BRILJANTE PREMIERE VAN
„ANDREA CHENIER" DOOR
DE NEDERLANDSE OPERA
„Er was geen controle, maar men had
de indruk dat die er wèl was"
Wegens inbraak één jaar geëist
tegen Velsense groentehandelaar
Finland verloor een stuk van zijn
zelfstandigheid
9
HAARLEMSE RECHTBANK
Dronken vader viel zijn
vrouw en kind aan
m
2 'ASPRO'5 frzf&ztveei fit/
Gerstenmaier contra
Strauss over het geval-
Niemöller
Politieke brokken om een
opgeblazen affaire
Diplomaat gearresteerd
Verdacht van frauduleuze
handelingen
ACCOUNTANT VAN N.V. BERGER ZEGT:
Te grote royaliteit
Jeugdpredikant Haarlemse
Doopsgezinde gemeente
Kerkelijk Nieuws
Russische pressie was harder dan
aanvankelijk werd verwacht
Werving van arbeiders
voor Oost-Duitsland
VR DAG 30 JANUARI 1959
Voor de Haarlemse rechtbank stond donderdag een 36-jarige groentenhandelaar uit
Velsen terecht, die verdacht werd van een diefstal met braak in een huis in Yelsen en
waarvoor de officier van Justitie, mr. G. W. F. van der Valk Bouman, na een vry
langdurige behandeling een gevangenisstraf voor de tijd van één jaar eiste.
De buit was overigens niet zo enorm: een kistje sigaren, een elektrisch scheer-
apparaat, een filmtoestel, een aktentas, een toneelkijker en een bedrag aan geld,
groot 58,50. Kort na de inbraak, die volgens de bewoner gepleegd moest zijn tussen
kwart over zes en vijf minuten over negen, werd een 36-jarige groentenhandelaar
gearresteerd. De Velsensen recherche zou namelijk een tip hebben gekregen, dat deze
oude bekende van de politie reeds elf keer veroordeeld van plan was weer eens
een kraak te zetten. Tijdens de verhoren bleef de verdachte echter volhouden, dat
hij niets met de inbraak te maken had. En hij bleef op zyn standpunt staan ondanks
de verklaringen van een aantal Velsense rechercheurs en ondanks het requisitoir
van de officier van Justitie.
Uit de diverse verklaringen bleek overi
gens dat de sorteerproef met de speur
hond Jim mislukte en dat de voetstappen
in de tuin van het huis waar de inbraak
gepleegd was niet van de verdachte af
komstig waren. Pas de tweede sorteer
proef lukte, maar daarvoor moest er een
hond uit Weesp komen omdat de speur
hondgeleider uit Santpoort teleurgesteld
het karwei aan zijn collega had overge
daan.
Een hoofdstuk apart was de geschiede
nis met een elektrische klok, die op 8.47
uur (of 20.47 uur) was blijven stilstaan.
„Ik vermoed, dat het een foefje van de
verdachte was om zijn alibi duidelijker te
laten uitkomen," zei een van de recher
cheurs. „Ik denk, dat de inbreker, wie dat
dan ook mocht zijn, eerst het gestolen
elektrische scheerapparaat wilde probe
ren," aldus de verdediger, mr. B. J. de
Boer, „daarom is die stekker uit het stop
contact getrokken."
De officier van Justitie, mr. Van dei-
Valk Bouman, meende echter toch, dat het
bewijs geleverd was. Niet alleen omdat
een van de sorteerproeven de verdachte
als de dader van de inbraak had aange
wezen, maar ook omdat de verdachte
geen goed alibi had en omdat hij bij zijn
vorige inbraken ook eens een dergelijke
methode had toegepast. Verder meende
mr. Van der Valk Bouman, dat de klok
met opzet stilgezet was op een tijdstip, dat
de verdachte ergens anders was en hier
door meende mr. Van der Valk Bouman
aan een wettig en overtuigend bewijs te
komen. Overigens was de officier van Jus
titie van oordeel, dat het niet onmogelijk
was, dat de groentenhandelaar de hulp
van een mededader had gehad. Hij eiste
tenslotte een gevangenisstraf voor de tijd
van een jaar met aftrek van de twee
maanden voorarrest.
