
vallen langs technische lijnen dienen te
worden benaderd, ging verloren in het ge
weld van Koeznetsov's uitspraken.
Daar komt bij dat Rusland en de andere
communistische landen de hoogste functo-
narissen van hun ministeries van Buiten
landse Zaken naar Genève hebben ge
stuurd, terwijl de westelijke landen mili
tairen en enkele deskundigen hebben af
gevaardigd. Het heeft er alle schijn van
dat de besprekingen over stopzetting der
proefnemingen met kernwapens, die, in
een tweede conferentie, eveneens in Genè
ve worden gehouden, in een impasse zijn
geraakt, veroorzaakt door geschillen over
de agenda van deze conferentie.
In Genève is ook een conferentie begon
nen van de deskundigen uit twintig landen
terzake van de bescherming der burgerbe
volking over de mogelijkheden van een
waarschuwingssysteem tegen te hoge ra
dioactiviteit. De zaak is voorshands nog in
een zeer theoretisch stadium.
Boodschap
(ANP) Namem drie Nederlandse or
ganisaties het Comité Stopzetting
Atoom proeven (comité dr. F. Boerwin
kel), het Artsencomité (K. May) en de
Stichting Anti-Atoombom-Actie (A.A.A.)
zal mevrouw E. Lentink-De Boer, secre
taresse van de A.A.A.vandaag tegen
woordig zijn bij de aanbieding van een
boodschap van het Amerikaanse „Com
mittee for a Sane Nuclear Policy" aan de
vertegenwoordigers van de Verenigde Sta
ten. de Sovjet-Unie en het Verenigde Ko
ninkrijk die een permanente stopzetting
van kernproeven bespreken.
In deze verklaring, die begint met: „Het
lot der mensheid ligt in uw handen", wordt
aan de conferentie aangeboden: „Het kost
baarste wat mensen u kunnen geven, on
ze hoop". De verklaring is onder andere
ondertekend door mevrouw Roosevelt,
Trygve Lie, Lord Bertrand Russell, dr
Albert Schweitzer, dr. Martin Niemöller
dr. F. Boerwinkel, dokter K. May en de
heer G. A. Bock, voorzitter van de A.A.A
Alle drie waren in functie tijdens het be
wind van Noeri es Said.
De 55-jarige Djamali was beschuldigd
van het deelnemen aan een samenzwe
ring om „met imperialistische steun" een
staatsgreep in Syrië uit te voeren. Voorts
zou hij de Egyptische verkiezingen
waarbij Nasser president werd, belache
lijk hebben gemaakt en overheidsgeld
hebben verkwist.
De twee andere veroordeelden zouden
ook hebben deelgenomen aan het „com
plot" om het Syrische regime omver te
werpen.
Generaal Daghistani, die in het proces
tegen Aref als getuige a charge optrad,
verklaarde tijdens de behandeling van de
zaak dat Engeland en de V.S. uitgenodigd
waren mee te doen in het complot, maar
dat deze landen later trachtten het Iraak-
se leger erbij te betrekken.
(AFP) Radio-Bagdad meldde later,
dat de drie terdoodveroordeelden schuldig
waren bevonden aan een samenzwering
tegen Syrië, het vragen van hulp aan de
Westelijke mogendheden en de landen van
het verdrag van Bagdad en het ingevaar
brengen van de veiligheid van Irak en de
wereld. De uitspraak werd door de aan
wezigen in de rechtszaal luide toegejuicht
en men hield vervolgens „vreugdebetogin
gen" op straat, aldus de radio.
Advertentie
Wij garanderen u een goede verhuizing
uitgevoerd door vakkundig personeel.
Vraag eens inlichtingen
F. DAMIAANS EN ZN.
Zijlvest 41 - Haarlem - Tel. 12456-14155-52514
ACCRA (Reuter) De regering van
Ghana heeft maandag de arrestatie gelast
van 43 mensen, die betrokken zouden zijn
bij een ontdekte samenzwering tegen de
premier en nog twee ministers. De samen
zweerders zouden premier dr. Kwame
Nkroemah en de ministers van binnen
landse zaken en onderwijs hebben wil
len vermoorden.
