MANAGERZIEKTE
Slag bij Arnhem was van meet
af aan gedoemd tot falen
GORDELROOS
disc&ucs
Verslag van generaal-majoor Urquhart in
Nederlandse boekvorm verschenen
Medische kroniek
HERINNERINGEN AAN EEN ITALIAANSE VAKANTIE
4
ZATERDAG 20 DECEMBER 1958
De resten van de Duitse pantser-
kolonne, die in de vroege morgen
uren van maandag 18 september
de brug over de Rijn bij Arnhem
trachtte te bestormen. De tegen
standers werden vernietigd door
de paratroepen aan de noorde-
lijke rivieroever. De foto daar
onder laat zien hoe de troepen
door zware bommenwerpers be
voorraad werden. Teksten en af
beeldingen uit „De Slag om Arn
hem'' door generaal-majoor R. E.
Urüquhart.
M':'
m m-
:'W"' 'V
DE SLAG OM ARNHEM door generaal-
majoor R. E. Urquhart (vertaald door J. F.
en H. LJ. Kliphuis, uitgave Sijthoff/Lei
den) is opgedragen aan allen, die in sep
tember 1944 streden in de eerste Airborn
Divisie en aan hun strijdmakkers van de
eerste Poolse parachute-brigadegroep.
Burgemeester Ch. G. Matser van Arnhem
leidt de Nederlandse vertaling van Urqu-
harts eerlijke rapport van de veldslag in
en zegt onder meer: „Mede door deze slag
is Arnhem een open stad geworden, open
voor een moderne herbouw, open voor een
nieuwe, Europese geest".
VOOR DE BRITSE televisie is in het
voorjaar aan generaal Urquhart de vraag
gesteld of de luchtlandingsoperatie bij
Arnhem een mislukking is geweest. Hij
antwoordde tot veler verbazing, dat zij
over het geheel genomen een succes was.
Inderdaad heeft de ingesloten eerste
Britse parachutistendivisie allerwegen de
bewondering gewekt Eisenhower ge
tuigde er destijds van in een brief aan de
bevelhebber omdat zij onder ongeloof
lijke omstandigheden aan hun objecten
vasthielden tot het niet langer kon en
daarbij zulke hevige verliezen toebrachten
aan de tegenstanders, dat de Duitse infante
rie het niet waagde hen te naderen. Helaas
kwam het Britse tweede leger te laat voor
het ontzet. De slotsom van het boek van
met het tweede bataljon van de eerste
parachute-brigade. Dit bereikte de brug en
vond deze intact. Maar het tweede leger,
waarvan de voorhoede binnen vierentwin
tig uur werd verwacht, kwam niet. De
Britten hielden de brug drie dagen en vier
nachten, hoewel ze geheel waren afgesne
den, maar de Duitsers konden zich intus
sen herstellen, mede doordat zij op een
gesneuvelde Amerikaan het volledige ope
ratieplan hadden gevonden. De Britse ver
bindingen faalden eveneens en veel van de
afgeworpen voorraden munitie kwam in de
handen van de Duitsers.
Urquhart heeft nog steeds geen bevredi
gende verklaring kunnen vinden van het
feit waarom de Britse tactische lucht
macht hem in de steek liet. Hij laat zich
ook bitter uit over de onderlinge ruzies
over het commando tijdens de slag en
over het tekortschieten van het oprukken
de tweede leger, dat door de feestelijke
ontvangst van de in het zuiden van het
land bevrijde bevolking in een voorbarige
overwinningsroes verkeerde en niet aan
voelde hoe dringend zijn taak was. Ur
quhart zegt dat de geallieerde luchtinvasie
voor de Duitsers als een volkomen ver
rassing kwam. Duise officieren, met wie
hij later sprak, bevestigden dit. De col
laborateur Christiaan Lindemans, bijge
naamd King Kong, die naar men beweerd
had, het plan van de aanval zou hebben
verraden, heeft in feite Arnhem niet ge
noemd. Op 15 september heeft Lindemans
wel de Duitse spionagedienst een kopie
overhandigd van instructies aan de onder-
DE HAAST en onrust van
onze tijd, het steeds toene
mende arbeidstempo, de on
verbiddelijke strijd om het
bestaan, vooral in hogere
regionen, het streven naar
uitzonderlijk goede presta
ties het zijn allemaal
factoren die grote lasten
leggen op de lichamelijke
en geestelijke kracht van de
mens. Leidende figuren in
handel en industrie, mensen
op verantwoordelijke pos
ten in de maatschappij, po
litici, hoge functionarissen
wetenschappelijke werkers
in hun ijver om voortdu
rend te blijven werken en
snel gunstige resultaten te
bereiken, ontzien zich zelf
niet. Zij leven vaak in een
toestand van permanente
spanning, zij plegen voort
durend roofbouw op de
krachten van lichaam en
geest.