De verdediger, mr. De Boer, sprak als
zijn mening uit, dat de gehele bedoeling
van de diverse speurders was geweest de
verdachte als de dader van de inbraak aan
te wijzen. Verder noemde mr. De Boer het
zeer onwaarschijnlijk, dat de verdachte
de inbraak gepleegd zou hebben in slechts
een kwartier tijd. Dat kwartier leidde de
verdediger af uit de getuigenverklaringen
voor de rechtbank en uit verklaringen
vastgelegd in het dossier. Aan het slot van
zijn betoog concludeerde hij vrijspraak
wegens gebrek aan bewijs. Tevens vroeg
hij de onmiddellijke invrijheidstelling van
zijn cliënt. Een verzoek, dat door de recht
bank werd afgewezen.
Daarna werd de uitspraak bepaald op
12 februari.
Verduistering van dekens
De Haarlemse rechtbank behandelde
voorts donderdagmiddag de zaak tegen
Advertentie
Imp.J.H. van den Bos<h Co.-Postbus 805'!-Amsterdam
„Het tragische van deze zaak is, dat uw
zoontje bijna het slachtoffer werd", zei
de officier van justitie bij de rechtbank te
Rotterdam in zijn requisitoir tegen een
32-jarige taxichauffeur W. T., die terecht
stond omdat hij vorig jaar op 11 novem
ber zijn echtgenote van het leven zou heb
ben willen beroven.
De man was dronken thuis gekomen en
zou zijn vrouw, die op bed lag, onder uit
roepen als „Je gaat er aan", met een mes
bedreigd hebben. Zij wist hem te ontwij
ken, werd echter in een hand geraakt en
vluchtte de straat op. De man zou eerst
nog in het bed van zijn zoontje gestoken
hebben het kind werd niet geraakt,
en ging vervolgens zijn vrouw achterna.
De vrouw was in haar getuigenverkla
ring minder beschuldigend dan zij voor de
politie geweest was, „Ik wilde toen van
hem scheiden, nu niet meer", zei ze.
Het reclasseringsrapport sprak van een
onevenwichtig echtpaai-. De officier hield
de man voor, dat hun zoontje wellicht ge
dood zou zijn, als hij niet het mes enkele
centimeters verder had gestoken. Hij
achtte poging tot doodslag bewezen en
eiste een jaar en zes maanden gevange
nisstraf met aftrek.
De verdediger, mr. D. C. de Kempenaer
etoogde dat de vrouw medeschuldigheid
-an 't gebeurde bekend heeft. De ruzie zou
ontstaan zijn doordat de vrouw het. kind
t.-^gen haar man opgezet zou hebben. De
«adsman vroeg een voorwaardelijke
af.
Uitspraak over veertien dagen.
een 51-jarige koopman uit Beverwijk die
terecht stond onder verdenking van ver
duistering van dekens of geld. De koop
man had eind 1957 de afspraak gemaakt
met een textielhandelaar uit Weesp, dat
hij ongeveer 350 dekens in Duitsland zou
gaan verkopen. De winst zou tussen de
twee mannen verdeeld worden. De koop
man ging op weg, maar na drie maanden
in Duitsland te hebben vertoefd kwam hij
naar Nederland terug met de mededeling,
dat hij niets had kunnen verkopen. Zijn
onkosten, die ongeveer tweeduizend gul
den bedroegen, had hij betaald met de
kens.
De verdachte verklaarde voor de recht
bank, dat deze kosten normaal waren,
maar niettemin eiste de officier van Jus
titie, mr. G. W. F. van der Valk Bouman,
wegens verduistering een gevangenisstraf
voor de tijd van vijf maanden. „Dan ga
ik in hoger beroep", zei de verdachte, „dat
neem ik niet." Daarna werd de uitspraak
bepaald op 12 februari.