De regering is maandag onder voorzit
terschap van dr. Nkroemah in spoedzit
ting bijeengeweest. Direct daarna heeft
de nationale defensiecommissie van Gha
na vergaderd.
In het gezin van de heer Vormer in
Rotterdam heerst wij berichtten het
gisteren al blijdschap en spanning.
Blijdschap over het feit dat de heer
Vormer alle wedstrijden in de KNVB-
pool goed voorspelde, spanning over
de vraag of de recordprijs van 104.501
nog gedeeld zal moeten worden met
andere even fortuinlijke voor
spellers. De blijdschap had bij de fami
lie Vormer zie foto voorals
nog duidelijk de overhand bij het
poseren voor de fotograaf.
parlement is voor dinsdag bijeengeroepen.
Zodra het nieuws van het incident bekend
was geworden, verzamelde zich een me
nigte bij het paleis. De demonstranten rie
pen „Lang leve de koning" en zij schoten
geweren en vuurwerk af.
Premier Rifai verklaarde tegenover ver
slaggevers, dat de koning zelf tot aan de
Syrische grens het toestel had bestuurd,
waar zijn particuliere piloot, Dalgleish, de
stuurknuppel had overgenomen.
Het toestel, waarmee Hoessein reisde
was een tweemotorige „Dove", een klein
vliegtuig van De Havilland, dat geen gro
tere snelheid dan 300 km. kan bereiken.
Een Mig-15 heeft daarentegen een snel
heid van 1.100 tot 1.200 km. per uur en is
bewapend met een kanon van 37 mm. en
twee kanonnen van 23 mm.
LONDEN (Reuter) Volgens een com
muniqué van het eerste legercommando
in Syrië, waarvan de inhoud door radio-
Cairo werd bekendgemaakt, is de be
schuldiging, dat jachtvliegtuigen van de
V.A.R. het vliegtuig van koning Hoessein
zouden hebben gevolgd „om het tot dalen
te dwingen" onwaar. Hieraan werd toege
voegd, dat een Jordaans militair toestel
over de Syrische grens was gevlogen op
een vlucht van Jeruzalem naar Beiroet,
zonder dat tevoren van de bevoegde auto
riteiten van de V.A.R. toestemming was
gevraagd. Volgens de Syrische lezing wist
men niet dat koning Hoessein in het toe
stel zat en had de piloot van dit toestel
desgevraagd geen inlichtingen willen ge
ven over zijn bestemming. Daarop was
hem verzocht te landen. Toen de piloot
ook dit weigerde maar meedeelde, dat hij
naar Jordaans gebied zou terugkeren,
was, overeenkomstig de instructies be
treffende de mogelijkheid van een lucht
aanval, aan patrouillevliegtuigen opge
dragen, het toestel tot buiten het Syrische
luchtruim te escorteren. Van een aanval
op het Jordaanse toestel was evenwel
geen sprake geweest.
De Belgische pater Georges Pire,
Nobelprijswinnaar voor de vrede van
dit jaarPater Pire vernam het nieuws
in het Dominicanerklooster bij Namen.
Hij zei: „Dit is geen beloning, maar een
aansporing om het beter te doen".
weging. Voor zijn verzetswerk in die jaren
kreeg hij Franse en Belgische onderschei
dingen.
In 1950 stichtte pater Pire te Hoey het
eerste vluchtelingentehuis ter wereld, ge
volgd door dergelijke instellingen te Es-
neux, Aertselaer (nabij Antwerpen) en
te 's Gravenbrakel. Zes jaar later begon
hij met de stichting van de „Europese
dorpen" waarvoor hij uit de gehele we
reld steun verkreeg. Het eerste dorp ver
rees in dat jaar te Süsterfeld bij Aken.
In datzelfde jaar werd een tweede bij
Bregenz (in Oostenrijk) gebouwd, waarna
in 1957 een derde bij Augsburg (Beieren)
en in 1958 dorpen bij Berchem-St.Agatha
Verwachting tot morgenavond:
Aanvankelijk weinig wind,
plaatselijk mist en in het binnen
land hier en daar lichte vorst.