MEN KENT de laatste
jaren het beeld van de ma
nagerziekte, waarmee we
bijzondere ziekteverschijn
selen bedoelen, die hij der
gelijke figuren voorkomen.
De verschijnselen van de
managerziekte ontstaan bij
deze personen steeds ten ge
volge van een verkeerde
verdeling van tijd voor ar
beid en tijd voor rust.
De managers, de leidende
figuren gunnen zich geen
rust, geen vakantie. Zij
achten zichzelf onmisbaar
voor hun omgeving, hun
werk of bedrijf. Langza
merhand geraken zij in een
toestand van overprikkeld-
heid. uitputting en toene
mende vermoeidheid. Wor
den deze verschijnselen, die
berusten op lichte stoornis
sen van hun zenuwstelsel,
niet tijdig herkend en be
handeld, dan kunnen wer
kelijke, ernstige stoornissen
van het hart en bloedvaten
optreden. Deze laatste stoor
nissen gaan gepaard met
anatomische afwijkingen.
Ten slotte kan de manager
ziekte zich dan in een orga
nische afwijking van hart
of bloedvaten openbaren,
die soms dodelijk blijkt.
HET ZIJN meestal men
sen in de kracht van hun
leven, die gaan leiden aan
de managerziekte. Zij haas-
ten zich voortdurend, zij
leveren een permanent ge
vecht met de tijd. Angina
pectoris (hartkrampenj en
trombose van de coronair-
vaten (de eigenlijke voeden
de bloedvaten ven de hart
spier zelf) of onregelmatige
hartslag komen bij mana
gers en bij mensen met ver
antwoordelijke beroepen
negen keer zo vaak voor als
bii andere mensen.
Men kan dus zeggen, dat
angina pectoris, trombose
van de coronairvaten en
onregelmatige harlactie tot
de beroepziekten van de
managers behoren. De ma
nagers en mensen, die door
hun inspannend en nerveus
beroep met managers gelijk
te stellen zijn, sterven dan
ook gemiddeld op jeugdiger
leeftijd dan mensen die in
andere beroepen werkzaam
zijn. Verkalking van de
slagaders in de hartspier
wand, coronair-sclerose,
ligt ten grondslag aan de
meeste klachten van de ma
nagerziekte.
CHRONISCHE vermoeid
heid is een waarschuwings
teken voor een mogelijke
hartverlamming of beroerte.
De chronische vermoeidheid
moet in het bijzonder bij
mensen, die op verantwoor
delijke posten in de maat
schappij staan, beschouwd
worden als een signaal, dat
hun hart of bloedsomloop
een nader onderzoek nodig
heeft.
Slaat men deze waar
schuwingen niet in de wind,
maar verandert men zijn
levenswijze in gunstige zin,
dan worden meestal werke
lijke afwijkingen voor
komen en blijven de ge
zondheid en daarmede ook
het arbeidsvermogen van de
managers beter gespaard.
EEN RUSTIGER leven,
vermijden van overmatige
geestelijke of lichamelijke
inspanning lange tijd ach
tereen, ontspanning en rust
op zijn tijd, zullen ook de
hartspierwand gelegenheid
geven zich te herstellen.
Daarnaast zijn medicamen
ten in staat, de bloedsom
loop in het algemeen en in
het hijzonder die van de
hartspierwand zelf. te be
vorderen.
Behalve klachten van hart
en bloedvaten, zijn er ook
andere stoornissen, die de
managers vaker dan andere
mensen komen lastig vallen.
Hoofdpijn, duizeligheid als
voorboden van stoornissen
in de bloedsomloop, maar
nok maagpijn en maagzweer
zijn veelal de lasten van
het drukke en verantwoor
delijke werk. dat vele men
sen in onze gecompliceerde
wereld volbrengen.