Vijf keer brand gesticht
Ontslag van rechtsvervolging en onvoor
waardelijke terbeschikkingstelling van de
regering heeft de officier van Justitie ge-
eist tegen een 28-jai-ige inwoonster van
Beverwijk, die op 22 en 23 oktober in to
taal vijf keer trachtte haar huis in brand
te steken. In het huis dat in een rij ligt,
woonden drie gezinnen. De vrouw is ge
trouwd en heeft een kind. Gelukkig was
alleen wat meubilair beschadigd. Verdach
te vertelde, dat zij overspannen was. Ze
kon niet goed verklaren hoe zij tot haar
daad was gekomen. Vier dagen tevoren
had een bewoner van het huis een olie
kachel laten omvallen. Er was brand ont
staan en de vrouw was hier erg van ge
schrokken. Zij droomde er van en moet in
haar angst de branden gesticht hebben.
Een Haarlemse zenuwarts verklaarde als
getuige-deskundige, dat de vrouw, wier
verstandelijke vermogens zeer beperkt zijn
in een epileptische schemertoestand kan
hebben gehandeld. Hij achtte de vrouw
praktisch ontoerekenbaar.
Ook de officier meende, dat de schuld de
verdachte niet toegerekend kan worden,
maar hij vond maatregelen om herhaling
te voorkomen noodzakelijk. Daarom luid
de zijn eis ontslag van rechtsvervolging
en ter beschikkingstelling van de regering.
Uitspraak 12 februari om half tien.
Advertentie
steen,,.
ASP
'ASPRO' tegen griep, verkoudheid, keelpijn
(Van onze correspondent in Bonn)
Het incident-Niemöller wordt in de bonds
republiek op belachelijke wijze opgebla
zen. Nadat de minister van Defensie,
Strauss, een aanklacht had ingediend te
gen de Evangelische predikant, heeft de
voorzitter van de Bondsdag, de vooraan
staand Evangelische C.D.U.-leider, Ger
stenmaier, de minister daarover aangeval
len en de defensie-commissie van de
Bondsdag heeft Niemöllers vermeende
uitlatingen veroordeeld, onder protest van
de socialisten. Juist omdat Niemöller ont
kent dat hij gezegd zou hebben dat de
moderne opleiding tot soldaat in feite een
hogeschool voor beroepsmisdadigers is en
omdat hij steeds bijzonder standvastig
voor zijn mening pleegt uit te komen,
heeft Gerstenmaier Strauss gekapitteld.
Volgens de Bondsdagpresident zou een
aanklacht tegen Niemöller gerechtvaar
digd zijn als de aanklacht niet was inge
diend op grond van een dagbladverslag.
Gerstenmaier vindt het betreurenswaar
dig dat Strauss van de Evangelische kerk
eist dat zij zich distancieert van Niemöl-
ler's al of niet vermeende uitlatingen. Ger
stenmaier, die lid is van de Evangelische
synode verklaarde voorts dat de Evange
lische kerk er geen twijfel over heeft ge
laten dat zij wapengebruik ter verdedi
ging goedkeurt.
Men meent algemeen dat minister
Strauss te snel een aanklacht heeft inge
diend en dat er ten onrechte een nieuwe
zaak-Niemöller in de wereld is gebracht.
De Frankfurter Allgemeine Zeitung geeft
het volgende commentaar: Na moeilijke
strijd heeft men besloten een Westduits
leger op te richten. Alle partijen zijn het
daarover eens. Maar men haalt nu de
oude, wilde debatten opnieuw naar voren
en men betrekt de kerk, het belangrijkste
bindmiddel tussen Oost- en Westduitsers,
tegen haar wil in het politieke debat om
dat een man niet in staat is tot zelfbeheer
sing. Niemöller is te doof geworden om
dat in te zien. Het oordeel van de aanklacht
wegens belediging zal hij als een onder
scheiding op zijn borst spelden. Helaas be
denkt hij niet dat communisten, die ge
zworen atheïsten zijn, hem toejuichen.
Niemöller dient te lezen, hoe flink „Neués
Dëutschland" (hét orgaan van de Oost-
duitse communistische partij) hem thans
terzijde staat.
Dezer dagen is op Schiphol aangehou
den de 47-jarige kanselier A. H. R. van de
Nederlandse ambassade in Bangkok. Hij
wordt verdacht van frauduleuze handelin
gen tot een bedrag van 20.000 gulden.