Later toenemende bewolking
met plaatselijk enige regen en
matige tot vrij krachtige wind
tussen zuid en west. Dezelfde
middagtemperaturen of iets ho
gere.
Volledige weerrapporten op pagina twee.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF PAGINA'S
Publilius Syrus
Een geringe schuld brengt een schul
denaar voorteen grote schuld een
vijand.
LONDEN, (Reuter) Een militair tri
bunaal te Bagdad heeft maandag Fadhil
al Djamali, voormalige Iraakse premier
en minister van Buitenlandse Zaken, gene
raal Rafik Aref, voormalig stafchef van de
strijdkrachten der Arabische Unie van
Irak en Jordanië, en generaal Ghazi el
Daghistani, voormalig plaatsvervangend
stafchef van het Iraakse leger, ter dood
veroordeeld. Het vonnis zal door ophan
ging worden voltrokken. Dit is door radio-
Cairo meegedeeld.
OSLO. (UPI) De Nobelprijs voor de
vrede 1958 is toegekend aan de'Belgische
pater Dominicaan Georges Pire, die be
kendheid verwierf door zijn werk voor de
Europese vluchtelingen en in het bijzon
der door het stichten van vluchtelingen-
dorpen. In het communiqué van de Noorse
commissie die deze prijs toekent, wordt
gezegd: „De Nobelcommissie van de
Noorse Nationale Vergadering heeft be
sloten de Nobelprijs voor de vrede van
1958 toe te kennen aan de Belg Georges
Pire. De prijs van dit jaar bedraagt
214.599,40 Zweedse kronen". Pater Pire
zal zijn prijs op 10 december in ontvangst
nemen tijdens een plechtigheid in de aula
van de universiteit van Oslo in aanwezig
heid van koning Olav. Men verwacht dat
hij het geld zal besteden voor het vluch
telingendorp dat hij in Noorwegen wil
stichten onder de naam van Anne Frank.
(Reuter) Pater Pire werd op 10 febru
ari 1910 geboren te Dinant waar hij aan
het Beilevué-collëge klassieke letteren
studeerde. In 1928 trad hij toe tot de Do
minicaner orde. Van 1932 tot 1936 studeer
de hij te Rome voor zijn doctorstitel in de
filosofie. Gedurende tien jaar gaf hij in
Hoey onderwijs in moraal-filosofie en so
ciologie. In 1938 stichtte hij twee charita
tieve instellingen, hetgeen de basis legde
voor zijn later werk ten behoeve van de
vluchtelingen. Tijdens de oorlog was hij
aalmoezenier bij de Belgische verzetsbe-
Twee tegengestelde beelden, die een
situatie kenschetsen. In Libanon, waar
de toestand rustiger wordt, geven bur
gers gehoor aan de oproep hun wapens
in te leveren en op de inzamelposten
worden de meest uiteenlopende hand
vuurwapens afgegeven. Op Cyprus,
waar de terreur hand over hand toe
neemt, worden wapens uitgedeeld aan
Britse burgers waarmee zij zich kun
nen verdedigen tegen de steeds dries
tere aanslagen van de sluipschutters
van de Grieks-Cyprische verzetsorga
nisatie EOKA. Britse militairen geven
aanwijzingen over het hanteren van
een pistool.
TEHERAN, (AFP) De Perzische minis
ter van Buitenlandse Zaken, Ali Asgar
Hekmat, heeft maandag in de senaat ver
klaard, dat Perzië een economisch en
defensieakkoord met de V.S. zal sluiten,
maar dat het daarmee geen aggresieve
bedoelingen tegenover de Sovjet-Unie
heeft.
Twee dagen geleden had Perzië naar
aanleiding van een Sovjet-nota ontkend
dat het over een militaire overeenkomst
met de Amerikanen onderhandelde. De
Russen hadden in hun nota de Perzen
er van beschuldigd, dat zulks het geval
zou zijn.