Urquhart, de commandant van de Britse Arnhem reeds ten dode gedoemd waren aangeduid. Urquhart stond reeds van het f m Eindhoven zich op 17 september
eerste parachutistendivisie, kan niet anders van het ogenblik af dat het plan (door begin af sceptisch tegenover het plan. We- sfreea te nouaen, maar majoor Kiesewet-
zijn dat bijna alles mis ging en dat, afge- Montgomery) werd opgesteld. Eisenhower gens het tekort aan beschikbare vliegtui- T" Z1'n ,c' kolonel Giskes, hechtten
zien van de moed en de vastberadenheid, twijfelde aan het welslagen der onderne- gen moesten de landingen in drie etappen "f, .e .,aan (?e£e, Tj
waarmee de geallieerden vochten, er moei- ming, maar hij gaf tenslotte de anders geschiedden en daarom wist hij dat er in H -ni "aiu"6! r Ne
lijk van een succes kan worden gesproken, zeer voorzichtige, maar in dit geval te op- de eerste „air-lift" onvoldoende manschap- lli*
Van de tienduizend mannen, die per para- timistische Monty zijn fiat. De operatie pen zouden zijn om de brug te veroveren,
chute en glijvliegtuig landden, kwamen heette in code „Market garden" (warmoe- Een aantal moest immers achterblijven om
er slechts eenentwintighonderd terug. Meer zerij). Met „Market" werd de actie van de de plaatsen voor de latere landingen vast
dan twaalfhonderd werden gedood. luchttroepen en met „garden" die van de te houden. Deze handicap kwam men nooit
De verschrikkelijke waarheid, welke. Ur- infanterie, van het. tweede:Britse leger, die- te boven. Er was geen
quhart onthult, is dat de helden van hen binnen twee dagen moest ontzetten, ordineerde aanval op
gestelde onderzoek naar deze affaire, is
volgens Urquhart zonder twijfel gebleken,
dat Lindemans geen invloed heeft gehad
op het lot van zijn divisie. Misschien was
DE Nederlandse naam
geeft reeds dadelijk een
goede beschrijving van het
ziektebeeld: de gordelroos
is een ziekte, waarbij rood
heid zich als een gordel om
t lichaam bevindt.
De roodheid van de gor
delroos wordt gevormd door
kleine rode blaasjes, die
oppervlakkig op de huid
voorkomen. We treffen deze
rode blaasjes aan in het
verloop van een of meer
zenuwen. Een veel voor-
In dc aan nieuwe grammofoonplaten gewij
de rubriek bespreekt onze medewerker Sas
Bunge hieronder het Concert in d voor piano
en strijkers van Bach gevolgd door de vijfde
en zesde Partita van dezelfde componist, ge
speeld door Glenn Gould op Philips A 01360 L.
In het artikel wordt verwezen naar een eer
der besproken plaat van dezelfde pianist,
waarvan wij voor alle zekerheid het nummer
in herinnering brengen: S 04617 L.
Een nieuwe opname van de jonge
Canadese pianist Glenn Gould verenigt
drie werken van Bach: het Klavier
concert in d en de Partita's no 5 en 6.
Van Gould is inmiddels óók bij Philips
een opname verschenen van de Gold-
g-variaties, die welke hij maakte
voor Columbia heb ik indertijd al met
veel bewondering besproken. In het hier
opgenomen Klavierconcert komt Gould's
dynamische speelwijze bijzonder goed
tot haar recht. Hij attaqueert de muziek
ils een torero de stier, met een felheid
die aan kracht wint door verfijning.
Zijn Bach-interpretatie is gelukkig ver
verwijderd van de nog wel eens gehul
de militante motoriek, maar hij weet
de luisteraar prachtig op te nemen in de
werkelijke stuwing van de muziek.