Bij navraag bij het ministerie van Bui
tenlandse Zaken noemde een woordvoer
der zelfs het bedrag van 40.000 gulden,
maar hij voegde er aan toe, dat dit nog
nergens bevestigd kon worden.
De arrestatie is geschied op last van de
officier van Justitie te Haarlem. De ver
dachte is ingesloten in het huis van bewa
ring te Haarlem. Hij was sinds 1946 op de
ambassade in Bangkok werkzaam, waar
hij thans de rang bekleedt van kanselier
tweede klas.
Het heeft mij steeds verwonderd dat de
Nederlandse Opera de „Andrea Chénier"
van Umbert Giordano niet op haar reper
toire had, een werk dat sinds 1896 tot de
kasstukken van alle belangrijke buiten
landse gezelschappen behoort. Maar nu is
het dan zover: donderdagavond werd de
première in het Gebouw voor Kunsten en
Wetenschappen te Den Haag gegeven. Het
is een briljant succes geworden, dank zij
de bijzonder sterke solistische bezetting,
de voortreffelijke regie van Wolf-Dieter
Ludwig, de sfeerwekkende decors van Do-
minik Hartmann en „last but not least" de
enthousiasmerende directie van Ennio Ge-
relli.
Giordano's succesopera is als geheel een
speculeren op effect en zulks niet tever
geefs. Psychologisch echter is het werk
vrij rudimentair te noemen en historisch
gezien mag het tamelijk vrijmoedig en ar
bitrair heten. Want wie met de gedichten
van Chénier vertrouwd is, vooral met die
welke betrekking hebben op de Franse
revolutie, zoals „Charlotte Corday" van
1793 en de oden die hij in de gevangenis
schreef, in afwachting dat hij aan de beurt
zou zijn om naar het schavot gevoerd te
worden en waaronder „La jeune captive"
en het afscheid van het leven „Comme un
dernier rayon" treffende documenten zijn
van de terreurdagen wie daar mee ver
trouwd is, zal in de romantisch-pathe-
tische lyriek van Giordano de verbeten
Op de foto hiernaast
ziet men een scène
uit de opera „Andrea
Chénier" van Gior
dano, waarvan de
Nederlandse Opera
gisteren de uitge
stelde première
heeft gegeven in Den
Haag, waar dit werk
vroeger door „de
Italianen" herhaalde
lijk en langdurig is
gespeeld. Afgebeeld
zijn de hoofdrolver
tolkers: Gré van
Swol-Brouwenstijn
als Maddalena en
Joao Gibin als de
romantische titelheld,
die met hun vocale
prestaties een ovatio
neel succes behaal
den. De muzikale di
rectie is aan Ennio
Gerelli toevertrouwd.
De tweede dag van het proces tegen
„het goede heertje" voor de Amsterdam
se rechtbank was vernietigend voor het
controlesysteem van het bankconcern
Van Mierlo en Zoon uit Breda, waarvan
de n.v. Berger en Co een dochteronderne
ming was. Want uit hetgeen directieleden
en accountants op de vragen van de pre
sident en de verdediger van de verdach
te, hoe het mogelijk was, dat tien jaar
lang geld verdween tot een totaal van
twee miljoen gulden, antwoordden, bleek
wel dat de interne controle jammerlijk te
kortschoot.
De accountant J. Dragt hoofd van de
interne accountantsdienst, probeerde her
haaldelijk te poseren als man, die de za
ken in de hand had en die zelfs tegenover
de hoofddirecteur geen blad voor de mond
nam, maar die tegelijkertijd zich steeds
trachtte te verschuilen achter de beperkt
heid van zijn opdracht en zijn middelen.
Zijn assistent Jacobs, een man met
een vriendelijk gezicht, is wat onzeker. De
verdachte komt er deze tweede dag vrij
wel niet aan te pas.
De officier vraagt of zegt bijna even wei
nig als de verdachte, deze tweede dag. Al
leen constateert hij op een obenblik: Ja
cobs dacht dat Dragt controleerde en
Dragt dacht dat Jacobs controleerde. Het
gevolg was dat niemand controleerde.
Niemand controleerde. Dat is de voor de
hand liggende conclusie. Getuige Dragt
zegt: „Ik had als interne accountant niet
primair een controlerende taak, maar ik
was bedrijfseconomisch adviseur." Hij is
zelfs bereid toe te geven, dat er geen ac
countantscontrole was, maar hij kan zich
voorstellen, dat anderen de indruk hadden
dat die er wèl was. „Ik wil geen verant-
woording di'agen voor de gang van zaken
bij Berger, groter dan die van mijn di
rectie, aan wie ik i-apport uitbracht", zegt
hij meer dan eens. Een aanbod, dat hem
na de ontdekking van de fraude werd ge
daan om ontslag te nemen met behoud
van twee jaar salaris (30.000 gulden) plus
tantième heeft hij van de hand gewezen.
Zijn ontslagkwestie loopt nog voor het
gewestelijk arbeidsbureau en er is een
tuchtrechtelijke procedui-e tegen hem op
komst van de kant van het Nederlands
Instituut van Accountants.
Zijn assistent Jacobs noemde hij een cri-
tische snuffelaar met veel gevoel voor
details. „Maai-", zo wordt hem gevraagd,
„hoe konden dan al die vervalsingen on-
opgemei-kt blijven?" Daarop blijft hij het
antwoord schuldig.
Er wordt een brief voorgelezen van 25
februari 1955 van de hoofddirecteur Van
der Schrieck aan de directie van Bei-ger
en Co., waaruit ei-nstig misnoegen blijkt
omdat het iedere keer later wordt voor de
balans en de winst- en vei-liesrekening van
Bei-ger ingezonden worden bij Van Mier
lo.
De dii-ecteur van Bei-ger, de heer Sahrx:
„Er zijn er tientallen zo. Van Mierlo zat
altijd zogenaamd te wachten op dingen
van ons".
Pi-esident: „Waarom zogenaamd?"
Getuige: „Als ik me niet heel ei-g ver
gis, werden de cijfers van Bei-ger pas in
de balans van het volgend jaar van Van
Mierlo verwerkt" (gegrinnik in de zaal).
Daarna volgt een kort maar hevig tref
fen tussen de heer Dragt en de verdedi-
ger, mr. Jeljer de Jong, die vragen stelt.
Mi-. De Jong stelt vragen over de controle
van de heer Dragt. Steeds gaat het over
de voorlichting, die de heer Dragt zegt te
hebben willen geven aan zijn directie.
„U geeft toch toe, dat u hier niet vol
doende voorgelicht hebt, zegt mr. De Jong,
„want hier ontbrak twee miljoen".
„Maar dat wist ik niet", zegt de getuige.
„Neen", zegt. de verdediger, „daar gaat
het nu juist om".
Dan komt aan het eind van de dag nog
even mr. G. E. F. M. van der Schrieck
voor het getuigenhek.
„Aan Dragt was de volledige controle op
gedragen van alle zaken die het concern-
Van Mierlo betroffen", zegt hij.
„Waarom de accountantsrapporten
vernietigd werden, nadat zij langs de com
missarissen gecirculeerd hadden?"
„Ik wilde niet dat zij bij een van de com
missarissen, die tevens concurrent was,
bleven liggen".
„U hebt altijd gemeend, dat Dragt. een
normale controletaak had?" vraagt de
president.
„Typerend voor de nauwgezette con
trole", noemde de president van de Am
sterdamse rechtbank een brief die mr.
Van der Schrieck, hoofddirecteur van
Van Mierlo, in 1955 schreef aan mr.
Berger, directeur van Berger en Co,
waarin bezwaar werd gemaakt tegen
te grote royaliteit ten aanzien van be
paalde representatiekosten van staf
employés. De bezwaren golden twee
borrelpartijen van 13,60 en 20, en
twee diners met relaties van 66,51 en
77,20. „Ik geloof dat het in alle op
zichten pedagogisch juist is, als we de
medewerkers van het tweede plan leren
eenvoudig te zijn en te blijven", zo ein
digt de brief. Eén employé heeft zich
blijkbaar van deze opvatting niets aan
getrokken
„Ik heb dat niet alleen gemeend, het
was zo. Dragt heeft nooit gevraagd om
meer personeel. Als hij dat gedaan had en
de noodzaak had aangetoond, had hij meer
assistentie gekregen".