Hiervoor is een subtiel registratiever
mogen vereist bij de uitvoerende musi
cus, die de structuur van de muziek niet
alleen moet afmeten aan maatstrepen
en periodebouw. (Gebeurt dit niet, dan
kan men het eens zijn met Annie
Schmidt die ergens de verzuchting
slaakt dat Bach haar altijd zo onweer
staanbaar doet denken aan twee-recht,
twee-averecht.) In het eerste deel van
het Klavierconcert verslapt Gould geen
moment in de spankracht, die al opvalt
als hij het begin „er-uit-hamert" (maar
met een zeer mooie, nooit geforceerde
toon) en die hij tot het eind met groot
clan volhoudt, onderweg het toccata
achtige passagewerk als ranken om de
orkestpartij wevend, of als een guir
lande tussen de ruiten van twee tutti
passages hangend. Hierbij weet hij dik
wijls in het uiterst rappe verloop van
zulke figuren nog een verbindende tus
senstem te suggereren door middel van
geringe beklemtoningen. In het tweede
heel dient zijn uitgebalanceerde nuan
cering de declamatie van de melodie.
Opmerkelijk is dat Gould's spel ook
hier, waar een zekere bedachtzaamheid
in de voordracht Bach wat didactisch
kan doen lijken, een element van fris-
van-de-lever-musiceren behoudt. Juist
'n dat samengaan van enthousiasme en
yfgewogenheid, het eerste zijn waarde
bewijzend door het tweede, het tweede
hoor het eerste pas zin krijgend, schuilt
toijns inziens het meest karakteristieke
van zijn musiceren.
Ook in de twee partita's bewijst Gould
een volkomen oorspronkelijke verhou-
hing tot de muziek te bezitten. Bach is
in zekere zin de componist voor wie
'j afwezigheid van voordrachtaanwij
zingen) het element „interpretatie" de
grootste rol speelt. Gould weet wat hij
doet: hij luistert in de eerste plaats naar
de resonans die de muziek bij hem op
wekt en zijn eigen muzikaliteit is hem
daarbij een onvervangbare klankbodem.
Het is alleen jammer dat zijn enthou
siasme in de vijfde Partita af en toe
hoorbaar wordt in een kwasi-vocale
toevoeging: ik bedoel dat de pianist
enkele keren duidelijk meeneuriet!
Sas Bungè
trouwens niet de enige
De inlichtingendienst van de R.A.F. had
het terrein in de onmiddellijke nabijheid
van de brug ongeschikt voor landingen ge
acht wegens het hevige Duitse afweervuur,
dat daar kon worden verwacht. Britse
vliegers op weg naar Duitsland hadden
daar altijd veel last van ondervonden. Als
gevolg van dat bezwaar, dat waarschijnlijk
overdreven was, werd twaalf kilometer
verder geland. Onjuist beoordeeld was
daarbij de Duitse tegenstand. Een waar-
nood aan gevangenneming heeft kunnen
ontsnappen. De nabijheid van de Hohen-
staufen-divisie was louter toeval.
ONDANKS alle tegenslag was de lucht
landing op zich zelf geen mislukkig, wel de
operatie om het Duitse front te door
breken.
Vandaar dat de generaal in zijn boek
schuwing, dat de Duitsers twee gejLntser- en
de divisies opnieuw hadden uitgerust,
werd in de wind geslagen.
Vier dagen voor de landing liet de in
lichtingendienst van de eenentwintigste
Britse legergroep Urquhart weten, dat de
Duitsers in Nederland minder dan honderd
tanks hadden en een geringe hoeveelheid
infanteriereserve.
AANVANKELIJK had de luchtinvasie
het voordeel van de verrassing, maar spoe
dig kwamen er tegenslagen. Een gemengde
groep parachutisten en met glijtoestellen
aan te voeren troepen, die de hoofdaanval
op de brug moesten doen, bleef uit. Ur
quhart besloot toen de aanval te wagen
officiële rapport, dat in januari 1945 werd
opgesteld. Daarin zegt hij: „De operatie
was niet voor honderd percent geslaagd
en eindigde niet helemaal zoals wij dat
hadden bedoeld. De verliezen waren zwaar,
maar in alle rangen erkent men dat de
risico's, die men liep, redelijk waren. Het
lijdt, geen twijfel dat allen gaarne bereid
zijn in de toekomst aan een dergelijke ope
ratie onder gelijke omstandigheden deel te
nemen. Wij hebben er geen spijt van".