„Hebt u nooit gehoord, dat de boekhou
ding van Berger achter was?" „Als ik dat
gehoord had, had ik direct ingegrepen".
En daarmee eindigde deze donderdag
middag vol tegenstrijdige verklaringen.
Hedenmorgen, op de laatste dag van het
proces, begon de officier van Justitie, mr.
Bakhoven, om halfelf met zijn requisitoir,
nadat een aantal rapporten over de per
soon van de verdachte was voorgelezen.
Advertentie
SPECIALE AANBIEDING
Tafelservies voor 6 personen 69.-
Tatelservies voor 12 personen <119.-
Theeservies voor 12 personen i 29.75
Ontbijtservies voor 6 personen i 29.75
ARZBERG porselein bekroonu met
gouden medaille te Milaan
GROTE HOUTSTRAAT 82-84 - HAARLEM
SINDS 1876
Ds. J. P. Jacobszoon uit
Umuiden beroepen
Ds. J. P. Jacobszoon uit IJmuiden is
donderdagavond beroepen als predikant
bij de Verenigde Doopsgezinde gemeente
te Haarlem; hij zal worden belast met het
jeugdwerk en wordt de vijfde predikant
in Haarlem.
Sedert eind oktober 1956 is ds. Jacobs
zoon, die drieëndertig jaar oud is, in
IJmuiden werkzaam. Daarvoor was hij
gedurende vijf jaar predikant in Olde-
boorn in Friesland. In Velsen was hij
secretaris van de Oecumenische raad.
Ned. Herv. Kerk
Aangenomen naar Appelscha J. Zagema,
vicaris te Alphen a. d. Rijn.
Beroepen door de Generale Synode als
zendingspredikant voor de dienst der ont
moeting met de Islam in Afrika W. A.
Bijleveld te Oegstgeest te Benthuizen
S. Meijers te Hoogblokland te Zierikzee
(toez.) H. W. Colstee te Ammerstol.
Geref, Kerken
Beroepen te Niezijl G. van Driel, kand.
te Utrecht.
Aangenomen naar Aalten (vac. L. Blij-
dorp) G. Morsink te Huizum (Fr.).
Geref. Gemeenten
Tweetal te Middelharnis M. Heerschap
te Borssele en H. Rijksen te Vlaardingen.
(Van onze correspondent in Stockholm
Welke toezeggingen heeft de Finse presi
dent gedaan alvorens het Ijs tussen Rus
land en Finland was gebroken? Deze be
langrijke vraag bleef op de Noordse minis
terconferentie te Oslo onbeantwoord. In
ieder geval is men 't er over eens, dat Fin
land een stukje soevereiniteit heeft moe
ten offeren. De grote buur wil niet ge
dogen, dat de Finse politiek wordt geleid
door personen in wie Rusland geen ver
trouwen stelt. Hoe zouden deze personen
de verplichtingen kunnen nakomen, die in
het vriendschapsverdrag zijn omschreven,
zo vroeg Kroesjtsjev wantrouwend. Al
houdt dat verdrag slechts „hulp" van Rus
land in als Finland wordt aangevallen,
toch is daarin ook van „vriendschap" tus
sen de twee landen sprake. En van vriend
schap jegens de Sovjet-Unie heeft Moskou
naar het zegt bij tal van Finse poli
tici niets gemerkt. De vraag is nu of
Kroesjtsjev het bij de vaststelling van dit
feit heeft gelaten of.... ook de namen
van ongewenste politici heeft genoemd.
Dan zou hij zich wel op onbehoorlijke
wijze met de binnenlandse politieke ver
houdingen van een soeverein land hebben
bemoeid.
Van socialisctische zijde is te verstaan
gegeven, dat inderdaad verschillende na
men zouden zijn genoemd. Ook uit andere
bron werd medegedeeld, dat Rusland
slechts een Finse regering wenst waarvan
de leden in Moskou persona grata zijn. De
oud-socialist V. Tanner, thans voorzitter
van de socialistische partij, alsmede zijn
vurige partijgenoot Leskinen zijn bij voor
baat uitgesloten en zelfs de compromis-
zoekende socialist Fagerholm wenst Mos
kou niet. Onder Fagerholm koelde de ver
houding tussen de twee landen vlug af.