Mongomery heeft in zijn memoires toe
gegeven dat hij in de Slag om Arnhem
fouten heeft gemaakt, maar hij houdt
staande dat ondanks zijn misslagen, on
danks het slechte weer en ondanks de on
verwachte aanwezigheid van de twee
Duitse pantserdivisies, de operatie had
kunnen slagen.
ribben. De tussenribzenu-
wen ontspringen in de wer
velkolom in de rug en lopen
dan geheel rond de borst
kas tot aan het midden,
waarvoor zich het borst
been bevindt. We zien dan
hij voorbeeld een aantal
kleine rode blaasjes vlak
boven de wervelkolom. Aan
de voorkant van de borst
kas vinden we eveneens
rode blaasjes, in groepen
verenigd, als een dunne
gordel tussen (wee ribben.
Op zichzelf is de gordel
roos een onschuldige ziekte.
Zij begint met wat lichte
koorts en wat vaag alge
meen onwelzijn. maar soms
is de koorts zo gering, dat
de patiënt zich daar in het
geheel niet van bewust is.
Kleine rode vlekjes treden
op in het verloop van een
zenuw. De vlekjes ontwik
kelen zich tof. blaasjes. Ook
zonder ingriinen drogen de
blaasjes geleidelijk in. Er
komen korstjes op, die af
vallen zonder enig litteken
na te laten. Een ongecom
pliceerde gordelroos is een
lichte aandoening. Het
enige, dat de patiënt ervan
merkt, is de Pijn. Want de
gordelroos vatten we op als
een ontsteking van de oor
sprong van een zenuw, in
de meeste gevallen dus van
een tussenribszenuw.
Soms is de pijn het enige,
dat de patiënt merkt Lichte
koorts, roodheid en blaas
jesvorming kunnen dan wel
geheel aan zijn aandacht
ontsnapt zijn. De-pijn kan
echter ook wel zeer heftig
zijn. Dan zijn pijnstillende
middelen absoluut noodza
kelijk. We beginnen meestal
met asperine, maar ook
sterker werkende middelen
kunnen nodig zijn. Het is
gewenst, ook in lichte ge
vallen. de rode blaasjes met
een steriel, dat wil zeggen
bacferievrij gaasje te be
dekken. Immers, infectie
kan licht optreden, waar
door de blaasjes zich tot
echte etterpuistjes kunnen
ontwikkelen. Niet geïnfec
teerde blaasjes genezen
zonder littekens achter te
laten, z\j het dan dat een
bruine verkleuring vaak
nog wel de plaats aangeeft,
waar de blaasjes zich heb
ben bevonden. Zijn de
blaasjes geïnfecteerd en
etterpuistjes geworden, dan
laten ze na de genezing wel
littekens achter.
DE VERWEKKER van de
gordelroos is een virus, een
levende infectiekiem, klei
ner dan bacteriën. Waar
schijnlijk bestaat er ver
band tussen waterpokken
en gordelroos. Soms ziet
men beide ziekten na elkaar
ontstaan, bijvoorbeeld in
een vakantickoloniehuis of
kinderinrichting. Na gordel,
roos krijgt men geen water
pokken, maar gordelroos
kan wel ontstaan bij men
sen die waterpokken heb
ben gehad. Het merkwaar
dige is dus wel, dat het
doormaken van gordelroos
de mens immuun maakt
tegen waterpokken, het om
gekeerde echter niet.
EEN ENKELE keer tre
den de pijn en de blaasjes
van de gordelroos op in het
gezicht. De blaasjes kunnen
zich dan ook verbreiden op
het hoornvlies van het oog
en daar littekens doen ont
staan, die het gezichtsver
mogen ernstig kunnen scha
den. Maar gelukkig is deze
complicatie van de gordel
roos zeer zeldzaam.
De behandeling van de
gordelroos bestaat in het
trachten infectie van de
blaasjes te voorkomen, het
geen het beste kan geschie
den door bedekking met
steriele, bactericvrije gaas
jes en verbanden. De pijn
bestrijding is voor de pa
tiënt wel het belangrijkste.
Aspirine en andere pijnstil
lende middelen verrichten
hierbij goede diensten. Soms
worden leverinjecties ge
geven, in andere gevallen
probeert men de ziekte tot
rust te brengen door kinine
te geven of door de aange
taste huidoppervlakten met
blauw licht te bestralen.
Impressies rloor Jan Makkes van Bohbio vlakbij Genua
Imperia (midden). De tekening links is in Vïllefra