Op economisch gebied zo is geble
ken is Finland eveneens van de toe
stemming van het Kremlin afhankelijk.
Het land mag voorlopig nog wel met de
overige Scandinavische landen samenwer
ken, maar behoort terug te treden als deze
landen aansluiting bij een Westeuropese
markt zoeken. Dit is in Oslo duidelijk ge
worden. Finland behoort bovendien buiten
de Organisatie voor Europese Economische
Samenwerking te blijven, al exporteert dit
land voor meer dan tweederde naar het
Westen.
De vraag doet zich voor, of Rusland niet
de hoop koestert, dat de „Noordse broeder
schap" ook de overige landen weerhoudt
om zich terwille van de goede Fins-
Russische verstandhouding bij het
Westen aan te sluiten. De neutrale Zweed
se politiek steunt gedeeltelijk op de ge
dachte, dat Stockholm aldus Helsinki helpt
zijn zelfstandigheid te bewaren. Een eco
nomische neutraliteit kan Zweden zich
echter niet veroorloven. Ook de overige
Noordse landen zoeken economische aan
sluiting bij West-Europa, al verschilt men
van mening, of dit doel rechtstreeks moet
worden nagestreefd, of via een Noordse
douane-unie.
stoïcijn André Chénier vast niet herken
nen. Tenslotte is door de librettist Illica
rond de figuur van Chénier een verhaal
verzonnen, dat met de historie niets te
maken heeft. Maar het lag zo voor de
hand om „La jeune captive" (mademoiselle
de Coigny) in Chénier's levenslot, beter
gezegd: in de tragische ontknoping daar
van onder de guillotine, te betrekken, dat
de waarheid er dan maar het loodje bij
moest leggen. Trouwens, men gaat niet
naar de opera om een cursus van litteraire
geschiedenis te volgen. Lyrisch-drama-
tische situaties gaan vóór de historische
realiteit. Wat niet wegneemt dat de opera
van Illica en Giordano er artistiek niet
door gewonnen zou hebben, indien de
hoofdfiguur psychologisch naar waarheid
zou zijn uitgediept. Dan zou veel van de
bravour-lyriek ongeschreven zijn gebleven
en had op het credit een sterke innerlijke
tragiek kunnen komen te staan. Nu kan
men zeggen, dat Giordiano buitengewoon
dankbaar voor de stemmen geschreven
heeft. Hij gaf zo nu en dan een goed voor
beeld aan Puccini, die hem in raffinement
overtrof.
Deze revolutie-opera bezit de suggestieve
werking van de milieutekening: een aristo
cratisch feest aan de vooravond van de
revolutie, die haar schaduwen reeds voor
uitwerpt, straattonelen tijdens de terreur,
met een sfeer van angst en verklikking,
een tribunaalscène van de volksregering
en tenslotte de gevangenis, waar de ver
oordeelden de komst van de beulskar af
wachten. In die spanningwekkende om
gevingen ontwikkelt zich dan de liefdes
geschiedenis tussen Chénier en Madda
lena de Coigny, welke idylle haar bevredi
ging zal vinden in de dood, die zij tezamen
ondergaan. Markant tegenspel van een op
standige dienstknecht van de familie Coig
ny brengt reliëf in de situatie, maar bij
zonder raak van tekening is de steeds ge
voelens van onrust en onveiligheid wek
kende figuur van de spion Incredibile.
Joao Gibin, een Braziliaanse tenor, die
verbonden is aan de Staatsopera te Wenen,
vertolkte de titelpartij, zoals de componist
het slechts heeft kunnen dromen. Zijn
prachtig vol geluid, gestuwd door een vol
bloedig lyrisch-dramatisch temperament,
ontketende tal van ovationele „open doek
jes". Gré van Swol-Brouwenstijn kon in
de rol van Maddalena mede haar hoogste
troeven uitspelen en het publiek tot geest
drift stemmen. De Australiër John Shaw,
verbonden aan de koninklijke opera Co-
vent Garden te Londen, bleek in niet min
dere mate een topfiguur, met zijn sonore
vertolking der rol van de revolutionaire
oud-knecht Charles Gérard (bariton). Om
deze drie hoofdfiguren bewogen zich met
succes in de nevenrollen: Anny Delorie,
Francis de Bossy, Lidy van der Veen, Guus
Hoekman, Hans Wilbrink, Chris Taverne,
Jos Burcksen, Cornelis Schell, Chris Reu-
mer (die bijzonder raak de spionerende
Incredibile interpreteerde) en nog een
paar nevenrollen.
De massaregie van koor en figuratie had
bijzonder frappante momenten. Van de
toneelbeelden trof ons, vooral door de
opstelling, de dansscène van de eerste akte.
De akoestiek van het Haagse „Gebouw" is
voor het evenwicht tussen orkest en toneel
niet ideaal. De zangstemmen worden al
gauw overspeeld, tenzij de figuren zich op
het voorplan bewegen. Ik veronderstel dat
„Andrea Chénier" in de Amsterdamse
Schouwburg nog voordeliger zal klinken
en dat deze prachtige montering in de
hoofdstad een opgang zal maken, die het
thans behaalde succes op z'n minst zal
evenaren, doch waarschijnlijk nog over
treffen.
Jos. de Klerk
„Uw vrouw krijgt 110.per week voor
het huishouden en u zelf 40 Oostmarken
per week om op te maken".
Op deze voor een metaalarbeider aan
trekkelijke voorwaarden worden door een
zekere L. van Z„ die in de Rosestraat in
Rotterdam een kantoortje heeft, voor een
„langdurig karwei in het buitenland" ko
perslagers, fitters, bankwerkers, elektrisch
lassers e.d. gevraagd. Met „het buitenland"
blijkt Oost-Duitsland bedoeld te zijn. Zon
dag zullen reeds een honderdtal arbeiders
per bus naar Warnemünde vertrekken.
Daar zullen zij te werk gesteld worden op
een scheepswerf.
De actie van Van Z. schijnt alleen de
aanwerving van arbeiders te betreffen. Zij
worden daar in Oost-Duitsland in een
kamp ondergebracht en krijgen er mate
rialen en gereedschappen ter beschikking.
Van Z„ die volgens ons verstrekte mede
delingen zelf zes miljoen gulden ontvangt,
is van plan nog besprekingen te gaan voe-
rc met de Raad van Arbeid en het gewes
telijk arbeidskantoor om te trachten voor
de mannen, die hij aanwerft, ook alle so
ciale voorzieningen gewaarborgd te krij
gen. Voor de uitbetaling van het huishoud
geld zou Van Z. in Nederland zorgdragen.
Het schijnt in de bedoeling te liggen, zo
wordt het voorgespiegeld, dat men na elke
vijf weken en twee dagen werken met
een werkweek van 55 uur gratis per bus
naar huis wordt vervoerd voor een korte
vakantie. Hoe lang overigens de arbeids
overeenkomst zou moeten duren, is nog
niet bekend.
Degenen, die zondag vertrekken, hebben
hun paspoort moeten inleveren. Aan de
zonegrens in Oost-Duitsland ontvangen zij
hun visum.
Hoe Van Z. aan deze connecties achter
het ijzeren gordijn is gekomen? Hij vertelt
ei zelf van, dat hij al enige tijd met een
klein ploegje Nederlanders op een werf
in Travemünde, dus nog net even in West-
Duitsland, een karwei onderhanden heeft
of had, dat echter spoedig gereed zou zijn.
Men heeft hem toen aangeraden, met War
nemünde contact te zoeken. Dat is op een
overeenkomst uitgelopen. Er moeten in een
drietal in aanbouw zijnde schepen instal
laties worden aangelegd.
Enkele arbeiders, die reeds enige tijd
met Van Z. in zee zijn gegaan hebben ver
klaard dat deze totnutoe prompt aan zijn
verplichtingen heeft voldaan. Ze zijn zich
bewust, dat ze op eigen risico gaan, maar
verklaren, nog geen spijt te hebben, omdat
ook de verzorging goed is.
Zolang de heer Z. aan zijn verplichtingen
voldoet, is er, volgens aan het ANP ver
strekte inlichtingen, geen reden zijn acti
viteiten te verhinderen.
